Türk Bitig: Eski Türkçe Sözlük

Eski Türkçe Sözlük

Türk dilinin, öz Türkçe'nin köklerinden, bin yıl önceki halinden, güzel kapsamlı bir kelimeler, sözcükler dizini, Divânu Lügati't-Türk dizini.

TABA: yan, taraf, cihet; ". . . e, . . . e dogru. . . . e yan ına" aniamlarına ve Arapça "ila" ve "rağmen" karşılığında bir edat ve kelime — I, 94, 214. 425, 445; II, 103, 312; lil, 23, 216, 235, 272
TABALAMAK: kınamak, ayıplamak — III, 322, 327
TABAN: taban; deve tabanı — I, 400, 405
TABANLAMAK: (deve) tepmek, III, 342
TABANLIG: tabanlı, I, 499
TABARU: . . . ya dogru, ". ya karşı anlamına edat — I, 445; III, 69, 440 tabızmak bilmece söylemek ve sormak — II, 164 bkz. tabuzmak, tapuzmak
TABLAG: rıza, muvafakat — I, 462 bkz. taplag
TABUZGU(NEÑ): bilmece. l, 489 bkz. tabuzguk, tapzug, tapzuguk
TABUZGUK: bilmece — I, 502; II, 164 bkz. tabuzgu, tapzug, tapzuguk
TABUZMAK: bilmece söylemek veya sormak, I, 462; II, 86 bkz. tab ızmak, tapuzmak
TADA: on adımdan görülebilen yer parçası — III, 220 bkz. tata
TADGUN: Fırat ve ona benzer akan dere — I, 438
TADU: insanın tab'ı ve tabiatı — III, 220
TADUN: bir yaşındaki buzağı, III, 171
TADUN: tosuñ, iki yaşında olan sığır I, 400
TAFARÇI: yük taşıyan — III, 149
TAFRAK: çabuk, acele, kıvrak, çalı; kan — I, 468 bkz. tavrak, tofrak § tafrak i şçi; kıvrak, çalışkan işçi — I, 468
TAG: dag, I, 89, 100, 148. 156, 160, 169, 173, 179. 185, 186, 190, 212, 224, 256, 277, 278, 292, 297, 312, 325, 398, 424, 451, 466, 494, 495, 498, 499; II, 43, 50, 61, 67, 68, 77, 103, 130, 157, 238, 275, 278, 283, 288, 294, 296, 355, 357; III, 18, 106, 124. 153, 195
TAGAR: çuval, dağarcık, içerisine buğday ve başka şeyler konan nesne, harar — I, 17, 244, 411; II, 147, 306
TAGAY: dayı — III, 238
TAGIKMAK: dağa çıkmak, daga kaçmak, yozlaşmak — I, 192; II, 117
TAGILMAK: (bıçak gibi keskin ; eyler) körle şmek — II, 129 bkz. tıgmak, tigmek
TAGLAMAK: dağlamak — III, 294 taglatmak daglatmak — II, 344
TAGNA: yava kasnı ağacı püsresi olup yogurtla kariştırılarak tutmaca katilan ve ona renk veren bir deva — I, 434
TAGUZMAK: er etine dolgun, bodur ki; i — I, 504 bkz. takuzmak
TAHÇEK: bir çeçit Çin ipeği. 'I, 476 bkz. taxtu
TAH: tah salındıktan sonra doğanı veya ; ahini çagırmak için bir nida — I, 9; III, 117, 118
TAXTU: eğrilmeıniş ham ipek, I, 416 bkz. tahçek
TAKAGU: tavuk (cins adı) — I, 217, 447; III, II, 97 bkz. takuk § t ışı takagu; tavuk — I, 447
TAKAGU: yılı Türkler'in on ikili yıllarından biri I, 346, 447
TAKI: dahi. I, 73, 274, 412, 456, 468, 494; II, 110, 118, 177, 195, 263, 335, 356; III, 188, 226, 278, 378, 398 bkz. dakı
TAKILMAK: takılmak, dizilmek — II, 129 takır takır ses blldiren bir kellme, I, 361 bkz. tikir tikir
TAKMAK: takmak — II, 16, 17
TAKTURMAK: taktırmak, dizdirmek — II, 174
TAKUK: horoz, tavuk — II, 286; III, 114 bkz. takagu § takuk yal ıgı
TAKUKLUG: tavuklu, I, 497
TAKUZMAK: er etlne dolgun, bodur kişi — I, 504 bkz. taguzmak
TAL: dal, yaş dal, I, 412; 11. 105; III. 156
TALAGU: çabuk öldüren ağı; iç ağrısı — I, 447
TALAK: dalak — I, 411 bkz. sulak
TALAS: at yarı; ında, top ve çevgen oyununda çizilmi ş sınır ve gerilmiş ip — I, 366, 392 bkz. tasal
TALBINMAK: (kuş) dalbınmak, çırpınmak — II, 239, 240 bkz. talpınmak, talpırmak, talpışmak
TAL: bodlug boyu düzgünce kişi; (en çok) ince uzun cariyeler için kullan ılır — III, 156
TALGAG: Insanı öldürecek derecede şiddetli tipi, II, 288
TALGAN: ig sara, tutarık, I, 438
TALGIRMAK: kar tipisi kopmak — II, 179 bkz. talgurmak
TALGUÇ: hayvan sırtına yükletilen yükü sıkiştirmak için kullanılan agaç, I, 453
TALGUK: baltanın sapını sıkıştırmak Içln çakılan çivi — I, 469
TALGURMAK: kar tipisi kopmak — II, 179 bkz. talg ırmak
TALGURMAK: (mide, iç) bulanmak, karışnrtak — II, 178, 179
TALIG: tat, lezzet — I, 408
TALKA: koruk — I, 179, 427 bkz. tarka
TALKALANMAK: koruklanmak, salkım koruk olmak, III, 201 talkan kavut, kavrulmu; dövülmü ş arpa — I, 440; II, 89, 154, 189, 190
TALKIG: dağların çatıçtığı yer — I, 463
TALKIG: işleri sürüncemede bırakma — I, 463
TALKILMAK: itilmek, kakılmak, defedilmek, savulmak — II, 230
TALKIMAK: ayıp sayılnnak. II, 304
TALKIŞMAK: dürmekte ve bükmekte yardım etmek, II, 207
TALKITMAK: işi geciktirmek; yükü çarpıtmak, çarpık yapmak; yükle ip arasına bir ağaç parçası koyarak yükü düzeltmek için bük türmek, II, 339 bkz. t ılkatmak
TALKMAK: (talkamak) zarar vermek — I, 506
TALKU: eğrilmiş, bükülmü; nesne — I, 427 § talku y ışıg
TALPINMAK: (kuş) dalbınmak, çırpınmak — II, 239, 240 bkz. talbınmak, talpırmak, talpışmak
TALPIRMAK: kanat çırpmak, dalbınmak — II, 173 bkz. talbınmak, talpınmak, talpışmak
TALPIŞMAK: kanat çırpışmak, dalpışmak, dalgalanmak. II, 204, 205 bkz. talb ınmak, talpınmak, talpırmak
TALU: seçme — III, 232 talulamak seçmek — III, 326, 347
TALVIR: keklik- II, 173 tam duvar, dam, kale — I, 153, 172, 176, 214, 270, 307, 348, 398; II, 13, 22, 44, 108, 146, 147, 152, 174, 177, 231, 232, 242. 325, 354; III, 32, 54, 57, 74, 81, 82, 89, 93, 111, 137, 157, 267, 306 § tam ul ı
TAMAK: boğaz, I, 33 bkz. tamgak tamar damar — l"362; III, 201 bkz. tam ır, tamur
TAMA: tama damlaya damlaya — III, 360
TAMÇIRMAK: damlamak, serpilmek — II, 201 bkz. tamçurmak
TAMÇURMAK: sepelemek — II, 175 bkz. tamçırmak
TAMDU: kuvvetli, alevli ateş, tuturuk — I, 418 bkz. tamduk
TAMDUK: kuvvetli, alevli ate; , tuturuk — I, 418 bkz. tamdu
TAMDURMAK: yaktışmak. II, 176 bkz. tamturmak
TAMGA: denize , göle veya dereye dökülen suyun bir kolu; gemilerin demlr att ıkları iskele veya liman — I, 424
TAMGA: damga, hakanın ve başkalarının damgası, 1. 424
TAMGAK: boğaz, damak — I, 33; 467, 469 bkz. tamak
TAMGAKLAMAK: boğaza vurmak III, 351
TAMGALAMAK: hakanın damgasını (turasını) vurmak, III, 353
TAMGALIG: blr kişilik sofra; küçük ibrik; hakan ın damgası bulunan eşya — I, 527 bkz. tamgalık
TAMGALIK: küçük ibrlk; bir kişilik sofra; hakanın damgası bulunan eşya — I, 527 bkz. tamgalıg
TAMGIRMAK: dannlayayaznıak — II, 179 bkz. tamgurmak
TAMGURMAK: damlayayazmak. II, 179 bkz. tamgırmak
TAMINDI: sıv su damlası, I, 450
TAMINMAK: yağ çıkarmak, taktir etmek — II, 149
TAMIR: damar, sinir , I, 495 bkz. tamar, tamur
TAMIRLIG: damarlı — I, 495
TAMIŞMAK: damlaşmak — II, 110, 111
TAMITMAK: damlatmak — II, 311
TAMMAK: damlamak — I, 60, 376; II, 26. 87; III, 123, 360
TAMTURMAK: damlattirmak, damzııtmak. II, 175
TAMTURMAK: yaktırmak — II, 176 bkz. tamdurmak
TAMU: cehennem — III, 234
TAMU: hele, cümlenln anlamını pekitme için gelen bir edat — I, 420
TAMULAMAK: sıkılamak, sıkıştırmak, pekitmek — III, 327
TAMUR: damar — I, 362 bkz. tamar, tamır
TAMURGAN: her zaman kanayan, damlayan — I, 518, 524 bkz. yamurgan
TAMURMAK: (burun) kanamak, damlamak. II, 85 bkz. yamurmak
TAMUZMAK: damlatmak, damzırmak — II, 86, 164
TAN: sabah, ak; am esen serin esinti — III, 157
TANÇAMAK: bozulmak, çürümek — III, 303 bkz. tançgamak, tanç ımak, tınçamak, tınçımak, tunçımak
TANÇGAMAK: bozulmak, çürümek — III, 303 bkz. tançamak, tanç ımak, tınçımak, tunçımak
TANÇIMAK: bozulmak, çürümekIII, 303 bkz. tançamak, tançgamak t ınçamak, tınçımak, tunçımak
TANÇIŞMAK: bozulup kokuşmak II, 217
TANÇU: lokma, tıkım, III, 392 bkz. tunçu
TANÇULAMAK: (ağızda) çiğnemek, III, 352
TANIŞMAK: birbirine karşı borçlarını inkâr etmek — II, 112
TANMAK: inkâr etmek — III, 184
TANTURMAK: inkâr ettirmek — II, 176
TANUK: şahit, tanık, I, 18, 380; II, 37; III, 166
TANUKLUK: şahitlik, tanıklık; tutak — I, 503
TANULMAK: söz söylenmek, söz geçilmek; i şaret edilmek II, 130
TANUMAK: danışmak; işaret etmek; söylemek, emretmek; tavsiye etmek — II, 112; III, 273 bkz. tanıışmak tanuşmak
TANUTMAK: başkasına söz eriştirmeyi tavsiye ve emretmek — II, 312
TAÑ: şaşacak, şaşılacak nesne, danılacak şey, acayip şey, I, 62; III, 355
TAÑ: tan, sabah vakti. I, 170, 251; III, 355, 356 tañ eski zamanlardan kalm ış olan yapı — III, 356
TAÑ: elek, III, 355
TAÑ: atmak tan yeri ağarmak. III, 356
TAÑILMAK: iple sarılmak. III, 395
TAÑINMAK: bir sargı ile sarmak; bir işi başlı başına yapmak. III, 395
TAÑIZMAK: şişmek. III, 392, 393
TAÑLAMAK: danlamak, taaccüp etmek III, 403
TAÑLAŞMAK: şaşmak, taaccüp etmek, I, 395; III, 398
TAÑLATMAK: danlatmak, şaşırtmak — II, 350, 359
TAÑMAK: bir şey ile sarmak, III, 390
TAÑSUK: şaşılacak, acayip; nefis — III, 382
TAÑ: tuñ etmek "tan tan" diye ses vermek — III, 357 bkz. dañ duñ etmek
TAÑUK: hakanlara sefer ve benzeri zamanlarda yemek ve ipek kuma ş gibi şeylerden verilen armağan — III, 365
TAÑUK: çevgen oyünunda topu gerilen ipten geçirebilene verilen ipek kuma ş — III, 365
TAÑUK: savaşta mızrakların ve bayrakların uçlarına takılan ipek kuma; — III, 365 tap elverir, yeter, I, 318
TAP: yaralama veya dövme izleri . III, 145
TAP: bolmak elvermek, yetmek — I, 318
TAPÇAN: erişilemeyen üzüm salkımlarını kesmek için toplayının üzerlne çıktığı sofra biçiminde üç ayaklı bir nesne — I, 435 bkz. tapçañ
TAPÇAÑ: eri; ilemeyen üzüm salkımlarını kesmek için toplayanın üzerlne çıktığı sofra biçiminde üç ayaklı bir nesne — III, 385 bkz. tapçan
TAPÇURMAK: tapşırmak, ulaştırmak, teslim etmek — II, 175 bkz. tapşurmak
TAPI: bir şeye razı olma — III, 216
TAPI: ne uzun ne kısa, orta — III, 216
TAPINDAÇI: tapan, tapınan — II, 168
TAPINGAN: tapınan, daima tapan, II, 168
TAPINGUÇI: tapan, tapınan, II, 168
TAPINGULUK: tapınmaya hakkı olan — II, 169
TAPINIGLI: tapan, tapınan. II, 169
TAPINMAK: tapmak, tapınmak, hizmet etmek — II, 140, 160, 161, 167, 168
TAPIŞ: iki kişinin işlerini birbirine tapşırması, vekilleşme, yekeleşme — I, 367
TAPLAG: rıza, muvafakat — I, 462 bkz. tablag
TAPLAMAK: kabul etmek, razı olmak — III, 293
TAPLAŞMAK: bir işe razı olmak, uzlaşmak II, 206 bkz. tepleşmek
TAPLATMAK: razı etmek — II, 341
TAPLUK: yer yarıkları — I, 467
TAPMAK: tapmak, hizmet etmek; bulmak, sezmek — I, 425; II, 3; III, 222
TAPRAŞMAK: sıçraşmak (yalnız deve için ). II, 217
TAPRIMAK: sıçramak (yalnız deve için)III, 277
TAPŞURMAK: tapşırmak, ulaştırmak, teslim etmek, II, 175 bkz. tapçurmak
TAP: tap çabuk çabuk — III, 145
TAPUG: hizmet, tapma, tapı — I, 373, 376; II, 168; III, 58, 251
TAPUGÇI: hizmetçi — I, 376
TAPUGLUG: devamlı hizmeti olan — I, 495
TAPUGSAK: hizmet eden, hizmet etmeyl seven — II, 168; III, 377
TAPULMAK: (kaybolan şey) bulunmak, II, 119
TAPUZMAK: bilmece sormak ve seylemek — I, 462 bkz. tab ızmak, tabuzmak
TAPZUG: bilmece — I, 462 bkz. tabuzgu, tabuzguk, tapzuguk
TAPZUGUK: halkın birbirini sınamaya çektikleri bilmece — I, 462, bkz. tabuzgu, tabuzguk, tapzug
TAR: dar — III, 97, 148. 259
TAR: kelek, (ırmaklarda) sal, III, 148, 157
TAR: yağ tortusu — III, 148
TARALMAK: taranmak, II, 126
TARAMAK: taramak, dağıtılmak, I, 14
TARANMAK: taranmak, kendini yardımsız taramak. II, 145
TARASLAMAK: bir şeyi kuvvet ile dağitmak — III, 332
TARGAK: tarak, I, 14, 467
TARGIL: (attan ba; ka her hayvan için) alaca — I, 15, 482 § targ ıl yılkı; alaca hayvan — I, 482
TARHAN: islamlık'tan önce verilmi; olan bir addır, "bey" demektir. I, 436
TANDAÇI: çiftçi — II, 51 bkz. tarıgçı
TARIG: ekin, bitki, arpa, buğday, tane, tohum, zahire. I, 19, 140, 154, 165, 168, 187, 193. 194, 198, 203. 208, 212, 213, 223, 256, 293. 302, 320, 373, 499, 509, 514; II, 49, 74, 81, 82, 106, 124, 125. 126, 145, 159. 162, 204, 212, 219, 232, 238, 240, 259, 263, 307, 319,
TARIG: biti tahıla düşen ufak hayvan — I, 320
TARIGÇI: çiftçi, ekinci. II, 49. 51; III, 242 bkz. tar ıdaçı
TARIGLAG: tohum ekilecek yer, tarla, ekerge — I, 496, 500
TARIGLANMAK: ekin sahibi olmak — Il, 269
TARIGLIG: ek!n bulunan yer, ambar — I, 496 § tar ıglıg ev; buğdaylı ev — I, 501
TARIGLIG: yer ambar — I, 496, 501
TARIGLIK: ambar — I, 503
TARIKMAK: daralmak — II, 115
TARILMAK: (bir nesne, ötekisi içine) da ğılmak, yayılmak; ayrtlmak — I, 15; II, 126. 209; III, 6
TARILMAK: ekilmek — II, 126 tarım tekinlere ve Afrasyab soyundan olan hatunlara ve bunlar ın çocuklarına karşı söylenen bir kelime, Hakanlı hanları oğullarından başkasına söylenmez — I, 396 § altun ta rım; büyük kadınların ungunu — I, 396
TARIM: göllere, kumluklara dökülen çay kollar ı — I, 396
TARIMAK: (ekin) ekmek — III, 262
TARIMLAMAK: ırmağı bir adadan öbür adaya atlamak suretiyle geçmek — III, 341
TARIMSINMAK: ekin eker görünmek — II, 259
TARINMAK: yalnız başına ekmek; ekin eker görünmek II, 145, 159
TARIRKU: otları birbirine karışmamı; olan yer, otu az yer — I, 489
TARITGAN: ekincilik eden — I, 514; II, 319
TARITGU: (ekin) ekecek — II, 321
TARITIGLI: çiftçllik etmek üzere olan — II, 320
TARITIGLIK: çiftçllik yapmak hakkı olan — II, 320
TARITIGSAK: çiftçiliğe düşkün olan — II, 319
TARITMAK: eklncilik etmek, ektirmek — I, 514
TARKA: koruk- I, 427 bkz. talka
TARMAK: dağıtmak, yaymak, ayırmak — I, 399; III, 180, 260 bkz. taramak
TARMAK: yırtıcı hayvanların pençesi. I, 467
TARMAKLANMAK: kol kol kuş pençesi glbl akın etmek; pençe sahibi olmak (ku ş); kol kol olmak (su) — II, 274 bkz. tarmutlanmak
TARMAMAK: tirmalamak — II, 364
TARMAŞMAK: tirmalaşmak, birlikte kaşınmak — II, 207 bkz. tırmaşmak
TARMATMAK: tırmalatmak — II, 349, 364
TARMAZ: ; en hıyarı — I, 457 bkz. turmuz
TARMUT: dağların tepelerl, derelerl, I, 451
TARMUTLANMAK: (su) kollara ayrılmak — II, 270 bkz. tarmaklanmak
TARTAR: kumruya benzer bir kuş — I, 485
TARTIG: yük ipi, denk sargısı; blr iş çıkması üzerine hakanın adamlarını çağırması — I, 462
TARTIGÇI: davetçi — I, 462
TARTILMAK: tartılmak; gerllemek ve çekilmek — II. 229, 237
TARTIN: ylyecek, başka bir yerden getirilen zahire — I, 435; III, 426
TARTINMAK: 6zlemek; acınmak; götürür görünmek, II, 240
TARTIŞMAK: tartışmak, taıtmada yardım etmek; germekte yardım etmek; birblrinl cezbetmekte ve çekmekte ve kurmakta yardımetmek; sızlamak, I, 230; II, 205; III, 255
TARTMAK: tartmak; cezbetmek; çekmek, uzatmak, germek; getirmek, almak, ç ıkarmak, III, 426
TARUMAK: daralmak — III, 261 262
TARUNMAK: canı sıkılmak, usannnak, sıkılmak — II, 145
TARUS: evin çatısı — I, 366; II, 105
TARUSLAMAK: çatı yapmak, III, 332
TARUTMAK: darla; tırmak — II, 302 —
TAS: her nesnenin kötüsü, bayağısı, I, 329
TASAL: çevgen oyununda çlzilmlş sınır — I, 392 bkz. talas
TASGAMAK: tokatlamak — III, 287, 288
TASGAŞMAK: tokatlaşmak; tokatlamakta yardım ve yarış etmek, II, 220 bkz. yasgaşmak
TASGATMAK: tokatlatmak, II, 338
TAŞ: taş, kaya, I, 135, 163, 254, 256, 276, 517; II, 7, 14, 23, 129, 133. 184, 234; III, 58, 152, 187, 280. 282 286, 372, 375. 426 435, 447, 448
TAŞ: dış, taşra, gurbet; geniş açıklık; yazı; yabancı yer — I, 91, 435; II, 74; III, 152
TAŞAK: erkeklik aygıtı. I, 380, 438; III, 267
TAŞAKLIG: taşaklı — I, 497
TAŞGURN: -ıak taşayazmak, II, 178, 201
TAŞIKMAK: dışarı çıkmak — II, 116 bkz. çıkmak, tışıkmak
TAŞIRKAN: közlüg patlak gözlü, lokma gözlü — I, 521
TAŞIRMAK: tafirmak — I, 521
TAŞITGAN: daima taşıtan, taşınan — I, 514
TAŞITMAK: taşitmak — II, 307
TAŞLAMAK: taşlamak; gurbete gitmek, dışarılıklı olmak, III, 294
TAŞLATMAK: taşlatmak; taşraya yollamak. II, 343
TAŞMAK: taşmak — II, 12
TAŞRA: dışarı — I, 424
TAŞUG: taşınabilen mal, eşya, menkul mal — I, 411
TAŞUMAK: taşımak; çıkarıp atmak, kovmak — I, 102; III, 266
TAŞURGAN: daima ta; ıran — I, 518
TAŞURMAK: taşırmak, II, 78
TAŞUTMAK: taşitmak — I, 210
TAT: tat, yabancı; müslüman olmayan; üygur, Farslı, Acem, Farsça konuşan — I, 36, 349, 454, 483, 486; II, 3, 216, 280, 281, 294
TAT: kılıç ve benzeri şeylerin üzerine çöken pas — II, 281 bkz. tut
TATA: on adımdan görülebilecek yer parças ı, III, 220 bkz. tada
TATGANMAK: tatlı bulmak, tat almak — II, 241
TATIG: tat, lezzet — I, 408
TATIGLANMAK: tatlanmak — II, 265
TATIGLIG: tatlı — I, 495, 496
TATIGMAK: tat, lezzet — I, 408
TATIGSAMAK: canı tatlı istemek, I, 279; III, 332, 333
TATIG: talıg tat, lezzet, I, 408
TATIKMAK: Tatlaşmak; Farslaşmak — II, 116, 281
TATIKMAK: paslannnak — II, 281 bkz. tutukmak
TATILMAK: tadılmak, tadına bakılmak, II, 120
TATIMAK: tat vermek — III, 257
TATINDI: süt bol süt — I, 449
TATINMAK: tadar görünnnek — II, 158
TATIRGA: tirşe denen sepilenmiş beyaz deri — I, 489
TATIRLIG: yer toprağı düz ve sert olan yer, bozkır, I, 494
TATIR: yer kıraç yer, I, 361 tatıtmak tadılmak, tadına tesir etmek, tat vermek, II, 299
TATLAMAK: Fars, ve Farslı saymak — III, 293
TATLAŞMAK: Farsça veya üygurca konuşmak, II, 206, 207ı
TATLIG: tatlı — I, 45, 529; III, 178, 194
TATRUŞMAK: birbirine tattırmak — II, 217
TAT: Tavgaç üygur ve Çinli; Farslı ve Türk — I, 454; II, 280
TATURGAN: daima tattıran — I, 515, 516; II, 74
TATURMAK: tattırmak — II, 73; III, 186
TAVAR: mal, davar — I, 79, 234, 235, 238, 264, 265, 300. 303, 362; III, 310, 334, 338, 419, 420, 445, 447 bkz. tavar
TAVUŞ: duygu ve kımıldanma — III, 165 bkz. tavış, tavuf
TAVAR: mal, mülk, eşya — I, 22. 79, 86, 114, 189, 210, 238, 255, 261, 264, 284, 291, 295, 362, 411, 498, 514; II, 17, 19, 29, 50, 55. 58, 61, 81, 87, 89. 93, 101, 112, 113, 121, 125, 136, 153, 154, 155, 156, 158. 183 189, 224, 237, 249, 250, 253, 295, 296, 297, 3
TAVARLIG: mallı, mal sahibi. I, 495
TAVARLUK: mal konan yer, hazine. I, 503
TAVARSAK: mal sever — II, 56
TAVGAÇ: edi Araplar'ın "Âd ulusunun izeri" dedikleri büyük ve eski yap ılara verilen ad — I, 454
TAVGAÇLARMAK: Maçinli saymak — III, 350
TAVGAÇLANMAK: Maçin halkı kılığına girmek II, 271
TAVGAÇ: yudası susam çiçeğinin (urfağının) yaprağına benzer yaprakları bulunup ilaç için kullan ılan bir
AĞAÇ — : I, 454
TAVILGUÇ: tabarhun; innap dediklerl meyve; k ızıl ağaç; bakam ağacı; tarhun denen sebze; kızıl söğüt, I, 488, 489 bkz. tavılku
TAVILKU: tabarhun — I, 489 bkz. tavılguç
TAVIŞ: duygu ve kımıldanma. III, 165 bkz. tavuş, tavuş
TAVIŞGAN: tavşan — I, 513, 525
TAVIŞGANLAŞMAK: öndül olarak tavşan koyup yarış (bahis) etmek — II, 226
TAVIŞGAN: yılı Türkler'in on ikili yıllarından biri. I, 346, 513
TAVMAK: tasarruf etmek, I, 519
TAVRAK: çabuk, acele, kıvrak, çalışkan, çabukluk — I, 156, 468, 520; III, 46, 69, 258 bkz. tafrak
TAVRAMAK: davranmak; büyümek, kuvyetlenmek, I, 103; III, 41, 279 bkz. tuvramak
TAVRAN: şalvar uçkuru ve sapan kolu yapmak için örülmü ş ip, I, 436
TAVRANMAK: davranmak — II, 240
TAVRATASI: davrandıracak — II, 362 § tavratası yer; davrandıracak yer — II, 362
TAVRATGAN: daima acele ettiren, daima davrand ıran — II, 360
TAVRATGU: davranılacak. II, 362 § tavratgu ogur; davran ılacak zaman — II, 362
TAVRATGUÇI: acele ettiren, davrandıran. II, 360
TAVRATIGLI: acele ettiren ve işe başlatmak üzere olan — II, 361
TAVRATIGLIK: davrandırma, acele ettirme hakkı olan, II, 361
TAVRATIGSAK: acele ettirmek, davrandırmak isteyen II, 360, 361
TAVRATIGSI: davrandırına, acele ettirme hakkı olan. II, 361
TAVRATIŞMAK: ivmekte ve yürüyüşte yarış etmek, II, 363
TAVRATMA: davrandırrria. II, 360
TAVRATMAK: acele etmek, acele ettirmek, davrand ırmak; (ip) eğirmek — II, 330, 335, 336, 360 tavratmış kıvratılmış. II, 362 § tavratmış yıp; kıvratılmış ip, II, 362
TAVRATTAÇI: acele ettiren, davrandıran — II, 360
TAVUŞ: duygu ve kımıldanma — I, 367 bkz. tavuş, tavış
TAVUŞLAMAK: kımıldanma, duyu ve hareket belirtmek III, 335
TAY: tay, I, 206, 207, 313; III, 71, 158
TAYAGU: taş ve tezek parçası — III, 174
TAYAK: dayak, dayangaç — I, 417; III, 166
TAYAKLANMAK: dayak, baston sahibi olan III, 197 , 198
TAYAMAK: dayak koymak, dayak dikmek, dayamak, III, 274
TAYANMAK: dayanmak, III, 161, 190, 191, 380
TAYAÑU: mabeyinci, perdeci — III, 380
TAYGAN: tazı, av köpeği. I, 421; II, 15, 343; III, 174, 175
TAYIG: kaygın — III, 165
TAYIŞMAK: kaymakta yarış etmek — III, 188
TAYITMAK: kaydırmak — II, 325, 326 bkz. tayturmak
TAYLAÑ: er ince, kibar, güzel, boylu boslu, rengi parlak, elbisesi temiz adam (en çok gençlerde kullanılır) — III, 386 bkz. tayuk § taylañ yigit; dalyan (daylan) gibi genç, III, 386
TAYMAK: kaymak — III, 166, 243, 244
TAYTURMAK: kaydırmak, 2iyındırmak — III, 192 bkz. tayıtmak
TAYUK: er ince, kibar genç — III, 166 bkz. taylañ
TAYUKLANMAK: dayılanmak, kibarlanmak. III, 197, 198
TAZ: kel, daz, boynuzsuz, bitkisiz, çorak — I, 26, 313; II, 41, 52; III, 148, 149 § taz koy; kel koyun, boynuzsuz koyun, III, 148 § taz yer; bitkisi az olan çorak yer, kel toprak — III, 148
TAZARMAK: kelle; mek — II, 77 bkz. tazgarmak, tazg ırmak
TAZ: at alacalı at — III, 148
TAZGARMAK: kelleşmek, dazlaşmak, II, 178 bkz. tazarmak, tazgırmak
TAZGIRMAK: dazlaşmak, kelle; mek — II, 178 bkz. tazarmak, tazgarmak
TAZLAMAK: birine kel demek, birini kel saymak. III, 293
TEBIZ: çorak yer; haset eden — I, 19, 365; II, 208
TEBIZLIK(G): çekememezlik, haset — I, 506
TEF: dek, al, hile — I, 332 bkz. tev
TEFÇITMEK: sıkıca geçmeli olarak diktlrmek — II, 329 bkz. tevçimek
TEGDEG: sebep, I, 160 bkz. tıldag
TEGDI: ziyaretçi. III, 230 bkz. teki
TEGILMEK: şaşıla; mak, tek gözlü olmak, II, 130
TEGIN: değin I, 349
TEGINMEK: bir büyük adamın yanına gelmek veya oradan gitmek. II, 143
TEGIÑ: tekin, samur — III, 370
TEGIR: değer, kıymet — I, 352; II, 82
TEGIRME: çörek, değirmen taşı, para gibi değirmi olan her nesne — I, 490
TEGIRMEK: yaklaştırmak — II, 148
TEGIRMEK: deve üzerine ikl taraflı atılarak içerisine binilen sepetle, sepete benzer nesne — I, 506 bkz. ügürmek
TEGIRMEN: değirmen, değirmen taşı — I, 369; II, 128; III, 266. 267, 282, 355
TEGIŞ: değişme. I, 368
TEGIŞMEK: muhakeme olmak; (bir yere) değmek; dürüm dürüşmek. II, 105, 106
TEGME: değme, her, her bir, türlü türlü — I, 157, 241, 296, 433, 434, 437, 523; II, 156, 285; III, 26 tegmek değmek, dokunmak, ermek, erişmek, varmak, yakalamak, dü; mek; hücum etmek — I, 48, 104, 167, 319, 363, 375, 410, 429, 471, 472, 522; II, 19, 20, 91 , 129; III, 44, 4
TEGRE: etraf, çevre, daire, değre, I, 310, 421, 424; II, 13, 45, 137; III, 285, 401, 422
TEGREK(G): herhangi bir şeyin halkası, değresi — I, 477
TEGÜ: kadar, dek, III, 237
TEGÜL: değil. I, 329, 393; II, 57, 68; III, 153 bkz. dag, dag ol, dag
TEGÜRGEN: daima degiren, eriştiren . I, 522
TEGÜRMEK: eriştirmek, dokundurmak, değirmek — I, 207, 335, 376; II, 84; III, 134, 158
TEJIK: Tacık, Farslı — I, 387
TEJIKLEMEK: Farslı saymak, Farslılığa nispet etmek, III, 340
TEK: tek, sadece, bir şey dilemeyerek; gibi, benzetme edat ı, I, 334, 353, 354, 490, 497; III, 155
TEKE: teke, boynuzundan yay yapılan' erkek geyik — III, 102, 228 § teke sakal; teke sakall ı, köse adam — III, 228
TEKI: ziyaretçi — III, 230 bkz. tegdi
TEKIŞ: her şeyin sonu, bitimi. I, 368
TEKNE: tekne — I, 434
TEKŞÜT: değişit, karşılık, bedel — I, 451
TEK: turmak susmak — I, 334
TEKÜZ: atın alnındaki akıtma, I, 507 bkz. tüküz
TEKÜZLIG: akıtmalı. I, 507
TELGEMEK: sıkmak, can sıkmak, III, 291
TELGENMEK: kızmak, içlenmek — II, 242
TELIK: delik — I, 388
TELIM: çok, pek çok, bol, fazla, daima, hep, pek — I, 44, 73, 110, 132, 156, 157, 166, 167, 200, 235, 249, 255, 397, 427, 467, 514, 515, 520, 521, 522, 523; II, 38, 179, 241, 260, 315, 342; III, 20, 52, 159, 194, 297, 311, 323, 404
TELINMEK: delinmek — II, 147, 148
TELIŞMEK: delmekte yardırn ve yarış etmek, II, 108
TELMEK: delmek; sıirüye katmak — II, 22
TELMIRMEK: sağa sola bakınmak (bir şey istemek için). II, 179, 180
TELTÜRMEK: deldirmek. II, 174, 175
TELÜ: deli, çılgın III, 156, 232 bkz. telve
TELVE: deli, I, 426 bkz. telü
TEM: tırkaz — I, 337
TEMEN: büyük iğne, çuvaldız, I, 402; III, 35, 367 bkz. tümen § temen yiñne; büyük i ğne, çuvaldız — I, 402 § temen yigne; büyük igne, çuvald ız, III, 35
TEMLEMEK: tırkazlamak — I, 337
TEMREGÜ: temregi — I, 491
TEMÜR: demir. I, 42, 187, 361, 520; II, II, 21; III, 253
TEMIIRÇI: demirci — III, 268
TEMÜRGEN: ok temreni . I, 522 bkz. temürken
TEMÜR: kazñuk kutup yıldızı; demir kazık — III, 383 bkz. temür kazuk (kazuñuk)
TEMÜR: kazuk kutup yıldızı; demir kazık, III, 40 bkz. temür kazñuk
TEMÜRKEN: ok tenıreni — I, 522 bkz. temürgen
TEMÜRLÜG: demir sahibi — I, 506
TEMÜRLÜK: demir eritllen ve süzülen yer — I, 506
TEN: vücut — II, 307
TENÇMEK: ısırmak, kötüleşmek, yoksullaşmak — II, 281; III, 303 bkz. yençimek, yunç ımak
TENE: tane; susam, mışmiş gibi şeyler — III, 44, 236
TENRIMEK: uyuyamamaktan baş dönmek, III, 282
TEÑĞ: imkân, fırsat, sıra — II, 103; III, 355 terig göl, batakl ık — I, 528
TEÑ: denk, ögür, akran — III, 355 § teñ
TUŞ: denk, eş, küfüv — III, 355
TEÑEK: hava — III, 366
TEÑELGÜÇ: dölengeç kuşu — III, 388 bkz. terigelgün
TEÑELGÜN: dölengeç kuşu — III, 388 bkz. teñelgüç
TEÑERMEK: iki şeyi birbirine denklemek, denkle ştirmek — III, 398
TEÑEŞMEK: denkleşmek, ikl şey birbirine denk olmak III, 393
TEÑIL: ön ayakları çizgili — III, 366
TEÑIRGEN: Tanrıya tapınan bilgin. III, 389 bkz. Teñrigen
TEÑITMEK: havaya doğru yükseltmek — III, 396 bkz. tüñitmek
TEÑIZ: deniz — I, 100; II, 45; III, 136, 363, 370
TEÑLEMEK: Iki şeyi birblrine denklemek, denk etmek, denkle ştirmek. I, 427, III, 403
TEÑLENMEK: işi düşünmek, çare düşünmek — III, 400
TEÑLEŞMEK: iki şey birbirine denkle; mek, III, 398
TEÑMEK: havalanmak, havaya yükşelmek, göz-den kaybolmak, III, 390
TEÑRI: gök, sema — III, 377
TEÑRI: büyük bir dağ, büyük bir ağaç gibi göze ulu görünen Her şey — III, 377
TEÑRI: Tanrı. I, 53, 68, 150, 171, 206. 212, 225, 266, 280, 300, 301, 304, 373, 416, 461, 472, 475; II, 3, 77, 140, 152, 160, 161, 162, 167, 169, 173, 179, 185, 192, 200, 201, 288, 294, 303, 315, 316, 324, 325, 347, 356, III, 52, 53, 84, 95, 137, 271, 273, 290, 34
TEÑRIGEN: Tanrı'ya tapınan bilgin, bilgin kimse — III, 377, 389 bkz. Teñirgen
TEÑRIGERÜ: Tanrı'ya doğru, Tanrı'ya yönelerek, III, 251 bkz. Teñrikeri
TEÑRIKERI: Tanrı'ya doğru, Tanrı'ya yônelerek. III, 251 bkz. Teñrigerü
TEÑTÜRMEK: elindekini havaya doğru saldırmak, yükseltmek, III, 397
TEÑÜÇ: saçayağı gibi yarım arşın yüksekliğinde olan her şey — III, 381
TEÑÜRMEK: havaya doğru yükselip kaybolmak, yükselen bir ; eyl sal ıvermek. III, 392
TEPIK: tepiş, tepme — I, 27, 386
TEPILMEK: tepilmek — II, 119
TEPINMEK: tepmek, bir şeyi ayakla kımıldatmak — II, 140
TEPIŞMEK: tepişmek, II, 87, 113
TEPLEŞMEK: bir işe razı olmak, uzlaşmak — II, 206 bkz. taplaşmak
TEPMEK: dövmek, vurmak, tepmek, I, 27, 178, 386, 526; II, 3, 33, 113
TEPREMEK: tepremek, kımıldamak III, 277
TEPRENMEK: teprenmek, II, 240
TEPREŞMEK: oynamak, tepreşmek, kaynaşmak — I, 88; II, 204
TEPRETESI: tepretilecek. II, 362 § tepretesi yer; tepretilecek yer — II, 362
TEPRETGEN: çok tepreten — II, 360
TEPRETGÜ: tepretilecek, II, 362 § tepretgü ogur
TEPRETGÜÇI: tepreten, II, 360
TEPRETİGLIK: tepretme hakkı olan — II, 361
TEPRETIGSEK: tepretmek dlleğinde olan — II, 360. 361
TEPRETIGSI: tepretmek hakkı olan ve tepretmekte acele eden — II, 362
TEPRETIŞMEK: tepretmekte yardım ve yarış etmek — II, 363
TEPRETME: teprendirme. II, 360
TEPRETMEK: tepretmek, teprendirmek, kımıldatmak, saldırmak; (yalnız deve için) sıçratmak, II, 329, 330, 360
TEPRETMIŞ: tepretilmiş, II, 362 § tepretmiş neñ
TEPRETTECI: tepreten — II, 360
TEPSEMEK: haset etmek, günülemek, çekememek — I, 463; III, 283 bkz. tepzemek
TEPSETMEK: haset ettirmek — II, 336 bkz. tepzetmek
TEPÜK: kurşun eritilerek iğ ağırşağı şeklinde dökülür, üzerine keçi kılı veya başka bir şey sarılır,
ÇOCUKLAR: bunu teperek oynarlar — I, 386
TEPZEMEK: haset etmek, günülemek, çekememek, I, 19; III, 283 bkz. tepsemek
TEPZEŞMEK: hasetleşmek — II, 206 tepzetmek haset ettirnşek, II, 335, 336, bkz. tepsetmek
TER: ter, I, 181, 322, 466; 11. 96, 273, 279, 303, 336; III, 148, 196
TER: ücret, çalışana verilen para — III, 148, 212
TER: atmak beden teri dışarı atrnak — II, 303
TERITMEK: teri ötmek
TER: bolmak terlemek, utanmak, mahcup olmak — I, 322
TERÇI: ücretle çalışan, ırgat — I, 417; III, 148
TERGÜŞI: deren, toplayan — II, 51
TERI: deri, I, 70, 165, 306; II, 149, 229, 231, 303, 354; III, 188, 190, 221, 244, 392
TERIGSEK: dermeyi, toplamayı dileyen — II, 55
TERINÇEK: iki parçadan yapılan kadın carı — I, 510
TERIÑ: (yalnız su için) engin, geniş, derin, her derin ve çok şey — III, 370
TERINGÜKLENMEK: (su) derlnlemek, ; oğalmak — III, 411
TERI: ötmek ter derlden geçmek, II, 303 bkz. ter atmak, teritmek
TERITMEK: terlemek — II, 303, 304 bkz. ter atmak, teri ötmek
TERK: tez, çabuk, I, 350, 441 bkz. terkin
TERKEN: egemen, hükümdar, mellk; vilâyet üzerine vali olan kimseye kar şı hakanlann aytası; "kendisine itaat edilen" anlam ına I, 376, 441, 442; 11. 209
TERKIN: toplu olan, toplanmiş olan her şey — I. 442, 443; II, 209
TERKIN: tez, çabuk, I, 441 bkz. terk
TERK: kelmek tez gelmek — I, 350
TERK: kılmak çabuk olmak — I, 350
TERKLEMEK: ivmek, acele etmek — III, 445
TERLEMEK: terlemek; kaşağılamak, gebrelemek, silmek — III, 293
TERLENMEK: terlemek, II, 242, 254
TERLETMEK: terletmek — II, 342
TERLIK: teri çekmek için eğerln veya palanın altına konulan keçe — I, 476
TERÑEK: su sızıntısı, su blrikintisi; kaynak, II, 291, 328 bkz. terñük
TERÑÜK: kaynak — II, 6 bkz. terñek
TERS: güç olan her nesne — I, 348
TERSINMEK: terslemek, kızmak; (yara kapandıktan sonra) azmak — II, 240, 241
TERS: ters urmak her yanından, her yanına vurmak — I, 348
TES: obanma edatı — I, 328 § tesdegirme; des- değirmi — I, 328
TEŞIK: obur, karnı dolduğu halde gözü dolmayan kişi — I, 387 bkz. teşüklemek
TEŞILMEK: yarılmak, değilmek II, 127, 128
TEŞRÜM: eğrilmiş ip yumağı — I, 485 bkz. tüşrüm
TEŞÜK: taşagı yarık; deşik, yarık, I, 387
TEŞÜKLEMEK: obur, aç gözlü saymak, III, 340 bkz. te şik
TETIK: akıllL III, 33 bkz. teytik
TETRÜ: her şeyin tersine dönüşü — I, 420
TETRÜLMEK: çevrilmek, ters olmak, kötü olmak, kötüle şmek — II, 229, 230
TEVE: deve — III, 139 bkz. deve, devey, tevey, teve, tevey, tevi, tevi, tivi
TEVEY: deve — III, 314, 342, 447 bkz. deve, devey, teve, tevey, tevi, tevi, tivi
TEV: al, hile, aldatma, I, 332 bkz. tef
TEVÇIMEK: oyulkamak, seyrekçe dikmek — III, 276 bkz. tefçitmek
TEVE: deve — II, 181 bkz. deve, devey, teve, tevey, tevey, tevl, tevi, tivi
TEVEY: deve, I, 31; II, 84, 195, 206, 217, 255, 256, 329, 351; III, 49, 60, 67, 113, 136, 140, 168, 186, 200, 225, 309 bkz. deve, devey teve, tevey, teve, tevi, tevi, tivi
TEVGEN: her zaman 0126^I, 401
TEVI: deve — 1. 127, 385, 485; II, 21, 75, 246, 252, 338; III, 139, 277. 287 bkz. deve, devey, teve, tevey, teve, tevey, tevi, tivi
TEVINMEK: tasalanmak, utanmak, sıkılmak, II, 147
TEVIŞMEK: şişe et dizmekte yardım ve yarış etmek — II, 102 bkz. tüvi; mek
TEVLÜG: alcı, aldatıcı — I, 477; III, 33 bkz. tevlük
TEVLÜGLENMEK: kendini hileci saymak, hileci olmak, II, 277 bkz. tevlüklenmek
TEVLÜK: alcı, hileci, aldatıcı, III, 33 bkz; tevlüg
TEVLÜKLENMEK: kendini hileci saymak, hileci olmak, II, 277 bkz. tevlüglenmek
TEVMEK: eti şişe saplamak, dizmek. I, 401; II, 15
TEVSI: tepsi, sofra — I, 423; III, 50
TEVŞELMEK: ufalanmak; karışmak. II, 235, 236 bkz. tevşülmek
TEVŞEMEK: karı; mak, dolaşmak (ip), III, 286
TEVŞETMEK: karıştırmak, dolaştırmak (ip); birinin terini burçaklat ıncaya kadar yormak, II, 336
TEVŞINMEK: çalışmak, çırpınmak. II, 241 bkz. tevşünmek
TEVŞÜLMEK: karışmak — II, 236 bkz. tevşelmek
TEVŞÜNMEK: çalışmak, çırpınmak — II, 241 bkz. tevşinmek
TEVÜRGEN: her zaman çeviren — I, 521 § evürgen tevilrgen; her zaman evirlp çeviren — I, 521
TEVÜRMEK: çevirmek — II, 82 § evürdi tevürdi; evirip çevirdi, alt üst etti; tasarruf etti — II, 81
TEYITILMEK: akıllanmak, zekile; mek — II, 121
TEYTIK: akıllı, zeki — III, 33 bkz. tetik
TEZEK: tezek, at gübresi — I, 386
TEZEKLEMEK: pislemek. III, 340
TEZGEK: (er) işten ve işe benzer şeylerden kaçan, çekingen — II, 289 bkz. tezik
TEZGI: düşman gelmesi yüzünden halk arasında olan ürkuntü, panik — I, 429 bkz. tezik
TEZGI: bolmak düşman gelmesi yüzünden ürküntü meydana gelmek, I, 429
TEZGINÇ: dağ dönemeci, dağ büklümü — III, 387 bkz. yörgenç
TEZGINÇ: yol büküntülü, kıvrımlı yol- III, 387
TEZGINMEK: dönmek, tavaf etmek; çevrilmek — II, 241, 255, 303, 312
TEZIK: halk arasında ürküntü, panik, I, 387 bkz. tezgi
TEZIK: (kişi) işten kaçan kimse — I, 387 bkz. tezgek
TEZINMEK: kaçar görünmek. II, 146
TEZIŞMEK: blrbirinden kaçışmak, II, 99
TEZITMEK: kaçırmak, II, 305
TEZMEK: kaçmak, tezlkrnek — II, 8
TEGIN: aslında "köle" anlamına; sonraları hakan okullarına verilen ungun — I, 355, 357, 413; III, 368 bkz. tigin § kümüş tegin; rengi gümüş gibi saf köle — I, 413 § alp tegin; yi ğit köle I, 413 § kutlug tegin; uğurlu köle. I, 413
TEGIT: tegin kelimesinin çoğul şekli. I, 355, 356
TEMEK: demek, söylemek — I, 43, 74, 79, 87, 127, 178, 403; II, 287; III, 214, 215, 233. 245, 247, 259 bkz. timek
TEMIN: demin — I, 409
TERGELIR: dermek, toplamak üzere o1an — II, 67
TERGEŞMEK: arka arkaya gelerek derleşmek — II, 206 bkz. tirkeşmek
TERGI: sofra, I, 429; II, 54 bkz. tergü
TERGÜ: sofra üzerindeki çeşitli yemek; s ıra, dizi — I, 428 bkz. tergi
TERIG: derme, derl{; dernek, derge, I, 388; II, 41 bkz. tirik
TERILGEN: her zaman derilen, toplanan — I, 521, 523
TERILMEK: derilmek, toplanmak — II, 127; III, 6
TERIMSINMEK: derer gibi görünmek — II, 261
TERINMEK: kendisine dermek, II, 146
TERIŞMEK: toplanmak, toplamakta ve dermekte yard ım ve yarış etmek — I, 107; II, 95, 96
TERKEK: bohça — II, 21
TERMEK: dermek, toplamak — II, 39, 44, 62, 66, 83; III, 181
TERNEK: dernek, işlerini konuşmak için ulusun toplandığı yer — I, 477
TETÜRMEK: söyletmek, dedirtmek. III, 186
TEVI: deve — I, 389, 499 bkz. deve, devey, teve, tevey, teve, tevey, tevi, tivi
TIDIŞ: engellik, engel oluş — I, 407
TIDIGLIG: neñ kendisine varılması yasak edilmiş nesne — I, 496
TIDIGMAK: bir şeyden alıkoyma, engel o1ma — I, 373
TIDILMAK: kaçınmak, çekinmek, alıkoymak, engel olmek — II, 126 bkz. t ıdınmak
TIDIN: vakit bildiren bir kelime — III, 171
TIDINDI: nerig esirgenen, yasak edilen şey — I, 449
TIDINMAK: kaçınmak, esirgenmek, yasak edilmek I, 449; II, 144, 145 bkz. t ıdılmak
TIDIŞMAK: engel olmakta, alıkoymakta yarış etmek — II, 93
TIDLINMAK: kaçınmak, tıyınmak; söz söylerken duraklamak. II, 242
TIDMAK: geri koymak, men etmek — II, 292; III, 244, 439 bkz. t ıtmak, tıymak
TIG: al ile doru arası at rengi, konur al — III, 127
TIGDAMAK: diğrek, sert, katı olmak III, 278 bkz. tıgramak, yavramak
TIGMAK: eğmek; değmek; bir yere değerek keskinliği gitmek, körleşmek I, 307; II, 14, 83; III, 231 bkz. tagılmak, tigmek
TIGRAK: yılmaz; yiğit, bahadır — I, 468; II, 212
TIGRAK: elçi, haberci, postacı — III, 65
TIGRAKLANMAK: yiğitlik göstermek, yiğitlenmek — II, 274
TIGRAMAK: diğrek, katı, sert olmak — III, 277, 278 bkz. tıgdamak, yavramak
TIGRAŞMAK: gürbüzleşnıek, bahadırlaşmak. II, 212
TIGRATMAK: sıkıştırmak; becerikli, tıgrak yapmak, II, 330
TIKILAMAK: tık diye ses vermek — III, 326 bkz. tiki, tikilemek
TIKITMAK: tıkılmak, sıkışmak, II, 129
TIKINMAK: teperek tıkmak, doldurmak, fazla yemek — II, 147
TIKIŞMAK: tikılmak, sıkı; mak — II, 104
TIKITMAK: tıktırmak, sıkı; tırmak — II, 308
TIKMA: (üzüm) sıkışık, birbirine girmiş (üzürn) — II, 16
TIKMAK: tıkmak, doldurmak — II, 16
TIKTURMAK: tıktırmak, bastırmak — II, 174
TIL: dil, söz, lûgat — I, 107, 335, 336, 429; II, 20; III, 43, 133, 134, 161
TIL: durumunu öğrenmek için düşmandan yakalanan tutsak, çaşıt, casus — I, 336; III, 134
TILAK: kadının kadınlık aygıtı, avret yeri, I, 335, 411
TILDAG: bahane, I, 160, 462 bkz. tegdeg
TILIKMAK: konuşmak, haber vermek; dile düşmek — II, 116, 117
TILKATMAK: işi geciktirmek; yükü çarpitmak, çarp ık yapmak; yükle ip arasına ağaç parçası koyarak yükü düzeltmek için büktürmek. II, 339 bkz. talk ıtmak
TILLIG: dilli — III, 313
TIL: tegürmek dil uzatmak, söz dökundurmak, dille (sözle) incitmek. I, 336
TIL: tutmak düşmanın durumunu öğrenmek üzere blr adam yakalamak — I, 336; III, 134
TIN: ruh, nefes, soluk — I, 164, 177. 179 192, 249, 339; II, 118, 283 bkz. t ınıg
TIN: dinmiş; haylaz, işslz; tembelleşmiş, harın- lafmış III, 138
TINÇAMAK: bozulmak, çürümek, III, 303 bkz. tançamak, tançgamak, tanç ımak, tınçımak, tunçımak
TINÇIMAK: bozulmak, çürümek, III, 276, 303 bkz. tançamak, tançgamak, tanç ımak, tınçamak, tunçımak
TINDURMAK: rahatettirmek, dinlendirmek, 11, 176
TINIG: nefes alma, soluk alma — II, 40 bkz. t ın
TINILMAK: dinlenilmek, rahat edilmek. II, 130, 131
TINMA: susma — II, 28
TINMAK: dinlenmek, solumak, nefes almak; dinmek, sonu gelmek, I, 206, 207, 529; II. 28, 40, 176, 204, 316; III, 158 tın
TIIT: sus — II, 28
TIÑILAMAK: agır bir şey yere düşerek ses vermek, III, 404 bkz. tiñilemek
TIÑLAMAK: dinlemek — III, 403 bkz. tlñlemek
TIÑLAŞMAK: dinlemekte yarış etmek — III, 398
TIÑLATMAK: dinletmek-II, 359
TIRMALMAK: tırmalamak II, 230
TIRMAŞMAK: tırmaşmak, kaşınmak — II, 207 bkz. tarmaşmak
TIRÑAK: tırnak. I, 134, 177; III, 382
TIRT: tekrarlanarak "cart" diye ses vermek — I, 341
TIŞ: diş, I, 464; II, 20, 97, 110, III, 209, 311, 334; III, 25, 73, 125, 216, 254, 270, 272, 280, 283, 297
TIŞ: sapan demiri — III, 125
TIŞ: alın akıntisı gözü önüne varıp kulaklarına çıkmayan ve burnuna inmeyen ikisi ortas ı kalan at — III, 125
TIŞI: dişi, her hayvanın dişisi; kadın — I, 396, 400, 447, 529; II, 102; III, 6, 178, 224, 229 bkz. ti şi tışıkmak dışarı çıkmak — II, 116 bkz. çıkmak, taşıkmak
TIŞI: takagu tavuk — I, 447
TIŞLATMAK: dişletmek. II, 343, 344
TIT: dağda biten çam fıstığı ağacı, Pinuslarix. III, 120
TITILMAK: didilmek II, 120
TITIŞMAK: ditmekte yardım etmek, yırtılmak — II, 89 bkz. titişmek
TITLANMAK: çamlanmak, çam sahibi olmak — III, 199
TITMAK: geri koymak men etmek — II, 292 bkz. tıdmak, tıymak
TITMAK: ditmek, ziyadesiyle parçalanmak, II, 292
TIYMAK: men etmek — III, 244 bkz. tıdmak, tıtmak
TIGIN: aslında "köle" anlamına iken sonra hakan oğullarına verilen ungun — I, 355 , 357, 413; III, 368 bkz. tegin
TIGMEK: egmek, III, 231 bkz. tagılmak, tıgmak
TIGRETMEK: ses çıkartarak, hışıldatarak yürütmek, II, 330, 331 bkz. tikretmek
TIKEMEK: dikmege gücü yetmek — I, 117
TIKEN: diken — I, 204, 400; II, 215, 280; III, 44 bkz. tikken
TIKI: geceleri işitilen ses, III, 230 bkz. tıkılamak, tikilemek
TIKIGLIG: dikilmiş (elbise), I, 509 bkz. tikiklig
TIKIKLIG: dikilmiş. I, 509 bkz. tikiglig
TIKILEMEK: ses, hışırtı çıkarmak, III, 326 bkz. tıkılamak, tiki
TIKILMEK: dikilmek, (ağaç) dikilmek, bir şeyi dikine koymak, II, 130
TIKIM: parça, I, 396 bkz. tikkü, tikü tikir
TIKIR: at nalının çıkardığı sesi bildiren bir kelime. I, 361 bkz. tak ır takır
TIKIŞMEK: (agaç, elbise) dikmekte yardım etmek, II, 106, 113
TIKKEN: diken, I, 401 bkz. tiken
TIKKÜ: parça, lokma — III, 229 bkz. tlkim, tikü
TIKLINMEK: (ağaç ve benzeri) dikilmek. II, 244
TIKLIŞMEK: (ağaç ve benzeri) dikilrnek. II, 207
TIKME: (neıiğ) dikilmiş (nesne), I, 433
TIKMEK: bir şeyi delmek, dürtmek, sokmak, (ağaç) dikmek, bir şeyi dikey hale getirmek; (diki ş) dikmek. I, 195, 201; II, 20; III, 25, 367 § tikmeginçe; dikilmedikçe — II, 21
TIKREMEK: ses vermek; gelişmek, yeti; mek. II, 280
TIKREŞMEK: ses vermek; büyüyüp serpilmek. II, 209
TIKRETMEK: ses çıkartmak, hışıldatarak yürümek — II, 330, 331 bkz. tigretmek
TIKTÜRMEK: (dikiş) diktirmek — II, 174
TIKÜ: parça, lokma — III, 229 bkz. tikim, tikkü
TIKÜÇ: ekmekçilerin ekmek üzerine nak ış yapmak için kullandıkları nesne, kuş yeleği — I, 358
TIKÜLEMEK: lokma lokma vermek; rüşvet vermek — III, 326
TILDÜRMEK: dildirmek — 11. 176 bkz. tiltürmek
TILEK: dilek, I, 412; II, 148; III, 90
TILEMEK: dilemek, istemek; beklemek, aramak — I, 21, 36, 51, 126, 252, 459; II, 8, 112, 260, 262; III, 87, 90, 143, 271
TILEMSINMEK: diler, ister gibi görünmek — II, 259, 261
TILENMEK: aranmak, dilenmek — I, 407; III, 43
TILEŞMEK: dilemekte yanş etmek — II, 108
TILETMEK: istetmek, diletmek. II, 310
TILGE: dilim, uzunlamasına kesilen her şey — I, 429 bkz. tilim
TILI: ok temreni üzerine sarılan sırım, III, 233
TILIM: dilim. I, 397 bkz. tilge
TILIMSINMEK: dilim yapar görünmek — II, 262
TILINMEK: uzunlamasına dilinmek — II, 149
TILLŞMEK: dilmekte yardım ve yarış etmek — II, 108
TILKI: tilki — II, 343 bkz. tilkü
TILKÜ: tilki. I, 54, 421, 429; II, 15; III, 5, 175, 244 bkz. tilki
TILKÜLENMEK: tilkilik etmek, yaltaklanmak — III, 202
TILMEK: dilmek, uzunluğuna yarmak veya kesmek, II, 23
TILTÜRMEK: dildirmek. II, 175 bkz. tildürmek
TIM: şarap dolu tulum; şarap satan, III, 136
TIMCI: şarap satan, meyhaneci — III, 136
TIMEK: demek — III, 231 bkz. temek
TIN: yular I, 339; III, 138 § tin tizgin; yular dizgin — I, 339
TIÑ: dik- III, 356
TIÑILEMEK: ağır bir şey yere düşerek ses vermek — III, 404 bkz. tıñılamak ,
TIÑLEMEK: dinlemek . I, 96 bkz. tıñlamak
TIÑ: turmak dik durmak — I, 356
TIREGÜ: direk, kendisine bir ; ey dayan ılan ve kendisiyle bir şey durdurulan her nesne, direcen ve buna benzer şeyler, I, 447
TIREK: direk; kavak — I, 387, 412
TIREKLIG: direk sahibi. I, 509
TIREKLIK: direklik ağaç yetişen yer, kavaklık; direklik — I, 509, 511
TIREMEK: dayak veya direk dikmek — III, 262
TIRENMEK: dayanmak; direnmek, çekinmek — II, 14S, 146; III, 233
TIREŞMEK: direşmek, çekinmek, diremek, şıkıntidan yürümez olmak (hayvan); çeki şmek — I, 414; II, 95, 96
TIRGÜRMEK: diriltmek II, 179, 200, 324; III, 424
TIRIG: diri, canlı, yaşayan — I, 14, 62, 386; III, 333 § tirigle; diri iken, hayatta iken. III, 257
TIRIK: derme, deriş; dernek, derge — I, 388 bkz. terig
TIRILGEN: her zaman yaşayan — I, 523, 524
TIRILMEK: dirilmek, yaşamak — I, 14; II, 127, 139, 200, 324; III, 6, 65
TIRIÑ: kulağın tınlamasına benzer sesi bildiren kelime. III, 370
TIRIÑ: etmek tın etmek — III, 370
TIRIÑ: ettürmek tın etmek III, 370
TIRKEŞ: yığlışma; kalabalık yüzünden yürümekte güçlük — I, 460 § suv tirke şi; dere kollarının suyunun toplandığı yer — I, 460
TIRKEŞMEK: toplanmak, toplaşmak, derleşmek — I, 149, 459; III, 65 bkz. tergeşmek
TIRSGEK: göz kapaklarında çıkan sivilce, it dirseği, arpacı — k. III, 424
TIRSGEK: dirsek — III, 424
TIŞEK: şişek, iki yaşını bitirerek üçüne basmış olan koyun — I, 387
TIŞELMEK: bilenmek, di; enmek — II, 128
TIŞEMEK: dişemek — III, 266, 267
TIŞETMEK: dişetnnek, II, 307
TIŞI: dişi, her hayvanın dişisi; kadın — I, 396, 400, 447, 529; II, 102; III, 6, 178, 224. 229 bkz. t ışı
TIŞLEMEK: dişlemek, dişle ısırmak — III, 294
TIŞLENMEK: dişlenmek; dişenmek, bilenmek II, 244
TITIG: (yara, ağrı) acıma, acıyı; — I, 386
TITIK: çamur — I, 386, 506; III, 297 § oçakl ık
TITIK: çamur ve çamura benzer ocak yapılacak her nesne — I, 150
TITINMEK: dayanmak, direnmek, dik bakmak — II, 144
TİTINÜ: bakmak dik, keskin bakmak, II, 144
TITIR: dişi deve — I, 361; III, 291
TITIŞMEK: ditmekte yardım ve yarış etmek; yırtılmak. II, 89 bkz. tıtışmak
TITIZ: tadı hel; le glbi kekremsi olan — I, 365
TITIZLIK: kek^elik. I, 506
TITMEK: (yara) acımak — I, 386
TITMEK: direnmek, karşı koymak; dik bakmak — II, 292
TITREŞMEK: titreşmek II, 217, 218
TITRÜ: bakmak dik bakmak, keskin gözle bakmak, II, 292; III, 272
TIVI: deve, III, 139 bkz. deve, devey, teve, tevey, teve, tevey, tevi, tevi
TIZ: yüksek yer — II, 344; III, 123 § tar ıg art tiz; Kaşgar'a yakın bir yayla — III, 123
TİZ: diz, III, 123
TIZGIN: dizgin, I, 339, 424
TIZIG: (tizik) sıra, saf, dizi. I, 214, 387
TIZILDÜRÜK: çedik ve mest gibi çeylerin ucuna tak ılan pullar — I, 529
TIZILMEK: dizilmek — I, 233, 331; II, 127; III, 131
TIZIM: dizi — I, 396
TIZINMEK: dizinmek. II, 146
TIZIŞMEK: dizmekte yardım ve yarış etmek — II, 100
TIZLEMEK: dizle ezmek, çiğnemek III, 293, 294
TIZLETMEK: dizletmek, dizle teptirmek — II, 342
TIZLINMEK: dizilmek — II, 243
TIZME: alvarın uçkurluğu, torbanın bağı ve buna benzer nesneler — I, 433
TIZMEK: dizmek — II, 9, 31
TO: bulamaç gibi pişirllen blr un — III, 207
TODUNMAK: doyar gibi görünmek — II, 144 tod toy ku şu — III, 142 bkz. toh, toy
TODGURDAÇI: doyuran, doyurucu — II, 256
TODGURGAN: her zaman doyuran — I, 517; II, 256 bkz. todurgan
TODGURÇI: doyuran — II, 256 todgurguluk doyurmak hakk ı olan, II, 256
TODGURMAK: doyurmak, bıktırmak — I, 261; II, 76, 176, 177, 255, 324; III, 424 bkz. to ğurmak
TODGURMIŞ: doyurulmu; — II, 257
TODGURTMAK: doyurtmak. II, 256
TODGURUGLI: doyuran — II, 257
TODGURUMSINMAK: doyurur görünmek — II, 263 bkz. todgurunmak
TODGURUNMAK: doyurur görünmek. II, 202 bkz. todgurums ınmak
TODGURUŞMAK: doyurmada yarış etmek — II, 201
TODMAK: doymak. I, 32; II, 324; III, 244, 439 bkz. toymak
TODURGAN: her zaman doyuran — I, 517; II, 256 bkz. todgurgan
TODURMAK: doyurmak — II, 76; III, 68 bkz. todgurmak
TOG: at ayaklarının kazdıgı çukurlardan çıkan toz, toz, III, 127
TOGA: hastalık, iç ağırlIğı. III, 224
TOGMAK: doğmak, meydana çıkmak, belirmek; yükselmek, havalanmak, gö ğe ağmak — I, 65, 96, 301, 332, 340, 429, 456; II, 14, 80, 128; III, 183, 194, 247, 282, 333, 378 § kün togs ıg dogu — I, 463
TOGRADAÇI: dograyan, dograyıcı. III, 314 bkz. tograguçı
TOGRAGAN: daima dograyan — III, 314
TOGRAGI: doğrama — III, 317
TOGRAGLI: doğramayı düşünen. III, 315
TOGRAGLIK: dogramak hakkı olan — III, 315 bkz; tograksık
TOGRAGSAK: dogramak isteyen, III, 314
TOGRAGSIK: dogramak hakkı olan — III, 315 bkz. tograglık
TOGRAGU: doğranacak — III, 317
TOGRAGUÇI: dograyan, dograyıcı. III, 314 bkz. togradaçı
TOGRAK: kavak agacı — I, 468
TOGRALMAK: doğranmak, parçalanmak, (ayakta ve dokumada) yar ıklar peyda olmak — II, 230
TOGRAMA: dograına. III, 311
TOGRAMADAÇI: doğramayıcı. III, 316
TOGRAMAGLI: dograyan. III, 316
TOGRAMAK: dogramak — I, 125; II, 278; III, 277, 278, 311, 312, 313, 316
TOGRAMIŞ: doğranmış, III, 316
TOGRANMAK: dograr görünmek. II, 240
TOGRAŞMAK: doğramakta yardım etmek, parçalanmak ve yarılmak. II, 211, 212
TOGRATMAK: dogratmak, II, 330
TOGRIL: yırtıcı ku; lardan bir kuş, bin kaz öldürür, bir tanesini yer; erkek ad ı da olur — I, 482; III, 381
TOGRIL: et ve baharatla doldurulan ba ğırsak, bumbar dolması, I, 482
TOGRUMAK: doğrulmak, yönelmek. II, 80
TOGRUŞMAK: yola duruşmak, yürümekte yariş etmek, II, 212
TOGTURMAK: dogurtmak — II, 173 bkz. togurtturmak
TOGURMAK: doğurmak — II, 80
TOGURTTURMAK: doğurtmak — II, 173 bkz. togturmak
TOH: toy kuşu, III, 142 bkz. tod, toy
TOK: tok, aç olmayan; saçsız insan; boynuzsuz hayvan, I, 79, 332, 358, 387; III, 239 § tok er; başında Türkler gibi saçı olmayan, Türkler gibi saç bırakmayan — I, 332, 358 § tok yılkı; boynuzsuz hayvan — I, 332
TOKILMAK: dövülmek, dokunmak, adam dövülmek I, 21; II, 129 bkz. tokulmak
TOKIMAK: (insan) dövmek, (demir) dövmek, vurmak, çarpmak; dokumak; dokunmak; götürmek ve batirmak — I, 12. 21; III, 268
TOKIMAK: tokmak, çamaşır tokmaêı — III, 177
TOKINMAK: (insan) dövülmek; çarpmak; dövülerek sertle ştirmek; dokunmak — II, 147; III, 12
TOKIŞ: savaş, cenk — I, 367; III, 172 bkz. toku ş
TOKIŞMAK: çarpışmak, harp etmek, I, 359; II, 103; III, 183 bkz. toku şmak
TOKITMAK: vurdurmak, dövdürmek; dokutmak, II, 308
TOKLI: toklu, altı aylık kuzu — I, 106, 431
TOKLUK: tokluk; insanın ba; ı saçsız ve hayvanın başı boynuzsuz olması — I, 469
TOKSUN: sayıda doksan — I, 437 bkz. tokuz on
TOK: tok bolmak arada geçimsizlik olmak — I, 333
TOK: tok etmek taşın taşa vurmasından çıkan ses gibl ses çıkarmak — I, 332
TOKU: toka, kemer tokası, III, 226
TOKUÇ: çörek — I, 358
TOKULAMAK: toka yapmak, III, 325, 326
TOKULMAK: dövülmek, dokunmak; adam dövülmek, II, 129 bkz. tok ılmak
TOKUM: boğazlanacak, kesilecek hayvan; bo ğazlanan, kesilen hayvanın derisi. I, 396, 472; II, 147 bkz. tugum
TOKUNMAK: hayvan kesmek, boğazlanmak — II, 147
TOKURKA: ibrik ve benzeri şeylerin emzigi — I, 489 bkz. tütek
TOKUŞ: savaş, II, 83 bkz. tokış
TOKUŞGAN: her zaman çarpışan, kavgacı — I, 519
TOKUŞMAK: vuruşmak, ; arpı; mak, harp etmek — I, 170, 183; 11. 103 bkz. tok ışmak
TOKUŞMAK: yayılmak, bulaşmak — III, 74 bkz. yukuşmak
TOKUZ: sayıda dokuz — III, 127
TOKUZ: on sayıda doksan — I, 437 bkz. toksun
TOLARSUK: ayak ökçesi I, 502
TOLGAG: kadın küpesi — II, 288
TOLGAG: sıkıntı, kulunç ve iç ağrısı — II, 288
TOLGAMAK: takınmak, dolamak; ağrı tutmak, iç bulanmak, burulmak. II, 288; III, 289
TOLGANMAK: dolanmak, kendine dolamak, içi bulan ıp kusma gelmek — II, 241
TOLGAŞMAK: dolaşmak, dolamakta ve bükmek-te yanş etmek, burulmak — II, 220, 221
TOLI: gökten yağan dolu — I, 139, 354; III, 233
TOLMAK: 811-010^I, 431
TOLTURMAK: 00^1-1113^II, 175
TOLU: dolu, boş olmayan — I, 100; III, 232, 357
TOLUM: silah — I, 183, 215, 359, 397; II, 30
TOLUMLANMAK: silahlanmak II, 266
TOLUMLUG: silahlı I, 498
TOLUN: ayın on dördü, dolun — I, 82, 288, 402; III, 33 § tolun ay; ay ın on dördü. I, 402
TOMRUM: yıgaç ağaçtonnruğu üzerinde pabuçla-rın sahtiyan ve gön gibi şeyleri kesilen ağaç kütük — I, 485
TOMRUŞMAK: tomruk yapmakta yardım ve yarış etmek — II, 213
TOMŞUK: kuş gagası — I, 469
TOMURMAK: tomruk yapmak, kesmek — II, 85; III, 69 bkz. yamurmak, yemilrmek
TON: elbise — I, 19, 37, 41, 45, 48, 118, 129, 152, 181, 204, 213, 228 , 231, 261, 268, 271, 273, 294, 305, 320, 323, 338, 341, 358, 383, 449, 495, 509, 524; 11. 4, 20, 23, 24, 76, 77, 88, 89, 93, 96, 106, 107, 113, 117, 119, 120, 122, 125, 134, 136, 138, 154, 161, 163, 165, 171, 17
TONATMAK: giydirmek, donatmak, II, 312 bkz. ton ıdmak
TONIĞMAK: elbise göndermek, donatmak, II, 312 bkz. tonatmak
TONLUK: elbiselik — II, 11
TOÑ: içi boş olmayan, sonn olan, III, 356
TOÑ: (soğuktan) donmuş, don — III, 356
TOÑA: bebür, kaplan cinsinden bir hayvan; ki şi adı — III, 368
TOÑALAMAK: yiğit ve kuvvetlilerin yaptığı işi yapmak — III, 405
TOÑ: kamış halfa, kandıra otu — III, 356
TOÑMAK: soğuktan donmak — III, 390, 391
TOÑ: tuñ etmek katı blr şey sert blr şey üzerine düşerek ses vermek — — III, 353
TOÑUŞMAK: gözlerini dikerek bir şeye saldırmak; bir işi kabulden çekinmek; emreden ki şiye, gözlerlni dikerek, iğrenerek, bakmak — III, 394 bkz. töñü şmek
TOÑUZ: domuz — I, 304, 346; II, 343; III, 363, 394 § toñuz merdegi; domuz yavrusu — I, 480
TOÑUZ: yılı Türkler'in on ikili yıllarından biri. I, 346; 363
TOP: buğday su ile kaynatılır, arpa hamuru ile yoğrularak bir keçeye sarılır, sıcak bir yere bırakılır, eridikten sonra yenir. I, 318
TOP: top — I, 318; III, 119 bkz. topık
TOPIK: topuk; top, çevgenle vurulan top, topaç — I, 190, 318, 380; 11. 22, 88, 113; III, 61, 74, 80, 96, 112, 119, 306 bkz. top
TOPIK: süñük topuk kemiğinden yapılan yemek, paça — I, 380
TOPRAK: toprak, I, 15, 185, 198, 267, 278, 467, 514; II, 305; III, 19, 22, 80, 183, 434 §ag ız toprak
TOPRAMAK: kurumak- III, 277
TOPRAŞMAK: kuruyup tozlaşmık, toz olayazmak — II, 206
TOPRATMAK: (hayvan) yeri kurutasıya dek otunu yemek — II, 330 bkz. töpretmek
TOPULGAK: kulunç — I, 502
TOPULGAK: yaraya konulan bir ot, topalak otu, Cyperus — I, 502
TOPURGAN: ayak basıldıgında tozıyan yumuşak toprak — I, 516 § topurgan yer; ayak bas ıldığında tozıyan yumuşak toprak — I, 516
TOPUZ: yük üzerinde durulamayan, üstüne binilemeyen hayvan yükü — I, 365
TOR: tuzak, ağ — III, 39, 57, 121
TORIG: at doru renkli at — I, 374 bkz. torug
TORKU: ipek kumaş — I, 18, 427; III, 72, 380 bkz. turku
TORUG: at rengi, doru renk — I, 373 bkz. tor ıg § tüm torug at; düz, tamamlyle doru at — I, 338
TORUM: torum, deve yavrusu, I, 396 § tışı torum; dişi torum — I, 396
TORUMLUG: torumlu, I, 498
TOSUN: haşarı (atlar içın), tosun tay — II, 30; III, 429
TOŞGURMAK: taşarak doldurmak — II, 178; III, 32
TOVIL: davul, avda doğan kuşu için çalınan davul, III, 165
TOY: ordu kuragı, I, 522; III, 141
TOY: ilâç yapılan bir ot — III, 141
TOY: çanak yapılan çamur. III, 141 § toy eşiç; toprak tencere — III, 142
TOY: toy kuşu, III, 142 bkz. tod , toh
TOYIN: toyın, (islâm olmayan Türkler'de) Buda dininin, din ulusu — I, 274; III, 84, 169, 377
TOYMAK: doymak, III, 244 bkz. todmak
TOZ: toz — I, 296; III, 123, 186 bkz. tör
TOZ: yaylara sarıtan sırım. III, 123
TOZARMAK: tozacmak, toz yükselmek. III, 186 bkz. tozmak
TOZGIRMAK: tozarmak, toz kalkar gibi olmak — II, 178
TOZITGAN: çok tozutan, I, 514
TOZITMAK: tozutmak — II, 305
TOZLUG: tozlu, III, 16
TOZMAK: tozarmak, toz ynkselmek. III, 186 bkz. tozarmak
TÖGI: darının kabuğu çıkarıldıktan sonra kalan oz, III, 229
TÖGMEK: döğmek, dövmek, inceltmek III, 184
TÖGÜN: dağ, dağlama, dögün. I, 414 bkz. tükün
TÖGÜŞMEK: döğmekte yardım ve yarış etmek — II, 106 bkz. töküşmek
TÖKLEŞMEK: dökülüp akmak, II, 207
TÖKLÜNMEK: dökülmek, II, 244
TÖKMEK: dökmek — II, 19
TÖKTÜRMEK: döktürmek, II, 174
TÖKÜGLÜG: dökölmüş. I, 509 bkz. töküklüg
TÖKÜKLÜG: dökülmüş. I, 509 bkz. töküglüg
TÖKÜLMEK: dökülmek. II, 129
TÖKÜŞMEK: döğmekte ve dökmekte yardım ve yarış etmek, II, 106, 107 bkz. tögüşmek
TÖL: yavrulama zamanı, yavru, döl. III, 133
TÖLEK: dölek, gönlıi sakin kişi — I, 387
TÖLEMEK: döllenmek, kuzulamak, III, 271 bkz. tülemek
TÖNMEK: dönmek. III, 184
TÖÑDERMEK: döndermek, altını üstüne getirmek, III, 397
TÖÑÜLMEK: ümidini kesmek, vaz geçmek, I, 74; III, 395
TÖÑÜŞMEK: gözlerini dikerek bir şeye saldırmak; işi kabulden çekinmek; emreden ki şiye, gözlerini dikerek, igrenerek bakmak, III, 394 bkz. toñu şmak
TÖPRETMEK: (hayvan) yeri kurutasıya dek otunu yemek, II, 330 bkz. topratmak
TÖR: evin veya odanın en lyi, en önemli yeri, sediri — III, 121 bkz. töre
TÖR: toz — I, 301, 456 bkz. toz
TÖRE: evin önemli yeri ve sediri III, 221 bkz. tör
TÖRPIG: törpü, keser — I, 476 bkz. törplgü
TÖRPIGÜ: agaç yontacak keser, I, 476, 491 bkz. törpig
TÖRPIMEK: yontmak, törpülemek — III, 275
TÖRPITMEK: törpülettirmek. II, 327
TÖRPÜLMEK: yontulmak, törpülenmek — II, 229
TÖRPÜŞMEK: törpülemekte yardım ve yarış etmek — II, 204
TÖRT: sayıda döıt — I, 132, 341; III, 449
TÖRTGÜL: (törtgil) dört köşeli, murabba — III, 417
TÖRTÜNÇ: sayıda dördüncü — I, 132; III, 449
TÖRÜ: düzen, nizam, görenek, âdet — I, 106; II, 18, 25; III, 120, 121
TÖRÜMEK: yaratılmak — III, 262
TÖRÜTMEK: yaratmak; bir şey takdlr veya ıslah edilmek — II, 303 bkz. türütmek
TÖŞ: döş, göğsün başı, III, 125, 346
TÖŞEK: döşek. I, 387, 511; II, 128, 147, 162, 307; III, 49, 50, 70, 93, 266, 305
TÖŞEKLIG: döşeli, döşennıi; — I, 511
TÖŞEKLIG: döşekli, döşek sahibi. I, 509
TÖŞEKLIK: döşeklik, döşek ve benzeri şeyleri yapmak üzere hazırlanıp ayrılmış olan — I, 509, 511 § töşeklik barçın
TÖŞELMEK:
TÖŞEMEK: döşemek — III, 266
TÖŞENMEK: döşenmek, kendi kendine döşemek. II, 147
TÖŞETMEK: döşetmek — II, 307
TÖŞLEMEK: döşe, göğse vurmak. III, 346
TÖŞLETMEK: döşüne vurdurmak, II, 342
TÖZMEK: soğuktan acıkmak — III, 182
TUBLU: mezar — I, 430, 431 bkz. tuplu
TUBULGAN: her zaman yarıp yırtan, delen — I, 519 § kök tubulgan; bir ku ş adı, I, 519
TUBULMAK:
TUBUN: yemekte bulunan çör çöp parçalar ı; bugday kesmigi. I, 400, 405 bkz. tupun, tübün tubunlug
TARIG: kesmikli buğday, 1. 499 bkz. tupunlug tarıg
TUÇ: tunç — II, 353; III, 120
TUDRIÇ: fışkı — I, 453
TUDUN: köyün büyüğü, tanınmışı, köylülere kaynaktan Içme su/u da ğıtan adam, su beyi — I. 400; III, 171
TUG: hakan yanında çalınan kös ve davul, nöbet davulu; tu ğ; bayrak, sancak — I, 194; III, 127 tug herhangi bir nesnenin tıkacı, kapağı; su bendi, büvet, germeç III, 127
TUGAKLIK: süzgeç yapılacak ağaç — I, 503 bkz. tukaklık
TUGLAMAK: suyun gedigini, yarığını kapatmak, III, 294
TUGLUG: bayraklı, sancaklı — III, 127
TUGRAG: tuğra — I, 462
TUGRAG: dönüşte geri alınmak üzere savaş zamanında askerin binmesi için hakan taraf ından verilen at — I, 462 bkz. tugzag
TUGRAGLANMAK: alay ve biniş günlerinde han tarafından sonra alınmak üzere at verilmek, atlandırmak; tuğra ile mühürlenmek II, 272, 273 bkz. tugzaglanmak
TUGRU: parazvana, kılıç, bıçak, hançer gibi şeylerin saplarının içlerlne geçirilen ince demir — I, 421
TUGSAK: dul kadın, I, 468 bkz. tul
TUGUM: kesilecek hayvan — III, 59 bkz. tokum
TUGZAG: dönüşte geri alınmak üzere savaş za-manında askerin binmesi için hakan taraf ından verilen at — I, 462 bkz. tugrag
TUGZAGLANMAK: alay ve biniş günlerinde han tarafından sonra geri alınmak üzere at veril-mek, atlandırmak; tuğra ile mühürlenmek — II, 272, 273 bkz. tugraglanmak
TUKAKLIK: süzgeç yapılacak ağaç, süzeklik — I, 505 bkz. tugakl ık§ tukaklık yıgaç; süzek yapmak içln ayrılmış ağaç — I, 505
TUL: dul, III, 133 bkz. tugsak § tul tugsak; dul kad ın — I, 468
TULDRAMAK: herhangi bir şey her yanından dağılmak — III, 447
TULDURMAK: çarpmak, II, 175
TULKUK: tulum, örülmüş ve şişirilmiş tuluk — II, 289
TULKUKLANMAK: tulum gibi şişmek, II, 351
TULMAK: topa vurmak, II, 22, 23
TULUN: kulakla ağız arasındaki kemlk; gemin iki yanında bulunan parçalar, I, 401 bkz.
TULUÑ: tuluñ dulun, kulak altı; gemde kulak altında bulunan bir halka — III, 371 bkz. tulun tuluñlamak duluna, kulak altına vurmak — III, 409
TUM: soğuk — I, 338, 463 bkz. tumlıg, tumlug
TUMA: buhsun küpte bulunan darı şarabının köpüren, fışkıran kısmı — III, 234
TUMAGU: nezle, ingi, dumağı — I, 447
TUMAK: kapatmak, tıkamak — III, 247
TUMAN: duman, sis — I, 139, 236, 414; II, 6
TUMLIG: soğuk — I, 463; II, 8, 217, 221 bkz. tum, tumlug
TUMLIMAK: soğumak. III, 294, 295
TUMLITMAK: akarları soğutmak — II, 344 bkz. tumlutmak;
TUMLUG: soğuk, soğuk nesne — I, 119, 211, 338, 463; II, 54, 301, 302, 305, 350; III, 107, 182, 302, 400, 439 bkz. tum, tumlıg
TUMLUGLANMAK: soğuk bulmak; soğuk davranmak, surat asnnak — II, 273
TUMLUTMAK: sogutmak, II, 344 bkz. tumlıtmak
TUN: dinlenme, dölenme — III, 137
TUN: kadının ilk çocuğu; kadının ilk kocası — III, 137
TUNÇIMAK: kokmak, bozulmak. II, 281 bkz. tançamak, tançgamak, tanç ımak, tınçamak, tınçımak
TUNÇU: tıkım, lokma . I, 417 bkz. tançu
TUNÇUKMAK: kaygıdan soluyamaz olmak; hayvan kış için inlne girip bahara dek ç ıkamamak. II, 227, 228
TUNMAK: kapanmak, tıkanmak; bulutlanmak. II, 27
TUNTURMAK: kapatmak, örtmek — II, 176
TUNGRA: bedendeki kir — III, 378
TUÑRA: tüşmek yüz üstü düşmek, III, 378 bkz. uñra yatmak tuñu sa ğır — III, 368
TUPLU: mezar — I, 430, 431 bkz. tublu
TUPLUNMAK: delinmek. II, 242 bkz. tubulmak, tupulmak
TUPULGAN: her zaman yarıp yırtan, delen — I, 519 § kök
TUPULGAN: blr kuş adı — I, 519
TUPULMAK: delinmek — I, 520 bkz. tubulmak, tuplunmak
TUPUN: buğday kesmiği. I, 499 bkz. tubun, tübün
TUPUNLUG: tarıg buğdaylı — I, 499 bkz. tubunlug tarıg
TURA: kalkan, siper; düşmandan gizlenmek için kullanılan şey — II, 356; III, 106, 221
TURAG: sığnak — II, 152
TURASI: duracak — I, 33; II, 68 § turası yer; duracak yer, I, 33
TURBI: yardımcı, yaver, uyuntu; tosun — I, 415
TURBINLAMAK: araştirmak, kıyas etmek, ölçümlemek — I, 435 bkz. turbunlanmak
TURBUN: araştırma, ölçme, kıyas etme — I, 435
TURBUNLANMAK: bir şeş hakkında araştirmalarda bulunmak — II, 278 bkz. turbınlamak
TURDAÇI: durucu, duran — II, 32, 48, 49 bkz. turguç ı
TURDUKI: durduğu, kalktıgı — Jl, 42 § turdukı turmadukı bir; kalktığı, kalkmadıgı bir — II, 42
TURGU: duracak — I, 16. 33, 420; II, 68; III, 211 § turgu ogur; duracak zaman — II, 33
TURGUÇI: durucu, duran — II, 49 bkz. turdaç ı
TURGULUK: durmak hakkı olan, durmayı dileyen — II, 56 bkz. turıgsak
TURGURMAK: durdurmak; kaldırmak, dikmek, yapmak, inşa etmek; zayıflatmak, yordurmak, durgunlaştırmak — I, 486; II, 177, 178, 198; III, 295, 355
TURIGA: turga kuşu, bir çeşit serçe — III, 174
TURIGSAK: durmayı seven, durınak dileğinde olan, II, 55 bkz. turguluk
TURK: bir cismin uzunluğu, boyu, I, 349
TURKIGLANMAK: üstelemekten çekinmek, gocunmak, sayg ı göstermek — II, 272 bkz. turkuglanmak
TURKINMAK: utanmak, sıkılmak, çekinnıek — II, 241 bkz. turkunmak
TURKLAMAK: ölçmek III, 445
TURKU: ipek kumaş — I, 18, 427; III, 72, 380 bkz. torku
TURKUG: hayâ, utatnma. I, 462
TURKUG: bolmak utanır olmak, I, 462
TURKUGLANMAK: üstelemekten çekinmek, gocunmak, sayg ı göstermek. II, 272 bkz. turkıglanmak
TURKUN: durgun, I, 440
TURKUNMAK: utanmak; duraklamak — II, 255 bkz. turk ınmak
TURLAK: zayıf, her hayvanın arığı, insanın ihtiyarlayışında zayıflıgı — I, 467
TURMA: turp, I, 366, 431
TURMAK: toplanmak — I, 139 bkz. türümek
TURMAK: durmak; çıkmak, yükselmek; ayakta durmak, kalkmak, kalk ımak; zayıflamak — I, 20, 73, 139, 149, 214, 236, 334, 335, 361, 455, 494; II, 6, 7, 31, 32, 35, 36, 38, 42, 43, , 49, 55, 58, 61, 64, 65, 67, 170, 198, 206, 297; III, 26, 180, 181, 219, 230, 231, 233, 25
TURMUZ: bir çeşit hıyar — I, 343 bkz. tarmaz
TURNA: durna, turna kuşu — III, 239
TURPLAMAK: örnegini yapmak, ölçümlemek III, 443
TURŞU: turşu eşegi durdurınak için söylenen kelimeler — III, 224 bkz. tu şu tuşu
TURUÇI: durucu, durmayı iş edlnen, II, 52
TURUGI: durıuşu, II, 52
TURUG: dağlarda sığınılacak yer — I, 373
TURUGLAG: durulan, durulacak yer — I, 496, 500
TURUGLI: durmayı düşünen, tasarlayan — II, 57
TURUGSAK: durmayı seven, durmak dileğinde olan — II, 57
TURUGSAMAK: durmak istemek — III, 333, 334
TURUK: zayıf, I, 380
TURUKLAMAK: durgunlaştırmak, arık saymak — III, 337
TURUKLANMAK: durgun, argın saymak. II, 265, 266
TURUKLUK: durgunluk, cılızlık I, 503, 505
TURIIKMAK: durmak; toplanmak — I, 192; II, 115
TURULMAK: usanmak, bıkmak — II, 126
TURUM: durum, birinin boyu kadarınca olan uzunluk — I, 396
TURUMLAMAK: suyun derinliğini boyu lle ölçmek — III, 341
TURUMSINMAK: kalkar görünmek — II, 260
TURUMTAY: yırtıcı bir ku; ; erkek adı — II, 110; III, 243
TURUNMAK: dayatmak, durup direnmek; arıklaşmak; duruklamak. II, 145, 146
TURUR: -dır, mazisi ve mastarı olmayan bir fiil. III, 180, 181, 316
TURUŞGAN: daima karşı koyan — I, 182, 518; II, 95 turuşmak ayaga kalkışmak, duru; mak, karşı durmak, I, 20; II, 95
TUS: tus keçe ve elbise gibi her yumu; ak şeye vurmaktan çıkan ses — I, 329; III, 124
TUS: tus urmak tıp tıp vurmak. I, 329
TUSU: menfaat; ; ifa — III, 224
TUSU: bolmak yaramak, fayda vermek — II, 127 bkz. tusulmak
TUSUKMAK: iyi gelmek, faydası olmak, yaraşmak, II, 116
TUSULMAK: yaramak, fayda Yermek — II, 127 bkz. tusu bolmak
TUŞ: denk, öğür, benzer — III, 125
TUŞ: karşı, bir şeyin kar; ısı, III, 125
TUŞ: kemer kayışları ucuna takılan altın veya gümüş toka, III, 125
TUŞAG: köstek, at ayagına vurulan bukagı — I, 411 bkz. tuşagu
TUŞAGU: köstek — I, 446 bkz. tuşag
TUŞALMAK: dolaşmak, , kösteklenmek — II, 146 bkz. tu şanmak
TUŞANMAK: dolaşmak, kösteklenmek — II, 146, 147 bkz. tu şalmak
TUŞGURMAK: kavuşturmak — II, 178 bkz. tuşmak, tuşurmak
TUŞGUTLANMAK: çırak, çömez sahibi olmak — II, 270 bkz. bu şgutlanmak
TUŞIAMAK: hizasına, karşısına durmak
TUŞ: kılmak kavuşmak, inmek — III, 17 bkz. tüş kılmak, tüşlenmek
TUŞLANMAK: yönelmek, karşılaşmak — II, 243, 344
TUŞLATMAK: karşısına gelecek surette durdurmak, II, 342, 343
TUŞMAK: kavuşmak, rastlamak, yetişmek — I, 26; II, 12, 13 bkz. tuşgurmak, tuşurmak
TUŞNAMAK: karşılaşmak, harekete geçmek, I, 236
TUŞURMAK: kavuşturmak — II, 78, 178 bkz. tuşgurmak, tuşmak
TUŞU: tuşu eşeği durdurmak için söylenen kelimeler — III, 224 bkz. tur şu turşu
TUT: kılıç ve benzeri şeylerin üzerine çöken pas, II, 281 bkz. tat
TUTAŞI: yakın, komşu; her zaman, daima, muttasıl, I, 423 bkz. tutçı, tutşı
TUTÇI: daima, her vakit, durmadan; komşu, yakın — I, 159, 376, 423, 515, 518, 520, 521, 523, 524; III, 53, 54, 55, 378 bkz. tutaşı, tutşı
TUTGAK: geceleyin düşmanın gözcülerini ve ileri karakollar ını yakalamak için çıkanlan atlı bölük — I, 467
TUTGAN: daima tııtan — II, 296
TUTGUÇ: kahvaltı, bir parça yemek — I, 453
TUTGUÇI: tutucu, II, 296 bkz. tuttacı
TUTGULUK: tutmak hakkı, isteği olan — II, 297
TUTGUN: tutgun, yakalanan, esir, tutsak — I, 194, 205, 438; II, 219
TUTMA: aç tutmaç I, 453 bkz. tutmaç
TUTMAÇ: herkesçe bilinen bir Türk yeme ği. I, 452; II, 233, 349; III, 119, 289 bkz. tutma aç
TUTMAK: tutmak, yakalamak — I, 37, 45, 63, 68, 81, 93, 125, 133, 195, 230, 325, 333, 336, 341, 372, 376, 399, 421, 428, 452, 504; II, 12, 24, 28. 33, 68, 74, 97, 118, 172, 289, 291, 292, 296; III, 11, 12, 15, 39, 71, 118, 133, 134, 156, 359, 412, 429
TUTRUG: vasiyet — I, 79 bkz. tutsug
TUTSUG: vasiyet — I, 462 bkz. tutrug
TUTSUKMAK: tutulmak, yakalanmak — II, 227
TUTŞI: yakın, komşu — I, 423 bkz. tutaşı, tutçı
TUTTACI: tutucu — II, 296 bkz. tutguçı
TUTTURMAK: tutturmak, yakalatmak — II, 174
TUTUG: efsun, büyü tutması — I, 373
TUTUG: rehin, tutu — I, 373; III, 63
TUTUGLI: tutmaya azmeden — II, 297
TUTUGLUG: yer tekln olmayan yer, cin çarpan yer, I, 496
TUTUGSAK: tutmak isteyen — II, 296, 297
TUTUK: enenmlş, iğdi; edllmiş — I, 380
TUTUKLAMAK: enemek, enenmişliğe nispet etmek, III, 337
TUTUKLANMAK: hadım köle sahibi olmak — II, 265
TUTUKMAK: paslanmak, II, 116, 281 bkz. tatıkmak
TUTULMAK: tutulmak, yakalanma'< — II, 120
TUTUNÇU: ogul evlâtlığa alınmış çocuk — III, 375
TUTUNMAK: tutulmak, edinmek, tutmak, yalnız başına tutmak, tutuşniak — II, 23, 143, , 144 bkz. tütünmek
TUTURGU: buyrulması ve tutulması haklı olan şey, I, 489
TUTURKAN: pirinç, döğü — I, 521
TUTUŞ: çıkışma, çekişme — I, 367
TUTUŞMAK: tutuşmak — I, 170; II, 88 bkz. tütüşmek
TUTUZMAK: emretmek — I, 462; II, 86
TUVIRMAK: kulak dikmek, kulak kabartmak — II, 73 bkz. tuvurmak
TUVRAMAK: davranmak; büyümek, kuvvetlenmek I, 103; III, 279 bkz. tavramak
TUVURMAK: kulak dlkmek, kulak kabartmnak. II, 73, 162 bkz. tuv ırmak
TUVUZ: büyük, iri III, 279
TUY: halk — III, 447
TUYAG: at tırnağı, hayvan tırnagı, tuynak — II, 96; III, 165
TUYAGLI: tırnaklı III, 178
TUYIN: pinti; sıkıntılı III, 169
TUYMAK: duymak. I, 44; III, 244
TUYSUKMAK: duyar gibi olmak — III, 195
TUYTURMAK: duyurmak; anlatmak, III, 192
TUYUK: sisli, puslu, kapalı; canı sıkılmış III, 166, 167
TUZ: tuz — II, 18, 104, 106. 299; III, 31, 123, 184. 359
TUZ: güzellik. I, 296
TUZAK: tuzak — I, 380
TUZAK: sevgili, sevgi için söylenen sö ı — I, 380 bkz. tuzakı
TUZAKI: sevgili. I, 380 bkz. tuzak
TUZAMAK: tuzlamak, I, 206, 358, 380, 425; II, 234; III, 304 bkz. tuzlamak
TUZGU: yoldan geçen hısımlara veya tanıdıklara armağan olarak çıkarılan yemek — I, 424
TUZGULANMAK: yemek hediye etmek — III, 201
TUZGUN: armağan — I, 419
TUZKIYA: sevgili, güzel III, 359
TUZLAMAK: tuzlamak — III, 263, 293 bkz. tuzamak
TUZLANMAK: tuzlanmak — II, 243
TUZLATMAK: tuzlatmak. II, 342
TUZLUG: tuzlu — I, 209
TÜ: tüy, kıl, saç; renk, at tonu — I, 406; II, 24; III, 207
TÜB: dip, asıl, kök — I, 52, 73 bkz. tüp
TÜBLÜG: asaletli III, 40
TÜBILN: yemekte bulunan çör çöp parçalar ı; buğday kesmiği — I, 400, 405 bkz. tubun, tupun
TÜBÜTLEMEK: Tibet'li saymak, Tibet'e nispet etmek, III, 330
TÜBÜTLENMEK: Tibet'li kılığına girmek, II, 265
TÜDEŞ: birbirine benzeyen, aynı renkte olan, I, 406, 407; III, 207
TÜGE: düğe, iki yaşına girmiş olan buzağı, III, 229
TÜGLÜNMEK: düğümlenmek, düğülmek II, 244
TÜGLÜŞMEK: birbiriyle düğümlenmek II, 207
TÜGME: düğme . I, 433
TÜGMEK: düğmek, düğümlemek, bağlamak — I, 472; II, 20, 243
TÜGMELENMEK: düğmelenmek, ilikleri ilikle mek — III, 202, 203
TÜGSIN: dört köşeli düğümlenen bir çeşit düğüm . I, 436, 437; II, 285
TÜĞÜLGEN: her zaman duğülen, her zaman can sıkıntısından kaşıgözü düğülen, çatılan — I, 524
TÜGÜLMEK: düğülmek, dügümlenmek; yemek boğazda kalmak. I, 198, 437; II, 130, 162, 285; III, 215
TÜGÜN: düğüm — I, 400, 437, 524, 525; II, 20, 106, 124, 130, 134, 142, 143, 162, 180, 184, 187, 210, 285, 293, 307; III, 59, 73, 78, 95, 105, 110, III, 112, 266, 267, 270
TÜGÜNMEK: kendi başına düğüm yapmak, II, 143
TÜGÜŞMEK: düğüm düğmekte yardım ve yanş etmek — II, 106
TÜKEK: halka, yük yükletilirken yükü s ıkıştırmaya yarayan ve Ipe takılan halka — II, 287
TÜKEL: tamamen, büsbütün — I, 60, 214, 456; II, 24, 223, 228; III, 147
TÜKEMEK: tükenmek, bitmek; yetmek, kifâyet etmek, III, 270
TÜKETMEK: tüketmek, bitirmek II, 309
TÜKLÜG: kör — I, 477
TÜKNEMEK: yara dağlamak — III, 301
TÜKSIN: halktan olup handan üç kat a şağı bulunan kişi, I, 437
TÜKÜN: dağlama, dağ döğün — I, 414 bkz. tögün
TÜKÜ: tükü köpek enlğlni çağırmak için kullanılan kelime, III, 229
TÜKÜZ: atın alnındaki akıtma — I, 367 bkz. teküz § tilküz at; aln ında bir parça beyaz olan at — I, 365
TÜLEK(G): dört ayaklı hayvanların tüylerlnl atıp döktükleri sıra, koyun kırkımı I, 387 § tülek yılkı; tüliyen, kış tüyünü döken hayvan, I, 412
TÜLEMEK: tüyünü dökmek — III, 270, 271
TÜLEMEK: döllemek, kuzulamak — III, 271 bkz. tölemek
TÜLETMEK: kuzulatmak, doğurtmak — II, 310
TÜLFIR: kumaştan ve ipekten yapılan örtü ve perde, I, 457 bkz. tülvir
TÜLÜG: tüylü — I, 406; III, 207 § tülüg yad ım; tüylü yaygı, halı — III, 19
TÜLÜG: erük feftali — I, 69, 318; II, 282
TÜLÜG: yadım tüylü yaygı, halı, III, 19
TÜLVIR: gelin odası tülleri . III, 100 bkz. tülfir
TÜM: at tonlannda düz renk — I, 338
TÜMEN: tümen tümen, pek çok — I, 233, 402 § tilmen mi ıig; bin kere bin, I, 402
TÜMEN: büyük iğne — III, 367 bkz. temen
TÜMILEMEK: timbildemek, sekerek koşmak — III, 326, 327, 330 bkz. tümilenmek
TÜMILENMEK: timbildemek, sekerek koşmak — III, 327 bkz. tümilemek
TÜMRÜK: dümrük, def, I, 478
TÜMSE: minber — I, 423
TÜN: gece — I, 82, 100, 245, 331, 339, 423; 11. 77, 97, 232, 303; III, 247, 258, 288, 377
TÜNEK: hapishane, zından, I, 408
TÜNEMEK: gecelemek. III, 273
TÜNERMEK: karanlık olmak, kararmak, gece olmak-II, 86
TÜNERIK: karanlık; mezar, I, 488
TÜNETMEK: geceletmek — II, 312
TÜNLE: geceleyin. I, 251, 339, 434; II, 5; 111. 87
TÜÑITMEK: eğmek — II, 326 bkz. tüñütmek,
TÜÑITMEK: yukarıya doğru yükseltmek — II, 326 bkz; teñitmek
TÜÑLÜK: pencere, ocak, baca gibi evdekl delikler, II, 18; III, 120, 127, 383
TÜÑŞÜ: şamdan. III, 378
TÜÑÜR: dünür, karının hısımları — II, 110; III, 362, 372
TÜÑÜRLEMEK: birinl — kendlne dünür saymak, dünürlü ğe nispet etmek, III, 408
TÜÑÜRLENMEK: kendini birine dünür salmak — III, 407
TÜÑÜŞMEK: baş eğmek-III, 393, 394 bkz. tüñütmek, tüñütmek
TÜÑÜTMEK: eğmek-III, 396 bkz. tüñitmek, tüñüşmek
TÜP: asıl, kök, dip, temel, herhangi bir şeyin aslı, kökü, insanın aslı — I, 52, 73; II, 280; III, 119, 123 bkz. tüb
TÜPÇIL: tipisi çok olan yer, III, 56
TÜPI: tipi — I, 219; II, 4, 71; III, 57, 97, 216, 217, 324
TÜPIRMEK: rüzgâr eserek toprağı savurtnnak — II, 71 bkz. tüpürmek
TÜPKERMEK: araştırmak, izine düşmek. II, 179
TÜPLEMEK: diplemek, kökten aramak, III, 293
TÜPLENMEK: kökleşmek; zenginle; mek — II, 242
TÜPLEŞMEK: aslını araştırmak — II, 206
TÜPLETMEK: aratmak, II, 342
TÜPLÜG: asaletli III, 40, 119 § tüplüg y ıldızlıg; asaletli, köklü — III, 40
TÜPÜ: tepe, insanın başının üst tarafı — I, 309; II, 79; III, 216
TÜPÜLEMEK: tepelemek, tepesine vurmak — III, 322, 323, 327
TÜPÜRMEK: rüzgâr eserek toprağı savurtmak. II, 71 bkz. tüpirmek
TÜRÇIMEK: başlamak. III, 275, 276
TÜRÇITMEK: başlatmak. II, 329
TÜRGEK: bohça- II, 289 bkz. türkek
TÜRI: tadı kekre olan; huyu sert olan — I, 47; III, 220 bkz. türü
TÜRK: vakit anlamına gelen bir kelime — I, 353 § türk kuya ş ödi; gün ortası — I, 353 § türk üzüm ödi; üzümün olgunluk vakti — I, 353 § türk yigit; gençlik ça ğının ortasında olan genç — I, 353
TÜRKEK: türkeklenmek dürülmek, bohçaya sarılmak — II, 351
TÜRKLEMEK: Türkler'den saymak (Araplar'a gôre) Acem, yani Arap'tan ba şka, saymak — III, 446 türkün oymakların, hısımlann toplandığı yer; ana baba evi — I, 441, 442; II, 209
TÜRKÜNLENMEK: kendini bir yerden saymak ve o yeri kendinin say ıp oturmak — II, 278
TÜRLÜG: türlü. I, 119, 296, 402, 476, 477; II, 122
TÜRLÜNMEK: dürülmek, bükülmek — II, 243
TÜRMEK: dürmek — II, 7, 39
TÜRMEK: kadınbudu denllen yemek, dürüm. I, 396, 477; II, 106
TÜRMEKLENMEK: dürüm yapılmak — II, 276
TÜRTMEK: sürtmek, sıvamak, çalmak — III, 425, 426
TÜRTÜLMEK: sürulmek — I, 486; II, 229
TÜRTÜNMEK: (yag) sürünrnek, sürünür görünmek, II, 240
TÜRTÜŞMEK: (yağ) sürmekte yanş etmek — II, 205
TÜRÜ: tadı kekre olan, buruşturan — I, 47 bkz. türi
TÜRÜLMEK: dürülmek. II, 127
TÜRÜMEK: toplanmak — I, 139 bkz. turmak
TÜRÜNMEK: kendi başına dürmek. II, 145
TÜRÜŞMEK: dürmekte yardım ve yarış etmek, II, 95
TÜRÜTMEK: yaratmak; blr ; ey takdir veya ıslah edilmek, II, 303 bkz. törütmek
TÜŞ: eğlek, durak, yolculukta dinlenilecek yer ve konulacak zaman, I, 330
TÜŞ: düş, rüya, düş azması, ihtilam, III, 18, 125, 266
TÜŞEMEK: düş görmek, ihtilam olmak, düşü azmak- III, 266
TÜŞ: kılmak inmek, toplanmak . III, 17 bkz. tuş kılmak, tilşlenmek
TÜŞKÜN: dikenli kitre ağaçcığı — I, 443 bkz. tüşürkün
TÜŞKÜNLENMEK: dağda kitre ağacı çoğalmakII, 278
TÜŞLENMEK: inmek, toplanmak, I, 222; II, 242 bkz. tu ş kılmak, tüş kılmak
TÜŞLÜK: konulacak yer — I, 477
TÜŞLÜK: ödi dinlenmek için yolcuların gece yarısından sonraki konak vakltleri — I, 477
TÜŞMEK: düşmek; inmek I, 320, 456; II, 13, 81, 137; III, 5, 14, 65, 122, 129, 132, 378, 439
TÜŞ: ödi konulacak zaman, kuşluk vakti — I, 330; III, 125
TÜŞRÜM: eğrilmlş ip yumağı — I, 485 bkz. teşrüm
TÜŞÜK: işten güçten kalan, haylaz, dü şkün. I, 387
TÜŞÜRGÜ: çayın ırmağa karışan agzı, degirmenin blr ırmağa olan savağı — I, 490
TÜŞÜRKÜN: kitre ağaçcığı — I, 522 bkz. tüşkün
TÜŞÜRMEK: düşürmek, indirmek — II, 78, 79, 316
TÜTEK: ibrik ve benzeri şeylerin emziği I, 386 bkz. tokurga
TÜTETMEK: tütütmek — II, 299 bkz. tütitmek
TÜTITMEK: tütütmek — II, 299 bkz. tütetmek
TÜTKÜRMEK: saldııtmak, kışkırtmak — II, 73 bkz. tütürmek
TÜTSÜK: kinci . I, 476 § tütsük kişi; kinci adam, yaman düşman — I, 476
TÜTÜ: türlü — I, 179; II, 283
TÜTÜN: duman I, 400; II, 72, 299; III. 16
TÜT(Ü)NMEK: duman tütmek, II, 23 bkz. tutunmak
TÜTÜRMEK: saldırtmak, kışkırtmak II, 73 bkz. tütkürmek
TÜTÜŞMEK: kavga etmek, tutuşmak, çekişmek, avı yakalamağa yardım ve yarış etmek, II, 71, 88, 89 bkz. tutuşmak
TÜVEK: patlangıç — I, 388
TÜVEKLIK: patlangıç için oyulan ağaç dalı — I, 508
TÜVIŞMEK: şişe et dizmekte yardım ve yarış etmek — II, 102 bkz. tevişmek
TÜVŞEMEK: ter, tane tane olmal< — III, 286
TÜZ: halk, reayâ — III, 123
TÜZ: asıl, kök, soy sop, III, 123
TÜZ: düz — I, 60, 121, 325, 376, 433; III, 123
TÜZERMEK: düzelmek — II, 77
TÜZEŞMEK: düzlemekte yardım ve yariş etmek — II, 99, 100 bkz. tüzüşmek
TÜZGERMEK: armağan vermek, II, 179 bkz. tüzgürmek
TÜZGÜRMEK: amnağan vermek — II, 179 bkz. tilzgermek
TÜZLINMEK: düzelmek, rnüsavileşmek — I, 349 bkz. tüzlünmek, tüzülmek
TÜZLÜNMEK: düzeltmek — II, 243 bkz. tüzlinmek, tüzülmek
TÜZMEK: düzmek, düzeltmek — II, 9
TÜZÜLMEK: düzelmek, tertip ve tanzim edilmek. II, 71, 127, 243; III, 131 bkz. tüzlinmek, tüzlünmek
TILZÜN: yumuşak huylu — I, 221, 414
TÜZÜNLÜG: yumuşaklık. III, 188 bkz. tüzünlük
TÜZÜNLÜK: yumuşaklık II, 250 bkz. tüzünlüg
TÜZÜŞMEK: düzlemekte yardım ve yarış etmek — II, 99 bkz. tüzeşmek
U: uyku — III, 247 bkz. ud, udu
UBANMAK: gizlenmek — I, 198
UÇ: Türkler'in kalem yaptıkları bir ağaç — I, 35
UÇ: bir nesnenin tükenmesi, bitmesi; uç, kenar — I, 44, 319; III, 426 § uç el; s ınır, sınırdaki il — I, 44
UÇA: sırt, arka, uca — I, 87
UÇAN: iki yelkenli gemi — I, 122
UÇGUK: uçuk, ingi, dumagu — I, 98
UÇLANMAK: uç peyda etmek, I, 257
UÇMAK: uçmak, cennet — I, 118, 119; III, 374
UÇMAK: uçmak — I, 163, 164, 483; II, 45, 324; III, 240
UÇRUŞMAK: uçurmakta yardım ve yarış etmek I, 233, 529; III, 178
UÇUKMAK: sonuna varmak — I, 191
UÇUN: sebep bildiren bir edat, için — I, 76, 86; II, 290; III, 358
UÇURGAN: çok uçuran — I, 156
UÇURMAK: uçurmak; düşürmek I, 176; II, 199, 324
UÇURSAMAK: uçurmak istemek — I, 280; III, 247
UÇUZ: ucuz, hor ve alçak, değersiz — I, 54
UÇUZLAMAK: hor ve alçak görmek, hakaret etmek — I, 54, 301
UÇUZLANMAK: ucuz bulmak, ucuz saymak — I, 292
UÇUZLUK: değersizlik, küçüklük, ucuzluk — I, 149
UD: sığır, öküz — I, 45, 346 bkz. öd, ud
UDUKLUK: insanın bir ; eyden gafleti ve dalg ınlığı, I, 149 bkz. udugluk
UD: yılı Türkler'in on ikili yıllarından biri — I, 45, 346
UD: uyku, I, 46, 200 bkz. u, udu
UD: sığır, öküz — II, 358
UDGARMAK: uyandırmak, uyarmak — I, 46 bkz. udgurmak, uygurmak
UDGIRMI: uyanmış — II, 257
UDGURGAN: daima uyandıran — II, 256
UDGURGUÇI: uyandıran — II, 50
UDGURMAK: uyandırmak, uyarmak — I, 46, 225, 260; II, 44, 193, 255 bkz. udgarmak, uygurmak
UDIK: er uyuklayan kişi — I, 65
UDIKLAMAK: uyuklamak — III, 349 bkz. uduklamak
UDIM: arkası sıra, ard, arka, müteaklp — III, 401 bkz. udu
UDIMAK: uyumak I, 39; III, 259, 260 bkz. udumak
UDINMAK: sönmek, III, 26 bkz. odunmak, udunmak
UDIŞMAK: uyumakta yarış etmek; uyuşmak, katılaşmak, -pıhtılaşmak. I, 181, 182 bkz. uduşmak
UDITGAN: çok uyutan, hep uyutan — I, 154
UDITMA: yaş peynir, taze peynir, I, 143
UDITMAK: uyutmak; katilaştirmak, peynlr yapmak; söndürmnek. I, 207, 208
UDLAŞMAK: birbiri ardınca yürümek — I, 239 bkz. üdleşmek
UDLATMAK: uydurmak, arkasına düşürmek I, 264, 265
UDLUK: sığır glbl hayvanların ahırda yattığı yer, I, 98
UDMAK: uyan, çırak, şâkirt; uşak, ırgat — I, 99
UDMAKLANMAK: uşak ve ırgat sahlbl olmak — I, 313
UDU: uyku — I, 39; II, 193; III, 247 bkz. u, ud
UDU: art, arka, arkası sıra, müteaklp, arkasında; yüzünden, dolayı — I, 87, 110, 167, 272, 399; II, 17, 303; III, 80, 231, 309. 401 bkz. ud ım
UDU: tepe, I, 87 § kum
UDU: kum yığını — I, 87
UDUG: uyanık, I, 63 § udug köñüllilg er; uyan ık gönüllü, anlayışlı adam — I, 63
UDUGLUK: işlere karşı (^111^1^I, 149 bkz. udukluk
UDUKLAMAK: uyuklamak, III, 339 bkz. udıklamak
UDUKMAK: ardına dü; mek, kovalatmak — III, 231
UDULAMAK: uymak — I, 308
UDUMAK: uyumak — I, 39 bkz. udımak
UDUNMAK: uyanmak. I, 200; III, 194
UDUNMAK: uyanmak I, 200 bkz. odunmak, udınmak
UDURMAK: seçip ayırmak — I, 370; III, 228 bkz. adırmak, edirmek, ödürmek, ödürmek, üdürmek
UDUŞMAK: uyumakta yarış etmek; uyuşmak, katılaçmak, pıhtila; mak — I, 181 bkz. udışmak
UDUZ: uyuş I, 54, 55; II, 300; 111. 5, 63, 74
UDUZLAMAK: uyuzuna ilâç yapmak — I, 301
UDUZLUG: uyuzlu — I, 146
UFUT: hayâ, utanma, ut — I, 309 bkz. uvut, uvut
UFUT: bolmak utanmak, I, 309; III, 208 , 231
UG: çadırın üst yanındaki köşelerden her biri I, 48
UGAN: her şeye gıicü yeten, kadir, I, 77 § ugan Teñri; gücü yeten Tanr ı — I, 77
UGANÇA: gücü yetinceye kadar — I, 44
UGARAT: alnındaakı olanat — I, 53
UGLI: Kaşgar'da yetişen ve yenen beyaz ve tatlı bir havuç — I, 129
UGRAKLANMAK: Ograk kılığına girmek, I, 313 bkz. Ograklanmak
UGUT: içki yapılan bir çeşit hamur — I, 50
UXAK: kaysı, erik gibi meyvelarin sıkılmış suyu — I, 122
UJLAÑ: kaya keleri, I, 116
UKIMAK: kusmak, III, 254
UKMAK: anlamak . I, 168; II, 228; III, 20, 46
UKRUK: kement — I, 100; III, 215
UKSAMAK: anlamak istemek — I, 277
UKTURMAK: anlatmak I, 223
UKULMAK: bilinmek, anlaşılmak , I, 197
UKU: anlayı; — I, 62
UKUŞLUG: anlayı; lı — I, 62, 147
UKUŞMAK: anlamak — I, 186 ul duvar temeli — I, 48
ULA: kırda belge, alâmet — I, 92
ULAG: ulak, beyin emriyle koşa koşa giden postacının başka bir ata erişip bininceye değin bindiği at — I, 122
ULAG: yama, elbise yaması — I, 122
ULAGA: savaş atı, III, 172
ULAGU: neriğ kendisiyle bir şey ulanan nesne — I, 136
ULAMAK: ulamak, eklemek; ulaşmak ve buluşmak III, 255
ULANMAK: ulanmak, vasıta olmak, I, 64, 204
ULAR: erkek keklik — I, 122; II, 213
ULARLIG: kekliği çok olan — I, 148
ULAS: köz süzgün ve yakışıklı göz — I, 59, 60
ULAŞMAK: ulaşmak, bitişmek — I, 189
ULATMAK: ulatmak — I, 213
ULATU: burun temizlemek için koyunda ta şınan ipek kumaş parçası — I, 136
ULDAÑ: pabuç altı, tabanı, mestin alt yanı, I, 116 bkz. oldañ
ULDIMAK: yalın ayak, nalsız kalmak; ayağı ya-ralanmak, ayağı aşınmak — I, 104, 273
ULDUK: nalsız, yalın ayak — I, 101 bkz. olduk
ULGADMAK: büyümek, ulu olmak, I, 263, 505; II, 268; III, 87 bkz. ulgatmak
ULGATMAK: büyümek — I, 263; II, 366 bkz. ulgadmak
ULIÇ: erkek çocuklara sevgi bildirmek içln söylenen bir kelime I, 52; II, 250
ULIGU: uluyacak zaman — I, 136
ULIMAK: ulumak — III, 255
ULINÇ: yol kıvrımlı yol, iğri, büğrü, büküntülü yol, düz olmayan yol — I, 133; III, 450
ULINMAK: usanmak, bıkmak; kıvrılmak, dolanmak, I, 204, 205; II, 241 bkz. ulunmak
ULIŞMAK: ulaşmak I, 189
ULITGAN: çok ulutan — I, 156
ULITMAK: ulutmak — I, 213
ULITMAK: eğdirmek, büktürmek — I, 213
ULMA: testi, çanak çömlek — I, 130, 371; II, 234; III, 182 bkz. olma
ULMAK: erpimek, eriyecek ve dağılacak halegelmek, eskiyerek y ıpranıp yırtılmak. I, 169
ULNATMAK: altını üstüne getirerek düzelttirmek, çevirtmek. I, 267
ULTURMAK: erpitmek, yıpratmak — I, 223, 224
ULUG: ulu, büyük, yüce, büyüklük, ululuk — I, 51, 64, 301, 304, 324, 347, 348, 367; 11. 19, 28, 40. 54 95, 328; III, 69, 70, 175
ULUG: ay senenin "ulug oglak ay"dan sonra gelen parças ı, yaz ortası — I, 348
ULUGLAMAK: yüceltmek — I, 304
ULUGLUK: büyükluk, ululuk, Irilik; ya şça kocalık — I, 64, 150, 352, 505; II, 91
ULUG: oglak ay senenin "oglak ay"dan sonra gelen ve o ğlakların büyüduğü parçası — I, 347 bkz. oglak ay
ULUGSAMAK: bir şeyin büyüğünü istemek, I, 302, 303
ULUK: atın onnuzbaşı — I, 68
ULUK: (ton) eskimiş, yıpranmış (elblse) — I, 67 ulun temrensiz ok, I, 78 ulunlug (er) temrensiz, yeleksiz okları bulunan (kişi) — I, 148
ULUNMAK: usanmak, bıkmak; kıvrılmak, dolanmak — I, 204 bkz. ulınmak
ULUŞ: köy, şehir, I, 62
ULYAN: kokulu bir bitklnin köküdür ki yenllir — I, 121
UM: karın şişkinliği, kursak bozukluğu, I, 49
UMA: ana — I, 92
UMA: eve gelen konuk — I, 92, 93, 106; II, 316
UMAK: geciktirmek, I, 93
UMAK: kudreti olmak, gücü yetmek — I, 44, 77
UMAY: son, kadın doğurduktan sonra karnından çıkan sonu — I, 123
UM: bolmak kursak bozulmak, çok yemekten kursak bozulmak, bulanmak — I, 49
UMDU: istek, dilek; tamah — I, 125
UMDUÇI: dilençi. I, 125, 141
UMDURMAK: umdurmak — II, 54
UMMAK: ummak — I, 169
UMUNÇ: umma, umut etme — I, 133; III, 450
UMUNÇLUG: umulan, umutlu — I, 155
UMUNMAK: umunmak, umutlanmak, unnmak — I, 206; III, 429
UN: un, I, 49, 174, 238, 250, 255, 264, 268, 269, 284, 286; II, 15, 16, 71, 81, 102, 129, 174; III, 40, 102, 107, 340, 436
UNAMAK: razı olmak, kabul etmek, I, 215; III, 256
UNAŞMAK: uyuşmak, kabullenmek — I, 190 bkz. onaşmak
UNATMAK: razı etmek, I, 125
UNITGAN: çok unutan — I, 156, 525
UNITMAK: unutmak, I, 215; II, 325 bkz. unutmak
UNUTMAK: unutmak — I, 215 bkz. unıtmak
UNUTMIŞ: unutulmuş — I, 228
UÑAMUK: (er) solak (adam) — I, 162
UÑRA: yatmak sırt üstü yatmak — III, 378 bkz. tuñra tü şmek
URAGAN: daima uran — I, 33 bkz. uran
URAGUN: Hindistan'dan gelir bir ilaç — I, 138
URAGUT: kadın, avrat — I, 138, 153, 178, 180, 201, 250, 253, 255, 257, 259, 275, 302, 306, 308, 311, 314, 401, 509; II, 9, 22, 56, 80, 107, 121, 126, 141, 142, 146, 151, 153, 155, 156, 233, 239, 254, 265, 278, 302, 304, 307, 309, 317, 330, 355; III, 36, 50, 58, 64, 85,
URAN: daima uran — I, 33 bkz. uragan
URDI: tokıdı vurdu, dövdü — III, 268
URDUTAL: hamamotu — I, 124 bkz. ardutal, ordutal
URGA: büyük ağaç — I, 128
URGU: kendisiyle bir şeye vurulacak nesne veya ayg ıt. I, 13; II, 69
URI: ses, gürültü — I, 87, 88
URI: erkek evlât — I, 88, 251 § urı oglan; erkek çocuk — I, 88
URI: dere, yol, III, 370 § teriñ urı; geniş dere ve yol — III, 370
URI: kıkı gürültü, haykırı; — III, 227 bkz. kıkı
URILAMAK: bağırmak, sesini ynkseltmek. I, 309 bkz. or ılaşmak, orlaşmak, urılaşmak, urlamak, yurlamak
URILAMAK: kendini övmek, kendini övmekte ileri gitmek I, 309
URILAŞMAK: bağrışmak, çağrışmak — I, 239 bkz. orılaşmak, orlaşmak, urılamak, urlaşmak, yurlamak
URIŞMAK: vuruşmak — I, 367 bkz. uruşmak
URK: ip, urgan, I, 42, 258 bkz. uruk
URLAMAK: bağırmak, ulumak — I, 189 bkz. orılaşmak, orlaşmak, urılamak, urlaşmak, yurlamak urlaşmak bağrışmak, çağrışmak — I, 239 bkz. orılaşmak, orlaşmak, urılaşmak, urlamak, yurlamak
URMAK: urmak, vurmak, dövmek; koymak, yapmak; takmak, I, 12, 13. 20, 27, 93, 164, 165, 177, 213. 242, 320, 329, 333, 334, 348, 386, 407, 483; II, 54, 61, 138, 152, 174, 191, 358; III, 120, 124, 127, 145, 260 bkz. ürimek
URRA: erkeklerde olan kasık yarıklığı, kavlıç — I, 39
URSAMAK: vurmak istemek, I, 276
URSUKMAK: dövmede, dövüşte yenilmek, dövülmek. I, 242, 243
URT: iğne deüği, iğne yurdu — I, 42
URUG: tane, tohum, evin — I, 53, 64, 449
URUG: dövüş, vuruş — I, 27, 386
URUGLAMAK: çekirdeğini çıkarmak, çekirdekten ayırmak — I, 303, 304; III, 346
URUGLANMAK: tane tutmak — I, 293
URUGLUG: (altun) para olarak kesilmiş, urulmuş (altın) — I, 147
URUGLUK: (buğday) tohumluk için saklanmış (buğday) — I, 146
URUG: turıg hısımlar — I, 64
URUK: ip, urgan — I, 42, 66, 209, 221; II, 136, 205; III, 110, 330 bkz. urk
URUKLUG: (kova) ipli (kova) — I, 147
URUKLUK: (yüñ) ip yapmak için hazırlanmış(yün) — I, 150
URULMAK: vurulmak, dövülmek; kurulmak — I, 194, 195; II, 138
URULMAK: (ip ve benzeri) örülmek I, 195
URUMDAY: kendisiyle ağının zararı giderilen bir taş — I, 159
URUNÇ: rüşvet, gevik, I, 132, 354; III, 217, 449 bkz. orunç
URUNMAK: pişman olup vurunmak, dövünmek; sarınmak, örtünmek I, 201
URUNMAK: dikilmek, kalkmak — I, 201
URUŞ: urma, sava; , vuruş, vuruşma — I, 61, 221, 414; II, 83
URUŞMAK: vuru; mak — I, 20, 182; II, 89 bkz. uruşmak
URUŞ: tokuş uğraşma ve savaşma — I, 12
URUT: kuru (geçen yıldan kalma ot için). II, 79 bkz. ar ııt
URU: yazmak vurayazmak, döveyazmak — III, 59
US: hayır ve şerri ayırt ediş, I, 36
US: kerkes kuşu, I, 36, 228; III, 46
USAL: kişi gafil, iş bilmeyen — I, 122
USAYUK: (er) gafil (adam) — I, 160
USITGAN: çok susatan, I, 155
USITMAK: susatmak — I, 209
USLAMAK: anlamak, hayrı şerden ayırt etmek — I, 286
USLAYU: kerkes kuşu gibi, II, 17
USMAK: susamak; sanmak — I, 166; II, 165
USNATMAK: benzetmek, I, 267 bkz. üsnemek
USRIK: uyuklayan adam. I, 99
USUKMAK: susamak — I, 191; II, 165
USUZ: uykusuz, I, 122
UŞ: şimdi, işte, §161. I, 36; II, 45, 128
UŞ: agaç, dal, boynuz gibi şeylerin özü — I, 36 §müñüz uşı; boynuz özü — I, 36
UŞAK: küçük, ufak, I, 67; III, 279 § u şak oglan; küçük çocuk — I, 67 § u şak otuñ
UŞAK: koğuculuk, koğu, dedikodu, kogucu — I, 122; II, 20 § u şak söz; kogu olarak söylenen söz — I, 122
UŞAKLAMAK: koğlamak — I, 305
UŞAKLIK: işte gösterilen çocukluk — I, 150
UŞALMAK: ufalanmak — I, 197 bkz. uşatmak, uvşatmak, üşelmek, üşetmek
UŞATMAK: ufalatmak — I, 211, 262 bkz. uşalmak, uvşatmak, üşelmek, üşetmek
UŞGUN: ekşi bir çeşit ot, poy otu — I, 440 bkz. kuşgun
UŞUN: omuz başı, çigin başı — I, 77
UŞ: uş öküzü suvarmak için söylenen 502. I, 36
UTAMAK: yapraklarını, başağını kesrnek, ekin biçilmek, budamak — III, 250, 251
UTANÇ: (ış) utanılacak (1; ). III, 448 bkz. utunç
UTANMAK: utanmak, I, 199, 291 bkz. uvutlanmak
UTMAK: oyunda yutmak, oyunda ütmek I, 170, 200; II, 103
UTRU: önce; karşı, orta I, 68, 494; II, 145; III, 40 bkz. ortu, otra, otru
UTRULANMAK: yüz ytize gelmek — I, 296, 297 bkz. otrulanmak
UTRULMAK: kesilmek, kırkılmak, kısaltılmak. I, 246, 247
UTRUNMAK: dayatmak ve karşı koymak istemek; yönelmek. I, 251 bkz. otrunmak
UTRUŞMAK: karşı koymak, kaı — şi gelmek, karşılaşmak. I, 232 bkz. otruşmak
UTRUŞMAK: makasla kesmekte yardım etmek — I, 233
UTSUKMAK: oyunda yutulmak — I, 242
UTULMAK: (ekini bozan bitkiler) kesilmek, ba şı vurulmak I, 193 bkz. otulmak
UTUN: degersiz, alçak, küstah — I, 123, 414
UTUNÇ: (ış) utanılacak (iş) — I, 131; III, 448 bkz. utanç
UTURMAK: (saç ve elbise) kesmek — I, 176
UTUŞMAK: oyunda yutu; mak — I, 180
UVA: çagıran kişiye cevap için "ne buyuruyorsun?" anlam ında bir edat — I, 40
UVA: içine şeker ufalanan bir çeşit yemek — I, II bkz. uva
UVMAK: ufalamak, I, 11 bkz. övmek, uvmak
UVUT: ut, hayâ, ar — I, 83 bkz. ufut, uvut
UVA: soğukluk olarak yenen bir çeşit şekerli pirinç yem'egi — I, 90 bkz. uva
UVMAK: ufalamak — I, 166 bkz. övmek, uvmak
UVŞATMAK: ufalatmak — I, 262 bkz. uşalmak, uşatmak, üşelmek, üşetmek
UVULMAK: ufalanmak, ezilmek — I, 197; II, 6
UVUNMAK: kendi kendine ufalamak, I, 202
UVUNMAK: ovuşturmak. I, 202; II, 147 bkz. ovunmak
UVURGARMAK: utandırmak — I, 290
UVUŞ: ufalanmış nesne — I, 61
UVUŞ: etmek ufalanmış ekmek — I, 61
UVUŞMAK: ufalamakta yardım ve yariş etmek, I, 185
UVUT: utanma, hayâ, ut, ar — I, 51, 83, 116, 131, 469 bkz. ufut, uvut
UVUT: yemege veya beyin yanına çağırma, davet — I, 51
UVUTLANMAK: utahmak — I, 291 bkz. utanmak
UVUTLUG: utanan, utangaç — I, 146
UYA: kuş yuvası, I, 85
UYA: hısım, kardeş, I, 85, 86
UYADSILIK: utanan, utangaç — I, 160
UYADMAK: utanmak — I, 55, 216 bkz. uyatmak
UYALAMAK: yuva yapmak, III, 328
UYALMAK: çekinmek, utanmak — I, 269
UYATMAK: utanmak — I, 216 bkz. uyadmak
UYGURMAK: uyarmak, I, 269, 270 bkz. udgarmak, udgurmak
UYMAK: uymak, birine bağlı olmak — III, 146
UYUGLUG: kemerli. III, 50
UZ: usta, mahir — I, 46 § uz kişi; eli uz, eli işe yaraşıklı, udumlu kişi I, 46
UZA: geçmiş zaman, I, 88, 89, 385
UZAK: uzun; eski, uzak — I, 66, 380 § uzak ış; uzayan bitmeyen iş — I, 66
UZAKLIK: işte ağırlık. I, 150
UZATMAK: uzatmak; geciktirmek I, 209; II, 234 bkz. uzutmak
UZLANMAK: ustalaşmak — I, 297
UZLUK: sanat — I, 253
UZMAK: başkasından ileri geçmek — I, 88 bkz. ozmak
UZSAMAK: koparmak istemek, I, 276, 277 bkz. üzsemek
UZUN: uzun, I, 77, 448; II, '11, 78; III, 36, 89, 121
UZUTGAN: her zaman uzatan — I, 155
UZUTMAK: uzatmak — I, 155 bkz. uzatmak
ÜBGÜK: ibibik kuşu — I, 78, 110 bkz. übüp
ÜBÜP: ibibik kuşu, I, 78 bkz. übgük ,
ÜÇ: sayıda üç — I, 35; II, 283
ÜÇGIL: müselles, üçgen, üç köşeli şe/ — I, 105
ÜÇGÜL: müselles, üçgen, üç köşeli şey, I, 105
ÜÇLENMEK: üç olmak, üçlenmek — I, 256
ÜÇLÜÇ: başları bir demirle birleştirilerek üç çubukla yapılan tavşan tuzağı — I, 95
ÜÇÜKMEK: sesi, soluğu, nefesi kesilmek — I, 192; II, 118
ÜÇÜNÇ: sayıda üçüncü — I, 131; III, 448
ÜÇÜRGEN: çok söndüren, I, 522
ÜÇÜRMEK: söndürmek — I, 176, 177 bkz. öçürmek
ÜDÜRMEK: seçmek, üstün tutmak, III, 11 bkz. a ğırmak, edirmek, ödürmek, ödürmek, udurmak
ÜDERMEK: uymak, izince gitmek — I, 178
ÜDIK: aşk ve sevgi coşması, sevda, hasret — I, 69, 212; II, 144, 188, 311; III, 258 bkz. ödik
ÜDLENMEK: kösnemek, erkek istemek — I, 257
ÜDLEŞMEK: birbiri ardınca yürü; mek — I, 239 bkz. udlaşmek
ÜDREK: artan, az iken artan şey, I, 103
ÜDREMEK: üremek, çoğalmak , I, 273
ÜDREŞMEK: artmak — I, 232
ÜDRETMEK: üretmek, çoğaltmak — I, 261
ÜGI: baykuş — I, 9, 161; III, 118, 238 bkz. ühi, yabakülak
ÜGIMEK: öğütmek — III, 254
ÜGIT: buğday ve benzeri şeyleri öğütme. I, 51
ÜGITÇI: un öğüten kimse — I, 51
ÜGITMEK: öğüttürmek — I, 213
ÜGITSEMEK: öğütmek istemek — I, 302
ÜGRE: tutmaca benzer ve ondan daha sulu şehriye çorbası, erişte. I, 127; III, 173
ÜGRILMEK: sallanmak — I, 248
ÜGRIMEK: sallanmak, kımıldatmak; birisine karşı yaltaklanarak hilesini saklamak, I, 275, 354
ÜGRIŞMEK: sallamakta yardınn etmek, I, 236
ÜGRITMEK: sallatmak, I, 261
ÜGRÜK: çocugun beşigini sallama — I, 105
ÜGÜR: darı. I, 54; II, 121; III, 9 bkz. yügür § yag ügüri; susam — I, 54
ÜGÜRLÜG: darı sahibi olan — I, 152
ÜGÜRLÜK: dan konulan yer — I, 152
ÜGÜRMEK: deve üzerine iki taraflı yükletilerek içerisine binilen sepet ve benzeri ; ey — I, 507 bkz. tegirmek
ÜGÜŞMEK: öğütmekte yardım ve yarış etmek — I, 187
ÜHI: baykuş , I, 9, 161; III, 118, 238 bkz. ügi, yabakulak
ÜJME: dut ağacı — I, 130
ÜJÜK: hece, harf, I, 71, 72
ÜJÜKLEMEK: hecelemek, I, 71
ÜJÜMLENMEK: dutlanmak, dut vermek, I, 297
ÜKEK: tabut, sandık — I, 78
ÜKEK: şehrin etrafında savaş için hazırlanmış olan burç — I, 78
ÜKEKLEMEK: burç yapmak; sandık yapmak — I, 307
ÜKEKLIG: tam burçları bulunan kale — I, 153
ÜKEKLIK: sandık yapmak için ayrılan ağaç — I, 153
ÜLEMEK: dağıtmak, yaymak, üleştirmek — I, 51; III, 255
ÜLEŞMEK: paylaşmak, üleşmek I, 189
ÜLETMEK: paylaştırmak, dagıtmak, I, 214
ÜLIKE: ökse otu — I, 137
ÜLKER: Ülker yıldızı, Süreyya yıldızı. I, 95; III, 40
ÜLKER: çerig harp usulünde bir hile tarzı — I, 95 ,
ÜLKÜ: ahit, peyman. I, 129
ÜLÜG: pay, nasip, hlsse, I, 62, 72 bkz. ülük, ülü ş
ÜLÜGLÜG: üleştirilmiş, pay edilmiş, dağıtılmı; — I, 511
ÜLÜK: pay, naslp, hisse — I, 62, 72 bkz. ülüg, ülü ş
ÜLÜ: pay, halk arasında taksim, hisse — I, 62 bkz. ülüg, ülük
ÜM: şalvar, don — I, 38, 117, 203
ÜMGLIK: imik, çocukların tepesinde bulunan yumuşak yer I, 110
ÜMLEŞMEK: şalvarını ortaya koyarak kumar oynamak — I, 242
ÜNLÜG: şalvarlı, I, 224
ÜN: ses; ün, san — I, 38, 49. 219; II, 294; III, 194, 240, 402
ÜNDEMEK: ünlemek, çagırmak. I, 273; III, 69
ÜNDEŞMEK: çağırı; mak — I, 231
ÜÑMEK: delmek — I, 174 bkz. öñmek
ÜÑTÜRMEK: deldirmek I, 290
ÜÑÜJIN: çölde insanı öidüren umacı, gulyabani — I, 145
ÜÑÜLMEK: oyulmak III, 395
ÜÑÜR: in, mağara — I, 94
ÜP: renkte pekitme edatı — I, 34 § üpürüng; apak — I, 34
ÜPLELMEK: yağma edilmek — I, 295
ÜPLEMEK: yağma etmek — I, 284
ÜPLENMEK: yağmalanmak — I, 255; III, 90
ÜPLEŞMEK: yağma edişmek, yağmalaşmak. I, 238
ÜPLETMEK: yağma edilmek I, 264
ÜRIMEK: takmak, urmak, III, 120 bkz. urmak
ÜRIMEK: içten çürümek III, 252, 253 bkz. örimek
ÜRKMEK: ürkmek, III, 420
ÜRKÜLMEK: ürkülmek — I, 250
ÜRKÜNÇ: ürküntü, kargaşalık, I, 250 bkz. ürkünmek
ÜRKÜNÇE: üfleyeceğine, I, 337
ÜRKÜNMEK: düşman yüzünden ulus arasına düşen ürküntü, telâşla kalelere ve sığınaklara kaşışma — I, 108 bkz. ürkünç
ÜRKÜŞMEK: ürküşmek, I, 155
ÜRKÜTMEK: ürkütmek I, 263, 264
ÜRMEK: üflemek; ürmek, 'havlamak — I, 55, 164, 337; III, 5
ÜRÑEK: kireç — I, 121
ÜRÑERMEK: ağarmak — I, 289
ÜRPEK: tüyleri ürpermiş insan ve hayvan — I, 103
ÜRPEKMEK: (tüy) ürpermek. I, 229, 230 bkz. orpatmak, örpe şmek, ürpermek, ürpeşmek ürpermek (tüy) ürpermek I, 217 bkz. orpatmak, örpeşmek, ürpekmek, ürpeşmek ürpeşmek birbirine karşı kabarmak, I, 229, 230 bkz. orpatmak, örpe şmek, ürpekmek, ürpermek
ÜRÜLGEN: her zaman şişen, kabaran — I, 158
ÜRÜLMEK: şişmek, kabarmak, üflenmek, şişirilmek I, 195
ÜRÜÑ: ak olan nesne, ak, beyaz, gençlerin t ırnakları üzerinde bulunan aklık — I, 134, 330, 382; II, 12 bkz. ak, örüñ § tırñgak ürüñ; tırnak beyazlığı. I, 134
ÜRÜÑ: karak göz akı, I, 382
ÜRÜÑ: kuş akdoğan — I, 331
ÜRÜŞMEK: üflemekte yardım ve yarış etmek I, 183
ÜSKE(N-T)EÇ: kuru üzüm — I, 159
ÜSNEMEK: benzemek — I, 288; II, 223; III, 147 bkz. usnatmak
ÜSTEK: üstelik, ziyadelik. I, 120
ÜSTELMEK: artmak, çoğalmak, artırılmak. I, 246
ÜSTEM: eğerlere, kemerin başına, tokalara işlenen altın ve gümüş — I, 107 bkz. saxt
ÜSTERMEK: üstün gelmek için yarış etmek; inkâr etmek I, 221
ÜSTÜN: üstün — I, 108 § andan üstün; ondan üstün — I, 108
ÜSÜGLEMEK: hile ile kilit açmak. I, 306 bkz. osuglamak
ÜŞELMEK: aranniak — I, 197
ÜŞELMEK: ufalanmak, II, 235 bkz. uşalmak, uşatmak, uvşatmak, üşetmek
ÜŞEMEK: yer ve benzeri şeyleri aramak üzere eşmek III, 253
ÜŞERIG: (taş) düz (kaya), I, 135 bkz. yüşeırg
ÜŞETMEK: araştırmak. I, 211 bkz. eşltmek
ÜŞETMEK: ufalatmak — I, 211 bkz. uşalmak, uşatmak, uvşatmak, üşelmek
ÜŞGÜRMEK: üşürmek, kışkırtmak; ıslık çalmak — I, 228 bkz. üşkürmek
ÜŞIK: yemişleri kavurarak büyümekten alıkoyan soğuk — I, 72
ÜŞIKLEMEK: üşümüşken yakalamak — I, 306, 307
ÜŞIMEK: soğuktan üşümek II, 137; III, 254 bkz. üşümek
ÜŞKÜRMEK: üşürnnek, kışkırtmak; ıslık çalmak — I, 228 bkz. üşgürmek
ÜŞKÜRMEK: hatırlamak — I, 228, 229
ÜŞKÜRTMEK: hatırlatmak. I, 229 bkz. üşkürtürmek
ÜŞKÜRTÜRMEK: hatırlatmak. I, 229 bkz. üşkürtmek
ÜŞMEK: üşmek, üşüşmek, toplanmak; delgiç ile delmek, I, 166
ÜŞTÜRMEK: deldirmek, delik delmeyi emretmek, dar deli ği genişletmek — I, 222
ÜŞÜMEK: üşümek, I, 463 bkz. üşimek
ÜŞÜTMEK: üşütmek, soğutmak için soğuğa koymak — I, 211
ÜTIMEK: (kıl) ütülemek — III, 252
ÜTMEK: (kıl) yakmak, ütmek — I, 171
ÜTRÜK: hileci, ütücü adam, I, 101
ÜTÜG: kusma, I, 68 bkz. ütük
ÜTÜK: ütü, I, 68
ÜTÜK: kusma — I, 68 bkz. ütüg
ÜTÜLMEK: yanmak, (kıl) ütülenmek, I, 193
ÜTÜŞ: bir çeşit çocuk oyunu; bu oyunda utme, yutma — I, 60, 61 bkz. ötü ş
ÜY: ev, I, 81 bkz. ef, ev, ev, öv, üv
ÜV: ev — I, 81 bkz. ef, ev, ev, öv, üv
ÜYÜK: tepe gibi yüksek olan yerler — I, 85
ÜYÜK: (yer) sulu ve buna benzer yerlerde ayak bas ıldığı zaman kaybolan ve ayağı çıkarması güç olan kumluk (yer) — I, 85
ÜYÜKMEK: (ayak) gömülmek, incinmek, burkulmak — I, 268
ÜZ: sağır — I, 45 bkz. öz § üz kişi; sağır adam — I, 45
ÜZE: üstünde, üzerinde, üzere, üzerine, üzerindeki . I, 44, 66, 149, 197, 219, 237, 241, 244, 258, 331, 343. 456, 461, 468, 469; II, 23, 72, 192, 249, 288, 303, 328, 331, 356; III, 131, 161 üzelmek yorulmak, sıkılmak, ögüç işe düşmek — I, 196, 233
ÜZITMEK: çok söylemekten kulak sa ğır (ağır) olmak; sirke küpten ekşiliğinden dolayı sızmak — I, 209
ÜZLENMEK: yemekte yağ üste çıkmak, kabarmak — I, 258
ÜZLÜNMEK: (ip) üzülmek, kopmak — I, 258
ÜZLÜŞMEK: üzüşmek, kopmak; (kan, koca) ayrılmak; alacaklı borçludan ilişilgi kesmek, I, 240 üzmek (ip ve benzeri şeyleri) kesmek — I, 165, 522
ÜZNEMEK: kar; ı koymak, söz dinlememek — I, 288
ÜZSEMEK: koparmak 1510^6^I, 276, 277 bkz. uzsamak
ÜZTÜRMEK: üzdürmek, kopartmak — I, 220
ÜZÜKLÜK: kesilme — I, 152
ÜZÜLGEN: daima üzülen — I, 158
ÜZÜLMEK: üzülmek, kesilmek — I, 196
ÜZÜM: üzüm. I, 75, 88, 180, 184, 282, 289. 353. 360, 514; II, 16, 18, 104, 125. 186, 265; III, 8, 119, 201, 265, 331, 410
ÜZÜMLENMEK: üzümlenmek. I, 295
ÜZÜŞMEK: üzüm toplamakta yardım ve yarı; etmek; ip ve beñzeri şeyleri kesmekte ve üzmekte yardım ve yarış etmek — I, 184
ÜZÜTLEMEK: birini pinti görnıek — I, 299
ÜZÜTLÜK: bir şeyde pintilik — I, 150
VA: vay anlamına söz söyleyen veya emreden kimsenin emrini inkâr yerine bir söz, III, 215 bkz. ya
YA: va edatı gibi "vay" anlamına inkâr edatı III, 215 bkz. va
YA: ok, yay — I, 280, 496, 500, 501; II, 7, 37, 5059, 61, 65, 66, 67, 68, 97, 98, 114, 134, 138, 190, 198, 205; III, 16, 50, 59, 73, 78, 215, 219, 239, 318, 331, 370, 407, 409 § ya bagr ı; yayın orta yeri — I, 360,
YABA: yaş ve ıslak olan herhangi bir ; ey — III, 24
YABAKU: yün ve yapağı yoluntusu — III, 36
YABAKU: bolmak baştaki saç keçelenmek — III, 36
YABAKULAK: baykuş — III, 56 bkz. ügi, ühi
YABI: eğerin üstüne ve altına konan keçe, eğer yastığı — III, 24
YABITAK: çıplak, egersiz — III, 48, 177 bkz. yap ıtak
YAÇANMAK: utanmak, ocunmak, sıkılmak — III, 83
YADAG: yayan, yaya — III, 28 bkz. yadag
YADIÑ: yere yayılmış olan az şey — III, 372
YADAG: yaya, yayan — I, 381 bkz. yadag
YADAGLIK: yayalık, yaya yürüyüş — III, 51
YADIGLIG: yayılı, yayılmış — III, 49, 50
YADILMAK: yayılmak, dağılmak, ayrılmak — I, 442; III, 77, 148, 159, 192 bkz. yay ılmak
YADIM: döşek, yaygı, sergi. I, 15, 119; III, 19
YADINMAK: yayılmak. III, 83
YADIŞMAK: yaymakta yardım ve yarı; etmek — III, 70
YADLIŞMAK: dağılışmak, yayılı; mak — III, 104, 105
YADMAK: döşemek, yaymak, sermek — I, 15, 45; II, 313, 314; III, 434 bkz. yatmak
YADSAMAK: yaymak ve dağıtmak istemek — III, 305
YADTURMAK: yaydırmak, III, 93 bkz. yaturmak
YADTURMAK: bir şeyi bohça veya benzeri içinde saklatmak — III, 94 bkz. yatturmak, yittürmek
YAFA: kolgan dikeni — III, 24 bkz. yava, yava
YAFA: sıcak, kuytu (yer) — III, 24, 27 bkz. yava, yava
YAFAŞ: yavaş, yumuşak huylu — III, 12 bkz. yavaş
YAFGU: halktan olup hakandan iki derece a şağı bulunan kişiye verilen ungun — III, 32
YAFIŞGU: kızılcık veya "güren" denen dağ yemi; l — III, 48 bkz. yumuşga
YAFUZ: her şeyin kötüsü, fenası — III, 10 bkz. yavuz
YAG: yağ, iç yagı — I, 182, 208, 227, 326; II, 9, 89. 123, 149, 154. 188, 189. 190, 197, 198, 205. 210, 229, 231, 240, 245. 293, 305, 354; III, 63, 77, 119, 157, 182. 223, 252, 307, 319, 392, 425, 426, 435 § kara yag
YAGAK: ceviz. I, 90, 267, 417; III, 8, 29
YAGAKLIG: cevizli — III, 50
YAGAKLIK: cevizlik, ceviz biten yer — III, 51
YAGAN: fil — III, 29 bkz. yañan, § Yagan Tegin
YAGANLIK: filli olan, filci — III, 50
YAGI: düşmün I, 41, 88. 168, 205, 206, 215, 234, 251, 273, 305. 336 397, 441, 456, 496, 516, 517, 520, 522; II, 6, 10, 29, 74. 83, 116, 165, 204, 227, 228, 329; III, 24, 44, 134, 237, 271, 272. 301 322, 328, 339, 395, 400, 420
YAGIKMAK: düşmanlaşmak — III, 76
YAGILAMAK: düşmanlık etmek, düşmanla savaşmak, çarpişmak — III, 325, 328 bkz'
YAGILMAK: yağdırılmak. III, 79
YAG(I)R: at, katır ve eçek gibi hayvanların sır-tında semer, eger ve yük vurmasından meydana gelen yara, yagır — I, 58, 370; III, 9
YAGIRLAMAK: yağırı sağaltmak, iyi etmek — III, 342
YAGIRLANMAK: yağırlanmak, yağırı çoğalmak, yağırdan kaşınmak — III, 113, 114
YAGIRLIG: yağırlı, sırtı yaralı — II, 9; III, 9, 49
YAGIŞ: putlara kesilen kurban — III, 10
YAGITGAN: her zaıpan yağdıran — III, 53
YAGITGAN: her zaman dü; manlık eden — III, 53
YAGITMAK: yağdırmak — II, 316
YAGITMAK: düşmanlık etmek, III, 53 bkz. yagılamak, yaguşmak
YAGIZ: yağız, kızıl ile kara arası renk — III, 10
YAGKU: yağmurluk — III, 25, 227 bkz. yaku
YAGLAMAK: yağlamak — III, 308, 319
YAGLANMAK: yağlanmak — III, 111
YAGLATMAK: yağlatmak — II, 355
YAGLIG: yağlı — I, 70; II, 309; III, 121, 156, 306. 392
YAGMAK: yağmak, I, 139, 376, 457, 494; II, 122; III, 60, 61
YAGMALANMAK: Yağma kılığına girmek, onların huyu ile huylanmak — III, 203
YAGMUR: yağmur. I, 16, 272, 354; Il, 28, 122, 175, 316, 352; III, 38, 39, 53, 79, 93, 95, 380, 436 bkz. yamgur
YAGMURÇIL: yağmuru çok olan (yer) — III, 56
YAGRIMAK: yağır olmak, I, 104 yagrınlamak yarnına, sırta, vurmak — III, 343 bkz. yarınlamak yagrıtmak
YAGRU: çevre, yakı^lık. III, 13 bkz. yakru
YAGSAMAK: yağ istemek. III, 305, 306 bkz. yags ımak
YAGSIMAK: yağ tadını almak, III, 305, 306 bkz. yagsamak
YAGTURMAK: yağdırmak — III, 95
YAGUK: yakın, 1113101. I, 433; III, 23, 29, 76, 255 § yak yaguk; (115101^1-. III, 29 § yaguk yer; yak ın yer — III, 29
YAGUMAK: yaklaşmak — II, 148; III, 89 bkz. yaguşmak
YAGUŞMAK: düşmanlık etmek — II, 90 bkz. yagılamak, yagıtmak
YAGUŞMAK: birbirine yakla; mak — III, 73 bkz. yagumak
YAGUTGAN: daima yaklaştıran — III, 52
YAGUTMAK: yaklaştırn-ıak. II, 316
YAG: ügüri susam — I, 54
YAH: evet, peki anlamına bir kelime — III, 118 bkz. yeh
YAXSINMAK: kollarını yenlerine sokmadan, belini iliklemeden, elbiseyi e ğinine (sırtına) almak, III, 109
YAHŞI: iyi; güzel, her şeyin güzeli I, 64; III, 32
YAK: çanak ve kap bulaşığı — III, 4 bkz. yak yuk, yok, yok yak, yuk, yuk yak
YAKA: yaka, elbise yakası — I, 189, 253; III, 24, 307
YAKIG: (şişkinlik ve benzeri şeylere yakılan) yakı — I, 407; III, 13, 62, 74, 96
YAKILMAK: dokunulmak, yaklaşılmak — III, 81
YAKIN: yakın. III, 22, 23
YAKIŞMAK: yaklaşmak, dokunmak, yakına gelmek; yakı yakmakta yardım etmek I, 170, 383; II, 103; III, 74
YAKI: yukı (er) alçak gönüllü ve yaltaklan ıcı (adam) — III, 25
YAKMAK: yaklaşmak, dokunmak; yakmak — I, 456; II, 69; III, 22, 62, 63
YAKRI: yağ, iç yağı, yağlı — 11. 105; III, 31, 32, 204; 306
YAKRIKAN: fındık büyüklüğünde kırmızı meyvesi olan bir bitki — III, 56
YAKRIKAN: buz yağı — III, 56
YAKRILANMAK: yağlanmak — III, 203, 204
YAKRU: çevre, yakınltk. III, 31 bkz. yagru
YAKTURMAK: dokundurmak; (yakı) yaktırmak; (ateş) yaktırmak — İII, 96
YAKU: yağmurluk. III, 25, 226 bkz. yagku
YAKURMAK: yaklaştirmak — III, 68
YAKURMAK: sık sık solumak, yüksek bir solumaya tutulmak, III, 68
YAK: yuk kaptaki 611^. III, 143, 160 bkz. yak, yok, yok yak, yuk, yuk yok
YAL: at yelesi — III, 13, 160 bkz. yal ıg, yıl
YALA: töhmet, itham, birl hakkında kötü sanıda bulunma. III, 25, 82
YALAÇI: insanı her şeyde çarçabuk suçlu gibi gören, itham eden, III, 36
YALAÇI: (yuga) bir çeşit ince katmerli (ekmek, yufka) — III, 25, 35
YALAFAR: insanlar arasında elçi, hakanın gönderdiği elçi II, 288; III. 47
YALALMAK: töhmetlenmek, itham edilmek, III, 82
YALAMAK: töhmetlennek — III, 89
YALAVAÇ: elçi, peygamber — I, 66, 83, 97; III, 47, 266, 438 bkz. yalavaç
YALAVAÇ: elçi, peygamber — I, 83; III, 47 bkz. yalavaç
YALBI: yassı, enli, derinliğl olmayan — III, 30
YALDRAMAK: az ışımak, az parlamak — III, 437 bkz. yaldrımak
YALDRIMAK: az ışımak, az parlamak — III, 437 bkz. yaldramak
YALDR(I-U)K: cilâlı, parlak, süslü — III, 432 bkz. yoldruk, yuldruk
YALFATMAK: yalatmak — II, 354 bkz. yalgatmak
YALGAMAK: yalamak. I, 253; III, 306, 307 bkz. yalvamak
YALGAN: yalan — III, 37
YALGANDURMAK: yalanlamak — III, 116
YALGANMAK: yalanmak — III, 109, 110
YALGAŞMAK: yalaşmak — III, 103
YALGATMAK: yalatmak ve yutturmak. II, 354 bkz. yalfatmak
YALGIL: yelesi ak, ak yeleli — III, 228
YALGU: ahmak, beyinslz adam — III, 33
YALIG: at yelesi; ibik; eğer kaşı, II, 327; III, 13, 14 bkz. yal, y ıl
YALIGLANMAK: horoz ıbiklenmek; at yelelenmek — III, 114
YALIM: sarp, dik, yalçın, III, 19, 20
YALIMAN: dağınık şekilde yapılan çapul — III, 38 bkz. yelimen
YALIN: alev — III, 23
YALINÇGA: (aş) tadı, tuzu, yağı olmayan yemek, III, 433 bkz. yılınçga
YALINDAK: çıplak, III, 51
YALINMAK: soyunmak III, 85
YALIÑ: çıplak, kından çıkmış veya kınından çıkarılmış III, 373
YALIÑUK: insan I, 44, 195, 230, 395; II, 303, 315, 335; III, 65, 141, 222, 262, 384, 385 bkz. yalñuk
YALIÑULAMAK: iple, salıncakla, oynamak, III, 411 bkz. yalñu
YALIŞMAK: töhmetlemek, itham etmek — III, 75 bkz. yılışmak
YALKMAK: kanmak, bıkmak, yağlı yemekten bıkmak — III, 435, 447
YALMA: kaftan, kalın kaftan, yağmurluk. III, 34
YALMAK: yalınmak, alevlenmek; (yara) iltihaplanmak; güne ş yüzü yalıyarak çalıp karartmak- III, 63
YALMAK: yanmak — III, 65 bkz. yandurmak, yanmak, yundurmak, yunmak
YALÑU: cariyelerin oynadığı bir oyun, salıncak oyunu — III, 380 bkz. yalñulamak
YALÑUK: insan kişi, insanlara verilen genel ad, âdem; Âdem atam ız — I, 44, 195, 230, 395; II, 303, 315, 335; III, 65, 141, 222, 262, 384, 385 bkz. yal ıñuk
YALÑUK: cariye — III, 385
YALÑUS: yalnız, kimsesiz. I, 333; II, 133, 384
YALPATMAK: (ot, saman ve yem) ıslatmak, II, 351, 352 bkz. yelpetmek, yelpetmek
YALRATMAK: parlatmak, yalabıtmak. II, 353 bkz. yalrıtmak, yolratmak, yolrıtmak
YALRITMAK: parlatmak, yalabıtmak — II, 353 bkz. yalratmak, yolratmak, yolr ıtmak
YALT: yalçın, sert — III, 7
YALTGA: bir şeyle alay etme — III, 432 bkz. yoltga, yultga
YALTGA: kılmak alay etmek, maskanaya almak, III, 432
YALTURMAK: ateşi alevlendirmek — III, 97
YALU: tayları bağlamak için kullanılan ip, örk, III, 26
YALVAMAK: yalamak, III, 307 bkz. yalgamak
YALVANMAK: dilini çıkarmak, dili ağız içinde dolaştırmak. III, 110
YALVARMAK: yalvarmak, dileğinin yapılmasını istemek I. 494, 498; III, 99, 100
YALVI: büyü, sihir. III, 33, 359 bkz. yelvi
YALVIÇI: büyücü, sihirbaz — III, 33
YALVIRMAK: yelpimek, III, 100 bkz. yelvirmek
YAM: çör çöp, pislik, çapak, göze ve ba; ka yere kaçan çör çöp — III, 5, 160
YAMAG: yama — II, 21; III, 28
YAMAGLIG: yamalı, yaması olan — III, 49
YAMAGLIK: yamalık, yama olmak üzere hazılanmış . III, 51
YAMAGU: yamanması gerekli — III, 36
YAMALMAK: yamanmak. III, 82
YAMAMAK: yanıannak — III, 91
YAMAN: kötü, her şeyin kötüsü — III, 30 § yamanig; yaman hastallk, miskinlik hastal ığı — III, 30
YAMANMAK: kendi kendine yamamak — III, 85
YAMAŞMAK: yamamakta yardım ve yarış etmek, III, 75
YAMAŞMAK: tembelliğinden yere yapı; ıp kalmak, buyurulan işi yapmaktan çekinmek — III, 189 bkz. mayışmak
YAMATA: yağlı tavuk veya yağlı et kızartılacağı zaman yağın dışarı sızmaması içln içine sarılan kadayıf hamuru gibi ince bir hamur — I, 445
YAMDU: kasık — III, 31
YAMGUR: yağmur, III, 38 bkz. yagmur
YAMIZ: kasığın iki tarafı, kalçanın ıç yandan uçları. III, 10
YAMLAMAK: silmek, süpürmek — III, 84, 310
YAMLAN: bir çeşit sıçan, geme, III, 37
YAMLAŞMAK: süpürmekte yardım etmek, III, 105
YAMLATMAK: sıipürtmek. II, 356
YAMLIG: ( — köz) içerisine çör çöp kaçmış olan (göz) — III, 42
YAMRAŞMAK: kuzular anaları ile karışmak. III, 102, 103
YAMU: fiilin anlamında pekitme yapan bir edat, III, 236 bkz. yanu
YAMURGAN: her zaman damlayan, kanayan — I, 524 bkz. tamurgan
YAMURMAK: damlamak; kanamak. II, 85 bkz. tamurmak
YAMURMAK: tomruk yapmak, kesrnek, III, 69 bkz. tomurmak, yemürmek
YAN: yan — II, 19
YAN: uca kemiği, uca kemlğinin başı — III, 160
YANA: gene, yine, tekrar, ikinci defa olarak; geri dönme bildiren edat — I, 60, 119, 144, 441, 472, 508; II, 285; III, 6, 26, 170
YANÇIK: torba, kese, II, 250 bkz. yançuk
YANÇILMAK: incinmek, ezilmek — I, 188; II, 287; III, 107
YANÇUK: torba, kese (para-tütün). II, 6; III, 45 bkz. yanç ık
YANDAK: çeker havadan çiğ gibi yagan kudret helvası — III, 44
YANDAK: tiken geven dikeni — III, 44
YANDIK: soysuz, III, 44
YANDRU: tekrar, III, 406
YANDRUMAK: döndürmek; kusmak; korkutmak — III, 98, 99 bkz. yalmak, yanmak, yundurmak, yunmak
YANIG: kusma; korkutma, tehdit — III, 14
YANLIK: çoban çantası — III, 45
YANMAK: dönmek, döndürmek; korkutmak, tehdit etmek; kusmak; yanrnak — III, 14, 64, 65, 98 bkz. yalmak, yandurmak, yundurmak, yunmak
YANU: fiilin sonuna gelip anlamında pekitme yapan bir edat — III, 236 bkz. yamu
YANULMAK: ele sürtülerek bilenmek — III, 82
YANUMAK: bilemek, el üzerlnde kılağılamak — III, 91
YANUT: karşılık, bedel, ıvaz, cevap — III, 8, 28
YANUTMAK: biIetmek, bilemeği veya el üzerlnde kılağılamayı emretmek, II, 317 bkz. yıtıtmak
YAÑ: bir şeyin merkezi; kalıbı. III, 361
YAÑA: herhangi bir ırmağın, bir yanı, geçesi. III, 369
YAÑAK: yan, taraf — I, 241, 434
YAÑAK: ağzın iki yanında dişlerin oturduğu kemik; kapı söğesi; her şeyin yanı, III, 376
YAÑALDURUK: kukuleta, başlık, kepenek arkasına dikilen blr keçe parças ı, III, 389
YAÑAN: alaca karga, yalnız başı ak olan karga — III, 240, 376
YAÑAN: fiL II, 210; III, 295, 376 bkz. yagan,
YAÑI: yeni — I, 376; III, 369 bkz. yengi
YAÑILA: yeniden, tekrar, ikinci defa — III, 381
YAÑILAMAK: yenilemek. III, 407
YAÑILGAN: her zaman yanılan, unutan — III, 388
YAÑILMAK: yanılmak — III, 59, 380
YAÑKU: sesin geri gelmesi, yankı, aksi savt, aksi seda — III, 379, 380
YAÑKULAMAK: ses vermek, yankılamak, ses gelmek, III, 410, 411
YAÑKURMAK: ses duymuş gibi sağına soluna bakmak, III, 400
YAÑLUK: işte, sözde ve benzeri şeylerde ve yerlerde yapılan yanlışlık — III, 385
YAÑRAK: dağ kıvrımı ve büküntüsü — III, 384
YAÑRAMAK: saklanması gerekenl açığa vurmak, söylemek — III, 404 bkz. yañzatmak
YAÑŞAK: yanşak, geveze — I, 467; III, 384
YAÑŞATMAK: bir klmsenin ba; ını çok sözle, yanşaklıkla ağrıtmak — II, 359
YAÑZATMAK: saklanması gerekeni söyletmek, ikrar ettirmek — II, 359 bkz. yañramak
YAP: değirmi olan herhangi bir şey — III, 3 § yap yarmak; değirmi para, sağ para, III, 3
YAP: yapağı — III, 3 § yung yap; yün yapağı — III, 3
YAP: hile, al — III, 142, 159 bkz. al, yup
YAPÇAN: yavşan otu — III, 37 bkz. yavçan
YAPÇINMAK: yapıştırılmak — III, 108 bkz. yapçunmak, yapçurmak, yap şunmak, yapşurmak, yavçunmak, yavçurmak
YAPÇUNMAK: yapı; tırılmak, III, 108 bkz. yapçınmak, yapçurmak, yapşunmak, yapşurmak, yavçunmak, yavçurmak
YAPÇURMAK: yapıştırmak — III, 97, 98 bkz. yapçınmak, yapçunmak, yapşunmak, yapşurmak, yavçunmak, yavçurmak
YAPGAK: kuş avlanan blr çeşit tuzak — III, 42
YAPGUÇ: eşek ve benzeri hayvanları sürmekte kullanılan değnek, III, 39
YAPGUT: yün veya kıl d!dintilerl doldurulmuş minder ve benzerl şeyler — III, 38
YAPIGLIK: kapalı, kapanmı; — III, 49
YAPINMAK: örtünmek, kendl başına kapamak — III, 82, 83
YAPIŞMAK: yapişmak — IH, 70 bkz. yapuşmak
YAPITAK: çıplak, eğersiz — III, 177 bkz. yabıtak
YAPMAK: örtmek, kapamak; kurmak, yapmak, I, 348, 374; III, 33, 57
YAPRATMAK: at, blr ; eyden korktuğu veya bir çeye tekme atacağı zaman kulağını dikmek — II, 352
YAPRI: düz ve enli (yer); sarkık (kulak), III, 31
YAPRULMAK: yapışmak; yıpranmak — III, 107
YAPRUŞMAK: yer düzlennekte yardım etmek, III, 101
YAPSAMAK: (örtmek, kapamak, yapmak) istemek — I, 463; II, 172; III, 304
YAPŞUNMAK: yapı; tirılmak — III, 109 bkz. yapçınmak, yapçunmak, yapçurmak, yapşurmak, yavçunmak, yavçurmak
YAPŞURMAK: yapıştırmak — III, 99 bkz. yapçınmak, yapçunmak, yapçurmak, yapşunmak, yavçunmak, yavçurmak
YAPTAÇ: yağmur ve karda çobanların giydiği küçük bir kepenek, kebe — III, 38 yapturmak kapatmak; yaptırmak — III, 93 yapulmak kapanmak, örtulmek — III, 76
YAPURGAK: yaprak (agaç, bjtki, kltap) — III, 51
YAPURGAN: daima gizleyen, saklayan — III, 53 yapurmak parlatmak, süpürtmek; gizlemek — III, 67 yapurtmak
YAPUŞGAK: dikenli bir ot, pitrak; her söylenen i şe karışan kimse — 1)1, 51 bkz. koru
YAPUŞGAN: daima yapışan, yapışkan — III, 53
YAPUŞMAK: yapışmak — III, 53 bkz. yapışmak
YAP: yup hile, al ("yup" kelimesi yaln ız kullanılmaz, her zaman "yap" ile birlikte gelir) — III, 142, 159, 328
YAP: yup kılmak hile kılmak, al etmek — III, 159 bkz. yubılamak, yuplamak
YAR: yar, suların açtığı uçurum — I, 375; III, 34, 142, 152, 355
YAR: salya — II, 81; III, 3
YARAG: yarık, gedik — III, 294
YARAG: fırsat, imkân, tav — I, 300; II, 90, 234; III, 13, 28, 355
YARAGLIG: mümkün . III, 49
YARAGLIG: zırhlı, cebeli — III, 49
YARAMAK: yaramak, uygun gelmek, yaraşmak — III, 38, 87 § yol yarasın
YARAMAK: yarmak — II, 356
YARAMAK: karşı koymak, uzaklaşmak — III, 422 bkz. yıramak
YARAMSINMAK: dalkavukluk etmek, II, 263
YARANMAK: yaranmak, yaltaklık etmek; koşakta koşturularak alıştırılmak, I, 394; III, 20, 83
YARAŞMAK: uyuşmak, anlaşmak, yaraşmak — II, 105; III, 11. 71, 72
YARATGAN: yaratan — III, 52
YARATMAK: yaratmak, oranlamak, oranlayıp yapmak, kendinden uydurmak — I, 330; II, 315
YARIGSAMAK: yarlıganmak istemek — III, 333
YARIK: oylukların çenetlere bitiştiği yer, oyluk kemikleri başı — III, 15
YARIK: zırh, zırh ve kalkana verilen genel ad, III, 15, 158, 217 § say yar ık; demirgögüslük. III, 15, 158
YARIKLANMAK: zırhlanmak — III, 114, 115
YARIKLAŞMAK: zırh öndül koyarak bahse girmek, II, 258
YARILMAK: yarılmak, yirilmek, açılmak — I, 119; III, 15, 77, 78
YARIM: yarım, bir şeyin yarısı, herhangi bir şeyin ikiye ayrılmış olan parçalardan her birisi III, 19
YARIMLAMAK: yarılamak — III, 343
YARIMLANMAK: yarımlanmak. III, 115
YARIN: yarın — II, 250
YARIN: kürek kemigi, çigin kemlğl — III, 21
YARINDAK: kayı; , sırım, Türk sırımı — II, 23, 108, 175, 262; III, 51
YARINLAMAK: yarnına, sırta vurmak — III, 343 bkz. yagrınlamak
YARINMAK: kendi kendine yarmak, yarınmak — III, 83, 84
YARISA: yarasa — III, 433 bkz. aya yersgil
YARIŞ: yarı; , at yarişi — II, 191; III, 10
YARIŞ: iki adam arasında mal üleşme — III, 10
YARIŞMAK: yarışmak, yariş etmek, at yarişi yapmak; yarı yarıya üleşmek I, 367, 474; II, 226; III, 10, 72
YARLAMAK: tükürmek III, 308 bkz. yarsıtmak, yarsudmak
YARLIG: emir, hakanın mektubu, fermanı, buyruğu — I, 87; III, 42
YARLIG: fakir, yoksul, acınan, yarlıganmış. I, 93; III, 42
YARMA: uzunlamasına yarılan herhangi bir ; ey — III, 34
YARMAK: yarmak, bir şeyl keserek zorla yarmak, parçalamak; yere s ınır çizmek, I, 399, 437; III, 33, 57. 58
YARMAK: para — I, 20. 22 35, 75, 130, 131, 142, 143, 168, 175, 180, 214, 219, 223, 242, 281, 297, 298, 303, 321, 322, 334. 341 377 397, 398, 402; II, 22, 39, 41, 44, 51, 62, 66, 67, 78, 92. 122, 127, 131, 103, 229, 237. 249, 250, 260; III, 3. 43 67 80, 84. 94, 121
YARMAKAN: armağan — I, 140 bkz. amuç, armagan
YARMAKLANMAK: para sahibi olmak — II, 279; III, 116
YARMANMAK: tırmanmak. III, 111
YARMAŞ: iri ögüdülmüş bulgur ve buna benzer şeyler — III, 40 § yarmaş un; ince un, III, 40
YARMA: (yuga) blr çeşit katmer — III, 34
YARP: sağlam — III, 6
YARP: insan sevinince yüzüne gelen parlakl ık, yalabıklık — III, 6
YARPADMAK: iyileşmek, ayağa kalkmak, serpilip büyümek — II, 351 bkz. yarpatmak
YARPATMAK: iyileşmek, ayağa kalkmak; serpilip büyümek, II, 351 bkz. yarpadmak
YARPUZ: güzel kokulu b!r ot, kır nanesl, Majoran, III, 39
YARPUZ: yılan yiyen bir hayvan, firavun s ıçanı, ichneumon — III, 39, 40
YARSGAG: dagda ve başka yerde ayağın kayabilecegl yer — III, 433
YARSIKMAK: birbirinden ayrı dü; mek, III, 105. 106
YARSIMAK: murdar bulmak ve iğrenmek, III, 305
YARSINÇIG: murdar, pis iğrenç — III, 56
YARSITMAK: tiksindirmek II, 353 bkz. yorlamak, yars ğumak
YARSUDMAK: tiksindiği şey yüzünden tükürmek — II, 353 bkz. yarlamak, yars ıtmak
YARŞI: bir şeyi yarıya bölen kimse; bir ; eyin yar ısı, yarı yarıya ortak — III, 32
YARŞIM: bir yarışlık yer — III, 47
YART: su içilen bardak, I, 341 bkz. bart
YARTIM: ayrılmiş — III, 46
YARTMAK: para — III, 432 bkz. yarmak
YARTU: yonga, talaş, III, 30
YARTU: üzerine bir şey yazılan levha, tahta — III, 30
YARTURMAK: yardırmak — III, 94, 95
YART: yurt tutmak ansızın her yandan yakalanmak — I, 341 bkz. bart burt tutmak
YARUK: yerde, duvarda, dağda, sırçada ve benzer şeylerde yarık — III, 15
YARUK: ışık, aydınlık, parlak — I, 46, 96; III, 15, 194 § yapyaruk; çok ayd ınlık. III, 15
YARUKLUK: nur, ışık, aydınlık; rahatlık — II, 316; III, 51. 194
YARUK: yelim balık tutkalı — III, 20 bkz. yaru yelim
YARUK: yulduzı tan yıldızı — I, 96
YARUMAK: ışımak — I, 96; III, 86, 87, 89
YARUMAK: yaşumak keyiflenmek. sevinmek — III, 89
YARUTGAN: her zaman aydınlatan — III, 52
YARUTMAK: aydınlatmak — III, 52
YARU: yelim balık tutkalı — III, 24 bkz. yaruk yelim
YAS: zarar, 2iyan — III, 159
YAS: ölüm, helâk — III, 159
YASGAÇ: yastıgaç, hamur tahtası — III, 38 bkz. yası yıgaç
YASGAŞMAK: tokatlaşmak ve bunda yardım ve yarış etmek — II, 220 bkz. tasgamak, tasga şmak
YASI: yassı, enli — III, 24 bkz. yasul
YASIÇ: yassı ve uzun temren, III, 8
YASIGLIG: gedeleçli — III, 50
YASIK: gedeleç — III, 16 bkz. kurman
YASILAMAK: yassılamak, yaymak; sözü açık, geniş ve kinayesiz söylemek — III, 328
YASILMAK: dağılmak; terk olunmak, bırakılmak — III, 78, 79
YASIMAN: su boşaltilırken boğazı "gır gır" eden testi, III, 38
YASI: yıgaç yastıgaç, hamur tahtası — III, 38 bkz. yasgaş
YASMAK: dağıtıp yaymak, çözmek — III, 59, 60
YASTALMAK: dayanmış olmak; amacın bir yanına ilmek — III, 107
YASTAMAK: yastık dayamak, yaslanmak; söz dokundurmak — III, 302, 303, 320
YASTUK: yastık, III, 43, 107, 302, 320
YASUL: yassı, yayvan, yassı ve engln olan her yer — III, 18, 19 bkz. yas ı
YAŞ: yaş, taze nesne, zerzevat, sebze, ye şillik; yaş (gözden gelen); yaş (insanın yaşadığı). I, 316; II, 109, 172. 228, 232; III, 4, 47, 83, 84, 159, 433 §ya şot
YAŞAGU: yaşamağa haklı — III, 36
YAŞAMAK: yaşamak — III, 89
YAŞAÑURMAK: (göz) yaşarmak, yaşlı olmak — III, 407
YAŞARMAK: yeşermek — II, 79; III, 18, 68
YAŞARTMAK: ye; ertmek — III, 436
YAŞIKMAK: (göz) yaçlanmak, kamaşmak — III, 76
YAŞIL: yeşil. I, 41, 330, 394, 395; III, 19. 20, 143, 162 § yapya şıl
YAŞIL: yuşul yeşil meşil — III, 19
YAŞIN: şimşek, I, 236; II, 356; III, 22, 310, 319
YAŞINLIG: şimşekli — III, 50
YAŞLAMAK: yaş ot yemek — III, 308
YAŞLIG: yaşlı, genç olmayan — III, 42
YAŞLIG: yaşlı, yaşı olan (göz) — III, 42
YAŞMAK: gizlemek, saklamak — I, 425; III, 60, 208
YAŞNAMAK: şimşek çakmak, parlamak — I, 236; III, 310, 319
YAŞNATMAK: şimçek çaktırmak, parlatmak — II, 356
YAŞRU: gizli — III, 31
YAŞRUŞMAK: gizlemekte birlefmek — III, 101
YAŞSAMAK: gizlemek istemek — III, 305
YAŞUK: demir başlık, tulga — I, 67 bkz. aşuk, yışıklıg
YAŞUMAK: keylflenmek, sevinmek, III, 89
YAŞURGAN: her zaman gizleyen — III, 53
YAŞURMAK: örtmek, örtülmek, gizIemek. II, 79; III, 68
YAŞUT: gizli — II, 228; III, 8 bkz. beküt
YAT: yabancı-I, 433; III, 43, 148, 159 bkz. baz
YAT: taşlarla yagmur ve rüzgâr için yapılan kamlık, yadataşı ile yapılan bir türlü kamlık, kâhinlik. III, 3, 159
YAT: baz yabancı — III, 148, 159
YATÇI: ; aman — III, 307
YATGAK: hakanın ve ülkenin koruyucusu, muhaf ızı — III, 42
YATGAŞMAK: yatışmak, birlikte yatmak. III, 103
YATGAŞUK: bir yerde başkası ile yatan — III, 55
YATGAŞUK: ogrı yatsı, yatma 2amanı. III, 55
YATGURMAK: yatırmak, uyutmak — III, 99
YATIG: uyku; yatılacak yer — III, 12 bkz. yatık
YATIK: uyku; yatacak yer — III, 15 bkz. yat ıg
YATIKMAK: yabancılaşmak, yadlaşmak — III, 76
YATLAMAK: yada taşı ile afsun yapmak; yabancı saymak — III, 307, 308
YATLATMAK: yada taşı ile okutmak — II, 355
YATMAK: yatmak — I, 36, 233, 243, 386; II, 313; III, 42, 378
YATMAK: yaymak, sermek, II, 313 bkz. yadmak
YATSAMAK: yatmak veye uyumak istemek III, 304
YATTURMAK: yaydırmak — III, 93, 94 bkz. yadturmak, yittürmek
YATUK: atılan, unutulan her şey; tembel; şehirlerden — çıkmayan bir kısım Oğuzlar — III, 14
YATUK: iki cins iplikten (erişi yünden, argacı pamuktan) dokunan bir dokuma — III, 14
YATURMAK: yaydırmak, III, 93 bkz. yadturmak
YAVA: kolgan dikeni; hint ayvas ı; suyu tutmaca renk veren bir bitki I, 84; III, 26 bkz. yafa, yava
YAVA: sıcak, kuytu (yer) — III, 27 bkz. yafa, yava
YAVA: kolgan dikeni; hint ayvas ı; suyu tutmaca renk veren bir bitki I, 84; III, 27 bkz. yafa, yava
YAVA: sıcak, kuytu (yer), III, 27 bkz. yafa, yava
YAVALMAK: yavaşlamak, I, 397
YAVA: ; yavaş, yumuşak huylu — III, 10, 11 bkz. yafa ş
YAVAŞLANMAK: yavaşlanmak, dölekleşmek, yumuşak huylu olmak — III, 114
YAVÇAN: yavşan 0111. III, 37 bkz. yapçan
YAVÇUNMAK: yapıştırılmak — III, 109 bkz. yapçınmak, yapçunmak, yapçurmak, yapşunmak, yapşurmak, yavçurmak
YAVÇURMAK: yapıştımak. III, 98 bkz. yapçınmak, yapçunmak, yapçurmak, yapşunmak, yapşıırmak, yavçurmak
YAVGAN: yavan. III, 37
YAVGANLANMAK: yavan bulmak — III, 116, 117
YAVLAK: kötü, fena, değersiz, yavuz, dü; kün, her şeyin kötüsü — I, 177, 432, 516, 519; II, 74, 204; III, 43, 44, 133 § yavlak kişi
YAVRAMAK: digrek, sert, kati olmak, III, 278 bkz. t ıgdamak, tıgramak
YAVRIMAK: hali kötüleşmek, yoksulluk veya hastal ık yüzünden arıklamak — III, 304
YAVRITMAK: kötületmek, zayıflatmak, arıklatmak, I, 139; II, 352, 353
YAVSAMAK: gönül almak istemek, III, 306 bkz. yüvsemek
YAVUG: sel suyunun yüksekten yuvarlad ığı kaya parçası — III, 13
YAVUZ: kötü, fena — I, 84, 85, 103, 227, 248. 439, 483 bkz. yafuz
YAVUZLAMAK: kötü bulmak — III, 342
YAVUZLANMAK: kötü bulmak — III, 114
YAY: ilkbahar, yaz, I, 13. 82, 96, 170, 463; II, 97; III, 160, 161, 188
YAYA: insanın kuyruk sokumu bölgesl, kıçı (yalnız insanlarda) — III, 26, 170
YAYGARU: yaza doğru, III, 278
YAYGUK: kısrağın meme uçları, III, 27 bkz. yazguk
YAYIG: huyu dönek — III, 23 bkz. yayık
YAYIK: huyu dönek — III, 23 bkz. yayıg
YAYIKMAK: yaz olmak, baharla; mak — III, 191
YAYILGAN: yayılan, durmayan — III, 55 § yayılgan kişi; bir kararda durmayan, bir işte sebat etmeyen kimse — III, 55
YAYILMAK: ırgalanmak, yayılmak, salınmak — I, 412; III, 108, 191, 192bkz. yad ılmak, yazılmak
YAYINMAK: kendi kendıne yaymak — III, 86
YAYKALMAK: çalkanrnak; her ; eye gönlü meyil göstermek — III, 108
YAYLAG: yayla, yaylak, yazlanan yer, I, 13, 214; II, 355; III, 47, 265
YAYLAMAK: yaylamak — III, 311
YAYLATMAK: yaylatmak. II, 357
YAYMAK: çalkamak, kımıldatmak, sallamak, meyletmek, meylettirmek III, 245, 246, 247
YAYSAMAK: haset etmek, çekememek, I, 155
YAYTURMAK: çırptırmak, kımıldatmak. III, 100
YAZ: ilk yaz, yaz — II, 172, 285; III, 159, 285
YAZAK: otlak, III, 16
YAZAMAK: yazlamak, yazı geçirmek — III, 88
YAZGUK: kısrağın meme uçlan — III, 28 bkz. yayguk
YAZI: kır, ova, yazı, boş ve açık yer, boşluk, açıklık, alan — I, 94, 135, 329, 447; III, II, 24, 255 yaz ıkçı yazıcı, hısımlar arasında mektup getirip götüren elçi — III, 55
YAZIGLIG: çözülmüş, bağından çözülmüş — III, 49, 50 bkz. yazuk
YAZIKMAK: yaz olmak III, 76 bkz. yayıkmak
YAZILMAK: açılmak, yayılmak; yalabımak, güzelleşmek; çözülmek — I, 195, 233, 409; II, 285; III, 6, 78, 112 bkz. yadılmak, yayılmak
YAZINMAK: kendi kendine çözmek, çözünmek, çözülmek III. 84, 112
YAZIŞMAK: (çözmekte ve yaydan kirlşi çıkarmakta) yardım ve yarış etmek, III, 73
YAZLATMAK: yazlatmak, yazı geçirtmek, yaylatmak — II, 355
YAZLINMAK: çôzülmek — III, 110, 112, 228
YAZLIŞMAK: çözülmek III, 105
YAZMAK: şaşmak, yanılmak; çözmek; yazmak — I, 92; II, 20; IIl, 59, 111
YAZMAS: şaşmayan, yanılmayan — III, 59, 379
YAZOK: et pastırma — III, 16,
YAZSAMAK: çözmek istemek, III, 305
YAZTURMAK: çözdürmek; yanıltmak — III, 95
YAZUK: boşanmış, bağından çözülmü; — III, 16bkz. yazıglıg
YAZUK: günah, suç — I, 16, 203, 220, 521; II, 75, 135, 143, 169, 222, 261; III, 16
YAZUKLAMAK: suçu yüzünden yakalamak — III, 342, 343
YAZUKLUG: günahlı, III, 50
YAZUKSUZ: günahsız — I, 400; III, 16
YEBEÑ: kumlu, batak — III, 372
YEH: evet — III, 26, 118 bkz. yah
YEH: mü "tamam mı" anlamına bir kelime — III, 26 bkz. ye mü?
YEK: şeytan — I, 267; II, 236, 338; III, 156, 160
YEL: cin; cin çarpması — III, 144, 163
YELIM: tutkal, kendisiyle tüy ve tüye benzer şeyler yapıştırılan tutkal — III, 20, 70, 99, 108bkz. yelim,
YILIM: yelimlenmek tutkallanmak — III, 115 bkz. yelimlenmek
YELKIN: yelici, koşucu; misafir, yolcu, konuk — I — 31; III, 33, 37, 288, 309 bkz. elkin, yelkin
YELNEMEK: memesi dolup sarkmak — III, 310, 319 bkz. yelnemek
YELPETMEK: (ot, saman ve yem) ıslatmak, II, 351, 352 bkz. yalpatmak, yelpetmek
YELPETMEK: yelpazeletmek — II, 352 bkz. yelpetmek
YELPIRMEK: rüzgâr esmek, cin tutmuş gibi sağa sola sallanmak; nemlenmek, yeri ıslatmak — III, 93
YELVI: büyü, sihir, III, 33, 359 bkz. yalv ı
YELVLÇI: büyücü, sihirbaz III, 33
YEM: baharat — Itl, 5 ("yem" kellmesl yaln ız kullanılmaz, "ot" ile birlikte gelir) —
YEME: hep, bütün, tamamiyle; yine, dahi, I, 47, 106, 144, 459; II, 75, 118; III, 41, 278. 366 435 yemeçük buğday taşınan küçük çuval — III, 48
YEMEK: yemek, yeylp telef etmek, I, 55, 66, 79, 88, 116, 318, 323, 342, 343, 504; II, 69, 70. 311; III, 9, 16, 31, 67, 146, 159, 220, 222, 249
YEMET: evet — I, 51; III, 8 bkz. emet, evet, evet
YEMIŞ: meyve, I, 251, 263 bkz. yemiş
YEMRÜ: ; mek ağaç sökmekte yardım etmek — III, 103
YE: mü "bu sôzü kabul ettin mi? söyledi ğimi yapmak için kafana koydun mu?" anlam ına bir kelime. III, 26 bkz. yehmü?
YEMÜRGEN: dalma söken, koparan, III, 54
YEMÜRMEK: kesmek — III, 54 bkz. tomurmak,
YAMURMAK: yençimek ısırmak, kötüleşmek — III, 303 bkz. tençmek, yençmek, yunç ımak
YENÇMEK: ısırmak, yere vurup ayağıyle ezmek, dişle ısırarak parçaları birbirine katmak, kötüleşmek — III, 303. 435 bkz. tençmek, yençimek, yunç ımak
YENIG: yeğni, hafif — III, 92 bkz. yenik
YENIGÜ: doğurmak üzere olan, III, 36
YENIMEK: doğurmak (yalnız kadın için), III, 91, 92
YENITMEK: doğurtrnak — II, 317
YEÑEÇ: yengeç — III, 384
YEÑEK: heybe, bohça — III, 70 bkz. yetgek
YEÑGE: yenge, büyük kardeşin karısı — III, 380
YEÑI: yenl — I, 376; III, 369 bkz. yangi
YEÑMEK: yenmek, alt etmek — III, 391
YEÑŞÜRMEK: sıcağa soğuk karı; tirarak ılıştırmak, III, 400 bkz. yiñşürmek
YERÇÜ: sın, mezar — III, 30
YERDE: hemşeri. I, 407; III, 40
YER: kırtışı yeryüzü — I, 461
YERKÜÇ: tahtadan yapılmış kılıç gibi uzunca, enli bir ağaç parçasıdır, fırındaki ekmeği çevirmek için kullanılır — I, 452
YERMEK: yirmek, yaf bir şeyi demirle kesmeksizin uzunlamas ına yirmek, kolayca yarmak — III, 58 bkz. yırmak, yirmek
YER: sagrısı yeryüzü; yer yaygısı — I, 422
YERTÜRMEK: yirdirmek. III, 95
YERÜK: yirilmiş, uzunlamasına yirilmiş ve güzelligi gitmiş olan her şey, yirik, gedik — III, 18 bkz. yirük
YETEN: ok atılan tahta yay; atımcı yayı, hallaç yayı — III, 21 bkz. yeteñ
YETEÑ: yün atılıp kabartılan atımcı yayı — III, 372 bkz. yeten
YETGEK: heybe, bohça — III, 70, 77, 344 bkz. yerigek
YETIGEN: yedi kardeşler adı verilen yıldız, III, 37, 40, 247 bkz. yetiken
YETIKEN: yedi kardeşler adı verilen yıldız, III, 247 bkz. yetigen
YETILMEK: güdülmek, yedilmek. I, 106 bkz. yetilmek
YET(I)ŞMEK: yetişmek, erişmek. III, 183 bkz —
YETIZ: enli, enine geniş şey — III, 10
YETIZLIK: genişlik, bir şeyin eni — III, 52
YETMEK: yetişmek, erişmek II, 314 bkz. çetmek, yetmek
YETMEK: yetmek, yedeğinde götürmek — II, 314
YETMIŞ: kapanmış, iyileşmiş (yara) — I, 245 bkz. bütmiş
YETRÜLMEK: eriştirilmek; ilhak edilmek. III, 107 bkz. yetrülmek
YETRÜM: bırakılmış, salınmış — III, 47
YETRÜM: saç bırakılmış, salınmış saç — III, 47 bkz. yetüt saç
YETRÜŞMEK: birbirine erişmekte yardım etmek III, 101 bkz. yetrüşmek
YETTI: sayıda yedi — III, 27 bkz. yeti
YETÜT: askere imdat . II, 287
YETÜT: saç sonradan bırakılan saç, II, 287 bkz. yetrüm saç
YEVTILMEK: erişmek; olgı^nlaşmak. III, 81, 356 bkz. yıgılmak, yuvulmak
YEZEK: asker öncüsü, III, 88 bkz. yizek
YEZEMEK: aramak üzere dolaşmak, III, 88, 89
YEZNE: büyük kız kardeşin kocası — III, 35
YEDIŞMEK: kenar dikmekte yardım etmek — III, 70, 71 bkz. yedilmek, yedmek, yidmek
YEDILMEK: dikilmek ve içine eşya konulmak — III, 77 bkz. yedişmek, yedmek, yidmek
YEDMEK: bohça veya heybeyi toparlamak, uçlar ını birleştirmek III, 434 bkz. yedişmek, yedilmek, yidmek
YEG: yeğ, üst, üstün, daha lyl, lyl, hay ırlı — I, 59, 337, 384; III, 43, 133, 144, 160
YEL: yel, rüzgâr, esinti — I, 95, 251. 319, 354; II, 4, 154. 192, 229, 298; III, 93, 98, 108, 144, 161, 226, 247. 268, 360
YELDIRMEK: estirmek, ësmek — III, 98
YELIM: tutkal, kendlsiyle tüy ve tüye benzer şeyler yapı; tırılan tutkal, ökse — III, 20, 70, 99, 108 bkz. yelim, yilim
YELIMEN: dağınık şeklide yapılan çapul — III, 38 bkz. yalıman
YELIMLEMEK: yelek yapıştırmak; yolu araştırmak III, 343
YELIMLENMEK: tutkallanmak, III, 115 bkz. yelimlenmek
YELIN: kısrak memesi, tırnaklı hayvan memesi — III, 23
YELIÑ: yeli çok olan, III, 373
YELKIN: yelic!, ko; ucu; müafir, 'yolcu, konuk — I, 31; III, 33, 37, 288, 309 bkz. elkin, yikin
YELMEK: koşmak, III, 64
YELMEK: (aş, yemek) yenmek, yenilmek — III, 64, 185
YELNEMEK: memesi dolup sarkmak — III, 310, 319 bkz. yelnemek
YELPETMEK: (ot, saman ve yem) ıslatmak, II, 351, 352 bkz. yalpatmak, yelpetmek
YELPETMEK: yelpazeletmek — II, 352 bkz. yelpetmek
YELPIK: cin ve yel çarpması — III, 46
YELPINMEK: yele, cine çarpılmak, yel çarpmak, cin çarpmak; yelpazelenmek — III, 108, 144
YELPIŞMEK: nem çekmek, nem almak, taneler yaşlıktan yapışmak; yelpazelemekte yardım etmek — III, 100, 101
YELVIRMEK: yelpimek — III, 100 bkz. yalvırmak
YEM: azık, yemek, taam — I, 468, 480; III, 144
YEMIŞ: meyve — I, 251, 263; II, 12, 95, 146, 254; III, 12 bkz. yemi ş
YEMIŞLENMEK: yemi; lenmek, yemiş, meyve vermek, meyvelenmek. II, 269; III, 114, 197
YEMSINMEK: yenneksizin yer gibl göriınınek. III, 109
YEMŞEN: Kıpçak ülkeslnde blten blr k ır yemişi — III, 37
YENIK: yeğni, hafif — III, 18 bkz. yenig
YEN: giyen, elbise; yeni. II, 109, 187, 233; III, 362
YER: yer, yeryüzü, toprak — I, 15, 16, 33, 75, 97, 107, 119, 139, 146, 147, 150, 164, 219. 234, 247, 265, 268, 287. 288, 292, 296. 301, 309, 313, 325. 361, 364. 416 422, 423, 429, 438, 439, 461, 465, 466, 468. 469, 488. 489, 494, 495, 496, 498, 509, 510, 517. 523, 525; I
YER: kumaşın veya ağacın bir yüzü. III, 142
YERE: yöre, çevre — III, 24 bkz. yöre, yüre
YERETMEK: yerinmek, tembellik etmek — II, 315, 316
YERGÜ: hakir, yerilmiş. II, 29
YERMEK: yermek, beğenmemek, iğrenmek, zemmetmek, hakir görmek — I, 149, 419; III, 185
YERSINMEK: bir yeri yurt 001111110^III, 109
YETI: sayıda yedi — III, 227 bkz. yetti
YETIK: işlerinde becerikII, güç işleri başaran — III, 18
YETILMEK: erişilmek, yetişilmek III, 77
YETILMEK: güdülmek, yedilmek — I, 106 bkz. yetilmek
YET(I)ŞMEK: yetişmek, erişmek . III, 183 bkz. yet(i)şmek
YETMEK: yetişmek, erişmek — I, 192, 421, 424; II, 274, 314; III, 406 bkz. çetmek, yetmek
YETRÜLMEK: eriştirilmek; ihkak edilmek III, 107 bkz. yetrülmek
YETRÜŞMEK: birbirine erişmekte yardım etmek III, 101 bkz. yetrüşmek
YETSEMEK: yetişeyazmak — III, 304
YETSIKMEK: erişilmek; ya; lanmak, kocalıp düşkünle; mek — I, 21; III, 106
YEYSEMEK: yemek istemek — I, 20; III, 304
YIDIŞMAK: bir şeyin parçaları birbiri içinde çürüşmek, yıpraşmak. III, 70
YID: koku — III, 48 bkz. yid
YIDIG: kötü kokan her şey, III, 12
YIDIGLIK: kokmuşluk, yıpranmışlık — III, 51
YIDIG: ot üzerlik otu, III, 12 bkz. eldrük, ilrük, yüzerük
YIDIMAK: kötü, fena kokmak, bozulmak — III, 86, 260
YIDLAMAK: koklamak, III, 308
YIDLANMAK: kokmak, bozulmak — III, 110
YIDLAŞMAK: koklaşmak — III, 104
YIGAÇ: ağaç, ağaç parçası; erkegin erkeklik aygıtı; fersah (eskl bir yer ölçüsü) — I, 14, 18, 152, 174, 198, 219, 244, 249, 251, 254, 260, 263, 271, 283, 290, 294, 297, 312, 319, 439, 485, 502, 503, 505, 511; 11. II, 20, 24, 29, 37, 69, 70, 80, 85, 91, 101, 122, 1
YIGAÇLANMAK: ağaçlanmak — III, 113
YIGAÇLIK: ağaçlık, ağaçlı olan yer, kereste bulunan yer, III, 51
YIGDAÇI: yığan, toplayan; engel — olan, al ıkoyan — III, 106
YIGILGAN: daima yığılan — III, 54
YIGILMAK: toplanmak; çeklnmek, kaçınniak — III, 79, 80
YIGILMAK: erişmek, olgunlaşmak — III, 81 bkz. yevülmek, yuvulmak
YIGIM: yığılmı; — III, 19 bkz. yıgın
YIGIN: yığın, küme, yığılmış — I, 15; III, 19, 22 bkz. yıgım
YIGINMAK: kendi kendine yığınmak — III, 84
YIGIŞMAK: yığışmak, yığmakta yardım ve yarış etmek — III, 73
YIGLAMAK: ağlamak I, 272, 504; II, 232; III, 258, 309, 321 bkz. ıglamak
YIGLAŞMAK: ağlaşmak — III, 322 bkz. ıglaşmak
YIGLATMAK: ağlatmak — II, 355
YIGLIŞMAK: toplaşmak — III, 105
YIGMAK: yığmak, toplamak; bir şeye engel olmak, alıkoymak. I, 15, 399, 504; III, 61
YIGRILMAK: kötüleşmek, büzülmek, titremek I, 248; III, 107, 108
YIGTURMAK: yıgdırmak; bir şeyden alıkoydurmak — III, 95, 96
YIKILGAN: daima yıkılan, yıkılgan — III, 54
YIKILMAK: yıkılmak — I, 348; III, 81, 82
YIKIŞMAK: yıkmakta yardım etmek — III, 74
YIKMAK: yıkmak, yıkılmak — I, 85, 343, 384; III, 20, 63
YIKSAMAK: yıkmak istennek — III, 306
YIKTURMAK: yıktırmak — III, 97
YIL: yıl, sene — I, 345, 346, 349, 447, 513; II, 118, 331; III, 5, 7, 69, 76, 131, 162
YIL: at yelesi — III, 13 bkz. yal, yal ıg
YILAN: yılan — I. 17, 228; II, 18; 20, 275, 279; III, 29, 39, 367 § nek y ılan; ejderha — III, 155 § ok yılan; kendini insan ve başka şeyler üzerine atan bir yılan — I, 37; III, 29 § sogan yılan; tulum gibi iri bir yılan — I, 409
YILAN: yılı Türkler'in on ikili yıllarından biri , I, 346; III, 30
YILDIZ: ağacın kökü, damarı, III, 40
YILDIZLANMAK: köklenmek, bir yere yerleşmek, soylanmak — III, 116
YILDIZLIG: köklü — III, 40 § tüplilg
YILDIZLIG: asaletli, köklü, III, 40
YILGIN: ılgın, ılgın ağacı, Tamariska — III, 37
YILGINLANMAK: ılgın ağacına sahip olmak, III, 117
YILIG: ılık, sıcakla soğuk arası, I, 31, 64; III, 14, 51 bkz. ılıg
YILIMAK: ılımak — III, 91
YILINÇGA: (aş) tadı, tuzu, yağı olmayan yemek, III, 433 bkz. yalınçga
YILIRMAK: ılımak, az ışınmak — I, 179; II, 283
YILIŞMAK: ılıçmak, ılıklaşmak — III, 74, 75
YILIŞMAK: birbirini töhmetlemek, itham etmek — III, 75 bkz. yal ışmak
YILITMAK: sıtma tutmak, sıtınadan vücudu ısınmak; ılıtmak, II, 316, 317
YILKI: hayvan, yılkı, hayvan sürüsü, dört ayakl ı hayvanlara verilen genel ad — I, 21, 91, 241, 257, 285, 330, 332, 412, 461, 481, 482; II, 96; III, 34, 76, 90, 104, 131, 178, 292, 300
YIMIRTGA: damarsız olan her türlü yeşillik; hıyar gibi gevşek olan her nesne — III, 433
YIN: in — III, 6 bkz. in, yin
YINÇGE: ince — III, 380 bkz. yinçge
YIP: ip, tel kendisiyle at bağlanan uzun örk — I, 158, 165, 178, 185, 213, 220, 236, 253, 302, 414, 523, 524; II, 8, 9, 98, 120, 132, 180, 189, 194, 207, 227, 236, 244, 330, 334, 354, 362; III, 3, 104, 255, 286, 388, 426, 428, 444
YIPAR: misk I, 327; II, 4, 6, 122; III, 7, 28, 48, 96. 180, 308 bkz. yipar
YIPARLIG: misk kokan, miski, anberi olan — III, 48, 50
YIPLAMAK: ip üzerinde oynamak, cambazlık etmek, III, 308
YIPLAMAK: iple kıl aldırmak — III, 307
YIPLAŞMAK: iple birbirinden kıl yolu; mak — III, 104
YIPLATMAK: ipletmek, iple kıl yoldurmak — II, 355
YIR: koşma, türkü, hava, ır, musikide ırlama, gazel — II, 14, 135; III, 3, 131, 143
YIRAGU: çalgıcı, şarkıcı, çağırıcı — III, 36
YIRAK: uzak, ırak — I, 97, 309, 456; III, 28, 29
YIRAKLANMAK: uzak bulmak — III, 115
YIRAKLIK: uzaklık, ıraklık — III, 51
YIRAMAK: uzakla; mak, ırak olnnak — III, 88, 366, 422 bkz. yaramak
YIRATMAK: uzaklaştirmak — II, 315
YIRLAMAK: şarkı, gazel söylemek, ırlamak III, 3, 308
YIRMAK: yirmek — III, 58 bkz. yermek, yirmek
YIRTILMAK: yırtılmak. I, 41; III, 106, 107
YIRTINMAK: yırtar görünmek. III, 108
YIRTIŞMAK: yırtmakta yardım etmek, III, 101
YIRTMAK: yırtmak — I, 323, 341; III, 435
YIŞ: sıkışma — III, 4 bkz. yuş
YIŞ: iniş, yokuş — III, 4, 143 § art
YIŞ: yokuş iniş — III, 4
YIŞ: bolmak sıkı; mak — III, 4
YIŞIG: ip; kayıştan örülmüş bağ; boyundurukkayışı — I, 126, 158, 165, 183, 196, 209, 276, 427; II, 123, 216, 349; III. 13
YIŞIGLIG: ipli, ipi olan — III, 49
YIŞIKLIG: tulgalı, tulga giymi; — III, 50 bkz. aşuk, yaşuk
YITITMAK: biletmek — II, 317 bkz. yanutmak
YI: sık ve birbirine girmiş; elbisenin yivi, dikişi, dikiş, pabuç diki; l; dağ yivi; diş ve ağaçların birbirine girınesi. III, 25, 216, 229, 283 bkz. cigi, yigi
YIÇI: terziII, 3; III, 216
YID: koku, III, 48 bkz. yıd
YIDMEK: bohça veya heybeyi toparlamak, uçlar ını birleştirmek III, 443 bkz. yedişmek, yedilmek, yedmek
YIG: iğ, I, 48, 85 bkz. ig, ik, yik
YIG: gemin damağa gelen parçası — III, 144
YIG: çiğ, pişmemiş. I, 338; III, 144 bkz. yik
YIGDE: iğde — I, 31; III, 31, 147 bkz. yikte
YIGI: sık, birbirine girmiş, sıralanrnış, (dikişte)sağlam. III, 25, 216, 229 bkz. cigi, yi
YIGIRME: sayıda yirmi. III, 48 bkz. yigirmi
YIGIRMI: sayıda yirmi — III, 48 bkz. yigirme
YIGIRMINÇ: sayıda yirminci. I, 132; III, 449
YIGIT: yiğit, genç, her şeyln genci — I, 25, 263, 400; II, 113; III, 8, 16, 917, 356, 386. 420
YIGITLIK: yiğitlik, gençlik, I, 143, 511; III, 51
YIGNE: igne, II, 3, 120, 150; III, 35
YIGRENMEK: tüyü ürperrnek, iğrenmek III, 109
YIGTÜRMEK: bir şeyle iyilik etmek, III, 96 bkz. yiktürmek, yüftürmek, yüvmek
YIGTÜRMEK: incitmek III, 97
YIK: iğ — III, 144 bkz. ig, ik, yig
YIK: çiğ, pişmemiş — I, 338 bkz. yig
YIKEN: hasır yapılan kovalak otu — III, 23
YIKLEMEK: çiğnemek — III, 309, 310 bkz. egleşmek, iklemek, ikleşmek
YIKTE: iğde, I, 31 bkz. yigde
YIKTÜRMEK: bir şeyle iyilik etmek — III, 96 bkz. yigtürmek, yüftürmek, yüvmek
YILIK: ilik — I, 72, 119 bkz. ilik
YILIKLIG: ilikli, iliği olan, III, 52
YILIM: tutkal II, 20, 70, 99, 108 bkz. yelim, yelim
YILMIRMEK: ılımak, ılır gibi olmak — III, 100
YIMLEMEK: gözle işaret etmek, III, 310 bkz. imlemek
YIN: beden, vücut, insan bedeni — I, 179, 261, 275; II, 151; III, 92, 145, 154, 278
YIN: tüy, £101-1. I, 167, 217, 315; III, 109
YIN: koyun pisliği, davar tersi, hayvan pisli ği — I, 49; III, 5 bkz. in § koy yini; koyun 101-51. III, 5
YIN: in, hayvan ini — I, 49; III, 5 bkz. in, y ın
YINCÜ: inci — I, 31 bkz. cinçü, yinçü, yünçü
YINÇGE: ince — III, 380 bkz. yınçge § yinçge turku; ince ipek kunia ş — III, 380
YINÇGE: kız odalık kız — III, 380 bkz. yinçke kız
YINÇGE: kişi Tanrı'ya ibadet eden, tapan — III, 380
YINÇGELEMEK: ince saymak, inceltilek III, 411
YINÇGELENMEK: alçak gönüllülük etmek; odal ık edinmek; Tanrı'ya karşı küçüklük göstermek, tapmak, ibadet etmek — III, 450
YINÇKE: kız yatağa alınacak, yetişkin cariye ve kız, kız oğlan kız — I, 326 bkz. yinçge kız
YINÇÜ: inci; cariye — I, 31, 273, 387, 390. 396, 419; II, 9, 31, 79, 100, 122, 127, 146, 154, 243, 288; III, 30, 229, 289 bkz. cincü, yincü, yünçü
YINDMEK: aramak, sormak — III, 66 — bkz. yinmek
YINDÜRMEK: kayıbı arattırmak. III, 99
YINEDMEK: sağalmak; yeğnilmek — II, 317 bkz. yinetmek
YINETMEK: sağalmak; yeğnilınek — II, 317 bkz. yinedmek
YINMEK: arannak, sormak- III, 66 bkz. yindmek
YIÑ: sümük — II, 326; III, 362
YIÑ: atmak sümkürmek — II, 326 bkz. yiñitmek
YIÑDEGÜ: sümüklü (çocuklara bununla sövülür) — III, 387
YIÑITMEK: sümkürmek II, 326 bkz. yiñ atmak
YIÑŞÜRMEK: sıcağa soğuk karı; tırarak ıliştırmak, III, 400 bkz. yeñşürmek
YIPAR: misk — I, 327; 11; 4. 6, 122; III, 7, 28. 48, 96, 180, 308 bkz. y ıpar
YIPIN: koyu kırmızı, kızıl — III, 21 bkz. bayın, yipkil, yipkin
YIPKIL: erguvan renginde olan — III, 46, 47 bkz. bay ın, yipin, yipkln,
YIPKIN: menekşe rengi, erguvan renginde olan, konur, koyu k ırmızı — I, 395; III, 37, 47 bkz. bayın, yipln, yipkil
YIRILGEN: daima çatlayan, yarılan, yirilen. III, 55
YIRIŞMEK: yirişmek, ylrilmek, ayrılmak; gülümsemek; kuvvetsizleşmek — III, 72, 73
YIRMEK: yirmek, III, 58 bkz. yermek, yırmak
YIRÜK: yirilmiş, uzunlamasına ylrilmiş ve güzelliği gitmiş olan her ; ey, yirik, gedik — III, 18 bkz. yerük
YIŞILMEK: eli işe yatışmak, udumlaşmak — III 79 bkz. işilmek, yuşılmak, yuşulmak, yüşilmek, yüşülmek
YIŞIM: soğukta dizlere giyilen nesne, bir çe şit çakşır — III, 19
YIŞIMLENMEK: yişim giynnek, tozluk giymek — III, 115
YITIK: keskin, bilenmiş — I, 384; III, 18
YITIK: yitik şey, kaybolan şey, II, 182 bkz. tiyül, yitük
YİTIKLEMEK: kaybolanı aramak, III, 343
YITIM: keten tohumıı — III, 24
YITMEK: kaybolmak, yitmek. I, 467; II, 314
YITTILRMEK: kaybettirmek, ' bir şeyi bohça ve bohçaya benzer şeylerde saklatmak — III, 94 bkz. yağturmak, yatturmak ;
YITÜK: kaybolan şey, yıtik. II, 115, 182; III, 18, 181 bkz. yitik
YITÜKLIG: bir şey yitiren, kaybeden, III, 18
YITÜRMEK: kaybetmek, yitirmek. III, 67
YIZ: sele otu, çiğ otu, sele sazı, Artemlsia abrotonon (kamı; tan daha ince ve yumuşak olup göçebelerce çadır örtüsü yapılır) — III, 135, 143
YIZEK: askerin önde giden bölüğü, öncül — III, 18 bkz. yezek
YODLUŞMAK: silinmek III, 105
YOĞMAK: silmek, bozmak, mahvetnnek — III, 434
YOĞSAMAK: silmek Istemek — III, 305
YODTURMAK: sildirmek III, 94 bkz. yutturmak
YODULMAK: silinmek, yok edilmek — III, 77
YODUNMAK: sllinmek — III, 83
YODUŞMAK: (leke, kitapta yanlı; vb. ) silmek ve gidermek işinde yardım etmek, III, 70
YOG: matem, yas, ölü gömülmesinden sonra üç veya yedi güne kadar verilen yemek. III, 143
YOG: basan ölü gömüldükten sonra verilen yemek — I, 399
YOGDU: devenin çenesi altındaki uzun tüyler III, 30 bkz. cugdu, yogru, yogruy, yugdu
YOGLAMAK: ölü için yemek vermek. III, 309
YOGRI: çanak, III, 31, 32
YOGRU: deve tüyünün uzunları . III, 31 bkz. cugdu, yogdu, yogruy, yugdu
YOGRULMAK: yogrulmak. I, 248; III, 107
YOGRUM: bir defada yoğrulacak kadar olan — III, 47
YOGRUŞMAK: yogruşmak, yoğrulmak, yoğurmakta yardım etmek — II, 122; III, 102
YOGRUY: deve tüyünün uzun olanları . III, 31 bkz. cugdu, yogdu, yogru, yugdu
YOGUN: yogun, şişkin, kalın — III, 29
YOGURGUÇ: şehriye ve benzeri şeylerin açılmasında kullanılan oklağı — I, 493
YOGURKAN: yorgan — I, 197, 210; II, 137, 141; III, 54, 110, 253
YOGURMAK: yogurmak — II, 102
YOGURT: yogurt, I, 182, 208; II, 189, 295; III, 164, 190
YOGURTMAK: yogurtmak — III, 436
YOK: çanak bulaşıgı, III, 4 bkz. yak, yak yuk, yok yak, yuk, yuk yak
YOK: yok — I, 68, 70, 323, 360, 368, 420; II, 28; III, 3, 143, 147, 151, 154, 239
YOKADMAK: yok olmak, III, 384
YOKAR: yukarı — I, 142, 320 bkz. yokaru, yukaru
YOKARU: yukarı — II, 4, 6, 35, 81, 198, 260; III, 285 bkz. yokar, yukaru
YOKLAMAK: yükselmek, çıkmak — III, 212, 221
YOKLATMAK: yükseltmek, dağa çıkartmak — II, 355
YOK: yak çanak bulaşıgı — III, 4 bkz. yak, yak yuk, yok, yuk, yuk yak
YOK: yer yokuş yer — III, 4
YOL: yol, sefer, ani yola çıkma — I, 53, 63, 66, 92, 155, 173, 196, 204, 208. 247, 292, 332, 342, 458; II, 8, 29, 98, 176, 197, 212, 214, 232; III, 64, 87, 144, 187, 288, 292, 343, 387, 423, 450
YOLAK: çay — I, 222; III, 17 bkz. yul, yulak
YOLAK: çıgır, çılga, kırlardaki küçük yol; yol yol çizgili olan her ; ey — III, 17 § yolak barç ın; yol yol çizgileri bulunan ipek kumaş — III, 17
YOLDRAMAK: (maden ve cevher) parlamak — III, 437 bkz. yoldr ımak yoldrımak (maden ve cevher) parlamak — III, 437 bkz. yöldramak
YOLDRUGA: kılıç gibi uzunca bir bitki, III, 433 bkz. yoldurga
YOLDRUK: cilâlı, parlak, süslü, III, 432 bkz. yaldruk, yuldruk
YOLDURGA: kılıç glbi uzunca blr bltki — III, 433 bkz. yoldruga
YOLGIRMAK: yolda rastlamak — II, 193
YOLIÇ: keçi kıllarrnın diplerinde bulunan yumuşak ince yün — III, 27 bkz. yovl ıç, yulıç
YOLITMAK: yagma ettirmek — II, 316 bkz. yoluşmak, yolutmak, yulıtmak, yulumak, yuluşmak, yulutmak yolkaşmak
YOLKMAK: sıyırmak; çatlatmak; yolmak, bir şeyden herhangi bir şeyi çıkarmak, soymak; faydalanmak, elde etmek, III, 435, 436
YOLKUNMAK: sıyrılmak, III, 110
YOLKUŞMAK: birbirinden kâr veya fayda elde etmek, III, 103, 10
YOLMAK: yolmak, yolmak için kaynar suya b ırakmak; kurtarmak, bırakmak, salıvermek; istinsah etmek, II, 24; III, 63, 64
YOLRATMAK: parlatmak — II, 353 bkz. yalratmak, yalr ıtmak, yolrıtmak
YOLRITMAK: alevlernek, parlatmak — II, 353 bkz. yalratmak, yalr ıtmak, yolratmak
YOLSUZ: yolunu azıtan kimse — III, 40
YOLTGA: bir ; eyle alay etme — III, 432 bkz. yaltga, yultga
YOLTGA: kılmak alay etmek, maskaraya almak — III, 432
YOLTURMAK: para verdirerek köleyi azat ettirmek; yoldurmak. III, 97
YOLUG: fidye, feda, kurban — I, 210, 243, 399; III, 13, 333
YOLUGLUG: fidyeli, fidyesi verilmiş olan — III, 49
YOLUNMAK: yolunmak; azat edllmek, bırakılmak, bo; anmak — III, 85
YOLUŞMAK: yağnıala{mak — III, 75 bkz. yolıtmak, yolutmak, yulıtmak, yulumak yuluşmak, yulutmak
YOLUTMAK: yağma ettirrnek — II, 316 bkz. yolıtmak, yoluşmak, yulıtmak, yulumak, yuluşmak, yulutmak
YONAK: hayvanların sennerleri altına konan şey, çul çuval parçası III, 29
YONINDI: yonuntu, talaş, III, 30
YONINMAK: yonar göstermek, III, 86 bkz. yo-nunmak
YONULMAK: yonulmak, III, 82
YONUMAK: yonmak I, 384
YONUNMAK: yonar göstermek — III, 86 bkz. yonınmak
YONUŞ: yontmakta yardım ve yarış etmek — III, 75
YOÑAG: beye birini geçme, gammazlık etme — III, 376
YOÑAMAK: beye birini geçmek, gammazlık etmek, yanılmak, şikâyet etmek III, 397
YOÑATMAK: koğulamak, II, 326, 327
YORÇI: usta kılavuz, III, 30
YORIDAÇI: hısımlar, dünürler arasında gelip giden adam — II, 51
YORIGA: yorga yürüyen (at için) — III, 174
YORIGÇI: hısımlar, dunürler arasında gelip giden adam — II, 51
YORIGLI: yürümeyi düşünen — I, 326
YORIGU: yürünecek yer ve zarnan — III, 36
YORIK: akma, yürüme, gidiş, huy — I, 378; II, 40; III, 15 bkz. bor ık, yoruk
YORIK: tabir (rüya vb. ) sözün gidişi, anlaşılışı III, 18 bkz. yormak, yörük
YORIK: uz dilli — III, 15
YORIK: tıl fasih dil III, 15
YORIMAK: yürümek, gitmek, varmak; ismi varıp yayılmak; yürüyüp yorulmak — I, 167; II, 41; III, 31, 87, 219, 375 bkz. yormak
YORINÇA: yonca — III, 375 bkz. yorınçga
YORINÇGA: yonca — I, 431; III, 433 bkz. yorınça
YORIŞMAK: yürüşmek; yol yol olmak, yıpramak — III, 72
YORITMAK: yürütmek, (ilâç) içini sürdürmek I, 115; III, 315
YORMAK: tabir etmek, yorrnak — III, 125 bkz. yor ık, yör(ik
YORMAK: yürümek. I, 456; III, 87 bkz. yorımak
YORTMAK: dört nala koşturmak, bir işe başlamak üzere yürümek, III, 356, 435
YORTUG: savaş gününde veya bir yere giderken hakan ın yanında bulunan kimseler — III, 42
YORTUŞMAK: at yürütmekte yarış etmek — III, 101
YORUK: gidiş, huy, I, 27 bkz. borık, yorık
YORULMAK: çözülmek. III, 78 bkz. yörmek
YORUTGAN: çok osuran, osurgan — III, 52
YORUTMAK: osurmak, III, 52
YOTTURMAK: sildirmek — III, 94 bkz. yoddurmak
YOVLIÇ: keçl kıllarının diplerindeki yumuşak ince yün — III, 27 bkz. yol ıç, yulıç
YOZAMAK: (kısraktan başka hayvan) kısır kalmak — III, 88 bkz. kısır bolmak
YOZMAK: çok aknnak — I, 192 bkz. yilzmek
YÖK: kuş tüyü, kuş yeleği, ok yelegi. 111 143 bkz. yüg, yük, yüñ
YÖKLETMEK: oka yelek taktırmak. II, 356 bkz. yükletmek
YÖRE: yöre, çevre, bir ; eyin etrafı — III, 24 bkz. yere, yüre
YÖRGEK: örtü — II, 289
YÖRGEK: bolmak örtülmek, gök kara dumanla örtülmek II, 289
YÖRGEMEÇ: işkembe ve bağırsağın incecik kıyılarak bağırsak içinde kızartılması veya pişirilmesi suretiyle yapılan yemek — III, 55
YÖRGEMEK: sarmak, III, 307
YÖRGENÇ: dağ dönemed, dağ büklümü, buküntülü, kıvrık — III, 387 bkz. tezginç
YÖRGENÇ: ağaçlara sarılıp onları kurutan bir çeşit bitki, sarmaşık — III, 387
YÖRGENÇÜ: sargı, dolak — II, 346; 111. 296
YÖRGENMEK: örtülmek, sarılmak. I, 331; II, 303; III, 110 bkz. yörkenmek, yürgenmek
YÖRGEŞMEK: sarılmak, birbirlne girmek, dolaşmak, karışmak. I, 395, 437; II, 285; III, 104 bkz. yörke şmek, yürgeşmek ;
YÖRGETMEK: sardırmak — II, 354
YÖRGEYEK: ulanmış, I, 135
YÖRKENMEK: örtülmek, sarılmak. I, 331; II, 303; III, 110 bkz. yörgenmek, yürgenmek
YÖRKEŞMEK: sarılmak, birbirine girmek, dolaşmak, karışmak. I, 395, 437; II, 285; III, 104 bkz. yörge şmek, yürgeşmek ;
YÖRMEK: çözmek III, 58, 185 bkz. yorulmak
YÖRÜK: tabir (rüya vb. ) sözün gıdişi, anlaşılışı — III, 18 bkz. yorık, yormak
YU: kadınların bir şeyden utandıkları zaman söyledikleri bir kelime — III, 215
YUBAGU: üzerinde durulmayan, yapılmaması gereken, III, 36
YUBAKULAK: sıtmadan titreme — III, 56
YUBALMAK: ihmal edilmek, yüzüstü bırakılmak, üzerinde durulnnamak — III, 76
YUBALMAK: karışmak — III, 76 bkz. burbaşmak, yubanmak
YUBAMAK: ihmal etmek, yüzüstü bırakmak, üstüne düşmemek. III, 86 bkz. burbamak, buybamak
YUBANMAK: karışnnak — III, 83 bkz. burbaşmak, yubalmak
YUBANMAK: çekinmek, bırakmak — III, 83
YUBATMAK: savsaklatmak, savsaklamay ı emretmek — Asıl anlamı burbatmak, yap yup kılmak, yubılamak, yuplamak,
YUBILAMAK: aldatmak, hile yapmak, al etmek. , II, 315; III, 327, 328 bkz. burbatmak, yap yup k ılmak, yubatmak, yuplamak
YUDKI: karanlık, ekşi — II, 250
YUDRUKLANMAK: elini yumruk yapmak — III, 116
YUDRUK: yumruk. III, 42, 43
YUDUG: başkasının suçu yüzünden kendine sötgelen kimse-III, 12
YUDUG: çocuklara sövülen bir kelime — III, 13bkz. yud ııt
YUDURMAK: almak, yükleırıek — I, 371 bkz. yüdürmek
YUDUT: hayırsız, kendine hayrı olmayan; bir çeşit küfür (sövme) — III, 8, 13 bkz. yud ııg
YUDUTMAK: soğukta dondurarak öldürmek — II, 302 bkz. budutmak
YUFGA: ogulluk, oğulluğa alınmış — lll; 32
YUFGADMAK: yozlaşmak, dik ba; lı olmak — II, 354 bkz. yufgatmak, yuvgalanmak
YUFGATMAK: yozlaşmak, dik başlı olmak II, 354 bkz. yufgadmak, yuvgalanmak
YUFKA: ince, yufka, ucuz, II, 294, 350; III, 34, 204, 302 bkz. yupka, yuvga
YUFKALANMAK: yaltaklanmak, yavuncımak — III, 203, 204
YUFLUŞMAK: yuvarlanmak. III, 105 bkz. yuvluşmak
YUFUŞMAK: yardımlaşmak, birbiriyle dost olmak, III, 73 bkz. yüfü şmek
YUGA: katmer, yuka, yufka — III, 27, 34, 35 bkz. yuvga § katma yuga; ya ğda pişirilen ufalanmış ekmek I, 433
YUGAÇ: bir dere veya ırmagın karşı tarafı — III, 8, 9 bkz. yuguç
YUGAK: su kuşu — I, 222; III, 17
YUGÇI: yuyucu, yıkayıcı — II, 171
YUGDU: devenin uzamış olan tüyleri . I, 31; III, 30 bkz. cugdu, yogdu, yogru, yogruy
YUGRUŞ: Türkler'ce halktan vezirlik derecesine ç ıkan adann, hakandan bir derece a şağıdır, yalnız Türkler'e özgedir — III, 41
YUGUÇ: ırmak ve derenin arkası — I, 18 bkz. yugaç
YUK: çanak bulaşığı, kaptaki bulaşık — III, 4, 143 bkz. yak, yak yuk, yok, yok yak, yuk yak yukaru yukarı — III, 180 bkz. yokar, yokaru
YUKMAK: bulaşmak, sıvanmak, sirayet etmek — III, 63
YUKTURMAK: sürdürmek, bulaştırmak, III, 96
YUKULMAK: bulaşmak, sıvanmak — III, 81
YUKUŞMAK: bulaşmak, yayılmak — III, 24, 74 bkz. tokuşmak
YUK: yak çanak bulaşiğı, kaptaki bulaşık — III, 4 bkz. yak, yak yuk, yok, yok yak, yuk
YUL: kaynak, çay, pınar, su pınarı, kaynağı, gözü — 111, 4, 144 bkz. yolak, yulak § yul yulakş küçük küçük bir çok su p ınarları. III, 17
YULA: kandil — I, 200; III, 25, 26
YULAK: küçük küçük birçok su p ınarları. III, 17 bkz. yolak, yul
YULAKLANMAK: pınarlanmak, pınarlar çogalmak, III, 115
YULAR: at yuları. III, 9, 28 yularlamak yularlarnak, baglamak. III, 9
YULARLANMAK: yularlanmak, yular takılmak. III, 114
YULARLIG: yularlı, yularlanmış — III, 49
YULDRUK: cilâlı, parlak, süslü — III, 432 bkz. yaldruk, yoldruk
YULDUZ: yıldız, yıldızların genel adı — I, 96; II, 303; III, 40, 149, 378
YULIÇ: keçi kıllarının diplerlnde bulunan yumuşak ince yün — III, 27 bkz. yol ıç, yovlıç
YULITMAK: yagma ettirmek II, 316 bkz. yolıtmak, yoluşmak, yolutmak, yulumak, yuluşmak, yulutmak
YULKUNMAK: sıyrılmak — III, 110 bkz. yolkunmak
YULTGA: bir şeyle alay etme — III, 432 bkz. yaltga, yoltga
YULTGA: kılmak alay etmek, maskaraya almak. III, 432
YULUMAK: birine yardım etmek; birini yağma etmek, III, 90, 91 bkz. yolıtmak, yoluşmak, yolutmak, yulıtmak, yuluşmak, yulutmak
YULUN: murdar ilik, kokar ilik , III, 23
YULUŞMAK: yağmalaşmak — III, 75 bkz. yolıtmak, yoluşmak, yolutmak, yulıtmak, yulumak, yulutmak
YULUTMAK: yağma ettirmek — II, 316 bkz. yolıtmak, yoluşmak, yolutmak, yulıtmak, yulumak, yuluşmak
YUL: yulak küçük küçük birçok su p ınarlan III, 17
YUMAK: yıkamak. III, 45, 66, 157, 249
YUMDARMAK: toplamak — III, 98
YUMGAK: yumak, yuvarlanan ve yuvarlak olan her şey, III, 44 § yumgak tene; yuvarlak tane, ki şniş. III, 44
YUMGAKLANMAK: yumak, yuvarlak yapılmak — III, 116
YUMGI: toplu, çok, III, 35
YUMGIN: toplu olarak, toptan, hep birden, bütün — II, 294; III, 240
YUMINMAK: yumar gibi görünmek III, 86 bkz. yumunmak
YUMITGAN: daima toplanan — III, 53
YUMITMAK: toplanmak — I, 69; II, 312, 317 bkz. yumutmak
YUMIZ: (er) etli, tiknaz (adam), III, 10 bkz. yumuz er
YUMLUŞMAK: yumulmak — III, 105
YUMMAK: yummak — III, 64 bkz. yümmek
YUMŞAK: yumuşak — II, 74, 295; III, 44, 276, 320
YUMŞAKLANMAK: yumıışamak, yaltaklannnak — III, 116
YUMŞAMAK: yumuşamak, I, 110, 441; III, 306, 320
YUMŞATMAK: sepiletmek, yumuşatmak, sözü veya kitabı çabuk çabuk söylemek ve okumak — II, 354
YUMULGAN: daima yumulan, III, 55
YUMULMAK: yumulmak — III, 55 bkz. yümülmek
YUMUNMAK: yumar gibi görünmek III, 86 bkz. yumınmak
YUMUR: hayvanların göden bağırsağı. III, 9
YUMURLAMAK: yumru yapmak, toplarrıak — I, 389
YUMURLANMAK: toplanmak, II, 270; III, 114
YUMURTGA: yumurta, bütün kuşların yumurtaları, insanların ve hayvanların taşakları. II, 313; III, 433
YUMUŞ: hizmet, vazife, elçilik, iki ve ikiden art ık kimse arasında elçilik I, 484; III, 12
YUMUŞÇI: melek, III, 12
YUMUŞGA: kızılcık veya "güren" denilen dag yemi şi — III, 48 bkz. yafışgu
YUMUTMAK: toplanmak — I, 214 bkz. yumıtmak
YUMUZ: (er) etli, tıknaz (adam) — III, 10 bkz. yumız er
YUNÇIG: kederlenmiş, bitap, düşkün, kötü, zayıf, cılız, arık, hali fena çürüklüğünden ele alınamayan. I, 93
YUNÇIMAK: kötüleşmek, yoksullaşmak, yoksulluktan kötüleşmek; ısırmak — II, 281; III, 303 bkz. tençmek, yençimek, yençmek
YUNÇIRMAK: kötülemek — III, 98
YUNÇITMAK: incitmek. II, 352 bkz. yunçutmak, yünçitmek, yilnçiltmek
YUNÇUTMAK: incitmek — II, 352 bkz. yunçıtmak, yünçitmek, yünçütmek
YUND: at (cins adı), atlar, at sürüsü . I, 235, 292, 389; II, 153; III, 7, 9, 223
YUNDAK: at fışkısı, at gübresi, III, 44, 168
YUNDI: yemek yendikten sonra kabın yıkantısı — III, 31
YUNDURMAK: döndürmek; kusmak; korkutmak — III, 98, 99 bkz. yalmak, yandurmak, yanmak, yunmak
YUND: yılı Türkler'in on ikili yıllarından biri — I, 346; III, 7
YUNGAK: çögen, kôkü sabun gibi köpüren bir bitki — III, 44, 45
YUN: kuş tavus kuşu — III, 144
YUNMAK: yunmak, yıkanmak — II, 314; IIII, 66 bkz. çunmak
YUNMAK: döndürmek; kusmak; korkutmak — III, 98 bkz. yandurmak, yanmak, yundurmak yuñ yün, yün sümeği I, 150, 284, 507; II, 89, 147, 220. 221, 236, 241; III, 3, 248, 289, 361, 362 bkz. yüñ yuñ ciğere bitişik bezli bir et (yalnız kadınlar yer) — III, 361
YUÑLAMAK: yün kırpmak — III, 404
YUÑLATMAK: yünletmek, yün kırktırmak — II, 359, 360
YUÑ: yap yün yapağı, III, 3
YUP: hile, al — III, 142, 159 bkz. al, yap
YUPKA: yufka — III, 34 bkz. yufka, yuvga
YUPLAMAK: hile yapmak, al etmek — III, 142 bkz. burbatmak, yap yup k ılmak, yubatmak, yubılamak
YURBAG: sürünceme, lşl uzatma, i; i yarına bırakma, I, 461 bkz. burbag
YURBaş: (ış) neresinden çıkılacağı belli olmayan karişik (iş) — I, 459
YURÇ: karının küçük erkek kardeşl, küçuk kayın — III, 7
YURLAMAK: haykırmak — I, 189 bkz. orılaşmak, orlaşmak, urılamak, urlamak, urlaşmak
YURT: delik — I, 93
YURT: yurt; eski izerler, ören — III, 7, 258
YURUN: ipek kuma; parçası — III, 22 § yurun
YUKA: (yaka) ipek yaka — III, 22
YURUNLUG: ipek kumaş parçası olan — III, 50
YUŞ: yeşillik, III, 4, 143
YUŞ: sıkışma, III, 4 bkz. yış
YUŞ: bolmak sıkışmak — III, 4
YUŞILMAK: udumlaşmak, eli işe yatışmak; emzikten akıtilmak — III, 79 bkz. işilmek, yişllmek, yuşulmak, yüşilmek, yüşülmek
YUŞMAK: emzikten akıtmak — III, 60 bkz. yüşmek
YUŞUL: yeşil — III, 19 § yaşıl yu; ul; yeşil mişil — III, 19
YUŞULGAN: daima akan — III, 53
YUŞULMAK: eli işe yatkın olmak, III, 53
YUŞULMAK: akıp dökülmek, fışkırmak — II, 128; III, 79, 102 bkz. işilmek, yişilmek, yuşılmak, yüşilmek, yüşıilmek
YUT: kışın soğukta hayvanları öldüren felâket — III, 142
YUTIKMAK: yutamak, soguktan hayvan telef olmak — III, 76 bkz. yutukmak
YUTMAK: yutmak. II, 313
YUTTURMAK: sildirmek III, 94 bkz. yodturmak
YUTUKMAK: kuraklıktan arıklamak, ölüm haline gelmek, I, 21 bkz. yut ıkmak
YUVGA: katmer, yuka, III, 27 bkz. yuga
YUVMAK: yuvarlamak III, 393 bkz. yuvmak
YUVUG: sellerin dağdan yuvarladıgı kaya parçaları. III, 164 bkz. yuvug
YUVALMAK: yuvarlanmak — I, 397 bkz. yuvulmak
YUVGA: zayıf, ince, yufka, âciz — II, 6; III, 80, 156 bkz. yufka, yupka
YUVGALANMAK: yaramazlaşmak. III, 203 bkz. yufgadmak, yufgatmak
YUVILMAK: yumşamak. I, 441 bkz. yuvulmak
YUVKA: her şeyin incesi, yuka, III, 33
YUVLUNMAK: yuvarlanmak, kendi kendine yuvarlanmak. III, 111, 112, 113
YUVLUŞMAK: yuvarlanmak III, 105 bkz. yırfluşmak
YUVMAK: koşmak — III, 62
YUVMAK: yuvarlamak — III, 61, 112, 113 bkz. yuvmak
YUVSAMAK: yuvarlamak istemek III, 306
YUVTURMAK: yuvarlatmak. III, 96
YUVUG: sellerin dağdan yuvarladıgı kaya parçaları, III, 164 bkz. yuvug
YUVULMAK: uslandırılmak; akıtılmak; yuvarlanmak; toplanmak — I, 397; III, 80, 112, 113 bkz. yuvalft ıak
YUVULMAK: erişmek, olgunlaşmak, III, 81, 356 bkz. yevülmek, yıgılmak
YUVUŞMAK: yuvarlaşmak — III, 74
YÜDRÜK: yüklük, üzerine eşya ve elbise konan şey, dolap, masa ve benzerı şeyler — — III, 45
YÜD: yüz, II, 250 bkz. yüz
YÜDMEK: yüklemek, yüklenmek — I, 404; III, 434
YÜDÜRMEK: yüklemek. I, 371; III, 67, 68 bkz. yudurmak
YÜDÜŞMEK: yükleşmek, yüklemekte yardım ve yarış etmek — III, 71
YÜFTÜRMEK: bir şeyle iyilik etmek- III, 96 bkz. yigtürmek, yiktürmek, yüvmek
YÜFÜŞ: hısımların (çok kere gerdeğe konulan gelini çeyiz sahibi etmek üzere) elbise veya mal ile yardımlaşması. III, 11
YÜFÜFLÜG: armağanlı. III, 12
YÜFÜFMEK: yardımlaşmak; birbiriyle dost olmak — III, 73 bkz. yufu şmak
YÜG: ok yeleği III, 45, 70. 97, 143 bkz. yök, yük, yüñ
YUBANMAK: karışnnak — III, 83 bkz. burbaşmak, yubalmak
YUBANMAK: çekinmek, bırakmak — III, 83
YUBATMAK: savsaklatmak, savsaklamay ı emretmek — Asıl anlamı burbatmak, yap yup kılmak, yubılamak, yuplamak,
YUBILAMAK: aldatmak, hile yapmak, al etmek. , II, 315; III, 327, 328 bkz. burbatmak, yap yup k ılmak, yubatmak, yuplamak
YUDKI: karanlık, ekşi — II, 250
YUDRUKLANMAK: elini yumruk yapmak — III, 116
YUDRUK: yumruk. III, 42, 43
YUDUG: başkasının suçu yüzünden kendine sötgelen kimse-III, 12
YUDUG: çocuklara sövülen bir kelime — III, 13bkz. yud ııt
YUDURMAK: almak, yükleırıek — I, 371 bkz. yüdürmek
YUDUT: hayırsız, kendine hayrı olmayan; bir çeşit küfür (sövme) — III, 8, 13 bkz. yud ııg
YUDUTMAK: soğukta dondurarak öldürmek — II, 302 bkz. budutmak
YUFGA: ogulluk, oğulluğa alınmış — lll; 32
YUFGADMAK: yozlaşmak, dik ba; lı olmak — II, 354 bkz. yufgatmak, yuvgalanmak
YUFGATMAK: yozlaşmak, dik başlı olmak II, 354 bkz. yufgadmak, yuvgalanmak
YUFKA: ince, yufka, ucuz, II, 294, 350; III, 34, 204, 302 bkz. yupka, yuvga
YUFKALANMAK: yaltaklanmak, yavuncımak — III, 203, 204
YUFLUŞMAK: yuvarlanmak. III, 105 bkz. yuvluşmak
YUFUŞMAK: yardımlaşmak, birbiriyle dost olmak, III, 73 bkz. yüfü şmek
YUGA: katmer, yuka, yufka — III, 27, 34, 35 bkz. yuvga § katma yuga; ya ğda pişirilen ufalanmış ekmek I, 433
YUGAÇ: bir dere veya ırmagın karşı tarafı — III, 8, 9 bkz. yuguç
YUGAK: su kuşu — I, 222; III, 17
YUGÇI: yuyucu, yıkayıcı — II, 171
YUGDU: devenin uzamış olan tüyleri . I, 31; III, 30 bkz. cugdu, yogdu, yogru, yogruy
YUGRUŞ: Türkler'ce halktan vezirlik derecesine ç ıkan adann, hakandan bir derece a şağıdır, yalnız Türkler'e özgedir — III, 41
YUGUÇ: ırmak ve derenin arkası — I, 18 bkz. yugaç
YUK: çanak bulaşığı, kaptaki bulaşık — III, 4, 143 bkz. yak, yak yuk, yok, yok yak, yuk yak yukaru yukarı — III, 180 bkz. yokar, yokaru
YUKMAK: bulaşmak, sıvanmak, sirayet etmek — III, 63
YUKTURMAK: sürdürmek, bulaştırmak, III, 96
YUKULMAK: bulaşmak, sıvanmak — III, 81
YUKUŞMAK: bulaşmak, yayılmak — III, 24, 74 bkz. tokuşmak
YUK: yak çanak bulaşiğı, kaptaki bulaşık — III, 4 bkz. yak, yak yuk, yok, yok yak, yuk
YUL: kaynak, çay, pınar, su pınarı, kaynağı, gözü — 111, 4, 144 bkz. yolak, yulak § yul yulakş küçük küçük bir çok su p ınarları. III, 17
YULA: kandil — I, 200; III, 25, 26
YULAK: küçük küçük birçok su p ınarları. III, 17 bkz. yolak, yul
YULAKLANMAK: pınarlanmak, pınarlar çogalmak, III, 115
YULAR: at yuları. III, 9, 28 yularlamak yularlarnak, baglamak. III, 9
YULARLANMAK: yularlanmak, yular takılmak. III, 114
YULARLIG: yularlı, yularlanmış — III, 49
YULDRUK: cilâlı, parlak, süslü — III, 432 bkz. yaldruk, yoldruk
YULDUZ: yıldız, yıldızların genel adı — I, 96; II, 303; III, 40, 149, 378
YULIÇ: keçi kıllarının diplerlnde bulunan yumuşak ince yün — III, 27 bkz. yol ıç, yovlıç
YULITMAK: yagma ettirmek II, 316 bkz. yolıtmak, yoluşmak, yolutmak, yulumak, yuluşmak, yulutmak
YULKUNMAK: sıyrılmak — III, 110 bkz. yolkunmak
YULTGA: bir şeyle alay etme — III, 432 bkz. yaltga, yoltga
YULTGA: kılmak alay etmek, maskaraya almak. III, 432
YULUMAK: birine yardım etmek; birini yağma etmek, III, 90, 91 bkz. yolıtmak, yoluşmak, yolutmak, yulıtmak, yuluşmak, yulutmak
YULUN: murdar ilik, kokar ilik , III, 23
YULUŞMAK: yağmalaşmak — III, 75 bkz. yolıtmak, yoluşmak, yolutmak, yulıtmak, yulumak, yulutmak
YULUTMAK: yağma ettirmek — II, 316 bkz. yolıtmak, yoluşmak, yolutmak, yulıtmak, yulumak, yuluşmak
YUL: yulak küçük küçük birçok su p ınarlan III, 17
YUMAK: yıkamak. III, 45, 66, 157, 249
YUMDARMAK: toplamak — III, 98
YUMGAK: yumak, yuvarlanan ve yuvarlak olan her şey, III, 44 § yumgak tene; yuvarlak tane, ki şniş. III, 44
YUMGAKLANMAK: yumak, yuvarlak yapılmak — III, 116
YUMGI: toplu, çok, III, 35
YUMGIN: toplu olarak, toptan, hep birden, bütün — II, 294; III, 240
YUMINMAK: yumar gibi görünmek III, 86 bkz. yumunmak
YUMITGAN: daima toplanan — III, 53
YUMITMAK: toplanmak — I, 69; II, 312, 317 bkz. yumutmak
YUMIZ: (er) etli, tiknaz (adam), III, 10 bkz. yumuz er
YUMLUŞMAK: yumulmak — III, 105
YUMMAK: yummak — III, 64 bkz. yümmek
YUMŞAK: yumuşak — II, 74, 295; III, 44, 276, 320
YUMŞAKLANMAK: yumıışamak, yaltaklannnak — III, 116
YUMŞAMAK: yumuşamak, I, 110, 441; III, 306, 320
YUMŞATMAK: sepiletmek, yumuşatmak, sözü veya kitabı çabuk çabuk söylemek ve okumak — II, 354
YUMULGAN: daima yumulan, III, 55
YUMULMAK: yumulmak — III, 55 bkz. yümülmek
YUMUNMAK: yumar gibi görünmek III, 86 bkz. yumınmak
YUMUR: hayvanların göden bağırsağı. III, 9
YUMURLAMAK: yumru yapmak, toplarrıak — I, 389
YUMURLANMAK: toplanmak, II, 270; III, 114
YUMURTGA: yumurta, bütün kuşların yumurtaları, insanların ve hayvanların taşakları. II, 313; III, 433
YUMUŞ: hizmet, vazife, elçilik, iki ve ikiden art ık kimse arasında elçilik I, 484; III, 12
YUMUŞÇI: melek, III, 12
YUMUŞGA: kızılcık veya "güren" denilen dag yemi şi — III, 48 bkz. yafışgu
YUMUTMAK: toplanmak — I, 214 bkz. yumıtmak
YUMUZ: (er) etli, tıknaz (adam) — III, 10 bkz. yumız er
YUNÇIG: kederlenmiş, bitap, düşkün, kötü, zayıf, cılız, arık, hali fena çürüklüğünden ele alınamayan. I, 93
YUNÇIMAK: kötüleşmek, yoksullaşmak, yoksulluktan kötüleşmek; ısırmak — II, 281; III, 303 bkz. tençmek, yençimek, yençmek
YUNÇIRMAK: kötülemek — III, 98
YUNÇITMAK: incitmek. II, 352 bkz. yunçutmak, yünçitmek, yilnçiltmek
YUNÇUTMAK: incitmek — II, 352 bkz. yunçıtmak, yünçitmek, yünçütmek
YUND: at (cins adı), atlar, at sürüsü . I, 235, 292, 389; II, 153; III, 7, 9, 223
YUNDAK: at fışkısı, at gübresi, III, 44, 168
YUNDI: yemek yendikten sonra kabın yıkantısı — III, 31
YUNDURMAK: döndürmek; kusmak; korkutmak — III, 98, 99 bkz. yalmak, yandurmak, yanmak, yunmak
YUND: yılı Türkler'in on ikili yıllarından biri — I, 346; III, 7
YUNGAK: çögen, kôkü sabun gibi köpüren bir bitki — III, 44, 45
YUN: kuş tavus kuşu — III, 144
YUNMAK: yunmak, yıkanmak — II, 314; IIII, 66 bkz. çunmak
YUNMAK: döndürmek; kusmak; korkutmak — III, 98 bkz. yandurmak, yanmak, yundurmak yuñ yün, yün sümeği I, 150, 284, 507; II, 89, 147, 220. 221, 236, 241; III, 3, 248, 289, 361, 362 bkz. yüñ yuñ ciğere bitişik bezli bir et (yalnız kadınlar yer) — III, 361
YUÑLAMAK: yün kırpmak — III, 404
YUÑLATMAK: yünletmek, yün kırktırmak — II, 359, 360
YUÑ: yap yün yapağı, III, 3
YUP: hile, al — III, 142, 159 bkz. al, yap
YUPKA: yufka — III, 34 bkz. yufka, yuvga
YUPLAMAK: hile yapmak, al etmek — III, 142 bkz. burbatmak, yap yup k ılmak, yubatmak, yubılamak
YURBAG: sürünceme, lşl uzatma, i; i yarına bırakma, I, 461 bkz. burbag
YURBaş: (ış) neresinden çıkılacağı belli olmayan karişik (iş) — I, 459
YURÇ: karının küçük erkek kardeşl, küçuk kayın — III, 7
YURLAMAK: haykırmak — I, 189 bkz. orılaşmak, orlaşmak, urılamak, urlamak, urlaşmak
YURT: delik — I, 93
YURT: yurt; eski izerler, ören — III, 7, 258
YURUN: ipek kuma; parçası — III, 22 § yurun
YUKA: (yaka) ipek yaka — III, 22
YURUNLUG: ipek kumaş parçası olan — III, 50
YUŞ: yeşillik, III, 4, 143
YUŞ: sıkışma, III, 4 bkz. yış
YUŞ: bolmak sıkışmak — III, 4
YUŞILMAK: udumlaşmak, eli işe yatışmak; emzikten akıtilmak — III, 79 bkz. işilmek, yişllmek, yuşulmak, yüşilmek, yüşülmek
YUŞMAK: emzikten akıtmak — III, 60 bkz. yüşmek
YUŞUL: yeşil — III, 19 § yaşıl yu; ul; yeşil mişil — III, 19
YUŞULGAN: daima akan — III, 53
YUŞULMAK: eli işe yatkın olmak, III, 53
YUŞULMAK: akıp dökülmek, fışkırmak — II, 128; III, 79, 102 bkz. işilmek, yişilmek, yuşılmak, yüşilmek, yüşıilmek
YUT: kışın soğukta hayvanları öldüren felâket — III, 142
YUTIKMAK: yutamak, soguktan hayvan telef olmak — III, 76 bkz. yutukmak
YUTMAK: yutmak. II, 313
YUTTURMAK: sildirmek III, 94 bkz. yodturmak
YUTUKMAK: kuraklıktan arıklamak, ölüm haline gelmek, I, 21 bkz. yut ıkmak
YUVGA: katmer, yuka, III, 27 bkz. yuga
YUVMAK: yuvarlamak III, 393 bkz. yuvmak
YUVUG: sellerin dağdan yuvarladıgı kaya parçaları. III, 164 bkz. yuvug
YUVALMAK: yuvarlanmak — I, 397 bkz. yuvulmak
YUVGA: zayıf, ince, yufka, âciz — II, 6; III, 80, 156 bkz. yufka, yupka
YUVGALANMAK: yaramazlaşmak. III, 203 bkz. yufgadmak, yufgatmak
YUVILMAK: yumşamak. I, 441 bkz. yuvulmak
YUVKA: her şeyin incesi, yuka, III, 33
YUVLUNMAK: yuvarlanmak, kendi kendine yuvarlanmak. III, 111, 112, 113
YUVLUŞMAK: yuvarlanmak III, 105 bkz. yırfluşmak
YUVMAK: koşmak — III, 62
YUVMAK: yuvarlamak — III, 61, 112, 113 bkz. yuvmak
YUVSAMAK: yuvarlamak istemek III, 306
YUVTURMAK: yuvarlatmak. III, 96
YUVUG: sellerin dağdan yuvarladıgı kaya parçaları, III, 164 bkz. yuvug
YUVULMAK: uslandırılmak; akıtılmak; yuvarlanmak; toplanmak — I, 397; III, 80, 112, 113 bkz. yuvalft ıak
YUVULMAK: erişmek, olgunlaşmak, III, 81, 356 bkz. yevülmek, yıgılmak
YUVUŞMAK: yuvarlaşmak — III, 74
YÜDRÜK: yüklük, üzerine eşya ve elbise konan şey, dolap, masa ve benzerı şeyler — — III, 45
YÜD: yüz, II, 250 bkz. yüz
YÜDMEK: yüklemek, yüklenmek — I, 404; III, 434
YÜDÜRMEK: yüklemek. I, 371; III, 67, 68 bkz. yudurmak
YÜDÜŞMEK: yükleşmek, yüklemekte yardım ve yarış etmek — III, 71
YÜFTÜRMEK: bir şeyle iyilik etmek- III, 96 bkz. yigtürmek, yiktürmek, yüvmek
YÜFÜŞ: hısımların (çok kere gerdeğe konulan gelini çeyiz sahibi etmek üzere) elbise veya mal ile yardımlaşması. III, 11
YÜFÜFLÜG: armağanlı. III, 12
YÜFÜFMEK: yardımlaşmak; birbiriyle dost olmak — III, 73 bkz. yufu şmak
YÜG: ok yeleği III, 45, 70. 97, 143 bkz. yök, yük, yüñ
YÜGLÜG: ok yelekli ok, III, 217
YÜGMEK: toplamk — II, 243
YÜGRÜK: koşucu, geçici, yüğrük — I, 110; III, 45, 175
YÜGRÜK: bilge bilgin akıllı, erdemIi, udumlu kişi . III, 45
YÜGRÜM: bir koşuluk yer — III, 47
YÜGRÜŞMEK: koşuşmak — III. 102, 367
YÜGÜN: gem, III, 144, 366. 371 § küvüç yügün; küçük yular, çilbir — III, 163
YÜGÜR: darı, III, 9 bkz. ügür
YÜGÜRGEN: Çin'den İslam diyarin — gelen kervanın müjdecisi; her zaman koşan, koşucu — II, 15; III, 54
YÜGÜRGEN: (at) koşucu yüğrük at — III, 54
YÜGÜRGÜN: darı gibi kırmızı taneli bir bitki — III, 54
YÜG(Ü)RMEK: (at) koşmak, yüğrükçe koşmak, geçmek, seğirtmek; beze erlş yïpmak. I, 360; II, 13, 133, 137; III, 68. 69
YÜGÜRTMEK: koşturmak, II, 274; III, 437
YÜK: yük bohça — I, 75, 138. 210, 237, 247, 280, 365, 521; II, 44, 75, 149, 166, 180, 222, 225, 230, 246. 339, 355; III, 4. 67, 309. 314, 316, 322, 434
YÜK: kuş tüyü, kuş yeleği, ok yeleğl, III, 45, 70, 97. 143 bkz. yük, yüg, yürig
YÜKLEGSEK: yüklemek isteyen — III, 314
YÜKLEMEDEÇI: yüklemeyici, yüklemeyen — III, 316
YÜKLEMEGLI: yüklemek dileğinde, azminde olan — III, 316
YÜKLEMEK: yüklemek, III, 309
YÜKLEMSINMEK: yükler görünmek — III, 322
YÜKLETMEK: yükletmek, yüklettirmek — II, 355, 356
YÜKLETMEK: oka yelek taktırmak — II, 356 bkz. yökletmek
YÜKLÜG: ok yelekli ok — III, 217
YÜKSEK: yüksek — II, 294; III, 45, 46
YÜKSEK: terzi yüksüğü — III, 46 bkz. yüksük
YÜKSEMEK: yükselmek, uzamak, I, 320; III, 306
YÜKSETMEK: yükseltmek — II, 354
YÜKSÜK: terzi yüksüğü — III, 46 bkz. yüksek
YÜKÜNÇ: namaz, ibadet; baş eğme — I, 171; II, 25; III, 375
YÜKÜNDEÇI: ibadet eden, baş eğen, II, 168
YÜKÜNGEN: her zaman yükünen — II, 168
YÜKÜNGÜÇI: ibadet eden, baş eğen — II, 168
YÜKÜNMEK: secde etmek, ibadet etmek, namaz kılmak, büyük önünde eğilmek, ba; eğmek — II, 167; III, 84, 167, 375
YÜLEGÜ: destek, dayak, III, 36
YÜLEKLIG: dayanmış, söykenmiş . III, 52
YÜLELMEK: direk dikilmek, III, 82
YÜLEMEK: desteklemek, destek vurmak; güvenmek — III, 89, 90
YILLIGÜ: saç tıraş eden ustura — III, 174 bkz. kerey
YÜLILMEK: yolunmak — III, 82
YÜLIMEK: yülümek, tıraş etmek — III, 90
YÜLITMEK: yülütmek, tıraş ettirmek — II, 316bkz. yülütmek
YÜLILTMEK: yülütmek, tıraş ettirmek II, 316 bkz. yülitmek
YÜMMEK: (göz) yummak — III, 64 bkz. yummak
YÜMTILRMEK: yumdurmak — III, 97
YÜMÜLGEN: dalma yumulan — III, 55
YÜMÜLMEK: yumulmak — III, 55 bkz. yumulmak
YÜNÇITMEK: incitmek — II, 352 bkz. yunçıtmak, yunçutmak, yünçütmek
YÜNÇÜ: inci III, 279 bkz. cincü, yincü, yinçü
YÜNÇÜTMEK: incitmek — II, 352 bkz. yunçıtmak, yunçutmak, yünçitmek
YÜÑ: yün, yün sümeği; pamuk — I, 150, 284, 507; II, 89, 147, 220, 221, 236, 241; III, 248, 289, 361, 362 bkz. yurig yüñ kuş yeleği, III, 97 bkz. yök, yüg, yük
YÜRE: çevre, muhit — II, 45 bkz. yere, yöre
YÜREK(G): yürek, I, 41, 325; II, 144; III, 18, 33
YÜREKLENMEK: cesaret göstermek, yiğitlenmek- III, 115
YÜREKLIG: yüreği pek, yiğit, cesur, yıirekll. III, 18, 51
YÜRGENMEK: örtülmek, sarılmak — I, 331; II, 303; III, 110 bkz. yörgenmek, yörkenmek yürge şmek sarılmak, birbirine girmek, dolaşmak, karışmak. I, 395, 437; 11. 285; III 104 bkz. yörgeşmek, yörkeşmek
YÜRGEYEK: ulaşmış — I, 135
YÜŞEÑ: (taş) düz cilalı. I, 135; III, 372 bkz. üşeng
YÜŞILMEK: eli işe yatişmak, udumlaşmak; em zikten akıtılmak. 111 79 bkz. işilmek, yişilmek, yu; ılmak, yuşulmak, yüşülmek
YÜŞMEK: akitmak, III, 60 bkz. yuşmak
YÜŞÜLMEK: eli işe yatişmak, udumlaşmak; emzikten akıtılmak. III, 79 bkz. işilmek, yişilmek, yuşılmak, yuşulmak, yüşilmek
YÜVMEK: blr şeyle yardım etmek — III, 172 bkz. yigtürmek, yiktürmek, yüftürmek
YÜVSEMEK: gönül almak istemek — III, 306 bkz. yavsamak
YÜZ: yüz, çehre, veçhe — I, 47, 60, 69, 102, 150, 173, 216, 226, 243, 250, 256, 366, 422, 463, 486; II, 8, 81, 96, 144. 171. 183 , 188, 194, 230, 253, 295, 304, 339. 349, 353, 355, 363; III, 33. 43, 63, 104, 132, 143, 307, 308, 327. 394, 434, 439 bkz. yü ğ
YÜZ: sayıda yüz — I, 80
YÜZER1IK: üzerlik otu, Peganum harnnala — III, 12 bkz. eldrük, ilrük, y ıdıg ot
YÜZKEŞMEK: yüze çıkmak, I, 395
YÜZLENMEK: yüzünü dönmek; saygı sahlbi olmak; halktan hizmet istemek III, 110, 111
YÜZLÜG: yüzlü, I, 426; III, 45
YÜZMEK: yüzmek, soymak; yayılmak ve dağılmak, çok akmak — I, 472; III, 59 bkz. yozmak
YÜZTÜRMEK: yüzdürmek, III, 95
YÜZÜK: yüzük (parmağa takılan) — III, 18
ZAK: zak koçları tos yapmağa kışkırtmak Için kullanılan bir söz — I, 333
ZANBI: gece öten çekirgeye benzer bir böcek, orak ku şu — III, 441
ZAP: zap çabuk çabuk yürümede çıkan ses — I, 319
ZAP: zap barmak zıp zıp koşmak, çabuk gitmek — I, 319-
ZARGUNÇMUD: bir çeşit güzel kokulu ot, fesleğen — I, 17, 530
ZERENZE: yaban mersini veya "durdabak" denilen bir ot — I, 449 §
ZERENZE: urugı bu bitkinin tohumu — I, 449
ZÜNKÜM: bir çeşit Çin ipekllisi — I, 485