Türk Bitig: Eski Türkçe Sözlük

Eski Türkçe Sözlük

Eski Türkçe Sözlük - Türk dilinin, öz Türkçe'nin köklerinden, bin yıl önceki halinden, güzel kapsamlı bir eski Türkçe kelimeler dizini, Divânu Lügati't-Türk dizini.

A: şaşalamayı anlatan bir edat — I, 39
ABA: ayı — I, 86
ABA: baba — I, 86
ABA: ana — I, 86 bkz. ana, apa
ABA: başı dağlarda yetişip dağlıların yediği hıyar gibi dikenli bir ot; yer mürveri, Cannabis sativa. I, 86
ABAÇI: umacı, bununla çocuklar korkutulur; a ğır basma, kâbus — I, 136
ABAKI: bostan korkuluğu, I, 136
ABALI: bir şeyi az görme ve azımsama zamanında söylenen kelime — I, 137
ABARÑ: eğer anlamına şart edatı, I, 134, 399, 442; II, 209
ABIDMAK: gizlemek, saklamak — I, 216 bkz. ab ıtmak
ABIMAK: gizlemek, örtmek. III, 250
ABITGAN: daima gizleyen, saklayan — I, 154
ABITMAK: gizlemek, saklamak, örtülmek — I, 206, 216 bkz.
ABIDMAK: aç aç, karnı tok olmayan, I, 75, 79, 387, 452. 453, 517; II, 227
AÇ: çağırma, ünde, ünlem edatı — I, 35
AÇI: yaşlı kadın, hanım nine — I, 87 bkz. eçi
AÇIG: nimet içinde yaşayış, I, 63
AÇIG: hanın bahşışı — I, 63
AÇIG: acı, acı olan her nesne; ekşi — I, 63, 279; II, 75, 299, 311; III, 272
AÇIGLIG: bolluk içerisinde bulunan (kimse) — I, 147
AÇIGLIG: ekşili, içine konanı ekşiten, I, 147 bkz. açıglık § açıglıg küp; içine konanı ekşiten küp, içinde ekşi bulunan küp — . I, 147
AÇIKLIG: tutmak iyi gıdalar ile beslemek — I, 63 ,
AÇIGLIK: acılık — I, 150 bkz. açıglıg
AÇIGSAMAK: canı ekşi istemek — I, 279, 302
AÇIGSIMAK: ekşimek, acılaşmak — I, 282
AÇIK: büyük kardeş, I, 64
AÇIKMAK: acıkmak — I, 21, 190
AÇILMAK: açılmak — I, 193, 194; II, 71, 122 bkz. açl ınmak
AÇIMAK: ekşimek, (yara, vücut) acımak — III, 252
AÇINMAK: doyumluk ve yem vermek, açınmak; açılmak; açar gibi görünmek. I, 199, 200
AÇIŞMAK: açmakta yardım ve yarış etmek — I, 180
AÇIŞMAK: ekşimek, acılaşmak — I, 180
AÇITGAN: daima ekşiten, acıtan, ekşitgen — I, 154
AÇITMAK: ekşitmek; acıtmak, I, 207
AÇLIK: açlık — I, 114
AÇLINMAK: açılmak — I, 256, bkz. açılmak
AÇLIŞMAK: açılmak . I, 239
AÇMAK: açmak; aramak; fethetmek, I, 163, 354, 358; II, 188; III, 18, 217, 234, 235
AÇMAK: karnı acıkmak — I, 172, 283
AÇSAMAK: açmak istemek, I, 276
AÇTURMAK: açtırmak, I, 218
AÇUK: açık, I, 64, 94
AÇUKLUG: koçak, huyu güzel — I, 147
AÇUKLUK(G): açıklık, I, 150, § yüz açuklugı; yüz gülümseyişi — ı, 150 § kapug açuklugı; kapı açıklıgı. I, 150
AÇURGAN: çok acıktıran, çabuk acıktıran. , I, 156; III, 68
AÇURMAK: acıktırmak, aç bırakmak. I, 268
ADAKLIK: üzüm çardaklarına ayak yapılacak ağaç — I, 149
ADAŞ: arkadaş, dost — I, 61, bkz. adaş —
ADAŞLIK: dostluk, arkadaşlık; sadakat — I, 149
ADGUK: kim olduğu belli olmayan sığıntı adam — I, 99 bkz. aduk, aduk, agduk
ADIN: başka, diger, ayrı — I, 45, 76, 98; III, 151, 222 bkz. ad ın, adruk, ayruk, edin
ADUK: tanınmayan, bilinmeyen — I, 65 bkz. adguk, aduk, agduk
AD: ipekli kumaş ve benzeri glbi dokuma cinsinden sanat eseri olan her şey — I, 79, bkz. ed,
AD: iyilik ve uğur belgisi — I, 79
ADAK: ayak — I, 32, 53, 59, 65, 84. 165, 181, 182. 241, 268, 342, 353, 361, 380, 382, 522; II. II, 16, 112, 131. 137, 142, 146, 158, 190. 195, 209, 215. 247, 327, 364; III, 97, 276, 280, 288, 296, 307, 337, 421, 430, 435 bkz. ayak, azak
ADAKLAMAK: ayağa vurmak — I, 304
ADAKLANMAK: ayaklanmak, ayak sahibl olmak — I, 293, 294
ADAKLIG: ayaklı — I, 147
ADAŞ: arkadaş, dost — I, 155 bkz. adaş
AD: bolmak iyilik getirmek — , 79
ADGIR: aygır — I, 18, 95, 152, 188, 234, 236; II. 96, 109, 153, bkz. ayg ır § ögütlüg adgır; dişisi bulunan aygır, I, 52
ADGIRAK: kulakları ak, vücudunun öbür tarafları kara olan erkek geyik; dağ keçisi tekesi — 1, 144
ADGIRLANMAK: aygırlaşnnak; aygır bulmak — I, 313
ADIG: ayık — I, 63 § esrük adıg; sarhoş ayık — I, 63
ADIG: ayı — I, 63, 84, 332 bkz. ayıg —
ADIGLIG: ayısı çok olan — I, 147
ADIG: merdegi ayı yavrusu — I, 480
ADIKLAMAK: şaşalamak — III, 339 bkz. aduklamak —
ADILMAK: ayılmak, I, 194
ADIN: başka, diğer, ayrı, I, 45, 76, 98; III, 151, 222 bkz. ad ın, adrıık, ayruk, edin
ADIRMAK: ayırmak — III, 228 bkz. edirmek, ödürmek, ödürmek, udurmak, üdürmek —
ADIŞMAK: apışmak, ayrılmak. I, 181
ADMA: bırakılan, salıverilen, başı bo; — I, 129 § adma yılkı; yaşlı olduğundan yük vurulmayan hayvan — I, 129
ADNAGU: yabancı, başkası — III, 68
ADNAMAK: değişmek; bozulmak — I, 288
ADRI: buğday temizlemek için kullanılan araç, yaba, çatal, çatal de ğnek — I, 126; II, 22, 331
ADRI: butlug bacakları açık kişi, eğri bacak, I, 126
ADRIK: ayrık otu, Cynodon dactylon. I, 98, 113 bkz. ayr ık
ADRILMAK: ayrılmak — I, 247
ADRIM: eğerin altına iki yana konan keçe, teyelti I, 107
ADRIŞ: ayrılış, ikiye ayrılan yolun başı — I, 96
ADRIŞMAK: ayrışmak, birbirinden ayrılmak — I, 233, 234, 270. bkz. ayrışmak
ADRUK: başka, ayrı — I, 98 bkz. adın, adın, ayruk, edin
ADUK: tanınmayan, bilinnneyen, I. 65 bkz. agduk, aduk, adguk
ADUKLAMAK: tanınmamak, garip görmek, yadırgamak — I, 304 bkz. adıklamak
ADUT: avuç — I, 50, 83 bkz. avut
ADUTLAMAK: avuçlamak — I, 298, 299
AFILGU: bir deniz ağacı — III, 146 bkz. avılku
AFTABI: kova — I, 432
AG: iki bacak arasındaki boşluk — I, 80
AGAN: er genizden laf söyleyen insan, genzek — I, 77
AGARTGU: Şerbet gibi buğdaydan yapılan içki, bir çeşit buğday birası — III, 442
AGDUK: bozuk, belirsiz, değişik — I, 65 bkz. aduk, aduk, adguk § agduk (ki şi); kim olduğu belli olmayan sığınti (adam) — I, 99
AGI: ipek kumaş (altın veya gümüşle işlenmiş sırmalı). I, 89; II, 153
AGICI: ipek kumaşları muhafaza eden kimse, hazinedar. I, 89, 136
AGIL: ağıl, koyun yatağı; koyun plsliği. I, 65, 73
AGIM: çıkım, yükselim — I, 75
AGIR: ağır — I, 52, 53, 99; III, 68, 247
AGIRLALMAK: ikram olunmak — III, 344 bkz. agırlanmak
AGIRLAMAK: ağırlamak, ikram ve ihsan etmek, I, 53, 106, 300, 301; III, 344, 347
AGIRLANMAK: ağırlanmak, ikram edllmek; pahalı bulunmak — I, 291, 292; III, 344 bkz. ag ırlalmak
AGIRLIG: ağırlanan; — I, 45, 146 § agırlıg kişi; ağırlanan adam — I, 52
AGIRLIK: ikram ağırlayış — I, 114
AGIŞ: yükseliş, ; ıkı; — I, 61
AGIŞMAK: yükseli; mek, çıkıçmak, çıkmakta yarış etmek, artırışmak; koğmakta yarış etmek — I, 185
AGITGAN: daima çıkartan, yükselten — I, 155, 156
AGITMAK: çıkarmak, yükseltmek — I, 212
AGIZ: agız — I, 43, 55, 129, 193, 195, 383; II. 6, 26, 175, 188; III, 102, 110, 247, 257, 339
AGIZLAMAK: ağza vurmak; ağız açmak — I, 302
AGLAK: ıssız, çorak, oturulmayan yer, boş. , I, 119, 468 § aglak yer; boş yer — II. 365
AGLAMAK: yalnız olmak, bo; olmak, III, 258
AGLATMAK: savmak, uzaklaştırmak, ıraklaştırmak, boşaltmak, I, 265; III, 365
AGMAK: çıkmak, belirmek; aşmak, yükselınek, ağmak; değişmek, başkala; mak, bozulmak, meyletmek, dönmek — I, 65, 167, 173, 309, 354; II, 43, 50, 61, 67, 68; III, 183, 219, 327
AGNAMAK: (hayvanlar) yatıp debelenmek; kekemeleşmek, dili tutulmak — I, 289
AGNATMAK: (hayvanları) yatırıp debelendlrmek; dili buruşturmak, dili ağırla; tırmak — I, 267
AGRIG: ağrı — I, 98
AGRIKANMAK: ağrısından şikâyet etmek — I, 213
AGRIMAK: ağrımak, I, 46, 273, 274; III, 169
AGRINMAK: ağrımak, acı duymak — I, 252
AGRIŞMAK: ağrışmak, sızlaşmak, I, 235
AGRITMAK: ağrıtmak — I, 261
AGRUG: süñügi omurga kemiklerinin önce geleni, birincisi, ilki, I, 98
AGRUK: pılı pırtı, ağırlık, yük — I, 99; III, 68
AGRUKLANMAK: (bir iş veya yükü) ağırsınmak, ağır saymak — I, 313
AGRUMAK: ağırlaşmak — I, 273
AGSAMAK: (çıkmak, yükselmek, ağmak) istemek, I, 277
AGTARILMAK: yere vurulmak, sarsılmak — I, 246 bkz. agtılmak
AGTARMAK: aktarınak, devirmek, yenmek — II, 74 bkz. axtarmak
AGTILMAK: yere vurulmak, sarsılmak, I, 246 bkz. agtarılmak
AGU: agı, zehir, I, 89; III, 339
AGUJ: ağız, memeli hayvanların doğurduğu zaman verdigi ilk süt — I, 55 bkz. aguz
AGUJLUG: agzı, ilk sütü bulunan kişi, I, 146
AGUKMAK: agılanmak. I, 191
AGULAMAK: ağılamak, I, 310
AĞURŞAK: ağırşak, I, 149
AGUZ: agız, memeli hayvanların doğurduğu zaman verdigi ilk süt — I, 55 bkz. aguj
AXLAMAK: göğüs geçirmek, ahlamak III, 118
AXSAK: aksak, topal, I, 119
AXSAK: buxsak topal ve çolaklar için söylenir. I, 465
AXSAMAK: aksamak, topallamak. I, 276
AXSATMAK: aksatmak, I, 262
AXSUM: sarhoşlukta kavga eden — I, 116 bkz. axsuñ
AXSUÑ: sarhoşlukta kavga eden — I, 116 bkz. axsum
AXŞAM: akşam, I, 107
AXTARMAK: aktarmak, I, 219, 516 bkz. agtarmak
AJMUK: ak ; ap, I, 99 bkz. ıjmaklanmak — § ajmuk taz; başı şapla sıvanmış gibi kel I, 99
AJUN: dünya, âlem — I, 41, 77, 160, 179, 407, 420, 463; II, 228, 283, 303, 335; III, 41, 52, 288, 303. 378 § bu ajun
AK: ak, beyaz, I, 81, 134, 258; III, 39 bkz. örüñ, ürüñ § ak at; boz renkli at — I, 81
AKA: turmak akıp durmak — I, 73
AKI: eli açık, koçak, selek, cömert — I, 90
AKILAMAK: selek (cömert) saymak; selekli ğe (cömertliğe) nispet etmek, seleklemek — I, 310; III, 329
AKILIK: seleklik, cömertlik. III, 172
AKILMAK: şaşırtmak, şaşalatmak — I, 39
AKIM: akım, bir defada akacak kadar olan — I, 75
AKIN: sel, akıntı. I, 15, 77, 96, 156, 212, 377; III, 39, 61, 398 § munduz ak ın; birden bire gelen sel, deli sel — I, 77 § akın munduzı; deli sel — I, 96
AKINÇI: akıncı, geceleyin düşmanı basan asker, 1, 77, 134, 212
AKINDI: akıntı
AKIŞMAK: akışmak — I, 186
AKITGAN: akıtan — I, 156
AKITMAK: akıtmak; göndermek — I, 212
AKIYAGAK: iç ceviz, iyi ceviz, I, 90
AKLIŞMAK: akı; mak — I, 88, 241
AKMAK: akmak, I, 15. 96, 168, 343, 377; II, 19, 45, 128, 228; III, 3, 39, 127, 159, 325. 398
AKRU: yavaş — I, 114 bkz. akrun —
AKRU: akru yavaş yavaş — I, 114
AKRUN: yavaş — III, 361 bkz. akru
AK: sakal saçı sakalı ağarmı; , kocalmış — I, 81
AKTURMAK: aktırmak, akıtmak, I, 222; III, 17
AKUR: ahır, I, 7
AL: hile, al, I, 63, 81; II, 289; III, 412 bkz. yap, yup
AL: hanlara bayrak, devlet adamlarının atlarına eğer örtüsü yapılan turuncu ipek kumaş, I, 81
AL: al renk, III, 162
ALA: acele etmeme anlamına bir kelime — I, 92; III, 26
ALA: ala, alaca; ala tenli, alaca tenli ki; l kl bir çe şit deri hastalığından vücudunda alacalar olur, apraşlık. I, 81, 91 § ala at; alaca renkli, ala, k ır at — I, 81
ALA: insanın içinde olan gizli ; eyler — I, 425
ALAÇU: alaçuk, çadır — I, 136
ALAÇULANMAK: alaçuk edinmek — III, 205
ALAÑ: alan, düz ve açık yer, I, 135 bkz. añıl § alañ yazı; düz ova — I, 135
ALAÑIR: geleni, tarla faresl — I, 161
ALARMAK: kamaşmak (göz); kızarmak, al olmak, ala olmak, alacala şmak, I, 179
ALARTMAK: belertmek (göz), yan bakmak — III, 428
ALAVAN: timsah — I, 140
ALÇAK: yumuşak huylu, ince ki; i, uslu — I, 41, 100
ALDAMAK: aldatmak — I, 273, 472 alduzmak malını elinden aldırmak, soyulmak — II 87
ALGU: alacak — I, 341
ALIG: kötü, fena, alık, I, 64, 384
ALIGSAMAK: almak istemek — I, 281 alık kuş gagası — I, 68
ALIKMAK: alçalmak; bozulmak, azmak; kötüleşmek — I, 191, 192 bkz. alkmak
ALIM: alacak; borç, I, 44, 75, 168, 188, 209, 294; II, 72, 96, 159, 176, 185, 214, 294; III, 184, 251, 288
ALIMÇI: alıcı, alacaklı — I, 75, 409
ALIMGA: hakanın mektuplarını Türk yazısıyle yazan kimse — I, 143 bkz. ılımga
ALIMLIG: alacaklı, alacağı olan adam, I, 148, 149, 240
ALIMSINMAK: alır gibi görünmek — I, 20 alın alın; cephe, dağın ön cephesl — I, 78; II, 79 alınlıg er geniş ve yüksek alınlı adam, I, 148
ALINMAK: alınmak; kendi ba; ına alacağını almak. I, 22, 203; II, 159
ALIŞ: borçluyu borcu yüzünden sorguya çekme. I, 62
ALIŞ: su ağzı, suyun havuzdan veya suvattan döküldü ğü ağızlar. I, 62
ALIŞ: beriş bir hakkı alma ve verme. I, 62
ALIŞGAN: alış (veriş) yapan — I, 518, 519
ALIŞMAK: alacak almakta yardım etmek — I, 188
ALKALMAK: alkışlanmak, övülmek — I, 249
ALKAMAK: alkışlamak, övmek I, 284
ALKAŞMAK: alkışlamak, alkışta yarış etmek — I, 237
ALKINMAK: mahvolmak, yok olmak, bitmek, tükenmek I, 82, 195, 254
ALKIŞ: alkış, övme. I, 97, 249, 284
ALKIŞMAK: birbirini mahvetmek, yok etmek; , yok etmekte yar ış etmek I, 237
ALKMAK: bozmak, mahvetmek, yiyip bitirmek, bat ırmak. III, 188, 419, 447 bkz. alıkmak
ALMA: elma — I, 130 bkz. almıla
ALMAK: almak — I, 40, 41, 46, 51, 53, 99, 114, 149, 168. 175, 236, 329, 367, 373, 412, 421, 440; II, 13, 24. 87, 110, 219, 294; III, 6, 155, 161, 224, 371, 372
ALMILA: elma — I, 130, 138; II, 311; III, 19, 272 bkz. alma § k ımız almıla; ekşi elma — I, 366
ALP: alp, yiğit, kahraman, bahadır — I, 41, 123, 125, 139, 182, 183, 237, 239, 359, 370, 388, 413, 517; II, 223, 349; III, 65, 332, 393, 406 § alp tegin; yi ğit köle — I, 413
ALPAGUT: tek başına düşmana saldıran, hiçbir yandan yakalanmayan yi ğit — I, 144; III, 422
ALSAMAK: almak istemek — I, 278
ALSIKMAK: alınmak, soyulmak, I, 243
ALTIN: aşağı, alt — I, 108, 109
ALTUN: altın, I, 52, 120, 147. 165, 185, 360, 371, 399, 504; II, 24, 153, 181, 192, 205, III, 138, 251 § altun bakan; altın halka,
ALTUNLAŞMAK: altın öndül koyarak bahse girmek, II, 114
ALTUN: tarım büyük kadınlara verilen ungun — I, 396
ALTURMAK: aldırmak — I, 223
ALUÇ: şeftali I, 122
ALUÇIN: yenilen boğumlu bir bitki — I, 138
ALUK: kel, dazlak, I, 67
ALUK: kaba, haşin, I, 67
ALVIRMAK: atılmak, sıçramak, I, 226 bkz. el — virmek
AMAÇ: öküz; sapan ve benzerleri gibi çiftçi ayg ıtları — I, 52
AMAÇ: hedef, nişan yeri, annaç — I, 52, 333; II, 329; III, 107, 276
AMAÇLAMAK: nişanlamak, nişan almak, I, 299 bkz. emeçlemek
AMAÇLIK: nişan yeri — I, 150
AMIR: sis, kırağı — I, 54 bkı
AMRULMAK: (kaynayan tencere, insan solu ğu) senmek, çekilmek — I, 53, 248, 249 bkz. em-rülmek
AMRULMAK: yatıştırmak, dindirmek. III, 428 429 bkz. amurtmak, emrülmek
AMŞUY: bir çeşit sarı erik — I, 115
AMUÇ: doyumluktan verilen armağan — I, 140 bkz. armagan, yarmakan amul sakin, rahat, yava ş yavaş, seğnik, kımıl — damayan; yumuşak huylu adam — I, 74; III, 131
AMURTMAK: yatiştirmak, dindlrmek, seğnitmek — III, 428, 429 bkz. amrulmak, emrülmek
AMUŞMAK: çıkışma veya kınamadan dolayı apışıp kalmak. I, 190
ANA: ana — I, 32, 93, 169, 236, 278, 508; II, 96. 175; III, 18, 33, 210, 212. 272 bkz. aba, apa
ANAÇ: küçükken büyük bir anlay ış gösteren kız; anacık — I, 52
ANALAMAK: ana edinnnek, ana demek — I, 311
ANÇA: o kadar, öyle, öylece — I, 63, 88, 332; III, 133, 233
AND: ant, yemin — I, 42, 459
ANDA: orada, onda, ondan sonra — I, 109, 125, 130. 341; II, 96; III, 144, 224, 226, 240, 251
ANDAG: böyle, öyle, o kadar — 1. 37, 118, 164, 200. 321; II, 274; III, 153, 155, 186, 247, 271 andan ondan, ondan sonra, I, 108, 109, 126, 130, 223; III, 422
ANDGARMAK: yemin ettirmek, ant içtirmek I, 226, 312; III, 423 bkz. añarmak
ANDIG: elek, kalbur gibi şeylerln kasnağı — I, 118
ANDIKMAK: ant içmek, yemln etmek — I, 42, 243
ANDIN: beylerin hizmetçisi; bunların adı yazılı defter, III, 77 bkz. ay
ANDIN: ondan. 1 60, 281, 317, 323; II, 12, 245, 259, 345; III, 436
AÑA: değersiz, kıymetsiz I, 128
AÑARMAK: yemin ettirmek, ant içirmek — I, 226 bkz. andgarmak
ANI: onu, ona, I, 27, 37, 40, 54, 170, 171, 172, 176, 177, 178, 192, 207, 212. 213, 216, 217, 224. 225, 226. 260, 261. 262, 264, 266, 267. 268, 271, 275, 276, 282, 284, 287, 299, 301, 304. 305, 307, 308, 310. 311, 312, 333, 340, 352, 354, 372, 376, 395, 407, 419,
ANIN: onun, onunla, ondan — I, 155, 285, 301; II, 13, 133, 153, 172, 204; III, 183, 240
ANIÑ: onun — I, 27, 47, 65, 84, 87, 97, 118, 126, 143, 164. 173, 176, 178, 179, 182, 184, 186, 192, 196, 197, 200, 207, 209, 211, 213, 217, 220, 223, 226, 227, 229, 231, 233, 235, 237, 242, 243, 247, 255, 264, 267, 268, 273, 283, 284, 290, 291, 296, 310, 315, 320,
ANUK: hazır — I, 18, 68, 93
ANUKLAMAK: hazır bulunmak — I, 305
ANUKLUK: hazırlık, hazırlanma — I, 150
ANUMAK: hazırlanmak — III, 256
ANUMI: cüzam hastalığı, Elephantiasis — I, 137
ANUNMAK: hazırlanmak — I, 114, 206; III, 161
ANUTGAN: daima hazırlıklı, hazırlayan — I, 156
ANUTMAK: hazırlamak — I, 215
AÑ: bir kuş adı — I, 40
AÑ: yanak — I, 40
AÑ: yok, değil — I, 40
AÑA: ona, I, 352; III, 94
AÑAR: ona — I, 35, 48, 68, 69, 79, 89, 93, 94, 114, 129, 131, 174, 177, 184, 201, 204, 206, 208, 214, 216, 223, 225. 232, 236, 238, . 261, 265, 267, 268, 271, 274, 275, 287, 290. 296, 317, 335, 362. 407, 440, 462, 486, 494; II, 26, 61, 73, 86, 117, 123, 125, 127, 130. 13
AÑDIMAK: yakalamak için hile yapmak, tuzak kurmak, etraf ını sarmak I, 311, 401
AÑDUZ: andız, bu otun kökü çıkarılarak atın karnı ağrıdığı zaman tedavi edilir — I, 115
AÑIL: büsbütün, tamamiyle — I, 94, 135 bkz. alañ
AÑILAMAK: anırmak (eşek)I, 311
AÑIT: ördeğe benzer kızıl renkli bir kuş, angut, I, 93
AÑITMAK: şaşırtmak, II, 274 bkz. eñitmek
AÑIZ: anız, hububatın biçildikten sonra tarlada kalan köke yak ın sapları — I, 94
AÑLAMAK: anlamak — I, 290
AÑUT: içecek şeylerde kullanılan hunl — I, 93
AP: nefi ekl gibidir — I, 34 § ap bu ap ol; ne bu ne 0. I, 34
APA: ana — I, 86 bkz. aba, ana
APLAN: sıçan cinsinden bir hayvanc ık — I, 120
AR: kestane rengi, kumral, konural, I, 80 bkz. arsal, ars ıl — arsik
ARA: ara, arasında. I, 87, 317, 511, 528; II, 17; III, 60
ARALAMAK: aralamak, arasını bulmak, barıçtırmak — I, 309 bkz. arılamak
ARAN: ahır, at tavlası, I, 76
ARANLIG: ahırlı, ahırı olan — I, 148
AR: böri sırtlan — I, 79
ARÇI: heybe — I, 124, 231, 250
ARDUTAL: hamamotu — I, 145 bkz. ordutal, urdutal
ARGAG: balık avlamak için kullanılan ucu eğri demir, olta — I, 141
ARGARMAK: yormak. I, 225 bkz. argurmak argu iki dag aras ı, uçurum — I, 127
ARGUÇ: 1nsanın aldandığı nesneler — I, 95 § arguç ajun; yalanc ı (aldaticı) dünya — I, 95
ARGULAMAK: arasını yarmak, geçmek — I, 317
ARGUN: sıçan cinsinden, yarım arşın uzunluğunda bir hayvan — I, 120
ARGURMAK: yormak, I, 486 bkz. argarmak
ARGURTMAK: yordurmak — I, 229 bkz. argurturmak
ARGURTURMAK: yordurmak. I, 229 bkz. argurtmak
ARI: arı. I, 87; II, 329; III, 156, 276
ARIG: temiz — I, 12, 18, 63, 66, 103, 230, 237. 342, 376 bkz. arr ıg
ARIG: epeyce, çokça, I, 241; II, 328; III, 41
ARIG: ; adır örtüsü — I, 63
ARIGLAMAK: iğdiş etmek; bir şey içinden iyisini seçmek ve toplamak — I, 303
ARIGLIK: temizlik — I, 149
ARIK: ırmak, ark, germeç, kaş, kanal, I, 7, 65, 302, 375. 382; II, 10, 59, 135. 333, 347; III, 182, 299.
ARIK: zayıf, cılız — I, 66
ARIKLANMAK: (su) akarak ark yapmak, su yerde kendine ırmaklar glbi yol ve hendek açmak — I, 294
ÁRIKLIG: nehirli, ırmaklı. I, 147
ARILAMAK: aralamak, I, 308 bkz. aralamak
ARILMAK: yerinmek, kaygılanmak; kendine kızılmak. 11 123 bkz. irilmek § sarılmak
ARILMAK: kızmak, darılmak — II, 123
ARIMAK: temizlemek, temiz olmak, I, 19; III, 252 bkz. ar ıtmak
ARINÇU: günah — I, 134 bkz. erinçü
ARINMAK: temizlenmek istemek ve yunmak; iyile şmek; ot tutunmak I, 12, 201
ARIŞ: eriş, dokumanın tezgâha sarılmış olan ve uzunluğuna dikine bulunan telleri, I, 61
ARIŞ: arkag eriş argaç, dokumanın yanlamasına atılan ipleri. I, 61
ARIŞMAK: aldatmak, birbirini aldatmak — I, 182
ARIŞMAK: eriş argaç — I, 61
ARITASI: arıtacak — II, 322 § tarıg arıtası yer; buğday arıtacak yer — II, 322 § tarıg arıtası neñ; buğday arıtacak nesne — II, 322 § tarıg arıtası ogur; buğday arıtacak zaman — II, 322
ARITGAN: her zaman temizleyen, ayıklayan — I, 154
ARITGU: arıtacak II, 321, 322§tarıg arutgu yer; buğday arıtacak yer — II, 321 § tarıg arutgu neñ; buğday arıtacak nesne, II, 322 § tarıg arutgu ogur; buğday arıtacak zaman — II, 321
ARITIŞMAK: temizlemekte yardım ve yarış etmek — II, 322
ARITMAK: temizlemek, I, 19, 208 bkz. arımak
ARITMAK: taşağı çıkarmak, Iğdi; etmek; çocuğu sünnet etmek; erkekleşmek — I, 208 bkz. eredmek, eretmek
ARI: yagı bal, I, 87; III, 156 bkz. bal
ARJU: çakal — I, 127 bkz. arzu
ARJULAYU: çakal gibi — I, 127; III, 401
ARK: pislik — I, 42 § temilr arkı; demir boku — I, 42
ARKA: arka, sırt; sıkıntılı anlarda yardım eden kişi, yardımcı. I, 123, 128, 139
ARKAÇAK: ağıza ilâç akıtmak içln kullanılan içi delik bir aygıt, akıtınaç. I, 144
ARKAG: argaç; bez, halı, kilim gibi şeyler dokunurken enlemesine at ılan ip veya iplik, I, 118
ARKALANMAK: arka (yani yardımcı) sahibi olmak; bir şeye sırtını vermek, dayanmak — I, 297
ARKAMAK: yoklamak, arayıp taramak, I, 283, 284
ARKAR: boynuzundan bı; ak yapılan dişi dağ keçisi — I, 117, 214, 421
ARKAŞMAK: yük yüklemekte yardım etmek; arka arkaya gelmek (çıkmak) — I, 237, 395
ARKIN: gelecek yıl, öbür yıl, I, 89 bkz. arkun
ARKIN: izi gelecek yıl, öbür yıl I, 89
ARKIŞ: kervan; yurdundan uzak dü; mü; olan birine gönderilen kimse, elçi, haberci, mektup — I, 97
ARKIŞ: büyü, afsun — I, 249 bkz. arvaş, arvış
ARKUÇI: iki kişi arasında araç olan; evlenme zamanında dünürler arasında gelip giden kişi — I, 141
ARKUK: iki duvar veya iki direk aras ına çapraz olarak konulan ağaç — I, 109
ARKUK: aykırı — I, 109
ARKUK: kişi söz dinlemez, kalp, inatçı klmse — I, 109
ARKUKLANMAK: haylazlık etmek, dikbaşlılık etmek — I, 315
ARKUN: yaban aygırıyle evcil kısraktan olan at — l, 107
ARKUN: gelecek yıl, öbür yıl, I, 108 bkz. arkın
ARKUN: izi gelecek yıl, öbür yıl — I, 108 bkz. arkın izi
ARMAGAN: hısımlara doyumluktan verilen belek — I, 140 bkz. amuç, yarmakan
ARMAK: yorulmak, dermansız kalnıak — I, 148, 149, 172
ARMAK: aldatmak, I, 172; III, 62 bkz. armak tevmek, armak yuvmak
ARMAK: tevmek hile yapmak, aldatmak — I, 172; III, 62 bkz. armak, armak yuvmak
ARMAK: yuvmak hile yapmak, aldatmak — III, 62 bkz. armak, armak tevmek
ARMUT: armut — I, 95; II, 284
ARMUTLANMAK: armutlanmak. I, 312
ARPA: arpa, I, 123, 343; II, 121, 316
ARPAGAN: arpaya benzer başağı bulunan, evini bulunmayan bir bitki, I, 140
ARPALAMAK: arpa vermek — I, 316
ARPALANMAK: arpalanmak, arpa sahibl olmak — I, 296
ARRIG: pek temiz. I, 143 bkz. arıg
ARSAL: kumral, konural, I, 105 bkz. ar, ars ıl, arsik § arsal saç; kızıla çalar saç, kumral saç — I, 105
ARSALIK: hem erkekliği hem dişiliği olan bir hayvan, aslık — I, 159
ARSIKMAK: aldanmak — I, 21, 242
ARSIL: kestane rengi, kumral, konural — I, 80 bkz. ar, arsal, arsik
ARSIK: kestane rengi, kumral, konural — I, 80 bkz. ar, arsal, ars ıl
ARSLAN: arslan — I, 75, 81, 125, 153, 231, 308, 409; II, 146, 289, 312; III, 5, 92, 263, 282, 412, 418
ARSLANLAYU: arslan gibi, arslanımsı — I, 142; II, 13, 138
ARSU: değersiz şey — I, 127
ART: sırt, dag beli ve sırtı; sarp yer, yokuş; boyun, tepe — I, 42, 247, II, 27, 179; III, 4, 143, 197, 261 § art saç; arka saç — I, 42
ARTAK: bozulmuş, bozuk, I, 119; II, 40
ARTAMAK: bozulmak, kötüleşmek. I, 272; II, 17; III, 358
ARTAŞMAK: birbirini bozmak, I, 230, II, 219
ARTATMAK: bozmak, harap etmek — I, 203, 260; II, 360
ARTIG: yükletilen yükün bir dengi, I, 98
ARTIG: kadın mİntanı, gögüslük. I, 98
ARTILMAK: yüklemek, binmek; ardılmak, bir binit üzerine başı bir tarafa ayakları bir tarafa gelmek üzere heybe gibi ardılmak; erişilmek. I, 244; II, 335
ARTINMAK: yükletmek — I, 250
ARTIŞMAK: bir şeyi hayvana ardmak ve yükletmekte yard ım ve yarış etmek, I, 231
ARTLAMAK: enseyi tokatlamak, sille vurmak, III, 443
ARTMAK: artmak — III, 425
ARTUÇ: ardıç, Juniperus — I, 95, 377, 412, 424
ARTUÇLANMAK: ardıçlanmak, ardıçı çok olmak — I, 312
ARTUK: fazla, ziyade, I, 99; II, 137
ARTUKLANMAK: aşırı gitmek, I, 313 arturmak artirmak; aşırı gitmek. I, 219
ARTUT: armağan, beylere vb — büyüklere at ve benzer şeylerden verilen armağan ve belek — l, 109, 114, 182
ARUBAT: temirhindi, tamarinde — I, 138
ARUK: yorgun — I, 66. 148, 259, 298; II, 28
ARUKLAMAK: dinlenmek — I, 304, 305
ARUKLUK: yorgunluk, I, 150; II, 316
ARUMDUN: boya — I, 138
ARUŞMAK: erimek, I, 182 bkz. erilşmek
ARUT: kuru, soluk, I, 50, 133 bkz. urut § arut ot; bir y ıl önceden artan kuru ot — I, 50; II, 133
ARVALMAK: büyü yapılmak, afsunlanmak — I, 249
ARVAMAK: büyü yapmak, afsunlamak — I, 283
ARVAŞ: büyü, afsun — I, 283 bkz. arkış, arvış
ARVAŞMAK: birlikte büyü veya afsun tekerlemesi, duas ı söylemek — I, 236, 237
ARVIŞ: büyü, afsun, I, 249 bkz. arkış, arva;
ARZU: çakal III, 401 bkz. arju
ARZULAYU: çakal gibi — III, 410
AS: kakım, hermelin — I, 80 bkz. az
AS: cariyelere verilen bir ad — I, 80
ASIG: fayda, kazanç, kârI, 64, 494; 111. 13
ASIGLIG: faydalı, kazançlı — I, 147
ASILMAK: asılmak — I, 196
ASILMAK: uzamak, uzatılmak, I, 196 bkz. esilmek
ASINMAK: blr ; eyi çekmek, germek — I, 201 bkz. esinmek
ASIŞMAK: asışmak, asmakta yardım etmek — I, 184
ASLINMAK: bir şey bir şeye takılmak, I, 258, 259 bkz. eslinmek
ASMAK: asmak, I, 173
ASÑARMAK: haylazlaşmak, işten uzakla; mak — I, 289
ASRA: alt, aşağı — I, 126
ASRI: kaplan; kaplan gibl iki renkli, I, 126 bkz. esri § asr ı yışıg; iki renkli ip — I, 126
ASRUŞMAK: aksırışmak. I, 234
AST: sokak, I, 42
ASTIN: aşağı, alt — I, 108
ASTURMAK: astırmak — I, 220, 221
ASURGAN: çok aksıran — I, 156
ASURMAK: aksırmak — I, 178
ASURTGU: aksırtan — III, 442
ASURTGUK: anlayı; lı, akıllı — III, 442
ASURTMAK: aksırtmak — III, 442
AŞ: kenet — I, 80
AŞ: yemek, aş — I, 20. 45, 75, 80. 93, 102, 156. 210, 227, 310, 318, 372. 443, 515, 516; II, 18, 73, 74, 130, 147, 158, 191, 241, 278, 299, 308, 309; III, 31, 37, 61, 64, 67, 116, 133, 185, 186, 249, 257, 261, 264, 270, 368, 382, 391, 397. 439
AŞAÇ: tencere, III, 382 bkz. aşıç, eşiç
AŞAK: aşağı; dağ dibi — I, 66
AŞAKLAMAK: aşağılamak, küçük saymak — I, 305
AŞAMAK: yemek, aş 701116^III, 253, 261
AŞATMAK: yemek yedirmek — I, 210
AŞBAR: saman, kepek ve ot gibi şeyler karıştırı-lıp ıslatıtarak hazırlanan hayvan yemi — I, 117; II, 351
AŞGINMAK: aşınmak — I, 254
AŞIÇ: tencere — I, 52, 116, 223, 248, 258, 313, 323, 327, 357, 409, 411, 514, 518; II, 12, 72, 78, 178, 201, 253, 302, 333, 356, 357; III, 142, 191 206, 249, 280, 409, 430 bkz. e şiç, aşaç
AŞLAKA: aşlara, yemeklere. II, 54
AŞLALMAK: kap kenetlenmek — I, 295
AŞLAMAK: kap kenetlemek — I, 80 , 268
AŞLATMAK: kap kenetletmek — I, 265
AŞLIK: aş evi, mutfak, yenıeklik — I, 114, 373; II. 204 bkz. tar ıg
AŞMAK: aşınak, bir tepeyi öbür yana geçmek — I, 173; III, 261
AŞNU: önce, evveL I, 130
AŞRULMAK: aşırılmak, tepeden aşırılmak — I, 247
AŞSAMAK: tepeyi aşmak istemek; yemek yemek istemek — I, 277
AŞSATMAK: yemek arzulatmak — I, 262
AŞTAL: ogul birinin en son çocuğu — I, 105
AŞU: kırmızı toprak, a; ı toprağı — I, 89
AŞUK: insanın aşığı, topuğu; topuk kemiği, I, 66
AŞUK: demir başlık, tulga — I, 67 bkz. yaşuk, yışıklıg
AŞUKMAK: özlemek . I, 191; II, 165
AŞUKMAK: özlemek — I, 191; II, 165
AŞUKLAMAK: aşık kemiğine vurmak — I, 305
AŞULMAK: örtülmek, örtünmek — I, 197 bkz. eşülmek
AŞUMAK: koşmak, aşmak — I, 123
AŞUNMAK: geçmek, aşmak — I, 202
AŞUTMAK: örttürmek-I, 210 bkz. eşütmek
AT: ad, isim, unvart, lakap, I, 78; III, 77, 250, 367, 384
AT: at — I, 16, 34, 53, 80, 104, 115, 123, 147, 178, 184, 201, 203, 206, 225, 244, 255, 273, 275, 276, 278, 285, 289, 292, 296, 297, 300, 322, 324, 326, 329, 338, 343, 361, 363, 390, 395, 406, 417, 426, 427, 430. 436, 446, 458, 461, 470, 472, 481, 483, 491, 507, 513,
ATA: baba, ata, I, 32, 86, 206. 288, 508; II, 80; III, 87, 210, 383
ATAÇ: büyüklük gösteren çocuk — I, 52; II, 80 § ataç ogul; büyliklük gösteren çocuk — I, 52
ATAKI: babacığım anlamına sevgi bildiren bir söz, I, 136, 262, 445; II, 120, 178, 196, 311; III, 87, 210, 212, 272, 291
ATAMAK: takma ad (lakap) vermek — III, 250, 374
ATAN: iğdi; edilmiş deve — I, 75
ATANLANMAK: iğdiş deve sahibi olmak — I, 295
ATANLIG: iğdiş edilmiş devesi olan kimse — I, 148
ATASAGUN: hekim, doktor — I, 86, 403
ATATMAK: atlaşmak, (tay) at olmak — I, 206, 207; III, 158
AT: bırkıgı atın ve eşeğln genizden ses çıkar-ması. I, 33, 35, 53, 74, 94, 128, 155, 164, 167, 173, 175, 176, 199, 225. 227 229 267 291, 302. 304, 307, 309, 316, 328, 333, 363, 367, 381, 441, 461, 472, 486, 515; II, 3, 13, 20. 21, 74, 78, 92, 118. 137, 140. 149, 150, 177,
ATGAK: karında blriken sarı su hastalığı, kay — gıdan yüz sararması. I, 118
ATGAK: sarı renkte blr bitki, I, 118
ATGARMAK: ata bindirmek — I, 225
ATILMAK: atılmak; (çiçek) açılmak; herhangi bir şey büsbütün aynlmayarak açılmak. I, 21, 193
ATIM: atıcı, nişancı, I, 75; III, 379 § atım er; nişancı, lyi atan adam, I, 75
ATIM: atış, atım — III, 59
ATINÇU: atılan — I, 133
ATINMAK: bir tarafa atılmak, yuvarlanmak; atar gibi görünmek I, 199
ATIŞ: atışma. I, 60
ATIŞGAN: daima atışan, I, 157
ATIŞMAK: atışmak — I, 180
ATIZ: iki dere arasındaki su geçecek set — I, 54 bkz. etiz
ATIZLAMAK: ark açmak; set yapmak; toprağı parçalara ayırmak, evlek yapmak, I, 301 bkz. etizlemek
ATIZLANMAK: (tarla hakkında) maşalaya ayırmak, sulanmak ve ekilmek için parçalara ay ırmak — I, 292
AT: kamçısı at siki I, 417
ATLANMAK: ata binmek, atlanmak; bir şeyin üzerine çıkmak, atlaşmak, at haline gelmek, I, 255, 256, 285, 353; II, 254
ATLAŞMAK: at ortaya koyarak bahse girmek, at ı öndül koyarak yarış etmek, II, 114, 226
ATLIG: adlı, unvanlı; ulusun büyüğü, I, 79
ATLIG: atlı, süvari. I, 97, 166; II, 175; III, 37, 64, 435
ATMAK: atmak, I, 21, 116, 129, 160, 170, 236, 237, 280, 403, 528; II, 20 26, 221, 226, 303, 306, 326; III, 106, 356, 370, 374
ATSAMAK: atmak istemek, I, 275, 280
ATTIRMAK: attırmak — I, 217
AV: av — I, 32
AV: emir verenin emrini tanımamayı bildirir bir edat, I, 40
AV(Ş)N: agaç — I, 84
AVLAŞMAK: toplanmak, yığılmak — I, 240 bkz. avlaşmak, evleşmek
AVUT: avuç — I, 83 bkz. adut
AV: av — I, 81
AVA: acımak bildiren bir kelime — I, 89
AVALAMAK: (karışıklık çıktığında) toplaşmak, üşüşmek — I, 310 bkz. avmak, avlamak
AVÇI: avcı — I, 63, 311, 425
AVIÇGA: kocamış klşi, ihtiyar adam — I, 143
AVILKU: kırmızı meyveleri olan ve meyvesinin suyu tutmaca kat ılan, göz ağnsına ilâç yapılan ve elbise boyanan bir ağaç — I, 489 bkz. afılgu
AVINÇ: alışma, avunma — I, 132; III, 449
AVINÇU: avunulan, alışılan — I, 134
AVINMAK: alışmak, avunmak — I, 132, 202, 263
AVLALMAK: avlanmak, I, 295, 296 bkz. avlanmak
AVLAMAK: avlamak — I, 287, 421; II, 45
AVLAMAK: toplanmak, üşüşmek — I, 287 bkz. avmak, avalamak
AVLANMAK: avlanmak, I, 298 bkz. avlalmak
AVLAŞMAK: toplanmak, yığılmak — I, 240 bkz. avlaşmak, evleşmek
AVLAŞMAK: evini ortaya koyup kumaroynamak, evini öndül koymak, I, 240, 241 bkz. evle şmek
AVLATMAK: avlatmak — I, 263, 265
AVMAK: toplaşmak, üşüşmek; etrafını çevirmek, avlanmak, I, 174, 310; II, 137; III, 401 bkz. avalamak, avlamak
AVRAN: demirci ocağı biçiminde yapılan ekmek fırını. I, 109
AVRINDI: kırıntı, döküntü — I, 145
AVUJGUN: deri sepilenen palamut ağacı meyvesi I, 157
AVURTA: daya, süt nine — II, 144
AVUS: mum, balmumu — I, 59 bkz. lav
AVYA: ayva — I, 114, 311
AVZURI: buğday ve arpa unu glbi şeyler karıştırılarak yapılan ekmek, karışık ekmek, I, 145
AY: yılın on ikide biri olan zaman; gökteki ay, kamer — I, 82, 258. 259, 270. 288, 348, 507; II, 5, 143; III, 33 § ay evi
AY: buyruğu tanımamayı bildiren bir söz, I, 40
AY: hitap edatı — I, 74
AY: turuncu renkte ipek kumaş — I, 40
AY: beylerin hizmetçisi, kölesi; bunlar ın adı yazılı defter — II, 193; III, 77 bkz. andın
AYA: avuç içi, aya — I, 85, 348
AYAG: lakap, takma ad, I, 271
AYAK: çanak, kâse, kadeh, I, 80, 84, 178, 265, 286. 295, 324, 375, 497; II, 17S, 346, 446; III. 15, 143, 296. 306, 371, 397 bkz. çanak
AYAK: ayak — I, 84 bkz. adak, azak
AYAKÇI: kâseci, çanakçı, III, 296
AYAKLIG: kaseli — III, 50
AYALAMAK: el ayalarını birbirine vurmak — III, 328
AYAMAK: lakap vermek; korumak — I, 271
AYAS: ayaz; kölelere verilen adlardan, I, 123
AYA: kök açık hava, I, 123
AYA: yersgü yarasa — III, 433 bkz. yarısa
AYBAÑ: (er) kel (adam) — I, 116
AY: bitigi askerin adıyle azığının yazıldığı defter — I, 40
AYDIÑ: aydın, ay aydınlığl. I, 117
AYGIR: aygır — III, 122 bkz. adgır
AYIG: ayı, I, 84 bkz. adıg
AYIG: ne iyi, ne fena yerine kullan ılan bir edat, iyi ve kötüye delâlet eden kelimelerde pekitme edatı — I, 84
AYIK: vaat, söz verme — I, 84; II, 45
AYILMAK: söylenmek — I, 268
AYITGAN: soran — III, 52
AYITMAK: söylemek, sormak, I, 215, 216
AYLUK: ayluk öyle öyle — I, 113
AYMAK: söylemek I, 36, 37, 52, 88, 89, 93, 94, 109, 110, 118. 174, 207. 321, 339, 352, 367, 377. 419, 492. 494; II, 45. 105; III, 80, 158, 208, 212, 218, 245, 357, 363, 368, 375
AYRAN: ayran — I, 120
AYRIK: ayrık otu — I, 113 bkz. adrık
AYRIŞMAK: ayrışmak, birbirinden ayrılmak — I, 233. 234, 270 bkz. adrışmak
AYRU: başka, I, 126
AYRUK: başka, ayrı. I, 113, 417 bkz. adın, adın, adruk, edin
AYTIG: hltap; hatır sorma — I, 113 bkz. aytış
AYTILMAK: sorulmak; söylenmek — I, 270
AYTINMAK: sormayı kendi üstüne almak — I, 270
AYTIŞ: hatır sorma — I, 113 bkz. aytıg
AYTURMAK: söyletmek I, 269
AZ: uzunlamasına çizlk, tırnak yarası, I, 71 bkz. ezik, iz
AZ: kakım, I, 80 bkz. as
AZ: az — I, 75, 80
AZAK: ayak — I, 32 bkz. adak, ayak
AZAK: nereden ve kimden geldiği belli olmayan ok — II, 20 bkz. azuk
AZGAN: kuş burnu, yaban gülü; ağaçların en kötüsü olup gül glbl sar ı, beyaz çiçek1eri olan bir ağaçcık, küpe gibi kırmızı meyveleri olur — I, 439
AZIG: azı dişi — I, 64
AZIGLAMAK: azı dişlyle ısırmak; azı dişine vurmak — I, 304
AZIGLIG: azı dişi belirmiş olan — I, 147
AZILMAK: azılmak. I, 196
AZIMAK: sızmak; gürültüden ağır duyar olmak, III, 253
AZITGAN: daima yoldan çıkaran, azdıran, I, 155
AZITMAK: yoldan çıkarmak, azıtmak — I, 208, 209; II, 234
AZLANMAK: azımsamak, az görmek — I, 297
AZMA: taşağının derisi yarıldığı için aşamayan koç — I, 130
AZMAK: azmak, yoldan çıkmak — I, 93, 173
AZRAK: daha az, III, 361
AZU: iki şeyden birini dilemeyi anlatır, yahut, veya — I, 88, 429
AZUK: azık, I, 7, 16, 66, 342. 381
AZUK: yolunu kaybeden, nereye gltti ği ve nereden geldiği belli olmayan — I, 66 bkz. azak § azuk ok; nereden geldigi ve kimin attığı belli olmayan ok — § azuk munk; kaçan, yoldan ç ıkan, azan — I, 66
AZUKLANMAK: azık sahibi olmak, I, 294
AZUKLUG: azığı olan, azıklı — I, 148
AZUKLUK: azıklık, azık için hazırlanmış şey — I, 150, 274
BAÇAK: Isa'lıların (Hıristiyanların) orucu, pehrizi — 1, 411
BAÇIG: and, sözleşme. I, 371 bkz. bıçıg, bıçgas
BAÇIG: kılmak andlaşmak, ahidleşmek. I, 371
BADAR: gürültülü ses anlatan bir kelime, tekrarlanarak kullan ılır, "patır patır" gibidir — l, 360
BADAR: kılmak sesle çarpmak, itmek — I, 349
BADGAMAK: güreşte ayak yakalamak, çelme vurmak, III, 288, 289 bkz. bagdamak
BADIÇ: asma çardağı — I, 502 bkz. badıç
BADIÇLIK: yıgaç üzüm asmalarına çardak yapılmak üzere ayrılan agaç, I, 502
BADIÇ: asma çardağı, I, 295 bkz. badıç
BADRARN: bayram, sevinç ve eğlence günü — III, 176 bkz. bedrem, beyrem
BAG: bağ, düğüm, bağlanacak ip vb. ; odun vb, ba ğlamları — I, 409; II, 21; III, 152, 153
BAG: bağ, üzüm asması — III, 152, 212
BAGDAMAK: güreşte sarmaya almak, sarmalamak, ayak yakalamak, çelme vurmak, II, 364; III, 276, 277, 289 bkz. badgamak
BAGDATMAK: güreşte sarmaya aldırmak — II, 327, 364, 365
BAGIR: bagır; karaciğer — I, 272, 360; III, 85, 255 § ya bagr ı; yayın orta yeri, I, 360
BAGIRÇAK: eşek semeri — I, 502
BAGIRDAK: kadın göğüslüğü . I, 502
BAGIRLAK: bağırtlak denen kuş, Pterocles, 1, 503, 505
BAGIRLAMAK: bağrına vurmak; yayın tutamagını düzeltmek — III, 331
BAGIRLANMAK: pıhtılaşmak, akar şey koyulaşmak, II, 264
BAGIRLIG: kimseyi dinlemeyen — I, 494 § bedük
BAGIRLIG: bagırsak merhametli; gönül alıcı — I, 502
BAGIRSAMAK: canı ciğer istemek — III, 332
BAGIRSUK: bağırsak — I, 502
BAGIŞ: parmakların ve başka uzuvların ek yerleri; kamış ve benzerlerinin boğumları, I, 367
BAGIŞLALMAK: bağışlanmak — III, 344 bkz. bagışlanmak
BAGIŞLAMAK: bağışlamak — III, 334, 355
BAGIŞLANMAK: bağışlanmak — III, 344 bkz. bagışlalmak
BAGLAMAK: bağlamak — III, 292, 309 bkz. boglamak
BAGLANMAK: bağlanmak — II, 238 bkz. boglanmak
BAGLATMAK: baglatmak, bohçalatmak, II, 341
BAGNA: merdiven basamağı — I, 434
BAGRAM: kum geniş büyük kumluk yer, I, 484
BAGRIKMAK: bağrı (ciğeri) göğüs kemiklerlne yapışmak — II, 227
BAKA: kurbağa, I, 73; III, 226 § müriğüz baka; kaplumbağa — III, 226
BAKAÇUK: bakanın küçültmesi, küçük baka; e ğe kemiği lle kol arasındaki et parçası — III, 226
BAKAN: halka, toka — I, 399, 432 bkz. k ılide §altun bakan; altın halka — I, 339
BAKANAK: çatal tırnaklıların iki tırnakları arası ve iki tırnaktan her biri — III, 177 bkz. bakayak
BAKANLIG: halkalı, tokalı, I, 499 § bakanlıg kadış; halkalı, tokalı kayış — I, 499
BAKANUK: at tırnaklarının ortasındaki tümsecik et parçası — III, 177 bkz. bakayuk
BAKATURMAK: baka durmak — I, 73
BAKAYAK: çatal tırnaklıların iki tırnakları arası ve iki tırnaktan her blri — III, 177 bkz. bakanak
BAKAYUK: at tırnaklarının ortasındaki tümsecik, et parçası — III, 177 bkz. bakanuk
BAKIG: bakma, bakış — I, 373
BAKILMAK: bakılmak — II, 131
BAKINMAK: bir şeyin sonuna bakmak ve düşünmek; beklemek, II, 142, 160
BAKIR: Çin parası — I, 361
BAKIR: bakır- I, 360
BAKIRLIG: bakırlı, I, 495 § bakırlıg tag; bakırlı dag — I, 495
BAKIRMAK: bağırmak — III, 186
BAKIR: sokum Merih yıldızı — I, 361, 398; III, 40
BAKIŞ: bakış, bakışma, gözle birbirine bakış — I, 367
BAKIŞGAN: herkese göz ucu ile bakan — I, 519
BAKIŞMAK: bakışmak (göz ucu ile)I, 170, 183; II, 103
BAKITMAK: baktırmak, bakıtmak — II, 308
BAKKU: tepe, yüksekçe yer — III, 226 bkz. baku
BAKLAN: kuzı taze ve semiz kuzu — I, 444
BAKMAK: bakmak — I, 102, 192, 340, 425; II, 16, 26, 33, 144, 250. 292; III, 23, 194. 272, 295, 440
BAKU: tepe, yüksekçe yer, yoku ş — III, 219, 226 bkz. bakku
BAKURMAK: baktırmak — II, 83
BAL: bal, II, 267, 354; 111. 103, 156. 338 bkz. ar ı yagı
BALA: kuş ve hayvan yavrusu — II, 274; III, 91, 232
BALA: bir adamın içlerinde (çok kere çiftlik i şlerlnde) yardımcısı, çırağı — III, 232
BALALAMAK: kuş yavrulamak — III, 92
BALÇIK: balçık, sıvık çamur — 1. 248, 267
BALDIR: çağı başında yapı1an iş ya da ilk olarak meydana gelen şey — I, 456
BALDIR: üvey — I, 456 § baldır ogul; üvey oğul — 1, 456 § baldır kız; üvey kız — I, 456
BALDIR: dağın burun gibi çıkan yeri — I, 456
BALDIR: kuzu llk doğan kuzu — I, 456
BALDIR: tarıg ilkbahar başında ekilen ekin — I, 456
BALDIZ: karının kendinden kilçük kız kardeşi — 1, 457; III, 7
BALDU: balta, I, 14, 418; III, 421
BALIG: yaralı, I, 192, 242, 252, 407
BALIK: çamur — I, 248 bkz.
BALK: balık kale, şehir — I, 379
BALIK: balık — 1. 73, 379; II, 216, 231, 233, 349
BALIKÇIN: balıkçıl kuşu, I, 512
BALIKLANMAK: balıklanmak; çamurlanmak; bir yerde kale yap ılrnak — II, 265
BALIKLIG: çamurlu yer, I, 498
BALIKLIG: balığı olan, balıklı — I, 498, 501
BALIKMAK: yaralanmak — II, 119
BALIKSAMAK: balık yemek istemek — III, 334
BALK: çamur — I, 379 bkz. balık
BALMAK: bağlanmak, II, 27 bkz. banmak
BALU: balu — ninni — III, 232
BAMAK: bağlamak; örgü yapmak, III, 224, 247, 250
BANDAL: ağaçtan omuz başı şeklinde çıkarılan parça, bunu çocuklar al ıp yakarlar, geceleyin közünü blrbirlerine atarlar, Buna "ot bandal" denir — Çevgen oyununda oynan ır. I, 482
BANMAK: bağlanmak, II, 27 bkz. balmak
BANZI: bağ bozulduktan sonra asmaların üzerindeki üzüm kınntıları, neferneme — I, 422
BAÑ: bağırma — III, 355
BAR: var, mevcut. I, 44, 47, 84. 320, 341, 360, 373, 375, 427; II, 28, 40; III, 15, 147
BAR: büyük — III, 147
BARAGAN: çok varan, çok giden — I, 24, 33
BARAK: çok tüylü kôpek — 1. 377
BARAKLIG: köpeği olan kişi — I, 497, 501
BARASI: varılacak, gidilecek — I, 33 § baras ı yer; gidilecek yer — I, 33
BARÇA: bütün, hep — I, 210, 236, 399, 417; II, 213, 216, 312; III, 322
BARÇIN: — ipekli kumaş — I, 153, 175, 216, 358, 509; III, 17, 28. 143, 156, 335, 338, 394 § yolak barç ın; ; yol yol çizgili ipek kumaş — III, 17
BARDAÇI: gidici, varan — I, 24; II, 32, 48. 49
BARDUKI: vardığı, varışı — II, 42; III, 309
BARGALI: kaldı gideyazdı — I, 22
BARGAN: mersin ağacı yemişi — I, 438 bkz. bazgan
BARGAN: varan, giden, gidicl — II, 53
BARGU: varılacak, gidilecek, I, 33; III, 211 §bargu yer; gidilecek yer — I, 33
BARGUÇI: varıcı, gidici — II, 49, 54
BARGULUK: gitmeyi hakeden (kimse) — I, 24; II, 56
BARIG: kokmuş şey (yalnız kullanılmaz) — I, 372bkz. bırıg
BARIG: gidiş — I, 24, 26, 27, 371; II, 55, 57, 58
BARIGLI: varmayı, gitmeyi, dileyen; varmak, gitmek üzere olan (kimse) — I, 25; II, 57
BARIGSAMAK: varmak, gitmek istemek — I, 281; III, 333 bkz. barsamak
BARILMAK: varılmak, gidilmek — II, 130, 139
BARIMSINMAK: gider gibi görünmek — II, 258, 259, 260
BARINMAK: gider varır görünmek — II, 141, 158
BARINMAK: aybaşı kanı boşanmak — II, 141
BARIŞLIG: varılan, gidilen (yer); konuk odas ı, I, 370
BARIŞMAK: birbirine gitmek, gitmekte yardım ve yarış etmek — II, 94
BARK: bark, mülk-III, 333
BARKIN: kişi kendini yolundan hiç bir şeyin alıkoymadığı yolcu — I, 440
BARLIG: mallı, zengln — III, 438
BARMAK: peyda olmak; vermek — III, 155 bkz. bermek
BARMAK: varmak, gitmek. I, 20, 22, 24, 26, 27, 37, 38, 40, 43, 46, 66, 74, 85, 87 , 88, 96, 134, 167, 281, 294, 319, 327, 340, 354, 371, 384, 392. 398, 399, 403, 423, 430, 435, 445, 484; II, 6, 31, 32, 34, 35, 36, 38, 40, 42, 43, 45, 46. 47, 49, 53, 55, 58, 59, 60,
BAR: mu var mış I, 430, 462
BARS: pars, I, 344 bkz. pars
BARS: pire, bit gibi ha/vanların ısırmasından hasıl olan kabarti — I, 348
BARSAMAK: varmak, gitmek istemek, I, 281 bkz. bar ıgsamak
BARS: bolmak kabarmak, I, 348
BARS: yılı Türkler'in on ikili hayvan takvimindeki y ıllardan biri, pars yılı. I, 344, 346
BART: su içilen bardak; şarap ve benzeri akıcı nesnelerin ölçüsü — I, 341 bkz. yart
BART: burt tutmak ansızın her yandan yakalamak, I, 341 bkz. yart yurt tutmak
BARTURMAK: vardırmak, göndermek I, 20; II, 171, 179; III, 424
BARUÇI: varıcı, gidici — II, 52
BAR: yigde iri iğde, Zizypha rubra — III, 147
BASA: sonra — III, 224
BASAN: ölü gömüldükten sonra yenilen yemek — I, 398, 399
BASAR: dağ sarımsağı — I, 360
BASARLIG: tag sarımsaklı dağ — I, 494
BASIG: gece baskını yapılacak olan ve ansızın düşmanın yakalanacağı yer — I, 372
BASIKMAK: düşman tarafından basılmak II, 116 bkz. bassıkmak basınçak er zayıf görülen, önem verilmeyen adam — I, 501
BASINMAK: zayıf görmek; basmak; kahretmek, II, 116, 142, 165
BASIŞMAK: basmakta yardım etmek — II, 100, 101
BASMAK: basmak, üzerine çökmek, yıkrnak — I, 434, 516; II, 10, 74, 119, 165
BASRUK: baskı, basrık — I, 466
BASSIKMAK: basılmak, baskına uğramak, II, 116, 119, 228 bkz. basıkmak
BASTURMAK: bastırmak; bağlamayı ve bastırmayı emretmek; bastırılmak — II, 171
BASU: demir tokmak, III, 224
BASURMAK: bastırmak, II, 77
BASUT: yardım; arka; acıyan; yardımcı — I, 354, 459
Baş: baş — I, 59, 70, 100. 102, 107, 125, 160, 171, 179, 193, 259, 273, 274, 290, 305, 307, 313, 336, 349, 384. 397, 399, 439, 492; II, 24, 105, 112, 135, 152, 153, 178, 179, 191, 233, 234, 281, 283, 293. 312, 326, 356; III, 9, 58, 64, 126, 133, 151. 169, 217, 230
Baş: yara — I, 191, 192, 272. 386; II, 72, 240, 291, 294, 317; III, 53, 62, 85, 96, 151, 283, 301, 406
BaşAK: okun veya mızragın ucuna geçirilen demir, temren; ok temreni, ok ba; a ğı — I, 378; II, 14, 129, 328; III, 220
BaşAK: pabuç, I, 378; III, 417 bkz. başmak
BaşAKLAMAK: başak, demir uç takmak, III, 337
BaşAKLANMAK: ok temrenlemek, oka temren takılmak — II, 264. 265
BaşAKLIG: başlı, temrenli — I, 497
BaşAMAK: kertik yapmak, kertiklemek; agaçlar birbirine dayal ı olarak konmak . III, 265, 266
BaşGAK: oyluk kemiklerinin üstü — I, 470
BaşGAN: 50-100 rıtl ağırlığında büyük bir balık — I, 438
BaşGIL: başı ak — I, 481 bkz. başıl § başgıl yılkı; başı ak, dört ayaklı hayvan — I, 481
BaşIL: tepesinde beyazı bulunan. I, 392 bkz. başgıl § başıl koy; tepesinde beyazı bulunan koyun — I, 392
BaşLAG: başıboş, bırakılmış — I, 461 § başlag yılkı; başıboş bırakılmış hayvan — I, 461 bkz. boş yılkı
BaşLAMAK: başlamak, kılavuzluk etmek, komutanlık etmek, III, 291, 292
BaşLANMAK: başlanmak; yönelmek; hayvan dağa doğru sürülmek; başaklanmak — II, 238; III; 235
BaşLATMAK: başlatmak, II, 341
BaşLIG: başlı, III, 227
BaşLIG: yaralı — II, 172
BaşMAK: pabuç — I, 378, 466; III, 417 bkz. ba şak
BaşMAKLANMAK: başmak sahibi olmak, II, 274
BaşNAK: er başında tulgası, eğninde zırhı olmayan kimse — I, 466
BaşTAR: orak — I, 455
BATGA: üzerinde külâh yapmak için yünve keçe kesilen tahta — I, 424
BATIG: batak; ırmak ve ırmağa benzer ; eylerin derin olan yerleri — I, 371
BATLAMAK: kolalamak — III, 291 bkz. patlamak
BATMAK: batmak, gözden kaybolmak, I, 528; II, 128, 293, 294
BATMAN: batman — I, 444
BATMUL: kara bibere benzer bir bitki, darü fülfül — I, 481 bkz. bibIi, butmul
BATRAK: ucuna bir ipek parçası takılan mızrak — I, 465 bkz. bayrak
BATRUŞ: bulanık, koyulaşmış (çorba vb — hakkında), I, 459 § batruş suv; bulanık su — I, 459
BATRUŞMAK: birbirini batırmak, batırışmak. II, 203
BATSIG: batı, garp — I, 463 § kün batsıg; gün batısı — I, 463
BATURGAN: saklayan (kimse) — I, 515
BATURMAK: saklamak; batırmak; bağlatnnak — II, 73; III, 192
BAY: zengin, I, 349; III, 158, 239
BAYA: az önce, I, 37
BAYBAYUK: kelebek kuşu — III, 179
BAYIK: doğru söz — III, 166
BAYIN: koyu kırmızı, gelincik çiçeği rengi — III, 20 bkz. yipin, yipkil, yipkin
BAYNAK: pislik, gübre. III, 175
BAYRAK: bayrak — II, 205; III, 183 bkz. batrak
BAYUMAK: zenginlemek, zenginleşmek. III, 274, 406
BAYUTMAK: zenginletnıek — II, 325
BAZ: yat, yabancı, garip. III, 148, 159 bkz. yat
BAZGAN: mersin ağacının yemişi — I, ''18bkz. bargan
BE: koyun melemesi bildirir — III, 206
BEÇEL: sünnet edilmiş kadın; hadım edilmiş erkek; iğdiş edilmiş at ve başka hayvanlar — 1. 392
BEÇKEM: alâmet, belge; ipekten veya yaban s ığırı kuyruğundan yapılan alâmet olup savaş günlerinde yiğitler takınırlar — I, 483 bkz. perçem
BEÇKEMLENMEK: savaş gününde ve başka günlerde belge takınmak — II, 277
BEÇKÜM: evin sofası — I, 484
BEDÜK: büyük, I, 93, 360, 385, 499. 500 bkz. bedük
BEDÜKLEMEK: büyük saymak — III, 340
BEDÜMEK: büyümek — I, 319; III, 359
BEDER: burhan heykel — I, 436 bkz. bedez burhan, burhan, furxan
BEDHEZ: burhan heykel — I, 436 bkz. beder burhan, burhan, furxan
BEDIZLIG: ev süslü ev — I, 507
BEDMEK: göz zayıf görmek — III, 439
BEDREM: bayram, sevinç ve eğlence günü. I, 263, 484; III, 176 bkz. badram, beyrem § bedrem yer gönül açan yer — I, 484
BEDÜK: büyük — I, 94 bkz. bedük
BEDÜTMEK: büyütmek, II, 300, 301
BEG: bey, koca, evli erkek, I, 22, 35, 48, 49, 54, 64, 70, 78, 81, 82, 89, 97, 103, 168, 178, 182, 185, 199, 206, 212, 240, 249, 260, 274, 285, 287, 296, 300, 301, 302, 304, 320, 358, 362, 376, 378, 421. 424, 428, 462, 466, 486, 521; II, 8, 9, 10, 19, 21, 38, 75, 84,
BEGEÇ: beyceğiz (küçültme ile birlikte acıma ve sevme bildirir I, 357
BEGLEMEK: bey saymak, bey diye ad vermek — III, 292, 293
BEGLENMEK: kadın evlenmek, koca sahibl olmak, koca edinmek — II, 239, 254
BEGLIG: beylik — I, 362
BEGSIK: bey gibı, beye benzer, III, 128
BEK: muhkem, kavi, pek, sailam, sıkı — I, 333, 349, 455; III, 11 bkz. berk
BEK: bekeç tekinlerin sanı — I, 357
BEKIŞMEK: pekişmek, sağlamlaşmak. II, 105 bkz. beküşmek
BEKITMEK: pekitmek, sağlamlaştırmak II, 309 bkz. bekütmek
BEKLEMEK: beklemek, gözetmek; saklamak, hapsetmek; pekitmek; kapatmak — I, 504; III, 292, 445 bkz. berklemek
BEKLENMEK: bekişmek, sağlamlaşmak; kapanmak, kapatılmak; saklannnak — II, 239
BEKLEŞMEK: muahede yapmak, ahitleşmek; kapatmakta y»rdım etmek; beklemekte, gözetlemekte yardım etmek, II, 203, 204
BEKLETMEK: bağlatmak; hapsettirmek; bekletmek, gözettirmek — II, 341
BEKMES: pekmez — I, 440, 459 bkz. pekmes
BEKNI: buğday, darı, arpa gibl şeylerden yapılan içki; boza — I, 434; III, 60, 81
BEKREŞMEK: pekişmek. III, 278 bkz. bekrişmek
BEKRIŞMEK: peklimek — III, 278 bkz. bekreşmek
BEK: turmak yerinde, sağlam durmak, I, 455
BEKÜMEK: berkişmek — III, 270
BEKÜŞMEK: pekişmek, sağlamlaşmak. II, 105 bkz. bekişmek
BEKÜT: gizli, saklı — III, 8 bkz. yaşut (yalnız kullanılmaz "yaşut" ile birlikte gelir)
BEKÜTMEK: pekitmek, sağlamlaştırmak. II, 309 bkz. bekitmek
BELEK: armağan, konuğun hısımlarına getirdiği armağan, bir yerden başka yere gönderilen armağan. I, 385, 408
BELEKLEMEK: armağan kılmak, vermek, hediye etmek, I, 307; III, 340 bkz. beliklemek
BELELMEK: batmak, bir şeye bulanmak, III, 196
BELEMEK: koyun melemek — III, 206, 270
BELGÜ: alâmet, nişan, im, belge, I, 427, 428
BELGÜLÜG: belli- I, 354, 384, 528; II, 40; III, 160
BELGÜRMEK: meydana çıkmak, belirnnek, açığa çıkmak — 1. 387; II, 172
BELIK: yara yoklamak için kullanılan mil — I, 385
BELIK: fitil, kandil fitill — I, 267, 385; II, 323
BELIKLEMEK: armağan kılmak — I, 304 bkz. beleklemek
BELIKLIK: kebez fitillik, fitll yapmak için hazırlanmış olan pamuk — I, 510
BELIÑ: düşman gelmesi yüzünden halka düşen ürküntü ve korku — III, 370
BELIÑÇI: çok korkak, çok ürkek — III, 371
BELIÑLEMEK: belinlemek, korku ile uykusundan s ıçramak, hayvan habersizce bir şeyden korkup sıçrayarak ürkmek, III, 409
BEL: kılmak bir kimseye dileğinden çok yemek vermek — III, 133
BEN: ben — I, 31, 339 bkz. men
BENEK: bakır para, I, 386
BENEK: tane, habbe — I, 386
BERGE: kamçı, III, 323 bkz. berke
BERK: muhafaza edilmiş, tahkim edilmiş, sağlam — I, 349; III, 445 bkz. bek
BERKE: döğme, sürmek için kullanılan deynek, kamçı — I, 427 bkz. berge
BERKITMEK: berkitmek, sağlamlaştırmak — II, 340
BERKLEMEK: saklamak, hapsetmek — III, 445, 446 bkz. beklemek
BERKELENMEK: kanla dolmak; kamçı sahibi olmak, III, 201, 202
BERKLETMEK: korutmak, muhafaza ettirmek, korumakla emretmek — III, 424
BERTINMEK: berelenmek; el yorgunluğu peyda etmek, II, 237
BERTIŞMEK: sertleşmek, birbirini kesmek ve yaralamak, II, 203
BERTLENMEK: hırkalanmak, hırka giymek — III, 200 bkz. bertülenmek
BERTMEK: berelemek — III, 425
BERTÜ: hırka, pardesü — I, 416 bkz. partu bertülenmek h ırkalanmak, hırka giymek — III, 200 bkz. bertlenmek
BERÜ: beri, tarafına. I, 35, 219; II, 55, 259; III, 65, 212, 245
BESBEL: bir tel iplik, bir söğüm iplik I, 481
BEŞ: sayıda beş — I, 121. 132; III. 125, 449
BEŞINÇ: sayıda beşinci — I, 132; III, 449
BEYREM: bayram, sevinç ve eğlence günü. I, 484; III, 176 bkz. badram, bedrem
BEZEK: nakış, I, 385, 412; II, 99
BEZELMEK: bezenmek, nakışlanmak. II, 131 bkz. bezenmek
BEZEMEK: bezemek, nakışlamak. III, 263
BEZENMEK: süslenmek, bezenmek — II, 142, 155 bkz. bezelmek
BEZEŞMEK: nakşetmekte yardım ve yarış etmek, II, 99
BEZETGEN: daima bezeten — II, 319
BEZETMEK: bezetmek, süsletmek, II, 305, 318
BEZGEK: titreme, tltreticl sitma — II, 289, 305 bkz. bezig
BEZIG: titreme. , 385 bkz. bezgek
BEZINÇ: ipek ve yün yumağı — III, 373
B(E)Z(I)NÇ: dalları ve yaprakları kızıl olup, bağlarda biten ve ilâç olarak yenen bir bitki — III, 373
BEZITMEK: Titretmek II, 305
BEZMEK: titremek — I, 385; II, 8
BEG: koca — III, 133 bkz. beg bel bel, III, 133
BELEMEK: belemek, beşige bağlamak; bu!aştırmak, III, 270
BERGIL: borç, verecek — I, 427
BERIGLI: vermek isteyen, II, 58
BERIGSEMEK: vermek istemek; vere yazmak — III, 334
BERILMEK: verilmek — II, 131
BERIM: verim, borç, verecek, I, 409; II, 185, 214; III, 288
BERIMÇI: borçlu, I, 75, 409
BERIMLIG: verimli; borçlu — I, 240
BERIŞMEK: verişmek II, 94, 95
BERMEK: vermek, gelmek bkz. barmak — I, 35, 63, 79, 97, 102. 120, 128, 130, 131, 210, 219. 243 274, 320, 321, 354, 357, 459, 498; II, 61, 83. 249, 343; III, 14, 46, 129, 133, 145, 166, 180, 212, 217, 220, 222, 226, 333, 355, 359, 362, 364, 371, 372, 448, 449
BERT: efendisinin köleden her yıl aldığı vergi — I, 341
BEŞIK: (beşik) beşik, I, 236, 248, 261, 275, 408; III, 58, 78, 185
BEŞIKLIĞ: uragut beşikli, emzikli kadın — I, 509
BEZ: bez; etle deri arasında bulunan bez — III, 123
BIÇASI: biçecek, kesecek — I, 14; II, 70 § y ıgaç bıçası neñ
BIÇGAS: üluslar vb — arasında yapılan and ve bağlantı — I, 459 bkz. baçıg, bıçıg
BIÇGIL: eldeki, ayaktaki çatlaklar, b ıçılgın; yerdeki yarıklar ve çatlaklıklar — I, 480 bkz. bıçılgan § bıçgıl yer
BIÇGU: bıçkı, bıçak, I, 13; II, 69
BIÇGUÇ: makas, sındı — I, 452
BIÇIG: and, sözleşme — I, 371 bkz
BIÇILGAN: elde, ayakta ve yeryüzünde olan yar ıklıklar I, 519 bkz. bıçgıl
BIÇILMAK: kesilmek, blçilmek — I, 15; II, 122, 356
BIÇIM: kesim, dilim, I, 15, 395
BIÇINMAK: kendi için doğramak; kendini dograr gibi göstermek; kendi ba şına doğramak — II, 141
BIÇIŞ: büyüklerin konukluğuna, düğününe, davetine gidenlere verilen ipekll kuma ş — I, 366
BIÇIŞMAK: biçmekte ve kesmekte yardım ve yarış etmek, II. 91, 92
BIÇMA: biçme, kesme, I, 431 § bıçma yorınçga; biçilmiş yonca — I, 431
BIÇMAK: kesmek, kestirmek I, 13, 15, 282, 338, 427, 434; II, 4, 268
BIÇTURMAK: biçtirmek, kestirmek — II, 171
BIÇUK: keslk, parçalanmış her çeyin yarısı, buçuk — I, 377
BIDIK: bıyık, I, 377
BIGRIG: çuval, dağarcık, tulum gibi ; eylerin tıka basa dolu olmasından sonra bu gibi şeylerde olan girinti ve çıkıntı — I, 461 bkz. bıgrıl,
BUGRIL: bıgrıl tulum ve benzeri kapların dolunca hasıl ettiği büküntü, girinti ve çıkıntı — I, 481 bkz. bugrıl,
BIGRIG: bıkın böğür, boş böğür, I, 399
BILDIR: bıldır, geçen yıl, I, 456
BIRIG: kokmuş — I, 372 bkz. barıg
BIRKIG: atin veya eşeğin genizden ses çıkarması — I, 461 § at bırkıgı; atın ve eşeğin genizden ses çıkarması — I, 33
BIRKIRMAK: homurdanmak, genizden ses çıkarmak — II, 171
BIRUK: teşrifatçı, hakanın yanına, aşamasına göre büyükleri alan ve yer gösteren adarn ın adı — (aslı buyruktur), I, 378
BI: kısrak, III, 88, 206. 310
BI: böy denen böcek — III, 206 bkz. bög, böy
BIBLI: darü fülfül 430 bkz. batmul, butmul
BIÇEK: bıçak — I, 384, 473; II, 176, 196, 231, 260, 262, 271, 293, 310, 317, 325; III, 18. 82, 91, 126, 169. 254, 270, 273, 299, 350, 420, 442
BIÇEKLEMEK: bıçaklamak, bıçakla vurmak. III, 340
BIÇEKLENMEK: bıçak sahibi olmak — II, 265
BIÇIN: maymun — I, 346, 409
BIÇIN: yılı Türkler'in on ikili yıllarından biri. I, 346, 409
BILDÜZMEK: bildirmek, öğretmek — II, 202
BILE: ile, beraber. I, 44, 82, 100, 170, 237, 242, 248, 354, 389, 417, 430, 434, 469, 528; II, 5, 22, 28, 79, 97, 128, 176, 212, 214, 215, 219, 226, 343; III, 11, 15, 22, 66, 71, 101, 166, 392, 393, 443
BILEGÜ: bileği — I, 447
BILEK: bilek, I, 325, 385, 518; II, 148, 214
BILEKLIG: bilekli, güçlü kuvvetli — I, 509, 511
BILEMEK: bilemek, II. 260, 325; III, 270, 272
BILEMSINMEK: biler görünmek — II, 260, 262
BILETMEK: biletmek — II, 310, 325
BILEZÜK: vez)k, I, 518; II, 82
BILEZÜKLENMEK: bllezik takınmak — III, 205
BILGE: bilge, hakim; akıllı, bilgin, alim — I, II, 51. 88, 207, 385, 388, 419. 428; III, 45, 46, 59, 137, 155, 158, 212, 303, 370, 380, 440 § bilge beg; bilgin, ak ıllı ve hakim bey — I, 428 § bügü
BILGE: akıllı kişi, I, 428 § külüg bilge; ünlü ki şi — 1. 428
BILGEDMEK: akıllanmak — II, 340, 341 bkz. bilgetmek
BILGELENMEK: akıllanmak, akıllılaşmak — III, 202
BILGETMEK: akıllanmak — II, 340 bkz. bilgedmek
BILGIMSINMEK: kendini akıllı gösternnek — III, 202
BILIG: akıl, us; hikmet; bilgi — I, 61, 89, 92, 119, 140, 232, 252, 261, 385, 386, 467. 511; II, 22, 148. 243; III, 81, 228, 358, 385, 393
BILIGIN: bilgi ile, II, 91
BILIGLIG: bilgili — I, 510
BILIGSEMEK: akıllanmak; akıllı olmak istemek — III, 334
BILIGSLZLIK: bilgisizlik — I, 440
BILIMSINMEK: bilir görünmek — I, 262
BILINÇEK: bir zaman sonra hırsızın veya başkasının elinde bulunan her çalınmış malın adı — I, 510 § bilinçek neñ
BILINMEK: kendi işini bilmek; itiraf etmek; bilinmek, anla şılmak — II, 23, 143, 228
BILIŞ: biliş, tanış; bilen, bilici — I, 12, 367
BILIŞMEK: bilişmek, tanışmak, II, 107; III, 71, 188
BILMEDÜK: bilinmemiş, tanınmamış, bilinmeyen, tanınmayan — III, 160
BILMEK: bilmek I, . 11, 12, 22, 38, 44, 63, 127, 212, 300, 332, 394, 425, 456, 510; II, 22; III, 20, 222, 233, 259, 359, 372
BILMIŞ: bilinmiş, tanınmış, bilinen tanınan — III, 160
BILSIKMEK: bilinmek I, 21
BILTÜRMEK: ögretmek, bildirmek — II, 176
BIR: bir — I, 15, 48, 50, 75, 107, 185, 186, 187, 189, 196, 219, 231, 232, 237, 239, 241, 258, 274, 283, 288, 296, 318, 321, 322, 329, 341, 349, 358, 369, 373. 382, 385, 387, 389. 391, 395, 396, 397, 398, 427, 429. 444, 523; II, 26, 42, 89, 92, 93, 94, 103, 107,
BIRIN: birin birer birer — III, 360
BIRINÇ: sayıda birinciIII, 373
BIRLE: ile, beraber — I, 49, 61, 157, 167, 177, 180. 181, 182, 184, 185, 186, 190, 221, 231, 233, 234, 235, 236, 237, 240, 242, 333, 367, 371, 414, 424, 430, 474, 518, 519, 520; II, 3, 26, 77, 87, 88, 89, 91, 92, 93, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 102, 106, 107, 108, III,
BIRTEM: uzun müddet — I, 484
BISTE: tecimeni evinde konuklatıp onun mallarını satıveren ve koyunlarını toplayan ve tecimen giderken yirmi koyunda bir alan şahıs — III, 71
BISTIK: eğrilmek üzere hazırlanmış, atılmış pamuk sümeği I, 476 bkz. pistik
BISTIK: fitil-I, 476 bkz. pistik
BIT: bit — I, 320, III, 291 § tarıg biti tahıl biti — I, 320
BITI: gökten inen kitaplardan her biri. III, 217
BITIG: yazma, yazı, bkz. bitik
BITIGÜ: Türk diviti ve başka divitler. III, 174
BITIK: kitap; mektup, yazma, yazı, yazış; yazılı şey, kâğıt, |, 71, 156, 186, 197, 202, 212, 226, 232, 302, 384, 459; II, 7, 21, 39, 75, 88, 95, 113, 119. 127, 131, 133, 139, 140, 145. 149, 160, 298, 318, 320, 321, 325, 333; III, 59. 64, 94, 105, 254, 305, 353, 43
BITIK(G): muska, afsun, üfrük — I, 384; III, 164
BITIKLIG: yazı yazılacak nesne sahibi — I, 508, 511
BITIKLIK: yazı yazılmak için hazırlenan şey — I, 508
BITILGEN: daima yazılan — I, 521
BITILMEK: yazılmak. II, 119, 139, 160; III, 119
BITİMEK: yazmak — II, 325
BITINMEK: yazılmak, yazınmak, kendisi için başkasının yardımı olmaksızın yazmak, II, 139, 140, 141, 160
BITIŞMEK: yazmakta yardım ve yarış etmek — II, 88, 113
BITIŞMEK: ikrar etmek, II, 88
BITITDECI: yazdırıcı. II, 318
BITITEÇI: yazdırıcı — II, 318
BITITGÜ: yazdıracak — II, 321 § bitig bititgü oruñ; yazı' yazdıracak yer — II, 321
BITITKÜÇI: yazdırıcı. II, 318
BITITMEK: yazdırmak — II, 298, 299, 312, 325
BITITMIŞ: yazılmış — II, 320 § bititmiş bitik; yazılmış yazı, eser — II, 320
BITLEMEK: bit aramak — III, 291
BITRIK: fıstık — 1. 476 bkz. buturgak
BITRIK: kadınların avret yerinde bulunan dilcik, d ılak — I, 476
BIZ: biz, I, 24, 25, 46, 94, 325, 341, 452, 509; II, 61, 66. 68, 274; III, 370 bkz. miz
BIZI: ekmeğin üzerinde yanmaktan dolayı peyda olan siyahlık — III, 223
BOD: boy — I, 412 bkz. bod
BODUG: renk; boya — I, 175 bkz. bodug
BOD: boy, kamet — III, 121, 216 bkz. bod
BOD: toy kuşu — III, 121
BOD: misk ile râmek'ten yapılan şey — III, 121 §bod moncuk; cariyelerin misk ile râmekten yaparak takındıkları boncuk — III, 121
BODLUG: boylu, III, 121, 138, 156
BODUG: boya; kına — II, II, 304 bkz. bodug
BODUMAK: boyamak; yapıştırmak — III, 260
BOG: bohça, boğ, eşya konan heybe — II, 133, 141; III, 127
BOGARMAK: ağaca kertik kertmek, II, 80 bkz. bogramak
BOGAZ: boğaz, I, 364; II, 244 bkz. boguz
BOGIM: boğum — I, 395 bkz. bogum, bogun
BOGLAMAK: boğlamak, bohçalamak — III, 292 bkz. baglamak
BOGLANMAK: bohçalanmak, II, 239 bkz. baglanmak
BOGLUNMAK: boğulmak, II, 239
BOGMAK: boğmak, I, 86; II, 14, 24, 173; III, 406
BOGMAK: gömlek düğmesi. I, 466
BOGMAK: gerdanlık, gelin gerdanlığı — I, 466
BOGMAKLALMAK: düğmelenmek — III, 350 bkz. bogmaklamak, bogmaklanmak
BOGMAKLAMAK: düğmelenmek — III, 350, 351bkz. bogmaklalmak, bogmaklanmak bogmaklanmak
BOGNAKLANMAK: bulut parça parça olmak — II, 274
BOGRA: her hayvanın aygırı, boğa, deve aygırı, pohur — I, 187, 188, 420, 443, 521, 11. 223, 287, 334; III, 254, 282, 293
BOGRALANMAK: pohurlanmak, pohurlaşmak — III, 200, 201
BOGRAMAK: ağaçta kertik kertmek — II, 80; III, 277 bkz. bogarmak
BOGRUŞMAK: ağaç yontmakta yardım ve yarış etmek — II, 203
BOGSUK: kölelerin boyunlanna geçirilen lâle — I, 465 bkz. bohsuk
BOGTURMAK: boğdurmak, II, 171
BOGULMAK: boğulmak, II, 131
BOGUM: boğum — I, 399 bkz. bogım, bogun
BOGUN: boğum — I, 399 bkz. bogım, bogum
BOGUNDI: hayvanların sidikliği, mesane (yalnız hayvanların, insanların değil) . 1, 449 bogunmak
BOGURDA: saç kıvırcık saç — I, 488
BOGUŞMAK: birbirini boğmak — II, 101
BOG(U)Z: boğaz — II, 24, 130, 290, 306; III, 264 bkz. bogaz
BOXSUK: kölelerin boyunlarına geçirilen lâle — I, 465 bkz. bogsuk
BOXSUKLANMAK: eli boynuna bağlanmak — II, 272
BOXTAY: elbise bohçası, heybesi — III, 239 bkz; boxtuy
BOXTUY: elbise bohçası, heybesi — III, 239 bkz. boxtay
BOK: bok — III, 129
BOKA: boğa — II, 79; III, 226
BOKADMAK: boğalanmak, boğa olmak, II, 308 bkz. bokatmak
BOKATMAK: boğalanmak, boğa 0111^. II, 308 bkz. bokadmak
BOKLAMAK: boklamak, pislemek — III, 292
BOLGU: olma, oluş — I, 139
BOLMAGU: olmayacak (iş vb. ) — § boldiñ erinç
BOLMAGU: ; olmayacak bir şey oldun — III, 245
BOLMAK: olmak — I, 26, 36, 37, 42, 47, 49, 51, 53, 54, 55, 59, 62, 64, 66, 69, 75, 79, 82, 89, 92, 93, 95, 104, 115, 138, 139, 186, 192, 200, 205, , 219, 243, 250, 251, 252, 288. 307, 309, 318, 322, 325, 326, 330, 333, 342, 348, 349, 358, 369, 390, 400, 402, 410, 42
BOLMIŞ: olmuş — I, 93 § bolmuş aş; olmuş (pişmiş) yemek — I, 93
BOLUŞ: sözle yardım — I, 367
BOLUŞ: kılmak sözle yardım etmek — I, 367
BOLUŞMAK: birinden yana çıkmak, birinin dileğine uymak — II, 108
BOR: şarap, süci — III, 119, 121
BORGUY: üflenerek öttürülen boru — III, 241
BORI: ok ucuna geçirilen temren oyu ğu halkası; hokka ve taş gibi şeylerin yarılmaması için ağızlarına geçirilen halka — III, 220
BORIK: huy, gidiş — I, 378 bkz. yorık, yoruk
BOŞ: boş hür, ergin; boşanmış; sölpük, pörsük gevşek; salıverilmiş, boşaltılmış. I, 330; III, 124, 125 § boş yılkı; başıboş salınmış hayvan sürüsü, I, 330 bkz. ba şlag yılkı — I, 461 § ol işler boş; o kadın boştur; — o kadını boşadı, bıraktı, unuttu, I, 330
BOŞANMAK: (kadın) boşamak, bağı çözülmek, II, 142
BOŞATMAK: boşaltmak; çözmek, çözülmek, bırakılmak, (kadın) boşatmak — II, 306, 307
BOŞGUNMAK: boş kalmak, boş olmak, işten yorulmak — II, 238 bkz. boşunmak
BOŞ: kılmak bırakmak, azat etmek, I, 330
BOŞLAGLANMAK: kızmak, öğüt tutmanıak — II, 272
BOŞUG: hanın, elçiye dönmesi için izin vermesi, izin — I, 372 §
BOŞUG: aşı izin yemeği, I, 372
BOŞUGU: salıverme zamanı, I, 446
BOŞUMAK: boşalmak; boşanmak, çôzulmek, gevşemek; izln verip bırakmak; boşamak — III, 266
BOŞUNMAK: boşalmak — II, 238 bkz. boşgunmak
BOŞUTGAN: çok yumuşaklık (ishal) veren, çok yumuşatan — I, 514
BOŞUTMAK: bırakmak, boş bırakmak, serbest bırakmak; yumuşaklık, (ishal) vermek, I, 210
BOTU: potuk, deve yavrusu — I, 120; II, 341 bkz. botuk
BOTUK: potuk, deve yavrusu — III, 218 bkz. botu
BOY: boy, ulus, kavim, kabile, aşiret; hısım — I, 44, 51, 237, 238, 338; II, 209, 274, 316; III, 141
BOY: yenilen bir ot, poy otu — III, 141
BOYIN: boyun, tutamak, III, 169 bkz. boyun
BOYMAŞMAK: dolaşmak, açılmamak (ip gibi şeyler ve işler), karışmak — III, 194
BOYMUL: boynunda beyazlık olan hayvan, moymul — III, 176
BOYNAK: dağ boynu, belen — III, 175
BOYNAK: yılana ağı veren keler, III, 175
BOYNAMAK: kurulmak, gururlanmak, böbürlen-mek, mağrur olmak, dik başlı o1mak — I, 226; III. 377
BOYNATMAK: dik başlılık ettirmek — II, 357
BOYUN: boyun — I, 127, 213, 370, 518; II, 3, 74, 76, 164, 180, 218, 219, 233, 235, 236; III, 194, 230, 248, 288, 325. 427, 431 bkz. boyın
BOYUNDURUK: boyunduruk — III, 179
BOYUNLAMAK: boyuna vurmak — III, 145
BOZ: boz reflk — II, 12; III, 122, 224
BOZLAMAK: ses vermek, bağırmak; bozlamak — I, 120; III, 291
BOZLATMAK: böğürtmek, II, 341
BOZMAK: bozmak, yıkmak — II, 8
BOZUK: bozuk, kırık yıkık, I, 378
BOZULMAK: bozulmak, yıkılmak — II, 131
BOZUŞMAK: bozmakta yardım ve yarış etmek, II, 99
BÖG: bir çeşit örümcek, böğ — III, 131, 141 bkz. bi, böy
BÖGRÜL: bögrü ak olan hayvan — I, 481 § bögrül at; bö ğürleri ak olan at — I, 481
BÖGÜR: böğrek, böbrek — I, 316
BÖGÜRLEMEK: böğüre vurmak; harp safını karşılaşmadan sağ veya soldan vurup yenmek — III, 332, 345
BÖK: aşığın sırtının, tümseğinin yukarı gelmesi, III, 130 bkz. çik bök
BÖKE: turmak bükülmek, eğilmek III, 231
BÖKMEK: eğilerek yere kapanmak, yemekten b ıkıp, doyup usanmak, bıkmak, gözü doymak, kanmak. II, 18, 19 bkz. bükmek
BÖKÜTMEK: doyurmak, bıktırmak II, 309
BÖLÜK: bölük-I, 385
BÖLÜKMEK: hayvanlar bölüklere aynlmak — II, 118
BÖÑ: iri yarı, yoğun, obur — III, 354
BÖÑ: ağır bir şeyin düşmesiyle çıkan ses — III, 354
BÖRI: kurt — I, 36
BÖRK: başlık, külâh, börk, I, 349; II, 93, 281, 303; III, 175, 200, 336, 351, 361 § kuturma
BÖRK: önde, arkada iki kanadı bulunan külâh — I, 490 § sukarlaç börk uzun külâh — I, 493 § kad ıglıg börk kenarlı, kıyılı külãh — I, 496
BÖRKÇI: takkeci, serpuşçu, külâh yapan ve satan — I, 26; II, 41, 52
BÖRLEYÜ: kurt gibi I, 189
BÖRÜÑ: suların yerde yaptığı yarıklar — III, 370
BÖY: bir çeşit örümcek — III, 141, 206 bkz. bi, bög
BÖZ: bez — I, 21, 49, 117, 152, 382, 477; II, 129, 308, 337, 345, 365; III, 51, 69, 101, 122, 198, 208, 291, 296, 352
BU: bu — I, 34, 36, 46, 49, 64, 72, 74, 77, 94, 126, 128, 132, 136, 141, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 186, 190, 193, 197, 204, 230, 235, 238, 244, 246, 253, 255, 259, 266, 270, 288, 291, 292, 294, 297, 313, 315, 318, 323, 326, 329, 340, 362, 373, 374, 376, 391,
BU: buğ, buhar, bugu — III, 206
BUÇ: buç kuşun ötmesi için "güzel güzel" yerinde söylenen bir söz, II, 290
BUÇGAK: bucak; açı, zaviye ve benzeri — I, 465
BUÇGAK: kesilmiş hayvan derisinden çarık yapılan uçlar — I, 465
BUÇGAK: kutur — I, 465
BUÇGAKLANMAK: köşelenmek — II, 273
BUÇI: bir çeşit kubuz; iyi ses veren, çok inleyen ut — III, 173, 219
BUÇ: kubuz inleyen utlardan bir ut — III, 173
BUDGAY: buğday — III, 240 bkz. bugday
BUDUN: halk, ulus kavim, I, 155, 238, 239. 241, 352, 438, 439; II, 216, 223, 250; III, 398, 420 bkz. budun, buyun § budun başkanı
BUDUNLUG: bukunlug ulusu, oymağı olan — I, 499
BUDURSIN: bıldırcın — I, 513
BUDMAK: buymak, donmak ve ölmek — III, 439
BUDUN: halk, kavim, ulus — I, 45, 231. 398, 466, 512; II, 110, 127, 211, 216; III, 4, 47, 69. 75, 80, 90, 147, 185 bkz. budun, buyun
BUDUŞMAK: bir şey açılmak, ayrılmak (eğri bacaklar gibi), ap; ak olmak — II, 93
BUDUTMAK: soğukta dondurarak öldürmek — II, 302 bkz. yudutmak
BUGA: Hindistan'dan getirilen bir ilâç, III, 224
BUGDAY: buğday — II, 235, 319, 363; III, 4, 73, 240, 254, 325 bkz. budgay
BUGRIL: tulum ve tuluma benzer dolu kapların hasıl ettiği büküntü, girinti ve çıkıntı. I, 481 bkz. bıgrıg, bıgrıl
BUXSAMAK: kabul etmemek; zorla yapmak — III, 284
BUXSATMAK: dik başlılık ettirmek, II, 335
BUXSI: pişmiş buğday ile badem içl üzerine bal ve süt ile yap ılmı; bulamaç dökülerek meydana getirilen bir yemek — I, 423
BUXSUM: boza, darıdan yapılan bir içki — I, 485
BUJIN: çöpleme denilen ağılı bir ot — I, 398
BUK: içi boş şeylerin yere düşerken çıkardıkları ses — III, 129
BUKAÇ: su kabı, topraktan yapılan çömlek ve benzeri şeyler, I, 357, 411
BUKAGU: hırsızların ellerlne vurulan kelepçe — I, 446
BUKAK: kuş kursagı. II, 285
BUKMAK: bükmek, kıvırmak, II, 16
BUKRAMAK: hayvan sıçramak, çamışlık etmek — III, 279 bkz. bukrımak
BUKRIMAK: hayvan sıçramak, çamışlık etmek — III, 279 bkz. bukramak
BUKUK: çiçek topluluğu; çiçek tomurcuğu. II, 285
BUKUK: boğazın iki yanında deri ile et arasında peyda olan et bezleri — II, 285
BUKUKLANMAK: tomurcuklanmak, kabarmak — I, 437; II, 285
BUKUKLUG: er boğazı urlu adam, I, 497
BUKULMAK: bükülmek, burkulmak, toplannnak — II, 131, 132
BUKUNMAK: bükmek, kıvırmak — II, 142, 143
BUKURMAK: indirmek — II, 82, 83
BUKURSI: sapan demiri. III, 242
BULADMAK: tencere buğusunda pişirtmek — II, 310 bkz. bulatmak
BULAK: at boyu kısa, sırtı geniş at — I, 379
BULAMAK: pişirmek — III, 270
BULAN: Kıpçak illerinde avlanan büyük bir yaban hayvan ı — I, 413
BULATMAK: tencere buğusunda pişirtmek — II, 310 bkz. buladmak
BULDUKMAK: bulunmak — II, 227
BULDUNI: içerisine yaş ya da kuru üzüm konan hoşmerim — I, 492
BULDUR: buldur güldür güldür, I, 456
BULDUR: buldur etmek güldür güldür etmek — l, 456
BULDUZMAK: buldurmak — II, 202
BULGAK: düşman gelmesi yüzünden halk arasına düşen karışıklık — I, 467 bkz. bulga;
BULGAK: bulanık — III, 320 bkz. bulgayuk
BULGAMA: yağsız ve tatsız bulamaç — I, 491
BULGAMAK: bulandırmak, karıştırmak, bulanıp kusayaznnak; öfkelendirmek — III, 289, 320
BULGAMAK: can sıkmak (yalnız kullanılmaz). III, 291 § bulgamak telgemek can s ıkmak — III, 291
BULGANMAK: bulanmak; kızmak, öfkelenmek; karışmak, II, 238, 242; III, 21
BULGAŞ: düşman gelmesi üzerine halk arasına düşen karışıklık. I, 460 bkz. bulgak
BULGAYUK: bulanık — III, 179 bkz. bulgak
BULGUNA: ılgın ağacına benzer gevrek, kırmızı bir agaçtır, develer yer, I, 492 bkz. malguna
BULIT: bulut — I, 138, 139, 173, 186, 212, 251. 257, 258, 354, 376; II, 222, 223; III, 50, 147, 282, 298, 319, 398 bkz. bulut
BULITLANMAK: bulutlanmak — II, 264
BULMADUK: bulunmamı; — I, 419
BULMAK: bulmak — I, 123, 215, 304, 360, 384, 398, 407, 445, 463, 508; II, 21, 22. 29, 316; III, 12, 90, 440
BULMIŞ: bulunmuş — III, 361
BULNAMAK: esir etmek, tutsak etmek — I, 60, III, 29, 301
BULNATMAK: esir ettirnnek — II, 350
BULUN: esir, tutsak, I, 215, 307, 399; II, 150, 307; III, 63, 85, 97
BULUÑ: köşe, bucak, zavlye — II, 371
BULUNMAK: bulunmak — II, 143
BULUŞ: kişinin yaptığı bir işten elde ettiği kazancı, kâr — I, 367
BULUŞMAK: buluşmak, II, 107, 110
BULUT: bulut — III, 39, 190, 217 bkz. bul ıt
BURBAG: işi uzatma, işi yarına bırakma, sürüncemede bırakma — I, 461 bkz. yurbag
BURBALMAK: karışmak, II, 228, 229
BURBAMAK: işi sallamak, savsaklamak, üzerine du şmemek — III, 275 bkz. buybamak, yubalmak, yubamak, yubanmak
BURBaşMAK: karışmak — II, 203, 227
BURBATMAK: karıştırmak ve geciktirmek — II, 327 bkz. yap yup k ılmak, yubatmak, yubılamak, yuplamak
BURÇAK: burçak — I, 466
BURÇAK: ter taneleri — I, 466
BURÇAKLANMAK: burçaklanmak; (akar hakkında) tane tane akmak, burçak burçak olmak, l, 466; II, 273, 279
BURDUZ: bahçe, bostan — I, 457 (öz Türkçe de ğil)
BURXAN: put, buda — I, 343, 436, III, 84 bkz. beder burhan, bedez burhan, furhan
BURIŞ: deride ve elblsedeki buruşukluk, I, 367 bkz. burkug
BURKI: ekşi yüz, kırışık I, 18, 427
BURKITMAK: (yüz) buruşturmak, ekşitnnek — II, 339
BURKUG: deri ve deri gibi şeylerin büzülmesi — I, 461 bkz. bur ış
BURKURMAK: buruşmak, büzülmek. II, 171, 188
BURMAK: kokmak (iyi), buğusu yükselmek, buğulanmak — II, 6; III, 180
BURSLAN: aslında "bebür" denen hayvan; erkek ad ı — III, 418
BURT: kâbus, karabasan — I, 341; II, 10 § köti burt; kâbus, I, 341
BURTA: altın kırıntıları. I, 416
BURTALAMAK: altın varaklar veya kınntılar yapıştırmak — III, 351, 352
BURTALANMAK: altın kırıklan lle süslenmek — III, 200
BURUN: burun, öne doğru çıkınti yapan yer; önce — I, 375, 398, 412, 515. 518, 524, II, 85, 313; III, 107, 273 § kıval burun
BURUNDUK: /ular, buruna geçirilen yular, burunduruk, I, 501; II, 16 buru ışg ok atımı yer — llt, 370
BURUNLAMAK: buruna vurmak, III, 341, 342 buruşmak (yüz) buru; mak — II, 94 burutmak buğulandırmak, kokutarak yellenmek — II, 302
BUŞAK: içi sıkıntılı, mükedder I, 154, 378 bkz. buşgan, puşak
BUŞGAN: içi sıkıntılı, mükedder — I, 154 bkz. buşak, puşak
BUŞGUT: çırak — I, 451
BUŞGUTLANMAK: çırak, çömez sahibi olmak — II, 270 bkz. tu şgutlanmak
BUŞMAK: sıkılmak, can sıkılmak, usanmak — I, 373; II, 12, 145; III, 262 bkz. pu şmak
BUŞUG: can sıkıntısı. I, 373 bkz. puşug
BUŞULGAN: (ş) eli işe yatkın — III, 53
BUŞURMAK: can sıkmak — II, 78
BUT: but, I, 254; III, 120
BUT: değerli ve büyük peruze — III, 120
BUT: büyük bir adamın armağanını getirene verilen bahşiş, III, 120
BUTAK: budak, dal — I, 44, 159, 168, 277, 377; II, 264 bkz. but ık
BUTAKLAMAK: budamak — III, 336, 337 bkz. butıklamak, butımak
BUTAKLANMAK: budaklanmak, tomurcuklanmak, kollar ı ayrılmak. II, 264, 269
BUTANMAK: budanmak — II, 141
BUTAR: hasır dokumasında kullanılan ip, I, 360
BUTIK: budak, dal, ağaç — I, 377; III, 19, 55, 58, 78, 83, 95 bkz. butak
BUTIK: küçük testi, kırba, boduç — I, 377
BUTIK: atın ayak derisi çıkarılarak yapılan tulum, I, 377
BUTIKLAMAK: budamak — III, 336, 337 bkz. butaklamak, but ımak
BUTIMAK: budamak — III, 337
BUTLAMAK: buduna varmak; budunu ısırmak, III, 291
BUTLU: devenin burnuna geçirilen burunsal ık; (deve) burnundaki yumuşak yer, I, 430; II, 16
BUTMUL: karabibere benzer bir bitki, darü fülfül I, 481 bkz. batmul, bibli
BUTURGAK: pıtrak, fıstık biçlminde çengelli bir diken-I, 502 bkz. bitrik
BUYBAMAK: savsaklamak, yüz üstü bırakmak — III, 310 bkz. burbamak, yubamak
BUYUN: kavim, ulus — III, 169 bkz. budun, budun
BUYURMAK: buyurmak, emretmek III, 186 buz buz, I, 186, 353, 425; II, 214, 346; III, 123, 297
BUZAGU: buzağı I, 59, 446, 528; III, 91
BUZAGULAMAK: buzağılamak, buzağı doğurmak — III, 91
BUZLUK: buzluk, içerisine buz konularak yaz için saklanan yer, I, 466
BUZTILI: sıçan gibi küçük bir hayvan — I, 446
BÜDIK: oynayış, zıplayış, raks — I, 412 bkz. büdik
BÜDIK: oyun, raks, III, 259 bkz. büdik
BÜDIMEK: oynamak, raksetmek, III, 259
BÜDÜŞMEK: oyunda ve raksta yarışmak. II, 93
BÜDÜTMEK: oynatmak. II, 302
BÜGDE: hançer — I, 31, 418; III, 272 bkz. bükte
BÜGDELEMEK: hançerlemek, III, 352 bkz. bükdelemek
BÜGLÜNMEK: toplanmak, birikmek. II, 239
BÜGMEK: durdurmak, hareketine mani olmak; kapanmak, sed çekilmek, toplanmak; bükülmek, I, 100; II, 19 bkz. bükmek
BÜGRI: (bukri) eğri büğrü — I, 219. 420
BÜGÜ: bilgin, akıllı, hakim. I, 428; III, 228, 303 bkz. bükü
BÜGÜ: bilge akıllı — III, 228
BÜGÜLMEK: büğenmek, önü büğenerek toplanmak ve çoğalmak — II, 132
BÜGÜŞMEK: su büğemekte yardım ve yarış etmek, II, 105
BÜK: bük , sık ağaçlık — I, 245, 260, 333
BÜK: köşe, bucak, I, 333
BÜK: tomurcuk. I, 233
BÜKDELEMEK: hançerlemek. III, 352 bkz. bügdelemek
BÜKE: ejderha, büyük yılan — III, 227
BÜKEN: karpuz, hint kavunu — I, 399
BÜKIN: erliksiz, puluç, I, 399
BÜKLÜNMEK: kıvrılmak — II, 239
BÜKMEK: durdurmak, toplanmak, bükmek I, 100 bkz. bügmek
BÜKMEK: yere kapanmak, yemekten doyup, usanmak, doymak, kanmak, II, 18, 19 bkz. bökmek
BILKSEK: kadının göğsü ile boynu arasında gerdanlık takılan yeri. I, 476
BÜKSÜKLENMEK: kızda meme tomurmak — II, 277
BÜKSÜLMEK: çatlamak, yanlmak — II, 229
BÜKTE: hançer-I, 31 bkz. bügde
BÜKTEL: orta boylu (insan hakkında); yassı arkalı, oturamaklı (at hakkında). I, 481
BÜKTIR: dağlardaki çukur ve sert yerler; da ğların inişli çıkışlı yerleri, I, 455, 456
BÜKÜ: bilgin, akıllı, hakim. III, 228 bkz. bügü
BÜKÜ: bilge bilgin, akılli, hâkim. III, 228
BÜKÜLMEK: bükülmek; kesilmek — I, 437; II, 132, 285
BÜKÜM: etük kadın pabucu, I, 395 bkz. mükim, mükin
BÜKÜN: kör bağırsak — I, 399
BÜKÜŞMEK: bükmekte yardım etmek, II, 105
BÜL: zaman geçerek eskiyen herhangi bir şey, 1, 335 § bül at; ayakları sekili olan, ayaklarında aklık bulunan at — I, 335 § bül tarıg; üzerinden yıllar geçerek tadı bozulan tahıl — I, 335
BÜN: çorba, I, 31 bkz. mün
BÜRGE: pire — I, 427
BÜRGE: kişi bir yerde durmayan, zevzek, taşkın kimse I, 427
BÜRGELENMEK: öfkeden pire gibi sıçramak, pirelenmek. III, 202
BÜRME: don, torba gibi şeylerin ağı — II, 94
BÜRMEK: büzmek — II, 6
BÜRÜK: sofra başı, şalvar uçkuru gibı şeylerde bulunan yuvar-lak ip ve iplikler — I, 385
BÜRÜLMEK: buruşturulmak, bükülmek. II, 131
BÜRÜNÇÜK: bürüncük, kadın baş örtüsü — I, 510; II, 151
BÜRÜNMEK: bürünmek. II, 141
BÜRÜŞMEK: yuvarlak ; ey dikmekte yardım etmek, II, 94
BÜSKEÇ: çörek — I, 452 bkz. püşkel
BÜSTELI: kara pazı denen sebze, I, 493 bkz. püstüli
BÜŞINÇEK: üzüm salkımı, I, 506
BÜTE: çok anlamına bir kelime; kısa zaman, III, 217 bkz. kibe
BÜTKÜ: kaka, büyük abdest (çocuklara söylenir) — I, 430
BÜTMEK: ses kısılmak, alçalmak; borcu veya alaca ğı gerçekleşmek; yara kapanmak; sona ermek, yok olmak; bir şeye inanmak, ikrar etmek — I, 219; II, 294; III, 137, 166. 240
BÜTMEK: bitmek (nüşvü nema), yaratılmak, doğmak — II, 294
BÜTMIŞ: kapanmış, iyileşmiş (yara) — I, 245 bkz. yetmiş
BÜTRÜŞMEK: muhâkeme olmak ve şahit getirmek. II, 203
BÜTSEMEK: iyileşmeğe yaklaşmak — III, 284
BÜTÜGE: patlıcan, I, 447
BÜTÜN: doğru, dürüst, sahih; bütün — I, 224, 398
BÜTÜNLEMEK: gerçekliğini aramak, III, 341
BÜTÜRMEK: sağaltmak, sağlam hale koymak; alacağını tanıklamak, ispat etmek — II, 72, 73 bkz. pötürmek;
CILDAY: atların gögsünde çıkan bir hastalık. III, 240 bkz. çildek
CIGI: sağlam (dikişte) — III, 229 bkz. yi, yigi
CINCÜ: inci. I, 31, 417; III, 30, 229 bkz. yincü yinçü, yünçü
CUGDU:
DEVENIN: uzamış olan 10/11. I, 31 bkz.
YOGDU: yogru, yogruy,
CÜVÜT: boya, III, 16Î
ÇA: benzetme edatı — III, 207 bkz. çe çabak Türk gölünde bulunan ufak bir bal ık — I, 381
ÇABAK: er soysuz, mayası bozuk, sütsüz adam, I, 381
ÇAÇIR: çadır — I, 406 bkz. çaşır, çatır
ÇADAN: çiyan, kuyruğu örü, akrep — I, 409; III, 367
ÇAFLI: şahin — I, 431
ÇAG: çug gürültü, çar çur — III, 128
ÇAGI: gürültü — III, 225 bkz. çogı, çugı
ÇAGIG: kamçı, sırım II, 210 bkz. çavıg
ÇAGILAMAK: bağırmak, çağırmak. III, 324 bkz. çogılamak
ÇAGILAMAK: çağlamak. III, 324 bkz. jagılamak, şagılamak
ÇAGIR: şarap, şıra — I, 363; II, 336; III, 286, 385
ÇAGIR: dar yol, küçük yol, çığır — I, 363 bkz. çıgır
ÇAGIRLAMAK: şıra yapmak; şıra içmek — III, 331
ÇAGIRLANMAK: şıra veya şarap sahibi olmak — II, 267
ÇAGIRLIG: şaraplı, şarabı olan — I, 494
ÇAGLANMAK: börtmek; yarı pişmek (et) — II, 245
ÇAGMUR: şalgam — I, 16, 457 bkz. çamgur
ÇAGRI: doğan kuşu; çakır ku; u — I, 421; II, 343; III, 332
ÇAGRUK: sertleşen, katila; an — I, 469
ÇAXA: çakmak, I, 9
ÇAXŞAK: dağ tepelerindeki taşlık yer — I, 469
ÇAXŞAK: kurutulmuş kaysı, üzüm gibi meyveler, I, 469
ÇAXŞAMAK: çağıl çuğul etmek, takılan süs eşyası ses vermek — III, 286
ÇAXŞU: filiz herç çakses anlatan bir söz — I, 333
ÇAK: bir şeyin özunü, aynını bildiren kelime, "tam, işte, aynı" sözleri gibi — I, 333
ÇAK: çuk odun, ceviz, kemik gibi çeylerin k ırılmasından çıkan ses, I, 333
ÇAK: çuk etmek odun, ceviz, kemik gibi şeyler kırılırken ses çıkarmak — I, 333
ÇAK: etmek ses çıkarmak — I, 333
ÇAKILMAK: çakılmak; ateş çakmak; eri; tirilmek — II, 133
ÇAKINMAK: çakınmak, kendisi için çakmak — II, 149
ÇAKIR: gök gözlü, çakır gözlü, çakır — I, 363
ÇAKIŞMAK: çakmakta yardım ve yarış etmek — II, 104
ÇAKLANMAK: çalkamak — I, 513
ÇAKMAK: çakmak; erişmek, II, 17, 23; III, 26
ÇAKMAK: (kuş) aşağı inmek — III, 46 bkz. çokmak, çukmak
ÇAKMAK: çakmak (yakma aracı) — I, 469; II, 17, 104, 133, 149, 181; III, 26
ÇAKRAK: kel, daz, 1. 469
ÇAKRATMAK: gözü çakırlaştırmak — II, 334
ÇAKRIŞMAK: çağrışmak — II, 209
ÇAKTURMAK: çaktırmak; iki kişiyi kızı; tırmak — II, 181
ÇAL: alaca, kır — III, 156
ÇALAÑ: geveze, bağıran, çalçene — III, 371 § çalañ ba şı; çalçene, bağıran kişi — III, 371
ÇALAÑ: yanmış gibi siyah, ot bitmeyen, çorak yer — III, 371
ÇALDIR: çaldır ses ifade eden bir söz — I, 457
ÇALDIR: çaldır etmek çaldır çaldır etmek I, 457
ÇALDRAMAK: ; ağıl çuğul etmek, ses vermek, III, 447, 448
ÇALGAY: ku; kanadının uçları — III, 241
ÇALIG: yitik arama; bey|erln önemli bir işi çıktığında gelmeleri için köylere, obalara gönderdi ğl haber, I, 374
ÇALINMAK: kendini yere atmak; kulağına söz erişmek; anklannnak, zayıflamak — II, 149, 150
ÇALIŞ: çelme, güreş — I, 368
ÇALIŞMAK: bir şeyin çatlakları, ekleri, araları açılmak; güreşmek. II, 108, 114
ÇALKAN: yaranın bir yerden başka blr yere yürümesi veya 20^651. I, 441
ÇALK: çulk itmenin çıkardıgı ses, I, 349
ÇALK: çulk kılmak itmek, çarpmak — I, 349
ÇALMA: kerme, kemre, koyun ağıllarında veya deve ahırlarında toplanıp, kurutularak kışın yakmak Içln kesilen kesek, kuru tezek, I, 433
ÇALMAK: yere çalmak, vurmak, yenmek
ÇALPAK: kir, pislik — 1. 470 § çalpak i ş; karışık iş — I, 470
ÇALPAÑ: sıvık çamur — III, 385
ÇALPAŞMAK: çarpışmak, mücadele etmek; sertleşmek; bir şey kötüleşip pisleşmek — II, 207
ÇALPUŞLANMAK: yapışkan olmak, çelpeklenmek. II, 271
ÇALTURMAK: yere çeldirmek, yere çaldırmak; aratmak, aramasını emretmek; işittirmek için çağrılmak. II, 182
ÇAMGUK: koğucu, kovcu — I, 470
ÇAMGUR: şalgam, I, 457 bkz.
ÇAGMUR: çamı gürültü, bağırtı (yalnız kullanılmaz, "çogı" ile gelir). III, 234
ÇAMRAK: çoluk çocuk, I, 469 bkz. çar çarmak
ÇANAK: kekez kimse, korkak, gevşek, I, 358
ÇANAK: kap kacak, çanak, tuzluk ve tuzlu ğa benzer ağaçtan oyulmuş kap — I, 84, 381; III, 32, 109 bkz ayak
ÇANAKLAMAK: birini arık (zayıf) saymak veya bulmak; arıklığa, gevşekliğe, kekezliğe nispet etmek — III, 330 ça(n)aklık kekezlik, gevşeklik, perişanlık — I, 503
ÇANÇU: erişte hamuru açılan oklava — I, 417
ÇANDIŞMAK: birbirine sertleşmek, birbirinden kaçınmak, çekinmek — II, 207, 208
ÇAÑILAMAK: döğülerek çenilemek; kötü söyleyip ba ğırmak — III, 404
ÇANKA: bir çeşit tuzak — I, 427
ÇANTURMAK: caydırmak — II, 182 bkz. çındu — turmak
ÇAP: çap ses bildiren bir kelime, vurulan kamç ının ve dudağın şıpırdamasında çıkar — I, 318
ÇAP: çap yemek şapır şupur yemek — I, 318
ÇAPGUT: çaput, ; ilte — I, 451
ÇAPILMAK: Ince, iyi yumuşak çamurla sıvamak; boynu vurulmak — II, 119
ÇAPINMAK: kamçılamak; yüzmek, II, 149
ÇAPITGAN: çok saldıran — I, 513 çapıtgan er cellât, boyun vurnn, I, 513 çap ıtmak saldırmak, vurdurmak, II, 298 çapmak yüzmek; arı çamurla sıvamak; vurmak — II, 3, 149
ÇAPSAMAK: yüzmek istemek III, 284
ÇAPTURMAK: suda yüzdürmek; çamurla sıvatmak; boyun vurdurmak, II, 180
ÇAR: çar herhangi bir akarın çıkardıgı ses, I, 324 bkz. şar şar
ÇAR: çarmak çoluk çocuk — I, 469; II, 148, bkz. çamrak
ÇARÇUR: abur cubur — I, 323
ÇARÇUR: yemek eline geçeni yemek, bir şey bırakmamak, I, 323
ÇARLAMAK: cırlamak, ağlamak, bağırmak — III, 295 bkz. çoglamak
ÇARLAŞMAK: ağlaşmak, bağrı; mak, kükremek — II, 210
ÇARLATMAK: cırlatmak, ağlatmak — II, 344
ÇARS: çars ses ifade eden bir kellme — I, 348
ÇARS: çars urmak çat çat dövmek — I, 348
ÇART: parça, I, 341
ÇART: çurt her şeyln ufağı, döküntusü — I, 341
ÇARUK: çarık — I, 318
ÇARUKLAMAK: çarıklamak, Türk çarığı giymek; çaruk boyuna nispet etmek, III, 337, 338
ÇARUKLANMAK: çarıklanmak — II, 266
ÇARUKLUG: çarıklı. I, 497
ÇARUKLUK: çarık yapılmak üzere yapılmış deri — I, 503
ÇARUN: çınar agacı — I, 414 bkz. çünük, şünük
ÇAŞIR: çadır — I, 406 bkz. çaçır, çatır
ÇAT: kuyu — III, 146
ÇAT: çat bir şeyin düştüğü zaman çıkardığı sesi anlatır — I, 320
ÇATLLAMAK: şaklamak. III, 323
ÇATIR: çadır, I, 406 bkz. çaçır, çaşır çatır nı; adır — I, 406
ÇATMAK: kuzuyu koyuna katmak, II, 294
ÇATPA: köy muhtarının ırmak, çeşme sularının yollarını kazmaya gitmeyen kimseterden aldığı tutu, I, 416
ÇATUK: Çin'den getirilen bir balık boynuzu — III, 218
ÇAV: şöhret, ; an; ses, I, 45; II, 250
ÇAVA: delikanlılara verilen adlardan — III, 225
ÇAVAR: ateş yakmaya yarıyacak nesne, tuturak, I, 17, 411
ÇAVAR: çuvar ateş yakmaya yarıyacak nesne, tuturak — I, 411
ÇAVARLIG: yer yavşan gibi tuturak yapmaya yarar odun bulunan yer — I, 495
ÇAVIG: kamçı, kamçı ucu, I, 374; II, 231 bkz. çagıg
ÇAVJU: dalı, budağı, meyvesi kırmızı bir ağaç olup meyvesi acıdır — Kadınların parmağı kırmızılıkta buna benzetilir, I, 422
ÇAVLANMAK: sanlanmak, şöhretlenmek, ün sahibi olmakII, 245; III, 200
ÇAVLI: ateş yakılan meyve kabukları, III, 442
ÇAVUŞ: çavuş, savaşta safları düzelten ve askeri zulüm etmeğe bırakmayan kimse. I, 368 çaydam yatağa doldurulan veya yağmurluk yapılan Ince keçe — III, 176 bkz. çiydem
ÇE: benzetme edatı, III, 207 bkz. ça
ÇEÇEK: çiçek I, 119, 179, 193, 233. 388 437; II, 122, 285
ÇEÇEKLENMEK: çiçeklenmek II, 266
ÇEÇEKLIK: çiçeklik, I, 508
ÇEÇGE: çulha tarağı, I, 429
ÇEFŞEÑ: koyun kırpılan makas, kırkı — III, 385
ÇEK: çizgili, kumaş gibi bir pamuk dokuma — III, 155
ÇEK: çük malın en değersizi, kıvır zıvır, I, 334
ÇEKEK: çiçek hastalığı, I, 388
ÇEKIK: nokta — II, 149, 181, 287 bkz. çikik
ÇEKIK: küçük çocuk çükü — II, 287 bkz. çübek
ÇEKIK: serçeye benzer alacalı bir kuş ki siyah kayalıklarda bulunur — II, 287
ÇEKILMEK: kitap (10^^111^. II, 133, 134
ÇEKLNMEK: kendisi için kitaba nokta koymak — II, 149
ÇEKINMEK: bohça bağlamayı üzerine almak, kendi kendine ba ğlamak, II, 149
ÇEKIŞMEK: nokta koymakta yardım ve yarışetmek — II, 107
ÇEKLEŞMEK: kur'a çekmek — II, 210
ÇEKMEK: kitap noktalamak; attan kan almak; s ıkılan oku çekmek — II, 21
ÇEKMEK: çekerek bağlamak — II, 21 bkz. çıkmak
ÇEKREK: kapa yünden yapılan kölelerin giydigi cepsiz blr kaftan — I, 477
ÇEKTÜRMEK: noktalatmak; kan aldırmak — II, 181
ÇEKÜK: çekiç — II, 287
ÇEKÜN: ada tavşanı yavrusu, göcen — I, 402
ÇEKÜRGE: çekirge — I, 490
ÇELIÑ: çini; Çin'den gelme — III, 371 § çeliñ ayak; Çin kâsesi, III, 371
ÇELPEK: göz çapağı — I, 477
ÇELPEKLENMEK: çapaklanmak, II, 277, 279 çeuğ zil, çalpara — III, 357 çeñel er şer adam, şerli adam — II, 290 çeışğlik sarmaşık otu, III, 383
ÇEÑLI: merigli birçocukoyunu; salıncak — III, 379
ÇEÑŞÜ: küçük hırka — III, 378
ÇEPIŞ: altı aylık keçi yavrusu, çepiç — I, 368
ÇEPIŞLENMEK: çepiç olmak, çepiç haline gelmek, II, 266
ÇER: vücudun ağırlığını bildiren bir kelime, I, 322
ÇER: savaşta karşılıklı duran saflar — I, 323
ÇER: vakit, I, 323
ÇERIG: asker, asker dizisi, ordu, I, 123, 128, 323, 388, 442, 519; II, 97, 103, 209; III, 332
ÇERIK: her şeyin karşısı; her şeyin vakti, sırası, I, 388
ÇERKEŞMEK: saf haline gelmek, sıralanmak, dizilmek, düzelmek. I, 179, 442; II, 209, 210, 283, 303
ÇERLENMEK: vücut ağırlaşmak, agrımak, hastalanmak — I, 322; 11. 244, 245
ÇERLETMEK: bozmak; ajrıtmak; ağırlık vermek — II, 345
ÇERLIK: karşı, I, 323
ÇERLIK: vakit — I, 323
ÇERMELMEK: bir ; eyln ucu kıvrılmak, bükülmek — II, 231
ÇERMEŞMEK: bükmekte yardım ve yarış etmek — II, 210
ÇERMETMEK: bir şey fltil gibi bükülmek; ördürülmek. II, 349
ÇERTILMEK: yok edilmek; ortadan yok olmak, ölmek, kaybolmak, uzakla şmak, elden çıkmak — I, 103; II, 148, 229; III, 41
ÇEŞ: perüze, firuze — I, 330; II, 79, 192
ÇEŞKEL: çanak çömlek — I, 482
ÇETGEN: gem dizgini — I, 443
ÇETÜK: kedi — I, 388; III, 127 bkz. muş § küvük
ÇETÜK: ; erkek kedi — I, 388
ÇEVRÜLMEK: çevrilmek, döndürülmek. II, 230
ÇEVRÜŞMEK: çevrlşmek. II, 208
ÇEVŞEÑ: gözü sulu, gôzü her zaman akan ki şi — III, 385
ÇEVÜRGEN: her zaman çevlren, I, 522
ÇEVTIRMEK: çevirmek, bir şeyi sol elin baş parmagı üzerinde çevirmek — II, 82
ÇETMEK: eri; mek — II, 314 bkz. yetmek, yetmek
ÇIBIK: çubuk, yaş olan dal, I, 318
ÇIBIKLAMAK: taze çubukla vurmak. III, 337
ÇIBIRTMAK: çırpıçtırmak, taze ; ubukla döğmek — III, 430
ÇIÇALAK: serçe parmak, sırça parmak, I, 487
ÇIÇAMUK: yüzük parmağı — I, 487
ÇIF: hurma ve üzüm gibi şeylerin şırasının çömlek veya benzerlerinde kaynamas ından çıkan ses — I, 332
ÇIFILAMAK: çığıl çığıl ses verı — nek, şıra kaynarken ses vermek. III, 325
ÇIG: göçebelerin sele sazı (çığ otu) lle yaptıkları çadır örtüsü — III, 128
ÇIG: bir Türk arşını, Arap arşının üçte ikisi kadardır, göçebeler bununla bez ölçerler — III, 128
ÇIGAN: fakir, yoksul — I, 31 bkz. çıgay
ÇIGAY: fakir, yoksul — I, 31, 214, 248, 349; III, 238, 239 bkz. ç ıgan
ÇIGIL: tıgıl ses bildiren bir söz — I, 393
ÇIGIL: tıgıl kılmak çığıl çığıl etmek, I, 393
ÇIGILVAR: okı bir çeşlt küçük ok — I, 493, 494
ÇIGIR: daryol, küçükyol, çığır, I, 363 bkz. çagır
ÇIGIRLAMAK: çığır açmak; çığır açmağa yönelmek; karda ayağıyla yol açmak — III, 331
ÇIGIRLANMAK: çığırlar peyda olmak — II, 267
ÇIGLAMAK: Türk arşını ile ölçmek — III, 296
ÇIGLANMAK: ölçülmek — III, 198 çıglatmak uzunluk ölçtürmek — II, 345
ÇIGMAK: dürmek, çıkınlamak, bağlamak, II, 14, 15
ÇIGRI: çıkrık, değirmen, çark, dolap gibi şeylerin çıkrığı, ip çıkrığı ve her türlü makara; değre, felek — I, 421, II, 82, 230, 241, 255. 303 § kök ç ıgrısı; felek, gök değresi- I, 421
ÇIGRITMAK: çiğnetmek; çiğneterek sertleştirmek; işte pişirmek (insan için) — II, 333
ÇIGRUMAK: gevşek şey sertleşmek, III, 280
ÇIXANSI: nakışlı bir Çin ipeklisi — I, 489 bkz. ç ıxansı, çınaxsı
ÇIXŞANSI: nakışlı bir Çin ipeklisi — I, 489 bkz. ç ıxansı, çınaxsı
ÇIJMAK: binilmek veya yüklenmek istenen yag ırlı hayvan eğinmek. II, 9 bkz. çijtürmek
ÇIK: inciten ve korkutan kişiye karşı koyamayacak adama söylenen bir korkutma deyimi — III, 130
ÇIKAN: yiğen, hala ve teyze oğlu — I, 402
ÇIKARMAK: çıkarmak — II, 83
ÇIKILMAK: çıkılmak, II, 133
ÇIKI: ; menfaat, çıkar — I, 368
ÇIKIŞMAK: çıkmakta yardım ve yarış etmek — II, 104
ÇIKMAK: çıkmak — I, 81, 305, 343, 362, 420, 424; II, 17, 18, 116, 246; III, 16, 120, 144, 161 bkz. taşıkmak, tışıkmak
ÇIKMAK: çekerek bağlamak, II, 21 bkz. çekmek
ÇIKMAK: nemlenmek — III, 183, 184
ÇIKRAMAK: gıcırdamak. III, 280
ÇIKRAŞMAK: çokça gıcırdamak, çıkırdamak — II, 209
ÇIKRATMAK: gıcırdatmak (diş, kapı, kalem gibi şeyler), II, 334
ÇIKRIŞMAK: çıkarmakta yardım ve yarış etmek (bir şeyi çıkarmak, meydana çıkarmak gibi). II, 208, 209
ÇIKTURMAK: çıkartmak — II, 181
ÇIKTURMAK: ıslatmak, ıslak yere koymak — II, 181
ÇILANMAK: yaşlıktan ıslanmak; at terlemek — II, 150
ÇILAŞMAK: ıslatmakta yardım etmek, II, 108
ÇILATMAK: ıslattırmak, atı terletmek — II, 310 bkz. çıylatmak
ÇILDAMAK: çıldır çıldır etmek — III, 281 bkz. çılramak
ÇILRAMAK: çıldır çıldır etmek, III, 281 bkz. çıldamak
ÇILRATMAK: seslendirmek, çığıl çığıl ettirmek — II, 333
ÇIMGUKLANMAK: koğcu (dedikoducu) olmak — II, 275
ÇIN: doğru, gerçek, sahih, I, 86. 339; III, 138 § ç ın bütün kişi; kendine güvenilebilen, do ğru dürüst kişi, I, 398
ÇINAXSI: nakışlı bir Çln ipeklisi, I, 489 bkz. ç ıxansı, çıxşansı
ÇINDAN: sandal ağacı — I, 436; 11 , 122
ÇINDAN: at kula renkli at — I, 436 çınduturmak caydırmak — II, 182 bkz. çanturmak
ÇIÑARMAK: araştırmak, tahkik etmek — II, 182
ÇINIKMAK: gerçekleşmek — II, 117
ÇINLAMAK: tahkik etmek, gerçekliğini araştırmak — III, 296
ÇINLATMAK: gerçekleştirmek, tasdik ettirmek — II, 345
ÇIÑ: çınlama, çan ve leğen gibi ; eylerln verdiği ses, III, 357 bkz. çirig
ÇIÑ: etmek çınlamak — III, 357
ÇIÑIL: çıñıl bir şeyin çingil çingil ses ç ıkarması, III, 366
ÇIÑIL: çıñıl etmek çingil çlngil etmek — III, 366
ÇIÑRAK: gür ve pürüzsüz ses, III, 383
ÇIÑRAMAK: çınlamak III, 402
ÇIÑRATMAK: çınlatmak — II, 358
ÇIP: her ince ve yumuşak dal — I, 318
ÇIPIKAN: innap, vücutta çıkan kırmızılık — I, 448 bkz. çıpkan
ÇIPKAN: innap, Zizyphus vulgarls; vücutta ç ıkan kırmızılık — I, 448 bkz. çıpıkan
ÇIR: elbise yırtmakta, yırtılmakta çıkan ses — I, 323
ÇIRGUY: ok temreninin şişkince olan yeri — III, 241
ÇIRGUY: elbise kuşağının geçeceğl iki taraflı köprücük — III, 241
ÇIVI: cinlerden blr bölük — III, 225
ÇIYLATMAK: ıslattırmak, at terletmek, II, 310 bkz. çılatmak
ÇI: toprakta yaşlık, yaş — III, 207
ÇIBEK: karguy delice doğan, moymul, at-macaya benzeı- bir ku; — I, 388; 111. 241
ÇIBEK: karkuy delice doğan, moymul, at-macaya benzeı- bir ku; — I, 388; 111. 241
ÇIBEK: kırguy delice doğan, moymul, at-macaya benzeı- bir ku; — I, 388; 111. 241
ÇIBEK: kırkuy delice doğan, moymul, at-macaya benzeı- bir ku; — I, 388; 111. 241
ÇIFŞEÑ: ekşi, ekşimiş III, 385
ÇIGILLEMEK: Çiğil*lerden saymak, Çigil'lere nisbet etmek — III, 345
ÇIGILLENMEK: Çiğil kılıgına girmek, II, 269
ÇIGILMEK: düğüm sıkıştırılmak, ip düğümlenmek — II, 134 bkz. çiklişmek, çiktürmek
ÇIGIR: çigir ekmek içerisinde taş kırıntıları olduğu zaman di; in ezemeyerek çıkardığı ses, I, 363
ÇIGIT: pamuk çekirdeği — I, 356
ÇIGNE: mala, çiftçilerin "sürgü" dedikleri aygit — I, 435 bkz. çikne
ÇIJ: demir çivi, zırh çivileri ucu — III, 123, 214
ÇIJTÜRMEK: hayyan yükten belini çökertmek — II, 180 bkz. ; ıjmak
ÇIK: bök aşığın sırtının tüseğinin yukarı gelmesi — III, 130 bkz. bök
ÇIK: çik oğlağı çağırmak ve gütmek için kullamlan bir söz — I, 334 bkz. çilik çilik
ÇIKIK: nokta — II, 107 bkz. çekik
ÇIKIN: ibrişim. I, 414
ÇIKIN: üzüm bağlarında biten hayvanların yediği başaklı bir ot — I, 414
ÇIKLIŞMEK: sıkışmak, düğüm sıkışmak — II, 210 bkz. çigilmek, çiktürmek
ÇIKNE: çiftçilerin "sürgü" dedikleri ayg ıt — III, 301 bkz. çigne
ÇIKNEMEK: sıkı dikmek, altın tellerle (yani kılaptan denen altın sarılı tellerle) ipek kumaş üzerine nakış işlemek; yere sürgü çekmek, I, 414; III, 301
ÇIKREMEK: bir şeydekl yabancı şey gıcırdamak — III, 280, 281
ÇIKTEN: eğer örtüsü — I, 435
ÇIK: turmak aşık oyununda aşık yan yatınca çukur tarafı yukarı gelmek — I, 334
ÇIKTÜRMEK: sıkıştırmak, düğüm sıkıştırmak, II, 180 bkz. çigilmek çikli şmek —
ÇIL: çokluk bildiren sıfat edatı — III, 56, 57
ÇIL: bere, döğmek yüzünden deri üzerinde olan iz — I, 336; III, 134
ÇIL: çirkinlik, çil — III, 134
ÇILDEK: atın göğsünde çıkan bir çıban — I, 477 bkz. cılday
ÇILE: öğrekteki atın yaş gübresl, III, 233
ÇILEMEK: yaşartmak, ıslatmak — III, 271
ÇILGÜ: at al at — I, 430
ÇILIK: çilik oğlağı çağırmak için kullanılan bir söz-I, 388 bkz. çik çik
ÇIM: bir şeyin çiğ veya ya; olmasında obartma istenildiği zaman kullanılan bir edat — I, 338 §çim yig et; çim çig et — I, 338 § çim öl ton; çip ıslak elbise — I, 338
ÇIM: ayrık otu — I, 338
ÇINIŞTÜRÜK: bir ağaç meyvesi (fındığa benzer, kırmızımsı beyazı olur, ilk yazda yetişir, yenir), I, 530
ÇINÜŞTÜRÜKSEMEK: canı "cinüştürük" istemek — I, 280
ÇIÑ: iyice, büsbütün. III, 357 § çiñ tolu; iyice dolu, büsbütün dolu — III, 357
ÇIÑ: leğen ve benzeri şeylerin çıkardığı ses — III, 370 bkz. çıñ
ÇIR: yag — I, 323
ÇIRT: ses ifade eden bir söz — I, 341 §çirt sudmak; di şler arasından "çirt" diye tükürük ç ıkamak — I, 341
ÇIŞ: çiş kadın çocuğu işetmek istediği zaman söyler; at hakkında da böyledlr, I, 331
ÇIŞEMEK: çişemek, çiş etmek, pislemek (çocuklarda) — III, 267
ÇIŞETMEK: çiş ettirmek, abdest bozdurmak — II, 307
ÇIT: kamıştan veya dikenden yapılmış duvar veya hüğ, çardak, I, 320
ÇIT: üzeri alaca nakışlı Çin ipeklisl, III. 120
ÇIVGIN: yağlı, doyurucu, besleyici — I, 443 bkz. kevgin § çivgin a ş; besleylci yemek — I, 443 § çivgin ot; hayvanları semirten ot — I, 443
ÇIVGÜNLENMEK: vücuda yararlı besleyici bulmak — II, 278
ÇIYDEM: yatağa doldurulan veya yağmurluk yapılan ince keçe — III, 176 bkz. çaydam
ÇOBULMAK: elmanın yarısı, blr ; akı, elma kakı, 1, 503
ÇOCUK: domuz yavrusu; herşeyin küçüğu — I, 381 çodın tunç ve çözülmüş bakır, bakır — I, 409 § çoğın esiç; bakır tencere — I, 409
ÇOG: eşya konan heybe, bohça — III, 128
ÇOG: ateş alevi, ateş yalını, güneşin yalını, saçaklarL III, 128
ÇOGI: savaş — I, 41
ÇOGI: gürültü, bağırtı. III, 225, 234 bkz. çagı, çugı
ÇOGILAMAK: bağırmak, çağırmak — III, 324, 325 bkz. çagılamak
ÇOGLAMAK: fil bağırmak — III, 295 bkz. çarlamak
ÇOGLAMAK: bağlamak, bohçalamak, III, 295, 296
ÇOGLANMAK: ateş yalınlanmak, güne; yalını yere düşmek — II, 245
ÇOGLANMAK: toplanmak, akışarak toplanmak — II, 245
ÇOGLANMAK: bağlanmak, heybelenmek — III, 198
ÇOGLATMAK: bohçalatmak, sardırmak, II, 345
ÇOGMAK: sarmak, sıkı bağlamak — I, 210
ÇOGULMAK: bağlanmak, bohçalanmak — II, 133 çok kötü, alçak — III, 130
ÇOKMAK: süzülüp inmek, konmak — Il, 17; III, 46 bkz. çakmak, çukmak
ÇOKMAKLANMAK: yılan çöreklenmek II, 275, 279
ÇOKRAMAK: (pınarda su ve tencerede bir şey) kaynamak — III, 280
ÇOKRAMA: yul suyu çok olan, fışkıran kaynak; fışkırma I, 492; III, 4
ÇOKRAŞMAK: çoğalmak ve dalgaIanmak. II, 208
ÇOKRATMAK: kaynatmak. II, 333, 334
ÇOKTURMAK: saldırtmak, üzerine indirtmek II, 181
ÇOLAK: çolak — I, 381
ÇOMAK: asâ, çomak, I, 381
ÇOMAK: üygurlar'ca ve bütün Müslüman olmayan halk taraf ından Müslümanlar'a verilen ad, Müslüman . I, 381; II, 3 § çomak eri; Müslüman. I, 381
ÇOR: avret yeri bitişik olan kadın, sarılgan bitki — III, 121, 122
ÇOVLI: tutmaç süzgeci, III, 442
ÇÖGEN: topu çekmek için kullanılan ucu eğri bir değnek, çevgen — I, 187, 223, 242, 402
ÇÖJÜLMEK: gevşek ip gerilmek; uzayıp silnmek — II, 132 bkz. çüjülmek
ÇÖK: çök deveyi ıhtırmak için kullanılır bir söz — I, 334
ÇÖKDI: kulağın altında "kafa baltası" denen yer — I, 418
ÇÖKMEK: diz çökmek, dibe çökmek — II, 21, 33
ÇÖKTÜRMEK: çöktürmek, maden ayırıp çök-türmek — II, 181, 182
ÇÖKÜRMEK: çökermek, ıhtırmak — II, 84
ÇÖKÜT: kısa — I, 356 çökütlük kısalık, cücelik. I, 506
ÇÖMÇE: kepçe, çömçe — I, 417
ÇÖMGEN: her zaman dalan, I, 401
ÇÖMMEK: dalmak, çimmek I, 401
ÇÖÑEK: çömçe, kutu — II, 290
ÇÖP: tutmaç parçası — I, 318
ÇÖP: şarabın tortusu, her şeyin çöküntüsü, çöp, çör çöp; herhangi bir şeyin çökeli I, 318; III, 119
ÇÖP: çep kişiler değersiz kimseler. I, 318
ÇÖPIK: meyve yenildikten sonra atılan şey, çör çöp — I, 390 bkz. şöpik
ÇÖREK: çörek — I, 388
ÇÖREKLEMEK: çörek yapmak — III, 340
ÇUBARTMAK: çalıp, soyup çıplak bırakmak, cıbırlatmak — III, 429, 430 bkz. çubartus ımak
ÇUBARTUSIMAK: çalıp soymak ve çıplak bırakmak, III, 430 bkz. çubartmak
ÇUFGA: çabuk gitmek isteyen bir postac ının, yoldan alıp başkasını buluncuya değin binip gittigi at — 1. 424
ÇUFGA: kılavuz, başbuğ — I, 424
ÇUGI: gürültü — III, 128 bkz. çagı, çogı
ÇUGLAN: Karluk büyüklerinnin adlarından — I, 444
ÇUGURDAN: uçurum, yar — I, 512
ÇUH: çuh atı yürütnnek ve azarlamak için ç ıkarılan ses — III, 117, 118
ÇUKMAK: süzülüp inmek, konmak — bkz. çakmak, çokmak
ÇUKMIN: kurabiye blçlminde yapılan bir ekmek, çömlekte su buğusunda pişirillr — I, 444
ÇUKUBARI: pota yapılan çamur, lüleci çamuru — III, 243 bkz. hukubar ı
ÇULBUŞ: elbiseye ve ele yapi{an meyve yap ı; kanlığı — I, 460
ÇULIK: çulluk, öveyik büyüklugünde alacal ı bir su kuşu — I, 381
ÇULIMAN: su birikintisi — I, 448
ÇULUMAN: ış içinden çıkılamayan iş, çepreşik iş — I, 448
ÇULK: cılk, büsbütün, dibelik. I, 349 § çulk esgürük (esrük); c ılk sarhoş, bütün bütün sarhoş — I, 349
ÇULKUY: bir tarafa çarpılmı; — III, 242 § çulkuy elig; eli çolak, III, 242 § çulkuy etük; topu ğu çarpık papuç — III, 242
ÇUMALI: karınca — I, 448
ÇUMGUK: ayağı ve başı kızıl, kanadında ak tüy olan karga, ala karga — I, 33, 470 bkz. çumuk
ÇUMILI: bolmak sıcaktan göz kararmak, I, 448
ÇUMMAK: insan suya dalmak — II, 26
ÇUMRUŞMAK: dalmakta yardım ve yarış etmek — II, 208
ÇUMTURMAK: çimdirmek II, 182 çumuk ala karga — I, 33, 470 bkz. çumguk
ÇUMURMAK: suya daldırıp batırmak — II, 85
ÇUMUŞLUK: aptesane, ayakyolu — I, 503
ÇUMUŞMAK: suya dalmakta yarış etmek, I, 441; II, 111
ÇUNMAK: yıkanmak, II, 314 bz
ÇUPAN: köy büyüğünün (muhtarının) yamağı, gizir. I, 402
ÇUPRA: eski elbise — I, 421
ÇURAM: diğerlerinden daha uzağa glden yegnl bir ok atılı; ı — I, 412 § çuram okı; dlğerlerinden daha uzağa gidecek ; ekilde atılan ok, l, 413
ÇUR: çur hayvan sagılırken sütün kapta çıkardığı ses, I, 485 bkz. çür çür § tevl emgi çur çur; hayvan sağılırken sütün kapta çıkardığı ses (deve için), I, 485
ÇURNI: Türk hekimlerinin yaptikları sürgünlük ilâcı — 1. 435
ÇUTUR: huyu kötü, I, 363
ÇUVAŞ: çadır — I, 195; II, 7. 190; III, 60
ÇUVI: Hotan töresince hakandan iki derece a şağı kimselere verilen ungun — III, 225
ÇUVLAMAK: börtmek, iyi pişmemek — III, 296
ÇUVŞAMAK: kaynamak ve köpüklenmek; karn ı yanmak ve ekşimek — III, 286
ÇUVŞATMAK: ekşitmek, II, 336, 337
ÇUZ: yaldızlı kırmızı renkli bir Çin kumaşı — I, 325
ÇÜ(ÇU): emirde (olumlu ve olumsuz) pekitme bildiren bir edat-III, 207 bkz. şu, şü
ÇÜBEK: çocuk çükü — I, 388 bkz. çekik
ÇÜBÜR: keçi kılı-I, 363
ÇÜBÜR: çebür abur cubur, malın kötüsü ve değersizi — I, 363
ÇÜBÜRLENMEK: keçi kıllanmak, keçinin kılı bitmek — II, 266 bkz. çüpürlenmek
ÇÜJMEK: çekerek uzatmak, uzunluğunaçekmek. II, 9
ÇÜJTÜRMEK: gerdirmek, çektirmek, II, 180
ÇÜJÜLMEK: gerilmek, gevşek ip gerilmek, sakız veya macun gibi şeyler uzayıp sünmek — II, 132 bkz. çöjülmek ;
ÇÜKREKLENMEK: yün elbise sahibi olmak ve giymek. II, 277
ÇÜLÜKMEK: bozulmak, perişanlaşmak. II, 118, 119, 166
ÇÜMERÜK: kişi her zaman gözü sulanan, gözü az gören adam — I, 488
ÇÜMGEN: çimenlik, ayrıkotu, Panlcum dactylon —
ÇÜMMEK: ördek suya iylce dalmak — II, 26
ÇÜMTÜRMEK: suya daha derin daldırmak, II, 182
ÇÜMÜRMEK: suya derin daldırmak — II, 85
ÇÜMÜŞMEK: suya daha derin daldırmakta yarış etmek — II, 111
ÇILNÜK: çınar ağacı, I, 388 bkz. çarun, şünilk
ÇÜPÜRLENMEK: keçi kıllanmak II, 266 bkz. çübürlenmek
ÇÜR: menfaat — I, 323
ÇÜR: çür süt sağılırken kapta çıkardığı ses, herhangi bir akarın çıkardığı ses — I, 323 bkz. çur çur
ÇÜRKÜ: çiş (çocuklar için). I, 430
ÇÜRLEMEK: menfaat elde etmek, I, 323
ÇÜRLENMEK: faydalanmak — II, 245 çürletmek aşırtmak. II, 345
ÇÜŞEK: ot, çayır — I, 389
ÇÜVÜT: boya. III, 162 bkz. çüvüt § kızıl çüvüt; kızıl boya, zindfre, sülüğen — III, 162 § alçüvüt; al boya — 111. 162 § kök çüvüt; lacivert boya — III, 162 § ya şıl çüvüt; yeşil boya — III, 162 § sarıg çüvüt; sarı boya, zırnık. III, 162
ÇÜVÜT: boya — III, 162 bkz. — çüvüt
DAG: atlara ve başkalarına vurulan dağ, dağlamak — III. 153
DAG: yok, değil III, 153 bkz. dag ol, dag, tegül
DAG: ol değil — I, 393, III, 153 bkz. dag, dag, tegül
DAKI: dahi, II, 195 bkz. takı
DAÑ: dan diye ses verme. II, 357
DANGAL: saman kesmiği — III, 384
DAÑ: duñ etmek "dan dun" diye ses vermek — III, 357 bkz. tañ tuñ etmek-daş (-deş) iştirak, yakınlık gösteren bir ek — I, 407
DAVA: ılgın ağacı meyvesi. III, 237
DAVA: yün sümeği — III, 237
DEDE: baba, III, 220
DEVE: deve — II, 195; III, 225 bkz. devey, teve, tevey, teve, tevey, tevi, tivi
DEVEY: deve — I, 31 bkz. deve, teve, tevey, teve, tevey, tev!, tivi
DIDEK: gelin giderken yat kimselere görünmemek için örtülen örtü — I, 408
DIDIM: geline gerdek gecesi giydirilen taç — I, 397
DIK: dik — I, 334
DIK: turmak dik durmak — I, 334
DÜK: şu kadar, birkaçI, 334; III, 367 § dük miñ
DÜK: urmak yumruğu ile yavaşçavurmak — I, 334
DÜLEK: ağzı kırık saksı ve testi, I, 389
DÜNÜŞGE: sülüklü pancar denen sebze — I, 490
DAG: yok, değil, III, 153 bkz. dag, dag ol, tegül
EBEK: (çocuk dilinde) ekmek — I, 68
EÇ: eç atları gayrete getirmek ve sıkıştırmak için çıkarılan ş65. II, 282 bkz. heç heç
EÇE: büyük kız kardeş — I, 86 bkz. eke, eze
EÇI: yaşlı kadın, hanım nine — I, 87 bkz. açı
EÇKÜ: keçi — I, 95, 128; II, 14, 117, 266 bkz. keçi
EDERMEK: aramak — III, 11 bkz. edermek
EDIN: başka, dışında. III, 11 bkz. adın, adın, adruk, ayruk
ED: ipekli kumaş ve benzeri gibi dokuma cinsinden sanat eseri olan her şey — I, 79 bkz. ad
EDER: eğer, hayvan eğeri — II, 224, 253, 283, 327; III, 300
EDERGEN: çok arıyan; hakkını arayan — I, 157
EDERLEMEK: eğerlemek — I, 300 ederlig eğerli, eğeri olan, I, 151
EDERLIK: üzerine eğer konulan ağaç — I, 151
EDERMEK: aramak, takip etmek, kovalamak — I, 447 bkz. edermek
EDGERMEK: iyi görmek, iyi bulmak, kulak asmak, dinlemek; düzeltmek, onatlamak — I, 227, 237; II, 29
EDGÜ: iyi. I, 34, 64, 79 , 114. 128 177, 221, 319, 386, 428, 432, 458, 523. 524; II, 153; III, 43. 155, 161, 214, 367, 374, 384, 435 § edgü yavlak; iyi kötü — I, 432
EDGÜLÜG( — K): iyiIik. I, 44, 129, 158, 420; II, 26, 91, 112
EDIRMEK: ayırıp seçmek, ayırmak, I, 177, 178 bkz. adırmak, ödürmek, ödürmek, udurmak, üdürmek
EDIZ: yüksek, yüksek yer, her şeyin yükseği — I, 55, 94, 122 § ediz tag; geçit vermeyen da ğ — I, 55
EDIZLENMEK: engel ve sarp saymak — I, 292, 293
EDIZLIK: yükseklik. I, 152
EDLELMEK: ıslah olunmak; araştırılmak. I, 295
EDLEMEK: ülkü yapmak, değer vermek, ehemmiyet vermek, aklına getirmek; tesir etmek, I, 86. 286; III, 155
EDLENMEK: bir şey bir dllek için kullanılmak, bir şey dilek edinilmek. I, 257
EDLEŞMEK: saygı dolayısıyle birbirini aramak, I, . 239
EDLETMEK: iyileştirmek, ıslah ettirnıek — I, 264
EDLIG: faydalanılan, faydalı. I, 103
EĞMEK: ( — admak) yaradılış gösteren isimlerden fiil yapma edat ı — II, 340
EDNETMEK: değişmek, bulunduğu halden başka bir hale girmek. I, 266,
EF: ev, III, 207, 212, 266, 313, 314 bkz. ev, ev, öv, üv, üv
EGET: gerdek gecesi gelin içln gönderilen hizmetçi kad ın — I, 51
EGETLEMEK: cariye göndermek, birisi ile birlikte güveyin evine hizmetçi göndermek — I, 299 egetlenmek gelin kendisi ile birllkte gönderllen cariye sahibi olmak, I, 291
EGETLIG: cariye sahibi gelin — l — 151
EGETLIK: kara baş gerdek gecesi gelinle birlikte gönderilen hizmetçi kad ın, sağdıç kadın — I, 150
EGILGEN: daima eğilen, eğilebllen — I, 159
EGILMEK: eğilmek I, 198; III, 215
EGIN: eğin, sırt — I, 77, 110
EGIN: eni bir buçuk karış, uzunluğu dört arşın gelen bir bez — I, 78
EGIR: karın ağrısını sağaltmak için kullanılan bir kök (ilâç), Acorus calamus — I, 53
EGIRGEN: çok eğiren — I, 158
EGIRMEK: sevketmek; döndürmek, eğirmek, çevirmek; bir yeri kuşatmak, sarmak. I, 178, 179; II, 13, 137
EGIRSEMEK: egir (ilâç) kullanmak ıstemek — I, 302
EGIRSEMEK: eğirmek istemek, (çevirmek, bir yeri ku şatmak) istemek — I, 302
EGIRTMEK: eğirtmek; kalenin etrafını kuşatmayı emretmek — III, 428
EGIŞ: maden eritildiği zaman çıkan pislik, I, 122
EGIŞMEK: çevgen eğmekte yardım ve yarış etmek — I, 187
EGIT: nazar değmennesi için çocukların yüzüne sürülen bir ilâç, bu ilâç safrana blrtak ım şeyler katılarak yapılır. I, 51
EGLEŞMEK: birbirine uyup durmak; bir şeyi ayakla çlğnemekte birblrine yardım etmek. , I, 241 bkz. iklemek, ikleşmek, yiklemek
EGME: evin kemeri. I, 130
EGMEK: eğmek I, 100, 168
EGRI: eğri, I, 127, 458
EGRIK: egirtilen ip, egrilmiş ip — I, 105
EGRILMEK: kale ku; atılmak, sarılmak; ip eğrilmek, I, 248
EGRIM: düden, suyun toplanıp kaynıyarak dönerek aktığı yer — I, 107
EGRIMLENMEK: (su göllerde) eğreklenmek, kaynayarak ve akarak dönmek, düdenlenmek I, 314
EGRINMEK: kendi için eğirmek, kendini eğirir gibi göstermek — I, 253
EGRIŞMEK: bir yeri sarmakta, kuşatmakta yar-, dım etmek, ip eğirmekte yardım ve yarış etmek — I, 186, 236
EGSEMEK: eğmek istemek — I, 277
EGTÜRMEK: eğdirmek, I, 223
EGÜRGEN: taneleri olan bir bitki, Karluklar bunu yerler — I, 158
EKDI: sığır, koyun gibi hayvanların kesildiği yer, mezbaha — I, 125
EKDÜ: kılıç kını ve benzeri şeyleri oymakta kullanılan ucu eğri bıçak, I, 125
EKE: büyük kız kardeş, koca vey» karının kendinden büyük kız kardeşi, I, 68, 90; III, 7 bkz. eçe, eze
EKEÇ: akıllı küçük kız, büyüklük eseri gösteren küçük k ız, I, 52
EKEK: ortaya düşmüş. I, 78 § ekek işler; ortaya düşmüş kadın — I, 78
EKEK: işlerlik kadının arsızlığı, yüzsüzlüğü — I, 153
EKEKLEMEK: söğmek, "ortaya düşmüş karı"demek, kötülüğe nispet etmek — I, 306, 307
EKELEMEK: abla diye aytamak, "büyük k ızkardeş, abla" demek, I, 310
EKEME: bir çeşit çalgı, III, 174 bkz. ikeme
EKILMEK: ekilmek I, 198
EKIM: bir kez ekilecek kadar olan yer — I, 75
EKIN: çiftlik, ekin ekilen yer, I, 78
EKINDI: öbürü, öteki — III, 75, 103 bkz. ikindi
EKINDI: tarıg ekilen tohum, I, 140
EKINMEK: ekinmek, kendisi için ekmek — I, 203
EKIŞMEK: ekmekte yardım ve yarış etmek — I, 187
EKITMEK: ektirmek — I, 212, 213
EKLEMEK: çiğnemek, basmak — III, 443 bkz. erklemek
EKMEK: bir şey ekmek — I, 64, 168
EKSÜK: eksik, I, 105 § eksük yarmak; eksik para — I, 105
EKSÜMEK: eksilmek. I, 278, 326
EKŞIG: ekşi, I, 105
EKTÜRMEK: ektirmek, I, 223
ELDIRI: oğlak derisi, I, 127 bkz. elri
ELDRÜK: üzerlik otu ve tohumu; Peganum harmala — III, 12, 412, bkz. ilrük, y ıdıg ot, yüzerllk
ELGELMEK: elenmek — I, 250
ELGEMEK: elemek — I, 284
ELGENMEK: kendisi içln elemek — I, 255
ELGEŞMEK: elemekte yardım ve yarı; etmek, I. 238
ELGETMEK: eletmek — I, 264
ELIG: el — I, 72, 82, 134, 164, 197, 202, 242, 253, 288, 410, 448; II, 44, 78, 82, 105, 123, 134, 135, 147, 158, 231, 237, 238, 271, 292, 328, 346; III, 53, 62, 63, 79, 124, 134, 142, 154, 193, 242. 297, 307, 425 § oñ elig; sag el — I, 72 § sag elig; sa ğ el — I, 72 § sol elig;
ELIGLIG: elli, eli olan — I, 336
ELIGLIK: eldiven, elcik — I, 153
ELIKLEMEK: alay etmek, I, 307 bkz. elük —
ELKIN: yelici, koşan; konuk, misafir, yolcu, seyyah — I, 31, 44, 102; II, 242; III, 37, 85 bkz. yelkin, yelkin
ELRI: oğlak derisi. I, 127 bkz. eldiri
ELŞEMEK: acıkmaktan dolayı göz kararmak — I, 283 bkz. ölşemek
ELŞETMEK: açlıktan gözünü karartmak, I, 263 bkz. öl şetmek
ELÜK: alay etme, maskaraya alma — I, 122 bkz. eliklemek
ELVIRMEK: sıçramak, atılmak — I, 226 bkz. alvırmak
EM: kadının dişilik aygıtı, am — I, 38, 335
EM: ilaç. I, 38, 95, 407; II, 363; III, 157
EMÇI: ilâç yapan adam, eczacı, I, 38; III, 252
EMDI: şimdi. I, 36, 37, 41, 46, 74, 125, 192, 200, 367, 380, 442, 498; II, 110, 209, 264; III, 356, 372 bkz. imdi emeçlemek
EMEK: olmak I, 494; II, 29
EMET: evet — I, 51; III, 8 bkz. evet, evet, yemet
EMGEK: emek, zahmet, I, 110, 205, 420; II, 121, 130, 228, 233, 288; III, 372
EMGEKLENMEK: zahmetli saymak, I, 315
EMGEMEK: emek çekmek, zahmet çekmek — I, 284, 362
EMGENMEK: emenmek, zahmet çekmek — I, 255
EMGEŞMEK: birbiri yüzünden zahmet çekmek — I, 238
EMGETMEK: yordurmak, emek çektirmek — I, 264
EMIK: (emig) meme — I, 72, 407; II, 70 § tevi emiki; deve memesi, I, 485 emik ılık, soğuduktan sonra ısınıp sıcaklığı artmayan — I, 72 § emik kün; ılık gün. I, 72
EMIKDEŞ: bir memeden emen iki çocuk, süt karde ş, I, 407
EMIKLEMEK: memesine vurmak, I, 308
EMIGLIG: işler emzikli kadın — I, 153
EMIR: kırağı, sis — I, 54 bkz. amır, imir, iñir
EMIRÇGE: kıkırdak, III, 442
EMITMEK: eğilmek, meyletmek — I, 69, 214; II, 312. 325
EMLELMEK: ilaçlanmak I, 296
EMLEMEK: ilâçlamak, sağaltmak (yalnız kullanılmaz, "samlamak" ile beraber gelir), I, 287, 380; III, 85, 295, 298
EMLENMEK: kendine ilâç etmek — I, 259
EMLEŞMEK: ilâçlanmak — I, 242
EMLETMEK: ilâçlatmak, ilâç ettirmek — I, 266; II, 363
EMMEK: emmek I, 169
EMRIMEK: kaşımak — I, 275
EMRIŞMEK: uyuz vb — şeylerden dolayı kaşınmak, deri karıncalanmak — I, 236, 463
EMRITMEK: kaçıma ve gidiştirme yüzünden gıdıklaniTiak — I, 261, 262
EMRÜLMEK: (kaynayan tencere, insan solu ğu) senmek, çekilmek — I, 53, 248, 249 bkz. amrulmak
EMRÜLMEK: yatıştırmak, dindirmek — III, 428, 429 bkz. amrulmak, amrutmak
EM: sem ilãç — I, 407 bkz. samlamak, sem
EMSEMEK: emmek istemek — I, 278
EMŞEN: (amşan) kuzu derisi, kürk yapılan deri, I, 109
EMÜRMEK: emzirmek — III, 264 bkz. emilzmek
EMÜZMEK: emzirmek I, 180; II, 264 bkz. emürmek
ENDEK: satıh, bir nesnenin üst yanı; dam — I, 105
ENDIK: şaşkın — I, 106 § endik er; budala adam — I, 105
ENÜÇ: göze inen perde — I, 52
ENÜÇLEMEK: göze inen perdeye ilâç koyn ıak, I, 299, 300
ENÜÇLENMEK: göze perde inmek, I, 291
ENÜK: hayvan yavrusu, enik, arslan, s ırtlan, kurt, köpek yavruları. I, 72
ENÜKLEMEK: eniklemek, yavrulamak — I, 308; III. 92
ENÜKLENMEK: eniklemek, enik sahibi olmak, I, 294
ENÜKLÜG: yavrulu — I, 153
EÑEK: ağzın iki yanında, azıların bittiği yer, avurt — I, 135
EÑEK: kadınların baş örtülerini bağladıklan ip — I, 135
EÑITMEK: şa; ırtmak — II, 274 bkz. angıtmak
EÑLIK: kadınlann yanaklarına sürdükleri allık — I, 115
EÑGMEGÜ: imtihan, sınav — I, 252
EÑMEK: şaşmak — I, 174, 252
EÑREŞMEK: canı sıkılmak, inlemek, mızmızlanmak (çocuk hakkında) — I, 258, 289; III, 39
EÑTÜRMEK: işinde şaşırtmak, dandırnnak — I, 290
EP: pekitme ve obartma edatı — I, 34
EPMEK: ekmek — I, 101
ER: er, erkek, adam — I, 16, 21, 24, 33, 34, 35, 36. 37, 38, 49, 54, 63, 71, 99, 104, 124, 128, 139, 146, 147, 148, 152, 154, 155, 156, 157, 158, 160, 162, 164. 166, 167, 168, 169, 170, 172, 174, 178, 181, 190, 191. 192, 194, 195, 196. 198, 199, 200, 201, 205, 216
ERDEM: fazilet, edep, terbiye; hüner — I, 51, 89, 103, 107, 252; 336, II, 97, 229, 243, 343; III, 41, 133, 143, 211, 303, 440 bkz. erdem
ERDINI: iri 100. I, 71, 141
ERDEM: fazilet, edep, terbiye; hüner. I, 482 II, 8 bkz. erdem
EREĞMEK: erkekleşmek, I, 208 bkz. arıtmak, eretmek
EREN: erin kural dışı çoğul şekli, I, 45, 74, 76, 85, 149, 183, 187, 210, 229, 230, 247, 359, 362. 370 384, 518; II, 17, 83, 101, 104, 220; III, 119. 155 230, 378, 393, 406 § kurç eren; dayanıklı, yiğit adam — I, 343
ERENTÜZ: Terazi yıldızı; Müşteri yıldızı — I, 76; III, 40 bkz. Karakuş, Karakuş yulduz
ERETMEK: taşağı çıkarmak, iğdiş etmek; çocuğu sünnet etmek; erkekleşmek. I, 208 bkz. arıtmak, eredmek
ERGÜRMEK: eritmek. I, 227; II, 198
ERGÜRMEK: erişmek, vaktinde yetişmek — I, 227, 228
ERIK: yağ ve yağa benzer eriyen şey, erimiş. I, 70
ERIK: yüğrük. I, 139 § erik yılkı; yorga hayvan — 1, 70 § erik at; yürüyen at — I, 70 § erik er; becerikli, yürekli adam — I, 70
ERIKLIK: hayvanın istekliliği, I, 152
ERIMEK: erimek III, 367 bkz. erilmek
ERINÇ: olur ki, belki — I, 132; III, 65, 245, 309, 449
ERINÇIL: günah, bkz. I, 134 arınçu
ERIÑEN: ergen, bekâr — I, 117
ERINMEK: erinmek, üşenmek — I, 201
ERITMEK: eritmek. I, 208 bkz. erütmek
ERK: saltanat, sözü ve buyruğu geçerlik, kudret, iktidar, gücü yeterllk, I, 43
ERKEÇ: erkeç, genç teke — I, 95
ERKEK: her hayvanın erkeğl — I, 111; II, 102; III, 6, 178 § erkek takagu
ERKEN: iken anlamına hal bildiren edat — I, 108, 121, 376, 526; II, 68, 249, 301, 333; III, 168, 317
ERKEN: erken — I, 389
ERKI: şüphe ve sorgu bildlren edat — I, 129
ERKLEMEK: çiğnemek, basttiak. III, 443 bkz. eklemek
ERKÜZ: suv ilkbahara doğru karların ve buzların erimesinden hasıl olan su — I, 96
ERLENMEK: kadın evlenmek, er sahibi olmak — I, 257
ERLEŞMEK: erkeklikte yarış etmek, I, 239
ERLIK: erkeklik. I, 104
ERMEGIL: tembel, eringen — I, 42, 70, 138
ERMEGÜRMEK: tembelleşmek — III, 349
ERMEK: olmak, imek — I, 24, 25, 74, 89, 109, 164, 215, 384, 399, 418, 430, 458, 516; II, 56, 57, 74, 169, 256. 257, 297, 320, 361; III, 38. 44, 168, 218, 219, 315. 333, 385 bkz. ermek
ERNEK: parmak — I, 104 bkz. errigek
ERÑEK: parmak. I, 104, 121, 248; III, 130, 443 bkz. ernek
ERÑEYÜ: altı parmaklı adam — I, 136
ERÑEYÜ: çok kısa boylu, cüce — I, 136
ERRE: sidik; eşek kaşandırılmak istendiği zaman iki üç kere bu söz söylenir — I, 38
ERSEK: ortaya düşmüş azgın kadın, orospu — I, 104; II, 56
ERSEKLENMEK: kadın azgınlığından erkek isternek — I, 314
ERSIG: ere benzeyen, erkek gfbı, III, 128
ERSINMEK: erkekleşmek I, 253
ERTIK: işlek yol, I, 103
ERTIŞMEK: geçmekte yarış etmek — I, 231
ERTMEK: geçmek-III, 233, 425, 427
ERTTINI: özük bedeni inci gibi kadın, I, 141
ERTÜRMEK: vazgeçmek, bağışlamak, kabullenmek; geçirmek — I, 220
ERÜK: kendisiyle deri sepilenen nesne — I, 70
ERÜK: ; eftali, kaysı, erik gibi meyvelere verilen genel ad — I, 69, 318; II, 282 § tülüg erük
ERÜKLEMEK: sepilemek. I, 70, 306
ERNKLENMEK: eriklenmek, erik meyvesi vermek, I, 294; III, 348
ERÜKLÜK: eriklik, erik bahçesi I, 152
ERÜKSEMEK: eriksemek, canı erik istemek — I, 303
ERÜMEK: erimek. II, 198; III, 252 bkz. erimek
ERÜŞMEK: erimek; erişmek — I, 182, 186 bkz. aruşmak
ERÜTMEK: eritmek — I, 208 bkz. eritmek
ES: fenalık, kötülük, ayıp şey; avret yeri. I, 210
ES: yırtıcı, vahşş hayvanların avı, payı — I, 17, 36; III, 46
ESBERI: külde pişirilen bir çeşit ekmek — I, 141
ESEN: sağ, salim — I, 62, 77
ESENLEMEK: selamlamak I, 308
ESGÜRÜK: sarhoş, I, 349 bkz. esrük
ESILMEK: uzamak, uzatılmak. I, 196 bkz. asılmak
ESIN: esinti, rüzgâr, I, 77, 165, 266, 288; II, 223; III, 147
ESINMEK: bir şeyi çekmek, germek, uzatmak, I, 201 bkz. as ınmak
ESIRGEMEK: acımak, eseflenmek — I, 306
ESIRGENMEK: acınmak — i, 291
ESIŞMEK: ip ve benzeri şeyleri (çekmek, germek ve uzatmakta) yard ım ve yarış etmek — I, 185
ESITMEK: uzatmak — I, 209
ESIZ: yazık, esef, III, 51 bkz. essiz, ısız, ıssız, isiz
ESIZLIG: fenalık, kötülük, haşarılık — III, 161 bkz. ısızlık, ıssızlık, isizlik
ESKI: eski, I, 129
ESKIRMEK: eskimek, I, 228
ESKÜ: kalbur, elek, I, 129
ESLINMEK: bir şey bir şeye takılmak — I, 258, 259 bkz. aslınmak
ESMEK: esmek; kalburlayarak savurrnak; uzatmak — I, 165
ESNEMEK: esmek; esnemek, I, 288; II, 223; III, 147
ESNETMEK: estirmek; esnetmek — I, 266, 267
ESRI: kaplan; tekir renk, kaplan rengi — I, 126 bkz. asr ı § esri yışık; alaca, iki renkli ip — I, 126
ESRILEMEK: nakışlamak, süslemek — I, 316
ESRÜK: sarhoş — I, 105, 194; II, 213, 289; III, 281 bkz. esgürük
ESSIZ: acınmaa — nlatır, yazık, vah — I, 143; II, 188 bkz. esiz, ısız, ıssız, isiz
ESTÜRMEK: uzattırmak, çektirmek, gerdirmek; elettirmek, I, 221
ESÜRTMEK: sarhoş etmek — III, 427
EŞ: eş, arkadaş — I, 47, 458
EŞEK: eşek — II, 246 bkz. eşgek, eşyek
EŞGEK: eşek — I, III, 114 bkz. eşek, eşyek
EŞGEKLENMEK: eşek sahibi olmak — I, 315
ESIÇ: tencere, çömlek — I, 52, 166, 223, 248, 258, 313, 323, 327, 357, 409, 411, 514, 518; II, 12, 72, 78, 178. 201, 253, 302, 333, 356, 357; III, 142. 191, 206, 249, 280, 409, 430 bkz. a şaç, aşıç § eşiç bukaç; tencere, bardak, tas — I, 357, 411
EŞIÇLENMEK: tencere sahibi olmak — I, 291
EŞIK: eşik- I, 42
EŞIKLIK: eşiklik I, 152 § eşiklik yıgaç; eşik yapmak için hazırlanan ağaç — I, 152
EŞILGEN: daima eşilen — I, 158
EŞILGEN: her zaman uzayan, çekılen — I, 158
EŞILMEK: eşilmek I, 197
EŞILMEK: uzamak — I, 158
EŞIŞMEK: toprak eşmekte yardım ve yarış et-mek, I, 185
EŞITMEK: eştirmek, araştırmak — I, 211 bkz. üşetmek
EŞITTÜRMEK: işittirmek — I, 222 bkz. eştlirmek
EŞKIN: uzun yol — I, 109
EŞKINCI: koşa koşa glden at postası — I, 109
EŞKIN: toprak akıp inen, üğünen toprak — I, 109
EŞKÜRTI: ipekli, nakı; lı Çin kuma; ı — I, 145
EŞLIG: genç kadından eşi bulunan kimse, eşli, eş sahibi I, 47
EŞMEK: eşmek; taşmak; (at hakkında) yorga yürümek — I, 166
EŞTILMEK: işitilmek; I, 246
EŞTÜRMEK: eştirmek — I, 222
EŞTÜRMEK: işittirmek — I, 221 bkz. eşittürmek
EŞÜK: büyüklerin ölümünde mezarları üstüne serilmek üzere gönderilen ıpek kumaş; bu kumaş sonra parçalanarak fakirlere da ğıtılır, I, 72
EŞÜK: bürgü, örtü, üste giyinilen, bürünülen her nesne — I, 14, 72
EŞÜKLIG: bürgülük kumaş sahibi. I, 153
EŞÜKLIK: barçın bürgu yapılmak için hazırlan-mış olan ipekli kuma; — I, 153
EŞÜLMEK: örtülmek, örtünmek — I, 197 bkz. aşulmak
EŞÜMEK: örtmek, bürümek, I, 14; III, 253, 254
EŞÜTMEK: örttürmek — I, 210 bkz. aşutmak
EŞYEK: eşek, I, III, 114, 244, 311, 492; III, 62, 326, 330 bkz. e şek, eşgek
ET: et, I, 35. 36, 95, 169, 173, 177, 184, 196, 209, 220, 223, 236, 323, 338, 348, 379, 397, 401, 429, 444, 479, 485, 495; II, 4, 15, 78, 102, 120, 126, 129, 141, 156, 157, 174, 211, 217, 222, 230, 240, 243, 245, 248, 252, 254, 281, 282, 292, 293, 342, 348; III, 7, 16. 23,
ETÇI: kasap, II, 48, 49
ETEÇ: çocukların ceviz oynadığı çukur, I, 52 bkz. etiç
ETEÇLIK: ceviz oynamak için çukur aç ılmış yer — I, 151
ETEK: etek — I, 68
ETEKLENMEK: eteklenmek — I, 294
ETEKLIG: etekli, eteği olan, I, 122
ETEKLIK: eteklik I, 152
ETETMEK: sıkıntıya koymak — I, 207
ETIÇ: çocukların ceviz oynadıkları çukur — I, 52 bkz. eteç
ETIK: pabuç, mest — III, 283 bkz. etük
ETIKMEK: (çocük) yetişmek, tombullaşmak, büyümek. I, 192
ETILGEN: her zaman düzelen — I, 158
ETILGEN: atlarda bulunan bir hastalık — I, 158
ETILGEN: sayılgan birçok işlere giren, çıkan, I, 158
ETIZ: iki dere arasındaki su geçecek sed — I, 54 bkz. at ız
ETIZLEMEK: ark açmak, set yapmak, topragı parçalara ayırmak, evlek yapmak — I, 301 bkz. atızlamak
ETIZLENMEK: parçalara ayrılmak, (tarla hakkında) maşalaya ayırnnak — I, 292 bkz. atızlanmak
ETLELMEK: et yapılmak — I, 295
ETLEMEK: etlik yapmak, et yapmak, I, 284, 285
ETLENMEK: etlenmek, şişmanlamak — I, 256, 285
ETLETMEK: kestirip et haline getirtmek, I, 264
ETLIG: kişi etli, şişman. I, 101
ETLIG: ki ; i et sahibi olan kimse — I, 101
ETLIK: et asılacak çengel, I, 101
ETLIK: kesilmek için hazırlanan koyun — I, 101 § etlik koy; etlik koyun, I, 101
ETMEK: (etmek) yenecek ekmek I, 102, 166, 197, 202, 211, 247, 262, 329, 391; II, 28, 30, 98, 112, 138, 197, 235; III, 93, 223, 280, 287, 304, 352, 426, 428
ETMEKÇI: ekmekçi — II, 48, 49
ETMEKLENMEK: ekmek sahibi olmak — I, 314
ETREK: rengi kızıla çalan sarı adam — I, 101
ETSEMEK: canı et istemek — I, 275, 279
ETSETMEK: ete istek getirtmek, I, 262
ETÜK: pabuç, edik, I, 68, 218, 395; II, 49, 315; III, 97, 242, 426, 430 bkz. etik § büküm
ETÜK: ; kadın ayakkabısı — I, 395
ETÜKÇI: pabuççu, kavaf — II, 49
ETÜKLENMEK: ayakkabı, edlk sahibi olmak, I, 294; III, 348
ETÜKLÜK: sagrı ayakkabı yapmak için ayrılan sahtiyan I, 152
ET: yer yumuşak yer — I, 35
ETYIN: vücut — I, 463
EV: ev, I, 32, 211, 516 bkz. ef, ev, öv, üv, üv § ev k ızı; aile kızı — I, 326
EVET: evet, peki — I, 51 bkz. emet, evet, yemet
EVIN: tane, I, 84 bkz. evin
EVLEŞMEK: evini ortaya koyup kumar oynamak, I, 240, 241
EVLIG: ev sahibi. II, 106, 176
EVLÜK: kadın, I, 251
EV: ev — I, 24, 25, 32, 33, 37, 38, 85, 104, 124, 147, 148, 169, 191, 197, 214, 225, 226, 227, 231, 251, 253, 257, 281, 283, 293, 298, 323, 343, 370, 375, 377, 378, 384, 422, 435, 446, 447, 464, 495, 496, 498, 499, 501, 504, 507, 514, 515; II, 3, 4, 6, 8. 17, 1
EVDILMEK: ele geçirilmek, toplanmak — I, 246
EVDIMEK: toplamak — I, 273
EVDINMEK: toplamak, toplamayı üzerlne al — mak, kendi kendisine toplamak — I, 251; II, 254
EVET: evet, peki, I, 51 bkz. emet, evet, yemet
EVIN: tane — I, 77, 84 bkz. evin
EVLENMEK: hâlelenmek; kendine ev edinmek — 1. 258, 259
EVLENMEK: evlenmek — III, 87
EVLEŞMEK: toplanmak, yığılmak — I, 240 bkz. avlaşmak
EVMEK: bir şeyin etrafına koşuşmak I, 167
EVRIŞMEK: uğraşmak, çabalaşmak, bir işin üstüne düşmek; çevirmekte ve bir şeyin altını üstne getirmekte yardım etmek, I, 235, 248
EVRÜLMEK: yönelinen yerden çevrilmek. I, 248
EVSEMEK: evini özlemek. I, 277, 279
EVSETMEK: evini özletmek, Istetmek, I, 262
EVSINMEK: evi benimsemek, kendi evi saymak. I, 253, 258
EVŞÜK: bir adama sonradan gelen hal, hastal ık ve benzeri, arıza; evin merteği, direği — I, 105
EVŞÜKGEN: tevürgen her zaman evirip çeviren, güç işleri başaran — I, 157, 521
EVÜRGEN: tevürgen her zaman evirip çeviren — I, 521
EVÜRMEK: çevirmek, evirmek, döndürmek, altını üstüne getirmek, I, 178; II, 82
EVÜSGÜ: savurma aygıtı — I, 13
EVÜŞMEK: savurmak — I, 13
EVZEMEK: koğlamak, müzevirlik etmek I, 275
EYEGÜ: her hayvanın eyeğisi, eye kemiği, kaburga; yan; çadırın yanı, I, 137; III, 174, 425
EYEGÜ: yer dağın ortası — I, 137
EYLE: öyle — I, 113, 166; III, 186
EYMENMEK: utanmak; çekinmek — I, 270; III, 377
EZE: buyük kız kardeş, I, 90 bkz. ece, eke
EZIK: uzunlamasına çizik, tırnak yarası — I, 71 bkz. az, iz
EZITMEK: uzunluğuna yirmek, I, 209
EZMEK: kazımak, sıyırmak — I, 165
EZTÜRMEK: yirdirmek-I, 220
EL: i1, vilâyet — I, 48, 106, 168, 219, 354; II, 9, 10, 18, 25. 29, 238
EL: atı anlatır bir isim — I, 48 el açıklık, boşluk — I, 48
EL: kötü, değersiz. |, 49 el iki bey arasında barışıklık — I, 49
EL: başı ata bakan, seyis — I, 49
EL: bolmak sulh olmak, banşmak — I, 49
EL: kuş kartala benzeyen alacalı bir kuş — I, 49
EN: çukur; iniş. I, 49; III, 4 bkz. in § en yer
EN: en, yan tarafa olan genişlik, yan — I, 49
ENEMEK: enemek; kulaktan bir parçasını keserek imlemek III, 256
ENETMEK: enetmek; kulağın bir parçasını keserek imletmek — I, 215
ER: delik açmak için kullanılan aygıt, delgiç, I, 45
ER: yer — I, 45 bkz. yer
ER: yerin güneye bakan güneşli tarafı — I, 464 bkz. ir
ERILMEK: gedilmek, gedik açılmak; eksikleşmek — I, 270
ERIN: dudak, I, 70, 77 bkz. ir(i)n
ERINÇ: iyi ya; ayı; , nimet içinde geçiniş, nimet, bolluk, I, 46, 132; III, 449 bkz. erinj
ERINÇÜ: günah — I, 134 bkz. arınçu
ERINJ: nimet, bolluk, I, 132; III, 449 bkz. erinç
ERLE: yurtluk, yurt tutulan yeı\ III, 251 bkz. irle
ERMEK: i. rkilmek, yalnızlık duymak; (duvar) yarmak — I, 172, 173
ERMEK: olmak, imek, I, 24 bkz. ermek
ERTE: erte — I, 124
ERTELEMEK: erken başlamak — I, 316 bkz. ırtalamak
ESILMEK: eksilmek. I, 270
EŞITMEK: işitmek. I, 212, 508, bkz. işitmek
ETILMEK: düzelmek; edilmek, yapılmak — I, 53, 442; II, 209
ETINMEK: edlnmek, hazırlanmak — I, 82
ETIŞMEK: bariştırmak, beraber yapmak — I, 76
ETMEK: (yardımcı fiil) yapmak, etmek, eylemek, kılmak — I, 171, 324, 332, 333. 342 361. 456, 457, 486; 11. 25; 111. 128 129, 130, 357, 366, 370
ETTÜRMEK: büktürmek — I, 267, 268 bkz. iytürmek
ETTÜRMEK: onartmak, düzeltmeyi emretmek. I, 217, 218
EVEK: acele, ivme; aceleci, iven — I, 77, 104, 387; II, 13, 19 § evek er; aceleci adam, I, 122
EVEKLIK: işlerde ivme, acelecillk — I, 153
EVET: acele, ivnne — III, 26
EVILMEK: ivilmek, acele edilmek. I, 271
EVIŞMEK: koşu; mak, acele edl; mek — I, 186
EVMEK: acele etmek, I, 167 . 168; II, 12; III, 26, 183
EVSEMEK: ivmek, acele etmek (lstemek) — I, 277
FURXAN: put — I, 343 bkz. burxan, beder burxan bedez burxan —
FURHAN: evi put evi, puthane — I, 343,
GE: zarf (mefulüileyh) edatı — III, 212, .
GERÜ: . . . doğru III, 251
GEŞÜR: havuç, I, 431 bkz. gezer, gizri, sar ıg, turma
GEZER: havuç, I, 431 bkz. geşür, gizri, sarıg turma
GIZRI: havuç. I, 431 bkz. geşür, gezer, sarıg turma
GINE: küçültme eki — III, 359 bkz. — kıya, -kiye
GU: fiillerin emir kipi üzerine gelerek zaman, yer ve ayg ıt ismi yapan edat — III, 211
HANA: ana, I, 32 bkz. ana
HATA: ata, I, 32 bkz. ata
HEÇ: heç atları gayrete getirmek ve sıkıştırmak çıkarılan ses I, 321; II, 282 bkz. eç eç
HOÇ: hoç keçilergüdülüp sürülürken söylenen, — II, 282
HUKUBARI: pota yapılan çamur, lülecl çamuru — için ç ıkarılan ses, III, 243 bkz. çukuban
XAFSI: hokka — I, 423
XAKAN: Afrasyab'a verilen ungun, III, 157
XAMIR: emir, bey — I, 112
XAN: han, Türkler'in en büyük başbuğu, Afrasyab oğullarına verilen ungun — I, 63, 82, 199, 255, 271, 410, 427, 459; II, 3, 7, 190, 273, 288; III, 60, 127, 141, 157, 266. 327, 368
XANDA: nerede — I, 46, 418; III, 69, 173, 218 bkz. kanda, kayda, kayuda
XASNI: çocukları semirtmek için bir kese içine konularak a ğızlarına verilen bir deva, Hin-distan'dan gelir — I, 435
XAYU: hangi, hani, I, 31; III, 218, 237, 367 bkz. kanu, kayu
XIYAR: maraz ücretle çalışan adam, ırgat — I, 411 bkz. maraz
XIZ: kız — III, 218 bkz. kırkın, kırnak, kız
XULIÑ: Çin'den getirilen birçok renkleri olan ipek kuma ş, III, 371
XUMARU: andaç olarak verilen mal, ölen büyük bir adam ın malından hakana ayrılan güzel parça, uzağa giden adamın hısımlarına bıraktığı mal I, 445
XUMARU: miras I, 445; III, 440
XUMARULANMAK: mirasa konmak; dostunun veya ba şkasının malından kendine azık edin-mek, III, 205
XUN: kaba, faydasız. III, 138
XUN: xara ışlamak kaba, faydasız iş i; lemek — III, 138
XÜÇÜNEK: kırlangıç dahi denilen benekli, güzel kokulu küçük kavun, y ılkıç — I, 488
IÇGIN: kaçırmak; kaybedilmek, yok edilmek, elden gitmek; yellen^iek. I, 253, 254; III, 307
IDILMAK: salıverilmek, boşanmak — I, 194
IDINÇU: saç erkeğin sonradan bırakılan saçı — I, 133
IDINÇU: yılkı yük vurulmayarak bırakılan hayvan — I, 134
IDIŞMAK: birbirine armağan vermek, armaganlaşmak ve bunda yarış etmek — I, 182
IDMAK: salmak, gôndermek, serbest bırakmak, I, 210, 421; III, 172, 230, 343, 438 bkz. tonatmak, tonıdmak
IDSAMAK: göndermek istemek — I, 276
IDU: zaruret, zahmet — I, 110
IDUK: kutlu ve mübarek olan; aslında sahibininyaptığı bir adak için saklanarak yünü k ırkılmayan, sütü sagılmayan, yük vurulmayarakbaşıboş bırakılan, salıverilen her hayvana bu ad verilir. I, 65
IDUK: tag geçitsiz sıra dağlar — I, 65
IGLAMAK: ağlamak — I, 286, 287 bkz. yıglamak
IGLAŞMAK: ağla; mak — I, 240 bkz. yıglaşmak
IJMAKLANMAK: bir yerde veya bir şeyde çok şap bulunmak; kelliği artmak, azmak — I, 313bkz. ajmuk
IK: soğuk su içilerek üzerine ekmek yenildikte gögsü kabartarakç ıkan bir hıçkırık, hık — I, 37
IKILAÇ: asil, yüğrük at — I, 139
IK: tutmak hıçkırık tutmak, hık tutmak — I, 37
ILDURMAK: indirmek I, 224
ILIG: ılık, I, 31, 64 bkz. yılıg
ILIMGA: hakanın mektuplarını Türk yazısıyle yazan kimse — I, 143 bkz. al ımga
ILINMAK: ilişmek, tutulmak, uğramak, takılmak — I, 204; II, 288; III, 358 bkz. ilinmek
ILIŞMAK: inmekte yarış etmek, ini; mek — I, 190
ILIŞMAK: blrbirine ilişmek; çatışmak; asmakta yardım etmek I, 188, 190 bkz. ilişmek
ILMAK: inmek — 1. 169, 175; III, 69, 220 bkz. inmek
ILSAMAK: inmek istemek — I, 278 bkz. insemek
IMGA: malmüdürü, tahsildar, hazinedar. I, 128
INAL: anası hatun (kökten), babası ortalık adamı olan bütün gençlere verilen ungun, I, 122
INANÇ: güvenilen, inanılan, I, 133; III, 450 § ınanç beg; inanılan, güvenilen bey — I, 133, 206
INANMAK: inanmak, güvenmek — I, 206; III, 161
INIŞMAK: inişmek I, 190
IÑAN: dişi deve — I, 120, 289 bkz. iñen
IÑRAMAK: deve inlemek — I, 120
IÑRANMAK: inlemek — I, 289
IÑRAŞMAK: inleşmek III, 398
IÑRATMAK: inletmek, II, 357, 358
IR: ır, ırlama — III, 4 bkz. yır
IR: utanma bildiren bir söz — I, 36 bkz. ıra, ırra, ir
IRA: utanma — I, 39 bkz. ır, ırra, ir
IR: bulmak utanmak. I, 36
IRGAG: donmu; olan buzu, buzluga çeklp getirmek için kullan ılan kanca, I, 141
IRGALMAK: sallanmak, ırgalanmak. I, 249
IRGAMAK: sallamak, ırgalamak, I, 283; III, 316, 321
IRGANMAK: ırgalanmak — I, 254
IRGAŞMAK: ırgalamakta yardım ve yarış etmek — II, 322
IRGATMAK: ırgalatmak, sallatmak — I, 263
IRK: kâhinlik, fal, yürektekini d ı; arı çıkarma, I, 42
IRKLAMAK: kâhinlik etmek, ırk (fal)a bakmak — III, 443
IRRA: utanma — I, 39 bkz. ır, ıra, ir
IRTALAMAK: erken başlamak — I, 316 bkz. ertelemek
ISINMAK: ısınmak; sevmek — I, 201, 202 bkz. isinmek
ISIRGAN: ısırgan, çok tsıran — I, 156
ISIRMAK: ısırmak, sokmak — I, 178; II, 329
ISIRTMAK: ısırtmak — III, 428
ISIŞMAK: ısınmak, bir nesnenln bütün parçalar ı arasına sıcaklık yayılmak, I, 185 bkz. isişmek
ISIZ: ele, avuca sığmayan, haşarı çocuk, utanmaz, arsız, ırsız, fena, kötü — I, 122, 386; II, 117 bkz; esiz, essiz, ıssız, isiz
ISIZLIK: fenalık, kötülük, haşarılık. III, 161 bkz. esizlig, ıssızlık, isizlik ıslanmak ; islenmek — I, 298 bkz. işlenmek
ISRIK: çocukları perilere ve göz dokunmasına karşı afsunlamak için ilâç yapıldığı zaman tekrarlanarak söylenir. I, 99
ISRILMAK: ısırılmak, I, 247
ISRIM: kişi suratsız, sıkıntilı adam — I, 107
ISRINMAK: öfkelenip derlenmek, toplanmak, çekilmek, büzülmek — (Bu kellme sebzelere iyice pi şmeden soğuk su konmasıyle pişme yerek çiğ kalması, sinirsek olması halinde 50/10^. Yumuşak huylu bir kimsenin ser-telmesi de bôyledir) — I, 251, 252
ISRIŞMAK: ısırışmak — I, 234, 285
ISRUMAK: ısırmak — I, 163
ISSIZ: kişi yüzsüz, lyilik bilmez adam — I, 142 bkz. esiz, essiz, ısız, isiz
ISSIZLIK: , fenalık, kötülük, haşarılık. III, 161 bkz. esizlig, ısızlık, isizlik
IŞ: iş — I, 47, 53, 64, 141, 146, 147, 155, 156, 157, 158, 168, 171, 179, 186, 187, 190, 193, 197, 201, 204, 209, 217, 220, 221. 230, 235, 238. 244, 255, 270, 271, 272, 295, 300, 307, 313, 315, 316, 320, 348, 368, 376, 391, 410, 428, 448, 459, 462, 470, 494, 52
IŞÇI: işçi — I, 468 § tarfak ışçı; kıvrak, çalışkan işçi — I, 468
IŞGUNMAK: Fársça'sı "aşhun" Arapçası el-rşbâs olan bitki — I, 18, 109
IŞ: küdük iş güç — I, 391
IŞLAMAK: işlemek — III, 138 bkz. işlemek
IŞLAR: kadın — II, 150, . 171 bkz. işiler, işler
IŞLIG: i; sahibi olan (kimse). I, 495, 509 § ışlıg küdüglüg; işli, güçlü — 1. 509
IT: it, köpek — I, 35. 116, 156, 157, 164, 178, 228, 294, 308, 336, 346, 363, 365. 375, 483; II, 7, 8. 10, 16, 24, 73, 84, 177, 221. 292, 298, 305; III, 23. 70, 73, 214. 232, 255, 262, 291, 294, 300, 324, 353, 404, 405, 410, 429
ITLAMAK: köpekletmek, söğmek- I, 285, 286
ITLIG: itli, köpekli I, 98
ITLIG: yılı Türkler'ln on Ikill yıllarından biri — I, 346
IVIK: kırlarda, taşlı yerlerde yaşıyan geyik — I, 67, 239, 265
IVRIK: ibrik I. 99, 100; III, 131
IYINMAK: ıkınmak, I, 269
ÎÇ: iç — I, 35, 91, 225, 245; II, 208
IÇEGÜ: kaburga kemiklerinin iç tarafında bu — lunan şeylerin adı, II, içirik I, 137
IÇ: et ciğere bitişik olan ince et — I, 35
IÇGERMEK: içeriye koymak; suçlarını sôylemek, koğlamak — I, 227
IÇI: yaşça büyük olan erkek karde ş; kocanınyaşça büyük erkek kardeşL I, 87; III, 7
IÇIKMEK: savaşta kendi dileğiyle teslim olmak — I, 192; II, 118
IÇILMEK: içilmek . I, 194
IÇIN: ara, iç anlamını bildiren birek, I, 76, 230
IÇIŞMEK: içişmek, içmekte yardım ve yarış etmek, I, 181 içkin er düşmanlardan iken bu yana geçen, kendisine dokunulmayan, baysall ık verilen kişi, mülteci — I, 108
IÇKUR: iç kuşağı, uçkur, I, 35, 324
IÇKÜ: içki, içilen şey, I, 128 içlemek iç geçirmek, astarlamak, I, 286
IÇLENMEK: içlenmek, tanelenmek, içi olmak — I, 256, 257
IÇLIK: eger keçesi, içlik, I, 102, 104
IÇMEK: içmek, bir şeyi içmek veya sorup içine çekmek. I, 35, 47, 142, 164, 192; II, 6
IÇMEK: kuzu derisinden yapılmış olan kürk — I, 102
IÇMEKLENMEK: kuzu kürkü giymek 've buna sahip olmak, I, 314
IÇRE: de, içinde, içerisinde. I, 223, 367, 393; II, 83, 250; III, 235, 247, 339, 448
IÇRÜŞMEK: içirişmek, içı'rmekte yardım ve yarış etmek, I, 233
IÇSEMEK: içmek 1516010^I, 20, 276
IÇ: söz yürekteki gizli şey, sır — I, 35
IÇTONLAMAK: iç donu giymek — I, 314 bkz. iştonlanmak
IÇTÜRMEK: içirmek, su içirmek, I, 218; II, 173
IÇÜK: samur, tegin gibi hayvanların derisinden yapılan kürk, I, 69
IÇÜKLEMEK: samur, teğin gibi hayvanların kürkünden urbasına iç geçirmek, iç kaplatmak, I, 305
IÇÜRGEN: çok içiren — I, 157
IÇÜRMEK: içirmek I, 47, 177. 218; II, 173
IDIŞ: kadeh, tas, bardak, tencere gibi her nevi kap — I, 61 bkz. idi ş
IDI: sahip, efendi; Tan^ı. I, 87. 320, 330, 410; II, 243
IDIŞ: kadeh, kap; mal mülk, III, 61, 131, 232 bkz. idi ş
IDRIK: katı nesne — I, 102 bkz. irik
IG: iğ, I, 48, 85 bkz. ik, yig, yik
IG: hastalık. I, 48, 296; III, 30, 224, 278, 281
IGÇIL: hasta, III, 57
IGEMEK: eğelemek, gıcırdatmak, III, 254, 255
IGEMEK: inat etmek, III, 255
IGENMEK: benimsemek; (kısrak) gebe kalmak; çamışlaşmak, harınlaşmak; çekinmek — I, 104, , 200, 203
IGEŞMEK: arka olmak, güvenmek — I, 187
IGEŞMEK: eğelemekte yardım ve yarı; etmek; çarpışmak, ısırı; mak, boğufmak — I, 187, 188; II, 287
IGIŞ: harınlaşan, inatlaşan hayvan, at — I, 122
IGLELMEK: hastalanmak, I, 296
IGLEMEK: hasta olmak — I, 287, 380
IGLENMEK: bir parça hastalanmak
IGLEŞMEK: hastalaşmak — I, 241
IGLETMEK: hastalandırmak — I, 266
IGLIG: hasta — I, 79, 196, 273; II, 351
IK: iğ — III, 144 bkz. ig, yig, yik
IKDILMEK: terbiye edilmek, eğitllmek; beslenlenmek — I, 246
IKDI: ; anaları bir olan — III, 382
IKDÜK: peynlr gibi süt ve yoğurttan yapılıp yenen bir azık, I, 105
IKEME: bir çeşit saz, kubuz gibi çalınan bir çalgı — I, 137; III, 174 bkz. ekeme
IKI: sayıda iki; ikisi I, 49, 131, 233, 256; II, 45, 251; III, 45, 101, 244, 363, 382 bkz. ikki
IKIDMEK: terbiye etmek, eğitmek, yetlştirmek, I, 213 bkz. ikitmek
IKINÇ: sayıda 1^1110. I, 131, 132; III, 449
IKINDI: bazısı, öteki, ikinci — I, 140, 185, 186, 231, 238. 239; II, 89, 103, 203, 214, 217 bkz. ekindi
IKINDI: ikindi, I, 140
IKIRÇKÜN: tereddüt, ikircim; tereddütlü, ikircimli. III, 419
IKIT: yalan — I, 51
IKITMEK: terbiye etmek, yetiştirmek . I, 213 bkz. ikidmek
IKKI: iki, birblri, ikisi, iklden her biri — I, 182, 187, 188. 189, 234, 237, 239. 268, 270, 308, 317, 410, 519; II, 17, 88, 89, 93, 98, 99, 101, 102, 104, 105, 107, 108, 109, 112, 196, 203, 206, 207, 209. 211, 215, 217, 218, 220, 221, 222, 224, 258, 287; III, 71,
IKKIZ: ikiz, I, 143 § ikkiz oglan; ikiz çocuk — I, 143
IKLEMEK: çiğnemek, basmak — I, 287, 380; III, 310 bkz. egle şmek, ikleşmek, yiklemek
IKLEŞMEK: birbirine uyup durmak, bir şeyi ayakla çiğnemekte birbirine yardırn etmek, I, 241 bkz. egleşmek, iklemek, yiklemek
IKLETMEK: çiğnetmek, bastırmak — I, 265
IKTÜ: ekti, elde beslenen hayvan, I, 114
IKTÜLEMEK: ot vermek; beslemek — I, 317
ILEL: (beylere ve hanlara cevap verilirken) evet — I, 78
ILENÇ: düşüncesinin yanlışlığı belli olan bir ki-şinin bir iş üzerine sözsöy]emesini kınama; ayıplama, tekdir, çıkışma — I, 133, 204; III, 450
ILENMEK: kötü dua etmek, ilenmek; ayıplamak, tekdir etmek, I, 204, 205
ILERMEK: göze ilişmek, belirmek, gôrünmek — I, 179; II, 283
ILERSÜK: şalvar uçkuru — I, 152
ILERTMEK: iliştirmek, iliştirtmek. III, 427, 428
ILETMEK: iletmek, götürmek — I, 214, 369; II, 263
ILIK: ilik I, 72. bkz. yilik
ILI: kapug iliştirilivermiş, anahtarsız açılabilen kapı — I, 92
ILINMEK: tutulmak, yakalanmak — I, 204, 205, 206; II, 288; III, 358 bkz. ılınmak
ILIŞMEK: birbirine ilişmek; çatışmak; asmakta yardım ve yarış etmek — I, 188, 190 bkz. ılışmak
ILK: ilk, her şeyin evveli — I, 43
ILMEK: ilişmek I, 169
ILRÜK: üzerlik tohumu, Peganum harmala — I, 105 bkz. eldrük, y ıdıg ot, yüzerlik
ILTÜRMEK: iliştirtmek, astirtmak — I, 224
IM: parola, orduda başbuğun askerler arasına silâh veya kuş adlarından birini belge olarak koyduğu kelimeler — I, 38
IMDI: şimdi. I, 36, 37, 41 bkz. emdi
IMIR: aydınlıkla karanlığın birbirine karışması — I, 94 bkz. emir, imir, iriğir
IMLELMEK: gôz kırpmakla ve buna benzer şeyle işmar olunmak — I, 296
IMLEMEK: işmar etmek, işaret etmek, göstertmek — 1. 82, 287, 288; III, 84, 295, 310 bkz. yimlemek
IMLEŞMEK: işaretleşmek — I, 242
IMLETMEK: işaret ettirmek — I, 266
IMREN: yurttaşlardan toplanan her yığnak — I, 88, 107
IMTILI: düşünüp taçınılmadan birdenbire yapılma. I, 141
IN: çukur — I, 49 bkz. en
IN: yırtıcı hayvan ini. I, 49, 55 bkz. yın, yin
IN: koyun pisliği — I, 49 bkz. yin
INÇ: rahat, içi sakin, yüreği dölek — I, 74; III, 437
INÇIKMEK: duygusu gitmek, bayılmak, büzülmek, titremek — I, 243, 244
INEGIL: vücut içerisinde, göbek kar şısında kulunca benzer bir hastal ık — I, 137
INI: yaşça küçük kardeş, kocanın küçük erkek kardeşi — I, 93; III, 7
INILMEK: inilmek. II, 130
INMEK: inmek I, 169; II, 204; III, 61 bkz. ılmak
INSEMEK: inmek istemek — I, 278 bkz. ılsamak
IÑEK: 1116^I, 111; III, 91 iñek kaplumba ğanın dişisi — I, 111
IÑEK: küçi küçü otu tohunnu — III, 121
IÑEN: dişi deve, I, 120, 289 bkz. ıñan
IÑES: kişi yabancı gibi sağına, soluna bakan adam — I, 94
IÑIR: aydınlıkla karanlığın birblrine karışması, alaca karanlık. l, 94 bkz. amır, emir, imir
IÑLIÇ: kebapla yenir, sarımsağa benzer blr dağ otu — I, 115
IPRÜK: içerisine pekllk gelene (içlni sürdürmek için) yo ğurt ile süt karıştırılarak verllen ilâç — I, 101
IR: yerin güney, güneşli yanı — I, 464 bkz. er
IR: utanma bildiren bir söz, I, 36 bkz. ır, ıra, ırra
IR: bolmak utanmak, I, 36
IRDEMEK: aramak — III, 228
IRIK: katı olan nesne — I, 71, 102 bkz. idrik
IRIK: kel ve uyuzun kafası — I, 71
IRIK: erpik ve eski olan her nesne, I, 70
IRIK: otuñ odun kırıkları, kıymık I, 70
IRILMEK: kaygıdan titremek, kendi kendini yermek — I, 196 bkz. ar ılmak
IR(I)N: dudaklar, ağız — III, 74 bkz. erin iririg 11-10. I, 135; III, 59
IRK: dört yaşına girmek üzere bulunan koyun — I. 43
IRKEKLENMEK: dalgalanmak; erkek olmaki ür-permek — I, 315 bkz. erkeklenmek
IRKEŞMEK: topla; mak. I, 144 bkz. irkişmek
IRKILMEK: toplanmak, çoğalmak I, 249
IRKIN: irkilen, iriken şey — I, 108 § irkin yagmur; günlerce süren ya ğmur, I, 108 § irkin suv; irkinti su — \, 108
IRKINMEK: irkmek, mal irkmek, kendisi için toplamak — I, 254, 255
IRKIŞMEK: irkmekte yardım ve yarış etmek, toplaşmak — I, 238, 325 bkz. irkeşmek
IRKMEK: toplamak — III, 420
IRLE: yurtluk, yurt tutulan yeı\ III, 251 bkz. erle
IRPELMEK: bıçkı ile biçilmek, bo2ulmak — I, 244
IRPEMEK: bıçkılamak, biçmek, bozmak — I, 271
IRPETMEK: bıçkı ile biçtirmek, bozdurmak. I, 260
IRTELMEK: aranmak, araştırılmak; istenmek. I, 245
IRTEMEK: arkasına düşmek; istemek — I, 245, 272; III, 356 bkz. istemek
IRTEŞ: araştırma, irdeme; isteme; iş hususunda vaki olan bahis, dögü ş, kavga, I, 97, 402; II, 214; III, 416
IRTEŞ: kopmak bahis kızı; mak — I, 97
IRTEŞMEK: araştırmak. I, 230
IRTETMEK: istetmek, aratmak, I, 260
IRÜK: duvar ve duvara benzer şeylerdeki gedik — I, 70
IRVI: Hindistan'dan gelir bir ilâç — I, 128
IRVI: ince uzun — I, 128 § irvi kulak; ince uzun kulak — I, 128
ISIG: sıcak — 1. 72; III, 400
ISIGLEMEK: çok sıcakta gitmek — I, 306
ISIGLENMEK: bir şeyi sıcak bulmak — I, 294
ISIGLIK: sıcaklık. I, 152
ISIGLIK: sevda — I, 152
ISIG: yer uzayıp giden bozkır — I, 72
ISIMEK: ısınmak — III, 253
ISINMEK: ısınmak; sevmek — I, 201, 202 bkz. ısınmak
ISIRGENMEK: sıcak yüzünden isiriklenmek — I, 290
ISIŞMEK: ısınmak, bir nesnenin bütün parçalar ı arasına sıcaklık yayılmak — I, 185 bkz. ısışmak
ISITMEK: ısıtrnak; ısıtmaya tutulmak — I, 209, 210
ISIZ: kötü, fena — II, 91 bkz. esiz, essiz, ısız, ıssız,
ISIZLENMEK: sevimsizleşmek, yaramazlaşmak — I, 293
ISIZLIK: şer, kötülük I, 152 bkz. esizllg, ısızlık, ıssızlık, isizlik
ISKEMEK: ditmek — I, 284
ISKENMEK: (kıl, ot vb — hakkında) koparmak, yolmak, ditmek — I, 255
ISRE: aşağı; sonra, I, 126
ISTEK: istek; ara; tırma — I, 120
ISTEK: kopmak istek gelmek, I, 120
ISTELMEK: istenmek, aranmak, I, 246 i
STEMEK: istemek, arkasına düşmek, aramak — I, 272 bkz. irtemek
ISTETMEK: istetmek, aranması için arkasından adam göndermek. I, 260
IŞ: is, kandil dumanı — I, 37
IŞ: iş — I, 132, 253, 265; II, 166, 315; III, 68 bkz. ış
IŞ: bolmak islenmek, klrlenmek — I, 37
IŞENMEK: güvenmek, inanmak I, 202
IŞILER: kadın — I, 117 bkz. ışlar, işler
IŞILMEK: işe yatmak, işe yordam hasıl etmek — I, 197 bkz. yişilmek, yuşılmak, yuşulmak, yüşilmek, yüşülmek
IŞITMEK: işküm saraylarda hanlar 1çin kurulan, büyük çanak gibi ayaks ız sofra — I, 107
IŞLELMEK: işlenmek — I, 295
IŞLEMEK: işlemek, I, 286 bkz. ışlamak
IŞLENMEK: Islenmek, dumanla örtülmek, tütsülenmek; kendini i ş yapar göstermek — I, 297. 298; II, 72 bkz. ıslanmak
IŞLER: kadın — I, 117, 153, 158, 314, 330, 477; III, 18, 57, 205, 432 bkz. ışlar, işiler
IŞLEŞMEK: iş yapmakta yarış ve yardım etmek, I, 240
IŞLETMEK: işletmek I, 265
IŞTONLANMAK: iç donu giymek, I, 314, 315 bkz. içtonlanmak
ITEGÜ: değirmende dönen taşın üzerlne bindirilen ağaç parçası, ünun biraz kalın olması istenirse taş, bununla biraz yukarı kaldırılır, ince olması istenirse aşağı indirilir, I, 137
ITILMEK: itilmek, defedilmek; serpilmek, büyümek; imeklemek; sürünmek I, 193; II, 139
ITINÇÜ: nerig itilen nesne, I, 133
ITINDI: neñ itilmiş nesne, itik — I, 140
ITINMEK: itilmek, sürünmek II, 139
İTİŞ: itişme, iki kişi arasında elle müdafaa — I, 61
ITIŞMEK: itişmek, bir şeyi müdafaada yardım ve yarış etmek I, 180
ITLINMEK: itilmek — I, 256
ITLIŞMEK: itilmek, itilişmek, I, 239
ITMCK: itmek. , I, 171; III, 137, 251
ITSEMEK: itmek istemek, itsemek — I, 276
IYTÜRMEK: büktürmek — I, 267, 268 bkz. ettürmek —
IZ: yerde ve deride uzunlamasına olan çizik, 80 bkz. az, ezik
IZDERIG: balık avlanan bir çeşit ağ, I, 116
IZI: öbür yıl, gelecek yıldan sonrakl yılı, 89
IZLIK: kesilen hayvanların derisinden yapılan Türk çarığı. I, 104
JAGILAMAK: çağlamak, III, 324, 325 bkz. çagılamak, şagılamak