Çocukların Nasıl Terbiye Edileceğini Söyler
Eviñ barkıñ ked arığ tut silig, saña kelge devlet akı keñ elig
Evini-barkını çok temiz ve pâk tut, ey cömert ve açık elli insan, bu sana saadet getirir.
Aş içgü tuz etmek yeme keñrü tut, atıñ edgü bolğay kelü berge kut
Bir de yiyeceği, içeceği ve tuz-ekmeği bol tut, iyi nâm kazanırsın ve saadet sana yâr olur.
Kirişke yaraşı çıkış kıl yakın, çıkış bolsa terkin kirişke bakın
iradına göre masrafını ayarla, masrafına göre de derhâl iradını tanzim et.
Alımka berimke oñay edgü bol, kayu üdte kılsa açuk bolğa yol
Alırken-verirken kolaylık göster ve dürüst hareket et, böyle yaparsan, yolun her vakit açık olur.
Elig tarlıkı tegse emdi saña, kişike muñadma ay ersig toña
Eğer elin dara girerse, ey mert yiğit, başkalarına bundan sızlanma
Severiñ eşitgey elig tutmağay, sini sevmegüçi küle tınmağay
Sevenlerin duyar, fakat yardımına koşmazlar, seni sevmeyenler ise gülmek için bir fırsat bulurlar.
Uçuz tutğa koldaş adaş ya kadaş, anıñ ağrığında köñül bolğa baş
Arkadaş, dost veya kardeş nazarında itibârın kalmaz ve bunun acısından gönülün yaralanır.
Kişi edgüsiñe katılğıl karıl, kişi bol kişiler arala tiril
iyi insanlara katıl ve onlarla münâsebette bulun, insan ol ve insanlar arasında yaşa.
Ülüşlerde turma ya tutma neñiñ, ökünçün sarığ bolğa kızğu eñiñ
Hisseli işlere girişme ve böyle işe mal yatırma, al yanağın peşimanlıktan sararır.
Uluğ yolka tutma sen ev bark yakın, tokığay yoduğ sen munı ked sakın
Evin-barkın büyük ve işlek yollara yakın olmasın, sana zararı dokunur, bunu iyice düşün.
Begig koşnı kılma ya yadğun ögüz, hisârka yakın turma ay köñli tüz
Beye veya taşan nehre komşu olma, hisara yakın durma, ey dürüst kalpli insan.
Bu üç koşnılıktın saña asğı yok, anıñ yası tegse añar osğı yok
Bu üç komşuluktan sana bir fayda olmadığı gibi, bunlardan gelecek zarar da önlenemez.
Ev almak tilese ayıt koşnısın, yer almak tilese ayıtğıl suvın
Ev almak istersen, komşusunu sor, yer almak istersen, suyunu sor.
İsizke katılma selâmet yorı, kılınçıñ köni tut kevel teg küri
Kötüye katılma, selâmetle yürü, dâima doğru ve dürüst ol, küheylân gibi, meydanda cevelân et.
Barığ tapkıl emdi beg atın alın, sakınç kısğa tutğıl sevinçin salın
Ne varsa, ona kanâat et, bey adını al, hırsına hâkim ol ve huzur içinde yaşa.
Ölümüg unıtma odulğay özüñ, idiñni unıtma açılğay közüñ
Ölümü unutma, gaflete düşmezsin, rabbini unutma, gözün kapalı kalmaz.
Sözüñ saknu sözle sakınç kelmegey, yava kılma üd kün ökünç bolmağay
Sözünü düşünerek söyle, sana keder gelmez, hayatını boşuna geçirme, peşiman olmazsın.
Küvezlenme artuk turı bolğa sen, saran bolma artuk söküş bulğa sen
Çok gururlanma, her kes senden tiksinir, çok hasis de olma, sana söğerler.
Negü ter eşit köñli alçak kişi, kişilik kılığlı kişilik tuşı
Alçak gönüllü ve insanlığa karşı insanlık gösteren adam ne der, dinle.
Özüñ edgü atlığ bolayın tese, akı bolğıl artuk katığlan usa
İyi nâm kazanmak istersen gayret et, çok cömert olmağa çalış.
Boşuğ kul kılayın tese belgülüg, akı bol üle neñ kötürdüñ ülüg
Hür insanı gerçekten kul etmek istersen, cömert ol, mal dağıt, karşılığını görürsün.
Başım kökke tegsün tese sen turup, bilig birle işle kamuğ iş körüp
Bir gün başının göklere ermesini istersen, her işi dikkatle ve bilgi ileyap.
Ajunka yadılmak tilese atıñ, ümeg edgü tutğıl yügürdi atıñ
Adının dünyaya yayılmasını istersen, yolcuya iyi muamele et, adın dünyayı dolaşır.
Erejlig bolayın tese sen özün, osallıknı kodğıl ay kılkı tüzün
Huzur içinde yaşamak istersen, ey yumuşak huylu insan, ihmalkârlığı bir tarafa bırak.
Kılayın tese sen bayatka tapuğ, et özke ömiş berme yapğıl kapuğ
Tanrıya kulluk etmek istersen, vücûda arzuladığı şeyleri verme ve bunun kapısını kapat.
Kamuğ edgülükke tegeyin tese, et özni kısa tut havânı basa
Her türlü iyiliğe erişmek istersen, vücûdu zapt ve rapt altına al ve nefsine hâkim ol.
İdi yakşı aymış sakınuk kişi, bu söz işke tutğıl ay kılkı saşı
Takva sahibi çok güzel söylemiş, ey ürkek ve mütereddit insan, buna göre hareket et.
Bu et özke berme tilek ârzûsın, tilek bulsa yeyür idisi başın
Bu vücûdun dilek ve arzusunu yerine getirme, dileğine kavuşursa, sahibinin başını yer.
Muñar edgü kılsa bu isiz kılur, isiz kılsa boynın eger erksizin
Ona iyilik yaparsan, o sana kötülük eder, ona kötülük yaparsan, çaresiz, sana karşı boyun eğer.
Sözin kesti ögdülmiş aydı kadaş, bu yañlığ-turur âm yorıkı adaş
Öğdülmiş sözünü bitirdi ve:-— Ey kardeş avamın tavır ve hareketi böyledir — dedi —
Ayu berdim emdi eşitti özüñ, munı uktuñ erse kesildi sözüg
işte, duyduğun gibi, sana izah ettim, bunları anladınsa, artık soracak bir şeyin kalmamıştır.
Odgurmış suali Öğdülmişke
ODGURMIŞ'IN ÖĞDÜLMİŞ'E SUÂLİ
Yanut berdi odğurmış aydı bu söz, eşittim tükel-men ayâ kılkı tüz
Odgurmış cevap verdi ve:—Ben bu sözlerin hepsini dinledim, ey dürüst tabiatli insan — dedi —
Takı bir sözüm bar ayıtğu saña, anı ma ayu ber aça sen maña
Sana soracak bir şeyim daha var, onu da bana izah et.
Katılsa özüm men kişiler bile, barışğu kelişgü kerek-men küle
Ben insanlara karışırsam, onlara gidip-gelirken, bunu endişesiz ve huzur ile yapmam lâzımdır.
Seziksiz meni aşka ündegeler, men ündep olar ma maña kelgeler
Şüphesiz, beni yemeğe çağıracaklar ve ben çağırınca, onlar da bana geleceklerdir.
Neteg barğu aşka neteg yegü aş, okısa negü teg okığu adaş
Yemeğe nasıl gitmeli ve yemeği nasıl yemeli, çağırırken de nasıl çağırmalı, ey kardeş.
Munı ma ayu ber maña belgülüg, bu iştin yeme ök alayın ülüg
Bunu da bana açık olarak söyle, bu hususta da bir az malûmatım olsun.
|
