Gülşehri - Mantıku't-Tayr

BAŞ Gülşehri - Mantıku't-Tayr

---

Gülşehri - Mantıku't-Tayr

Büyük Selçuklu imparatorluğu döneminde (1187) aslı farsça yazılmış olan ve Maḳālât-ı Ṭuyûr, Maḳāmât-ı Ṭuyûr veya kısaca "Ṭuyûrnâme" olarak da bilinen bir eserin "Gülşehrî" tarafından 1317 (h.717) yılında Türkçe’ye çevirisidir. Bu eser 1300'lü yıllardaki Anadolu Türkçesinin güzel bir örneğidir.

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

1. Gencine miftâh çü Bismillâh ola, Genci açan âdemî âgâh ola

2. Ol Kerîm ü Ferd ü Kuddûs ü Kadîm, Ol Hakîm ü Hayy u Kayyûm u ‘Alîm

3. Kudretinden çün düzetdi ‘âlemi, Kendü nûrından yaratdı Âdem’i

4. Âdem-iseñ andan ayru olmagıl, Sag-ısañ yoluñda sayru olmagıl

5. Degme fi‘lüñ yokdur içinde amân, Mustafâ kavlına inangıl hemân

6. Cânlarumuz lâ-mekâna gidiser, Lâ-mekânlular mekânda n’idiser

7. Gül diken içinde yatmak hayf ola, Aslını kişi unıtmak hayf ola

8. Bu beş on yıldan ilerürek ‘aceb, Kanda-y-ıduñ ol yiri kılgıl taleb

9. Cânlarumuz gökden indiler yire, Yirde kalan göklere kanda ire

10. Bir bir ol yirden ki geldiler berü, Ol yaña varmak gerek bir bir girü

11. Cennet, er aslına kavuşmak-durur, Dûzah aslından ırak düşmek-durur

12. Yüz kuşa irer-iseñ bir murg ola, Kamusına pâdişâh sîmurg ola

13. Kuşlara yüz dürlü dürişmek gerek, Pâdişâhlarına irişmek gerek

14. Kuşlara hüdhüd meger rehber ola, Kim bu kuşlar yorıyalar ol yola

15. Kim diler-ise ki sîmurga ire, Kûh-ı Kâf’a vara vü anı göre

16. Hüdhüd ü kuşlar u sîmurg miśâl, ‘Akl u hulk u Tañrı’ya kıldı meśel

17. Girü Gülşehrî sözi sâz eyledi, Mantıku’t-tayr’ı hôş âgâz eyledi

İBTİDÂ-YI DÂSTÂN-I, SÎMURĠ

18. Bir gice Çîn şehri üstinden meger, Nâgehân sîmurg geçdi cilveger,

19. Bir kanadı düşdi Çîn’e key ulu, Sad herâzân dürlü nakş anda tolu

20. Halk çün kim ol kanadı gördiler, Dînlerinüñ külli terkin urdılar

21. Ol kanat nakşına çün inandılar, Ol kuşı ol bir kanadı sandılar

22. Eylediler ol kanatdan bî-karâr, Her biri bir dürlü nakşı ihtiyâr,

23. Birisi güneşe tapdı vü sözi, Aya hatm itdi vü biri ılduzı

24. Biri puta tapdı ma‘bûdum didi, Biri haça halk-ı maksûdum didi

25. Birisi gûsâle tapdı iy ‘azîz, Kılmadı kâfırlıġı dînden temîz

26. Kim Müselmân-ısa ol kuşı sora, Kâfır anuñ kanadı nakşın göre

27. Ol kuşuñ yüz biñ kanadı var-durur, Bir kanat nakşın tapan kâfır-durur

28. ‘Âlem anuñ bir kanadıdur görüñ, Kanadın görenden ol kuşı soruñ

29. Mü’min ol kuş birligine inanur, Kâfır ol kuşı kanat nakşın sanur

30. Ol kuşa tap sen ki yüz biñ kanadı, Var-durur her yirde biñ bir adı

31. Bir kanaduñ nakşına aldanmagıl, Ol kuşı ol bir kanadı sanmagıl

32. Tenlü cânlu biñ kanat bir murg olur, Bir kanat nakşı nite sîmurg olur

33. Kuşlar anuñ sâyesidür kamusı, Mülkinüñ pîrâyesidür kamusı

34. Sâyeden her kim yol ilte zâtına, Lâcirem ol yoldan ire katına

35. Sâye anuñ pertevîdür iy ‘azîz, Sâyeden sen zâtı eylegil temîz

36. Nakşa bakma gör kanat nenüñ-durur, Ol kuşa ir kim kanat anuñ-durur

37. Bir kanatdan olmagıl biñ nakşa yâr, Kim anuñ yüz biñ kanadı dahı var

38. Bir kanada niçe hayrân kalasın, Kuşı iste kim kanat çok bulasın

39. Niçe bu Gülşehrî her murgı bula, Murgı terk itsün ki sîmurgı bula

40. Kendüzini komayınca âdemî, Olmaya ol pâdişâhuñ maģremi

41. Kendüzini çün kişi komak gerek, Halk etin bunça niye yimek gerek

42. Bir meniyi kodılar sâhib-fenâ, Yüz men arturdı dahı ol bir menâ

CEM‘ ŞÜDEN-İ HEME, MURGÂN

43. Kamu kuşlar bir yire dirildiler, Mülki sultânsuz-ıdugın bildiler

44. Subh-dem bir yazuda kim nevbahâr, Dökmiş-idi yire dürr-i şâhvâr

45. Kamu kuşlar geldiler bir mahfile, Kamusınuñ dükeli nakdı bile

46. Kim bize bir pâdişâh-ı nâmdâr, Gerek-idi vü bir ulu şehriyâr

47. Gösterüñ bir gög kim ol mâhsuz-durur, Bizüm ilümüz niçün şâhsuz-durur

48. Başumuzı kılıça yastayalum, Leşkere bir pâdişâh isteyelüm

49. Zîra çün kim mülk bî-sultân ola, Az zamânda memleket vîrân ola

50. İstemekden oturup armayalum, Pîşvâsuz hem yola varmayalum

51. Birümüzi aradan server kıluñ, Pâdişâh istemege rehber kıluñ

52. Kim bu yola anuñ-ıla gidevüz, Pâdişâhsuz niçe bir sabr idevüz

53. Kim-durur rahbarlıga lâyık görüñ, Leşker içinde kıgırdup bir soruñ

54. Rehber olmaga meger hüdhüd gele, Kim yolı Gülşehri’den yigrek bile

ÂMEDEN-İ HÜDHÜD, DER MİYÂN

55. Geldi hüdhüd ara yire bî-lecâc, Hullesi egninde vü başında tâc

56. Kim tarîkat iline server benem, Hem hakîkat yolına rehber benem

57. ‘Âlemi başdan başa gezdüm kamu, Hâturuma nakşını yazdum kamu

58. Çok Süleymân-ıla eyledüm sefer, Yok-durur ben görmedügüm bahr u ber

59. Her ne hâle dir-iseñ hâżır benem, Kim Süleymân-ıla sâhib-sır benem

60. Ol erenler kim bu sırrı bildiler, Yollarında beni rehber kıldılar

61. Menziline irürem her bir kuşı, Bensüz iremeye sîmurga kişi

62. Pâdişâhı añlamışam n’ideyim, Yaluñuz bu yola nite gideyim

63. Benüm-ile gelür-iseñüz bile, Gidebilevüz dükelümüz yola

64. Benden ayrılmaz-ısañuz bir zamân, İresiz ol pâdişâha bî-gümân

65. Kim Resûl eydür ki her yola refîk, Buluñuz kim sehl ola size tarîk

66. İşidüñ iy kavm bî-noksân bilüñ, Hâzır olup yol yaragını kıluñ

67. Kim bizüm bir şâhumuz var bî-hilâf, Ol tag ardında ki dirler Kûh-ı Kâf

68. Adı sîmurg u cemâli bî-kerân, Kudreti peydâ vü zâtı bî-nişân

69. Ol kılur tedbîri kamu işlere, Pâdişâh oldur dükeli kuşlara

70. Ol bize yavlak yakın u fazlı bol, Biz ırag andan hezârân sâle yol

71. Ne bu yola varmagı terk idelüm, Ne bu menzile yaluñuz gidelüm

72. Yoldaş oluñuz binüm-ile bile, Kim yaluñuz gidemezüz bu yola

73. Her kim ol benüm-ile hem-râh ola, Mahrem-i ol şâh u ol dergâh ola

74. Her kime kim pîşvâlık ben idem, Anı ol şâh hazretine iledem

75. Çün her iş ‘âlemde ola Tañrılu, Kendüzüñden kimsene görme alu

76. Çün hidâyet Tañrı’dan irdi ere, Bî-şek ol er her işi hôş başara

77. Bu meśel kim ‘âlemüñ bôstânıdur, Mustafâ oglanlıgı destânıdur

DÂSTÂN-I MUHAMMED, MUSTAF‘ALEYHİ’S- SELÂTU VE’S-SELÂM

78. Hak ta‘âlâya tevekkül eylerüz, Mustafâ’nuñ dâsitânın söylerüz

79. Ol cihânuñ fahrı vü halkuñ yigi, Âhiret sultânı vü dünyâ begi

80. Enbiyânuñ evliyânuñ serveri, İşid imdi kim nedür Peygâmberi

81. Ol zamânda kim Resûl oglan-ıdı, Kamu ‘âlem kâlıb u ol cân-ıdı

82. Eydür-idi dîn baña hâsıl-durur, Yohsa ayrugı kamu bâtıl-durur

83. Hâricîler ili dutmış şâh kanı, Mülk-i ‘inne’d-dîne ‘inda’llâh kanı (3/19)

84. Her ne millet var-ısa yalan-durur, Dîn benüm-durur ki câvidân-durur

85. Bu kamu bütleri uşatmak gerek, İltüben demürçiye satmak gerek

86. Müdde‘îler mülkine akın salısaruz, Kanda kim büthâne var yıkısaruz

87. Büt-perestüñ başını kesmek gerek, Kendü bütin boynına asmak gerek

88. Dünyayı baña uyanlar açısar, Yohsa ayrugı kılıçdan geçiser

89. Mü’mini îmânda yâr idiserüz, Ka‘be’yi bütlerden arıdısaruz,

90. Yiñi başlamış-ıdı dahı söze, Düşmedüg-idi henûz key agıza

91. Halk anı delüye ururlar-ıdı, Sözini gülüp geçürürler-idi

92. Çün becid dutdı perîşân oldılar, Kamu şar halkı katına geldiler

93. Kimi eydür oglan ussuñ yoh mıdur, Yohsa diri yöridügüñ çok mıdur

94. Ussuñı başuña dirşür iy yetîm, Katı sözler çıkar agzuñdan ‘azîm

95. Biz Ebušâlib’e hürmet kıluruz, Yohsa saña ne kılasın bilürüz

96. Biz degülüz yaluñuz putlar tapan, Kamu ‘âlemdür putuñ nakşın öpen

97. Eyle dut kim bizüm ili yakasın, Pâdişâhlar-ıla nite çıkasın

98. Eyle san kim Mekke’yi kayd idesin, ‘Âlemüñ halkın nite sayd idesin

99. Bir tonuñ yok dünyada kim geyesin, Etmegüñ yok bir öyün kim yiyesin

100. Bu görinür tañrıları kim koya, Vara vü ol gizlü Tañrı’ya uya

101. Sen yaluñuz kamu ‘âlem dînini, Nite bâtıl kılasın ‘akluñ kanı

102. Bir yetîme bunça yüz biñ pâdişâh, Kaçan uya vü hezârân biñ sipâh,

103. Dilüñi dut başcugazuñ yitmesün, Agzuñ açma pâdişâh işitmesün

104. Kimsene söylemedügin söyleme, Kendü kendü cânuña kasd eyleme

105. Ger begümüz işidürse sözüñi, Dopraguñdan çıkarısar tozuñı

106. Çün Resûl işitdi bunlaruñ sözin, Cilve-y-ile ‘arza kıldı kendüzin

107. Kim benüm katumda sultân kim olur, Pâdişâh katında pâsvân kim olur

108. Çün benüm tâcumuñ âvâzı çıka, Niçe pâdişâhları tahtdan yıka

109. İy niçe begler ki baña kul ola, Niçe sultânlar ki tapuma gele

110. Tañrı’dan artuk ne kim var dünyede, Kamu gerek kim baña kullık ide

111. Begüñüz benüm sözüm dutmaz-ısa, Ben buyurdugum işi itmez-ise

112. Kendüzini ben aña key bildürem, Sizi dahı anı dahı öldürem

113. Gün dogıcak gice aradan gider, Varuñ eydüñ göreyim baña n’ider

114. Çün işitdiler münâfıklar anı, Her birinüñ gevdeden gitdi canı

115. Var-ıdı bir beg beriyyede kim ol, Milletine nisbet ider-idi bol

116. İşidicek şöyle kimse sözini, Urur-ıdı kılıca kendüzini

117. Bir ta‘assub millete kılur-ıdı, Kim eger öl dir-iseñ ölür-idi

118. Adı Safvân milletin bekleyiçi, Tâzi biniçi vü atlas geyiçi

119. Mekke kavmı kamusı dirildiler, Bir yire ol beg katına geldiler

120. Kendü dinlerine yarı kıldılar, Nâle vü feryâd u zârî kıldılar

121. Kim bir oglan Mekke’de agzın açar, Söz yirine üstümüze od saçar

122. Ne Hübel kurtılur andan ne Menât, Kim azarlamaz ne ‘Uzzâ vü ne Lât

123. Putlarumuzuñ yüregin tagladı, Nârunûr anuñ elinden agladı

124. Zendûstâ’yı köyindürdi odı, Milletüñüz kamu bâtıldur didi

125. Eyle câdû kim ayı iki yarar, Avçına taş avuçukların dürer

126. Câzulıg-ıla elinde söyledür, Bilmezüz kim def‘i çâresi nedür

127. Ne begi koyam ne sizi dir bize, İy beg uş biz ‘arza eyledük size

128. Kor-ısañ kim ol bu sözleri diye, Az zamânda kamu halk aña uya

129. Aña karşu söyledi hôş sevsumâr, ‘Ankebût oldı evinde perde-dâr

130. Kimse yok kim bizi andan sormaduk, Millete bâšıl diyeni görmedük

131. Çün kim ol beg işidür bu sözleri, Kakımakdan kan tolar hem gözleri

132. Eydür ol oglan delü midür ‘aceb, Delü degül usludur dir Bûleheb

133. Eydür uslu putlara kanda söge, Ol hümâ yâ kendüzin nite öge

134. Mâlı mülki garra eylemiş anı, Bûleheb eydür ‘abâ-durur tonı

135. İki pulı yok cihânda sayası, Bir sokum etmegi yokdur yiyesi

136. Bir tonı yok dünyada kim geyesi, Etmegi yok bir öyün kim yiyesi

137. Bu görinür tañrıları kim koya, Vara görmedügi Tañrı’ya uya

138. Sen yaluñuz kamu ‘âlem dînini, Nite bâšıl kılasın ‘akluñ kanı

139. Ellerin ol beg eline urınur, Mesned üstinden at üstine binür

140. Kılıcın dartar anı kim bir baña, Gösterüñ kim dadını virem aña

141. Hışm-ıla anuñ sözinden tolayım, Kılıç-ıla anı iki böleyim

142. Kendü bütlerüme feryâd ireyim, Aña uyanları kamu kırayım

143. Mekke kavmı girdiler hurrem yola, Leşkeriyle beg dahı gelür bile

144. Mekke’nüñ çün yakınına geldiler, Mekke yakın-ıdugını bildiler,

145. Mustafa bir sinleye varmış-ıdı, ‘İbretine sinlerüñ durmış-ıdı

146. Nâgeh ırakdan anı ol beg görür, Âh ider atuñ başın çeker durur

147. Mekke kavmından sorar kim ol kişi, Kim siz eydürsiz ki fâsiddür işi

148. Şol degül-ise ‘acebdür kim gezer, Üşde sinlerde vü ahvâlin düzer

149. Eytdiler oldur nite bildüñ anı, Kim sorarsın dôsta beñzer düşmeni

150. Niçe kişiye sataşduñ sormaduñ, Gördügüñ şahsı muhâla urmaduñ

151. Bunı ırakdan nite bildüñ ‘aceb, Kim kılursın böyle ta‘rîfin taleb

152. Çün görür Safvân ki bunlar kör-imiş, Bu Süleymân’dur bular bir mûr-imiş

153. Eydür andan berü kim açdum gözüm, Añladum kendü işümi kendüzüm

154. Ben bunuñ şeklinde âdem görmedüm, Buña beñzer âdemîye irmedüm

155. Çünki nâgeh gözlerüm gördi bunı, Eyle san kim oda yandurdı beni

156. Nûrı göñlümüñ çırâgın yandurur, Beni anuñ yolı dapa döndürür

157. Bûleheb çün gördi kim Safvân aña, Sayd oldı vü becid kaldı taña

158. Eydür iy Safvan çün sihrin ide, Çok senüñ gibiyi yoldan ilede

159. Çün görür Safvân ki hergiz Bûleheb, Kılmayısar Mustafâ dînin taleb

160. Eydür ol câzû degül ben bilürem, Hâlini yavlak teferrüc kıluram

161. Dünyada ne ‘ilm ola kim ben anı, Bilmedüm illâ bunuñ ‘ilmi kanı

162. Her fenüñ okı benüm kîşüm-durur, Sihr ü nârıncât hôd işüm-durur

163. Câzular görmişvenin ben dünyede, Kim tagı taguñ katına ilede

164. İlla bu ol Tañrı’dan söyler kim ol, Gösterür peygâmberine togru yol

165. Câzu yüzi böyle nûrlu olmaya, Câzular bu bildügini bilmeye

166. Ben henûz anı ırakdan görürem, Nisbetin bunça göñülden ururam

167. Yakınına varur-ısam hôd benüm, ‘Işk odında yana gevdemde canum

168. Büt nedür kim kimse Tañrı’yı koya, Vara bir cânsuz büte niçe uya

169. Bu ki bizden kamu oynı utısar, Mu‘cizât-ıla cihânı dutısar

170. Büt çün oddan kendüzin kurtarmadı, Tokuyanlaruñ cezâsın virmedi

171. Ayrugı oddan niçe kurtarısar, Yâ aña uymayana burtarısar

172. Yüz çekiç her bir başına yidi, Birisi dögen kişiye ne didi

173. Bu cihân yaradana da‘vet kılur, Halk zîrâ Tañrı birligin bilür

174. Biz demürçi dokıdugın sanuruz, Tañrı diyü yalana inanuruz

175. Kendüyi eyleyene kimse söge, Vara kendü eyledügini öge

176. Tañrılık eyledügin hôd ölmeye, Halkı yaradan olur-ısa revâ

177. Hâşa li’llâh kim dahı Safvân büte, Dapa yâ büt hükmini hergiz duta

178. Bu’l-hakem Safvân’a eydür iy ulu, Bir söz işit gör ne direm ben delü

179. Şimdiye degin nite bilmez-idüñ, Bu sözi vü fikrini kılmaz-ıduñ

180. Kim bu câdûyı göricek añladuñ, Kişinüñ put tapdugını tañladuñ

181. Elli yıldur kim taparsın sen büte, Şimdi bütleri begenmezsin nite

182. Sen anuñ yüzinde gördüñ-ise nûr, Fitnesini sanduñ-ısa bî-fütûr

183. Ben anuñ yüzinde nite görmedüm, Ne var anuñ milletine girmedüm

184. Çün görür Safvân ki Bûcehl’üñ gözi, Görimez kim bile dünden gündüzi

185. Eydür iy Bûcehl dünyâ karañu, Gice-y-idi ev bucagı dür tolu

186. Gerçi gözüm var-ıdı görmez-idüm, Karañudan ol yaña varmaz-ıdum

187. Çün güneş togdı görindi dür baña, Sen ki gözsüzsin görinmedi saña

188. Gözlü ne kim gice yavıkulısar, Girü irte olıcagaz bulısar

189. Gözsüzüñ kim derdi bî-dermân-durur, İrtesiyle gicesi yiksân-durur

190. Ben bir inçü gice düşürmiş-idüm, Karañuda terkini urmış-ıdum

191. İrte çün oldı girü buldum anı, Kör ola her kim ‘ayıblaya beni

192. Kimse şekker sanup agu yimeye, Yâ güneş aydın degüldür dimeye

193. Kimseye yalvarmaz altun kim beni, Sevüñüz illâ gören sever anı

194. Bu Muhammed beni hergiz görmedi, Yañıluban baña rişvet virmedi

195. Kim beni kâfirler arasında ög, Milletüñ terk eyle vü bütlere sög

196. Ben bunı göricek añladum kim ol, Kimseye göstermez illâ togru yol

197. Şem‘i gözleri görenler yandurur, Yohsa gözsüz yananı söyündürür

198. Eyle dut gözsüz çerâgın yandura, Işıgında bakuban neyi göre

199. Ben anı öldürmege gelmiş-idüm, Külli cânı kasdını kılmış-ıdum

200. Şimdi kim gördüm yüzini dek benüm, Lutf kılsun ol bagışlasun cânum

201. Ölür-isem dahı suçum kalmadı, Çün kılıç dutmaga gücüm kalmadı

202. Ditreyü Safvân iner atdan yire, ‘Azm ider kim Mustafâ dapa vara

203. Mekke kavmı cânına çün od düşer, Kamusı Safvân’uñ üstine üşer

204. Kim senüñ bigi ulu beg turıcak, Bir gedânuñ tapusına varıcak

205. ‘Âlemîler işidüben ne diye, Yâ bizi kim âdemîlerden saya

206. Eyle kim senden ziyâna vardı iş, Saña giley itmesevüz yig-imiş

207. Eydür imdi ditremegüm giderüñ, Kança kim gerek-ise aluñ virüñ

208. Yohsa ben andın yaña varmaz-ısam, Tapusında kul gibi durmaz-ısam

209. Yok-durur hergiz gümânum kim benüm, Kalmayısar gevdem içinde canum

210. Geñüm-ile ben varur mıyam aña, Ol iledür beni kendüden yaña

211. Vardı peygamber katına ditreyü, Yâ Resûlallah hatâ kıldum diyü

212. Bilmedüm geldüm seni sayd itmege, Sayduñ oldum kuvvetüm yok gitmege

213. Başını ayagı altında kodı, Saña vü dînüñe inandum didi

214. Mustafâ eydür var ilüñde otur, Göñlüñ içinde baña îmân getür

215. Çün Müsülmânlık yolı kuvvet duta, Bu oyunda kâfiri mü’min uta

216. Evvel ol beg kim Müsülmân olısar, Dîn içinde ehl-i îmân olısar

217. Sen olısarsın gazâ sâzın düze, Var ilüñde muntazır olgıl bize

218. Sevinü ili dapa Safvân gider, Görgil imdi ol münâfıklar n’ider

219. Kamusı hayrân kalurlar bu işe, Her biri başın urur taşdan taşa

220. Çün kim îmân nûrı Safvân’da olur, Lâcerem Bulkâsım’ı görüp yanur

221. Bulhakem göñlinde çün yokdur safâ, Lâcerem görinmez aña Mustafâ

222. Namaz evvel ol kılandan yigrenür, Andan ol namaz kılıcı osanur

223. Ne ki ol şahsuñ bahîl urdı adın, Anuñ-ıçun zekâtuñ bilmez dadın

224. Oruc ol şahsı degüldür görici, Anuñ-ıçun dutmaz ol şahs orıcı

225. Mihr mihre ire kîn kîne gele, Küfr küfre vara dîn dîne gele

226. Hûr-ısañ hûr ola uçmakda işüñ, Dîv-iseñ dîv ola odda yoldaşuñ

227. Ne pulı hergiz gümişe katalar, Ne gümişi pul diyüben satalar

228. Güneşüñ yüzi bulaşmaya ise, Altun altuna karışa mis mise

229. Hōş-durur cennât-ı Firdevs-i berîn, İlla fîhâ ni‘me ecrü’l-‘âmilîn (3/136, 29/58)

230. Kançaru varsam yig ola dimegil, Mustafâ etegin elden komagıl

231. Çün durasın Mustafâ-y-ıla bile, Fethe varur-ısa varasın bile

232. Ne yola vara ‘aceb ‘âkıl kişi, Kim Muhammed’den yig ola yoldaşı

233. Yüz günehden tevbe kıldı bir hakîm, Siz yuasirrûne ‘ale’l-ģınśi’l-‘ažîm (56/46)

234. Her yalanı nite gerçek sanavuz, Mustafâ’nuñ kavline inanavuz

235. Bu esâsı eylediler reh-nümûn, Sâyiģūne’r-râki‘ūne’s-sâcidûn (9/112)

236. Hem bu yola kıldılar hâsıl necât, Kânitâtün tâ’ibâtin ‘âbidât (66/5)

237. Dünyada bu dâsitânı söyleyen, Âhiret esbâbını cem‘ eyleyen

238. Gör ne dürlü dökdi sözler kendüzi, Kim murassa‘ oldı Gülşehrî sözi

239. Degme agız bilmeye sözüñ yatın, Cevherîler bile gevher kıymatın

240. Her biri elinde bir mühür dutar, ‘Âleme dolar Gülşehrî satar

241. Fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilât, Zulmet oldı cehl ‘ilm âb-ı hayât, FASL

242. Pes bilüñüz iy cihânuñ kuşları, Kim girü ol şâh düzer bu işleri

243. Kimsenüñ hîç ihtiyârı yok-durur, Kim diye bu az u yâ ol çok-durur

244. Hüdhüdi siz h˘ôr u kiçi görmeñüz, Rehber oldugın bu yola yirmeñüz

245. Kim bu yol yohsul-ıla bayuñ degül, Cüz bu ehl-i fıtnat u râyuñ degül

246. Kim Süleymân’a resûl olan kişi, Başara kuşlar-ıçun her bir işi

247. Her kimi kim kıldı sîmurg ihtiyâr, Olmadı anuñ-ıla cüz baht yâr

248. Benüm-ile ol yola varan kişi, Pâdişâhuñ yüzini gören kişi

249. Yüz tagı bir günde ol yolda geçe, Yüz deñizi cür‘a sanıban içe

250. Ol kapuda kim nihân u âşikâr, Nûr u zulmetden hezârân perde var

251. Yaluñuz nite gire kimse yola, Gelüñüz kim kamumuz gitlüm bile

252. Ejdehâlar vardur ol yolda ‘azîm, Beryeler çok u beyâbânlar delim

253. Agudan acı sular içmek gerek, Çok ilanlar öldürüp geçmek gerek

254. Hüdhüdüñ kuşlar sözin çok gördiler, Cânlarınuñ külli terkin urdılar

255. Pâdişâh var-ıdugın çün bildiler, Kamusı hayrân u vâlih kaldılar

256. ‘Âşık oldılar anuñ dergâhına, Her kul istedi kim ire şâhına

257. Nâle vü zârî vü şûra düşdiler, Cümle hüdhüd yöresine üşdiler

258. Kim kula anuñ gibi sultân ola, Kul niçün işbunça sergerdân ola

259. Cehd idelüm kim aña irişevüz, Pâdişâhumuz-ıla görişevüz

260. Yohsa biz kul kim şahından ayrıla, Ayruk anuñ ilde ne kadri ola

261. Ol gün anda hüdhüdi toyladılar, Yollarınuñ yaragın eylediler

262. İlla yol havfı vü hevlinden girü, Her biri getürdi bir ‘özr ilerü

ÂMEDEN-İ BÜLBÜL PÎŞ-İ HÜDHÜD, VE ‘ÖZR-ÂVERDENEŞ

263. Geldi bülbül ortaya hayrân u mest, Vâlih ü medhûş u sergerdân u mest

264. Kim benüm işüm gülistânda biter, Nevbahâr u bâg u bôstânda biter

265. Her güli kim kendüme yâr eylerem, Her gice vasfını tekrâr eylerem

266. Her seher kim gül çemende açıla, Kamudan ilkin baña karşu gele

267. Ben anuñ yüzine karşu söylerem, Müşkilümi kamusın hall eylerem

268. Her gün işümüz bizüm gulgul-durur, Sevdügümüz dünyada bir gül-durur

269. Hâsa şimdi tâze Gülşehrî güli, Kim getüre göze servi sünbüli

270. Anı sevmeyen kişi nâkes-durur, Serv anuñ katında hâr-u-hes-durur

271. Yola varmaga ne bunça ivelüm, Bize bir gül gösterüñ kim sevelüm

272. Geldi gül vaktı girü kim bülbülüñ, Bâg ola yiri vü bôstânlar gülüñ

273. Nevbahâr oldı ki bülbül söyleye, ‘Işkını ma‘şûkına şerh eyleye

274. Kamu sözi külli terk eyleyelüm, Bülbüle gül sözini söyleyelüm

275. Sormaya sîmurg hergiz bülbüli, Bülbüle ol yig ki seve bir güli

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, BÜLBÜL-RÂ

276. Hüdhüd eydür sûrete kapılan er, Ma‘naya kanda ire iy bî-basar

277. Niçeme kim gül ola sâhib-cemâl, Hüsnine bir haftada irer zevâl

278. Ol cemâle kim zevâl irişe tîz, ‘Âşıka andan melâl irişe tîz

279. Ögüdüm dut kimseneye buşmagıl, Bir gül içün biñ dikene düşmegil

280. Bir bahârı tâze görmedi rezân, Kim anı pejmürde kılmadı hazân

281. Ne kışın u ne yazın görmek gerek, Güllerüñ ‘ömri azın sormak gerek

282. Niçe sûret âhir iy sûret-perest, Sûreti n’ider olan ma‘nîde mest

283. Biz ki bülbül yüregini taglaruz, Güllerüñ tîz öldügine aglaruz

284. Çün seni sîmurg kılmaya kabûl, Kaçan ire göñlüñe mihri nüzûl

285. Niçe kim gül vasfını söyleyesin, Soldugından soñra terk eyleyesin

286. Her seher kim niçe kim gül açıla, Saña karşu gelmeye baña gele

287. Sûreti eylemegil ma‘niye büt, Gül bugün togdı vü yarın öldi dut

288. Bu mesel kim ‘âlemüñ bostânıdur, Bir er ü bir ‘avratuñ destânıdur

DÂSTÂN-I MERD Ü ZEN

289. Ol bir er bir ‘avratı sever-idi, Anı görmege ‘azîm iver-idi

290. Şat’dan ol yaña-y-ıdı ‘avrat evi, Sâhatı ser-sebz ü bünyâdı kavî

291. Er evi Şat’dan bu yaña zer-nigâr, Sahnı bâg u sakfı dahı lâlezâr,

292. ‘Avratuñ ‘ışkı eri almış-ıdı, Gerçi Şat’dan bu yaña kalmış-ıdı

293. Ol hevâya göñli çün uçar-ıdı, Şatt’a düşüp ol yaña geçer-idi

294. Yüzemez-iken suyı diler-idi, Yâri ogrına dişin biler-idi

295. Yâr-ıla yüz dürlü ‘ayş ider-idi, Girü Şatt’a düşüben gider-idi

296. Bir gün ol ‘avrat katında oturur, Nâgehân bakar yüzine vü görür

297. Bir benek konak gözinde ‘avratuñ, Er düşer ortasına yüz mihnetüñ

298. ‘Avrata eydür ‘acab gördüm bugün, Bir konak gözüñde kim yog-ıdı dün

299. ‘Avrat eydür Şatt’a ayruk girmegil, Geçmege vü ‘ömr boynın urmagıl

300. Eydür on yıldur ki Şatt’ı geçerem, Dicle’yi bir cür‘a gibi içerem

301. Od gibi her gün düşerem ben suya, Şimdi girme didügüñ âhir neye

302. ‘Avrat eydür kim bu konak iy canum, On yıl oldı kim gözümdedür benüm

303. İlla çün ‘ışkuñ senüñ gâlib idi, Beni görmege becid tâlib idi

304. Hem geçer-idüñ Şat’ı durmaz-ıduñ, Hem gözümdeki akı görmez-idüñ

305. Çün senüñ ‘ışkuñ irişdi âhire, Lâcerem gözümdagı akı göre

306. ‘Işk çün gitdi Şat’a düşmek ‘azîm, Yüzemeyene hatardur iy hakîm

307. ‘Işk-ıdı Şatt’a girüp kayırmayan, Gözümüñ bakup konagın görmeyen

308. ‘Işk çün gitdi Şat’a girür-iseñ, Bogılasın bir kadem urur-ısañ

309. Yüzebilmeyen kişi nite gire, Şatt’a vü kendüzinüñ boynın ura

310. Ol ere çün olmadı bu sır ‘ayân, Şatt’a düşdi vü bogıldı bî-gümân

311. ‘Işk evine ‘akl-ıla girmez kişi, Sevdüginüñ ‘aybını görmez kişi

312. ‘Âşık ol degül ki sevdi yârını, Gördüginçe dil-rübâ dil-dârını

313. Yârınuñ çün rengi soldı ‘âkıbet, ‘Âşıkı andan kesildi ‘âkıbet

314. Girü kendü işlerine başladı, Ne diler-ise cihânda işledi

315. ‘Âşık ol-durur ki ‘âlemden kese, Göñlini vü yâri zülfinde asa

316. Kamu ‘âlemden kesüp yâra ire, Terk ide yâri vü Cebbâr’a ire

317. ‘Işkı kimse eylemez-ise ‘ayân, Saña Gülşehrî kıla bir bir beyân

318. Bu mesel böyle şeker-efşân u ter, Dâsitân-ı Şeyh-i San‘an’dur meger

DÂSTÂN-I ŞEYH, ‘ABDURREZZÂK

319. Tañrı adın her kim ilte diline, Bu hikâyet aña yavlak biline

320. Kim Müsülmânlık yolı bî-gerd-iken, Dîn içinde cümle sâhib-derd-iken

321. Var-ıdı San‘an şarında bir ulu, Göñli deryâ vü içi dürler tolu

322. ‘Abdurezzâk idi ol ulu adı, Kim bilişdürür-idi Hakk’a yadı

323. Dek Harem içinde ol sâhib-zamân, Elli yıl şeyh olmış-ıdı bî-gümân

324. Çok mürîdi vü muhibbi var-ıdı, Kim dükeli key riyâzet-dâr-ıdı

325. Kaç mürîdi var-ıdı dirisem uz, Var ola-y-ıdı iki kez iki yüz

326. Hak yolında elli hac kılmış-ıdı, Sünnet-ile farzı key bilmiş-idi

327. Hem salât u savmı bî-had var-ıdı, ‘İlmi çok u sâhib-i esrâr-ıdı

328. Keşfi bî-hadd u kerâmâtı delim, Zühdi çok u hem makâmâtı ‘azîm

329. Muktedâlıkda cihân halkına hem, Olmış-iken kamu ‘âlemde ‘alem

330. Renc-ile kalan kişi kuvvetde süst, Olur-ıdı bir deminden ten-dürüst

331. Şol kerâmât-ıla ol şeyh-i ‘azîz, Kılmış-iken küfri îmândan temîz

332. Olmış-iken göñli ‘ilm-ile tolu, Bir gice düşinde görür ol ulu

333. Kim Harem’den Rûm milkine gelür, İleyinde bir bütüñ secde kılur

334. Eyle düşde büt katında yir öper, Kim sanasın Tañrı diyüben tapar

335. Çün bu düşi gördi bîdâr-ı cihân, Eydür iyvâh ussuma irdi ziyân

336. Fitneler haylî yöreme üşiser, Yoluma düşvâr ‘akabe düşiser

337. Ben kaçan bu gussadan cân iledem, Cânı terk itdüm ki îmân iledem

338. Fitne yüzini yire basmak gerek, ‘Akba düşdi yoluma kesmek gerek

339. Girmeye bir er bu yola pîç ü pîç, Kim yolında düşmeye bu ‘akbe hîç

340. Bunda ol ‘akbe gider olur-ısa, Yol aña rûşen olabilür-ise

341. Çün kala ol ‘akbe bunda câvidân, Cüz ‘ukûbet olmaya yolda ‘ayân

342. Şeyh eydür ‘âkıbet yârânlara, Kim fedâ olsun tenüm siz cânlara

343. Baña bir iş düşdi gelüñ gidelüm, Rûm’a vü bu müşkili hall idelüm

344. Bize bir Rûm iline varmak gerek, Bu düşüñ ta‘bîrini sormak gerek

345. Şeyh ü yârânlar dükeli cem‘-ile, Geldiler Rûm iline kamu bile

346. Ka‘beden Rûm iline çün gitdiler, Rûm ilini hôş teferrüc itdiler

347. Gezdiler her bâg içinde gül gibi, Degme şardan geçdiler bülbül gibi

348. Seyr kılmagı ma‘âf eylediler, Rûm ilini hôş tavâf eylediler

349. Yol yörimekde becid dürişdiler, ‘Âkıbet bir manzara irişdiler

350. Hôş temâşâ kıldı şehr-i Kayser’i, Yörür-iken gördiler bir manzarı

351. Meger ol manzar Rûm sultânınuñ, Ki kızı anda olur-ıdı anuñ

352. Şeyh ü yârânlar çün anda geldiler, Nâgehân ol manzarı hôş gördiler

353. Bir kız üstinde oturur ay gibi, İki kaşı ok atar bir yay gibi

354. Hüsn içinde ol kadar sâhib-cemâl, Kim cemâle virür-idi ol kemâl

355. Güneş anuñ pertevinden tolına, Ay hôd anuñ gibi kanda bulına

356. Ay kim anı bilmedi bir gün vebâl, Gün kim aña irmedi hergiz zevâl

357. Yaz anuñ yüzi katında güz gibi, Zülfi gice ‘ârızı gündüz gibi

358. Her kim anuñ yüzini görür-idi, Kendü cânı terkini urur-ıdı

359. Yüzi türk ü kendüzi kâfir kızı, Söyledügi kamu Rûhullâh sözi

360. Küfr içinde eyle revhânî-sıfat, Kim diye Rûhullah’a yüz ma‘rifet

361. Mü’min ister kim yüregin taglaya, Zülfi zünnârın biline baglaya

362. Küfrini bir zerre çün peydâ kıla, Sad hezârân mü’mini tersâ kıla

363. Bir lipâçe geymiş azrak don gibi, Altuna banılmış ol ay gün gibi

364. Rengi la‘l ü dişleri lü’lü’ gibi, Hâli Türkistân’da bir hindû gibi

365. Çün açar bürka‘ ki şeyh anı göre, Eydesin kim şeyhi oda yandura

366. Şeyh göñlin virür aña cân-ıla, Satun alur küfrini îmân-ıla

367. Sabrı yavlak az u ‘ışkı çok olur, Ne ki yâdında var-ısa yok olur

368. Şeyhe çün kıldı ‘ayân dîdârını, Bir kılından bagladı zünnârını

369. Şeyh istedi nazar gözlemege, Ol dem ü kendü izin izlemege

370. Urdı oda şeyhi nâgeh ol perî, Şöyle kim çıkdı göge hâkisteri

371. Derde irdi şeyh dermânı kamu, Küfre döndi dîn ü îmânı kamu

372. Şeyh eyle vâlih ü hayrân olur, Kim yolında zâr u sergerdân olur

373. Hem-nişînler çün görürler hâlini, Her biri añlar anuñ ahvâlini

374. Kamu sergerdân kalurlar ol işe, Vâlih ü hayrân kalurlar ol işe

375. Çok nasîhat virdiler kâr kılmadı, Şeyhe vü ussı başına gelmedi

376. ‘Âşık ögüt virmegi ne biliser, ‘Âşıka ögüt ne assı kılısar

377. Şeyh çün göñlin virür dildârına, Vâlih ü hayrân kalur dîdârına

378. Ol gün anda giceye degin kalur, Manzaruñ karşusına zârî kılur

379. Şeyh çün kim ‘âşık u rüsvâ olur, Terk ider İslâm’ı vü Tersâ olur

380. Ol umıda kim sora anı habîb, Kaldı ol gün anda ol pîr-i garîb

381. Gice çün dür dökdi dîbâ üstine, Çarh inçü saçdı mînâ üstine

382. Gice kara şa‘r geydi şâhvâr, Gökde kühlî parçın urdı zernigâr

383. Şeyh kaldı ol kapuda hôr u zâr, ‘Âşık u pîr ü garîb ü dil-figâr

384. Her çırâgı kim gice gök yandurur, Şeyh anı bir âh-ıla söyündürür

385. Subha degin ol gice bîdâr olur, Ol mahalle itleriyle yâr olur

386. Eydür iy veh oda yandum n’ideyim, Baglu boynum bunda kança gideyim

387. Böyle giç irmeye ahşâma seher, Bu gice rûz-ı kıyâmetdür meger

388. Bu gicenüñ yok mıdur yâ Rab güni, Böyle uzun görmedüm hergiz düni

389. Çok riyâzetde geçürdüm giceler, Görmedi bu gice gibi kocalar

390. İşbu od kim göñlüme düşdi benüm, Mum gibi yandı kamu cânum tenüm

391. ‘Akl kanı kim ögümi dirşürem, Nefs dîvin göñlüm içinden sürem

392. Baht kanı kim baña bîdâr ola, Yâ anuñ ‘ışkında baña yâr ola

393. El kanı kim topragı başa saçam, Yâ ayak kanı ki bu yoldan geçem

394. ‘Ömr kanı kim bu işi başaram, Kanı kalıñ kim kız almaga virem

395. ‘İlm kanı kim bu işde sabr idem, Girü koyup kendü işüme gidem

396. Yâr kanı kim baña gam-h˘ôr ola, Dôst kanı kim baña dildâr ola

397. Gün kanı kim gice pâyâna ire, Kim meger bu derd dermâna ire

398. Ün kanı kim nâle vü zârî kılam, Kendüzüme dôst ol yâri kıla

399. Gice her bir hâl-ıla hôd geçiser, Bilmezem kim irte ne od saçısar

400. Kimsene bençileyin zâr olmasun, Kimse bu derde giriftâr olmasun

401. Düşdüm ol kayda ki çıkmagı muhâl, Yapdum ol seddi ki yıkmagı muhâl

402. Dil kanı kim söyleyem ahvâlümi, Añladam yârânlaruma hâlümi

403. Gitdi ‘aklum gitdi sabrum gitdi yâr, Kaldı ‘ışk u kaldı neng ü kaldı ‘âr

404. ‘Işk yiñdi ‘aklum-ıla cânumı, Küfre degşürdi kamu îmânumı

405. Ol gice ashâbı kamu cem‘-ile, Göñlin isteyü oturdılar bile

406. Her birisi ol işi yorar-ıdı, Şeyh göñlin degmesi sorar-ıdı

SU’ÂL Ü CEVÂB-I ASHÂB, BÂ-ŞEYH

407. Birisi eydür ki iy şeyh-i kibâr, Vesveseñ gitmege bir gusl eyle var

408. Şeyh eydür yüregüm kanından uş, Eylemişem bu gice yüz guslı hôş

409. Ol biri eydür ki tesbîhüñ kanı, Âdemî tesbîh-ile olur ganî

410. Eydür ol tesbîh terkin çün kılam, Bilüme zünnârı baglayubilem

411. Biri eydür degme zişti isteyen, Olmaya hergiz behişti isteyen

412. Şeyh eydür çün behiştî yüzlü yâr, Bizüm oldı, cennet oldı rûzigâr

413. Ol biri eydür ki dûzah yoldadur, Olmagıl dûzah gibi nefs-ile pür

414. Şeyh eydür dûzahı söyündürem, Yidisin bir âh-ıla köyündürem

415. Birisi eydür kim iy ehl-i temîz, Tevbe kıl bu halk içinde ol ‘azîz

416. Birisi eydür ki iy pîr-i köhün, Tevbe kıl yokdur bu işde bîh ü bün

417. Şeyh eydür tevbe kim nâmûs u ‘âr, Yöremüzde kılmaya hergiz karâr

418. Ol biri eydür ki iy dânâ-yı râz, Dur namâza başla ki irişe niyâz

419. Şeyh eydür yüzinüñ mihrâbını, ‘Arza eyle baña her bir bâbını

420. Kim ola her gün benüm işüm namâz, Bî-niyâza karşu eyleyem niyâz

421. Birisi eydür ki dilüñi bile, Secde eyle Hakk’a vü ‘özrüñ dile

422. Şeyh eydür ol bütüñ yüzin baña, Gösterüñ kim secde eyleyem aña

423. Ol biri eydür ki İblîsi yiñen, Olmaya illâ bu telbîsi yineñ

424. Eydür er kim nefs odından geçmeye, Mekr ide kim İblîs anı itmeye

425. Ol biri eydür ki utanmaz mısın, Hak’dan u ölesiñi sanmaz mısın

426. Şeyh eydür kim beni Hak tagladı, Bu od-ıla vü bu bende bagladı

427. Çün her işi Hak kazâsından sanam, Ne günâhum var benüm kim utanam

428. Ol biri eydür Müsülmânlık kanı, İşbu işlere peşîmânlık kanı

429. Şeyh eydür çok peşîmân olmışam, Kim niçün şunça Müsülmân olmışam

430. Ol biri eydür ki dîv urdı yoluñ, Kim kamu sag işüñi yiñdi soluñ

431. Eydür ol dîvüñ girişdüm gözine, Kim Süleymân ‘âşık ola sözine

432. Ol biri eydür kim işiden kişi, Eyde şol pîr işledi işbu işi

433. Şeyh eydür bunda nâm u neng yok, İy ‘azîz ü fahr u âz u ‘âr çok

434. Birisi eydür ki yârânlar ‘azîm, Sayru oldılar bu işden ü sakîm

435. Şeyh eydür ol bize çün yâr ola, Kamu yârânlarumuz agyâr ola

436. Ol biri eydür ki yârânlar-ıla, Gel gidelüm Ka‘be’ye kamu bile

437. Şeyh eydür Ka‘be’yi ko deyr uş, Ol büt-ile şimdi bize deyr hôş

438. Birisi eydür ki bir dem sâkin ol, ‘Arza kıl îmânı girü mü’min ol

439. Şeyh eydür benden ihsân istemeñ, Kâfir olandan siz îmân istemeñ

440. Degmesi çün bir su’âli itdiler, Girü andan key cevâb işitdiler

441. Gördiler kim söz eser kılmaz aña, ‘Aklı kim gitdi girü gelmez aña

442. ‘Âşık u âşüfte vü hayrân-durur, Bî-dil ü mecrûh sergerdân-durur

443. Ol ögüdüñ dahı terkin urdılar, Hîre vü hôr u hacîl dek durdılar

444. Ol karañu gice hayli çün geçer, Girü güneş su yirine od saçar

445. Yine bir altun kanatlu kuş irer, Dâneleri dâm üstinden direr

446. İrte çün ol gice pâyâna irer, Şeyh derdi dahı dermâna irer

447. Kara kemhâyı çıkarur rûzigâr, Kim kızıl atlas geye gevher-nisâr

448. Kamu ‘âlem çün aña agyâr olur, Ol mahalle itleriyle yâr olur

449. Kapusında ol kızuñ bir ay tamâm, Mu‘tekif oturdı ol şeyh-i imâm

450. ‘Âkıbet ol gussadan oldı za‘îf, Kim aña ma‘şûkı olmadı harîf

DÂNİSTEN-İ DUHTER ‘ÂŞIK, ŞÜDEN-İ ŞEYH Û-RÂ SU’ÂL, Ü CEVÂB DER NÂZ U NİYÂZ

451. Çün bir ay ol kapuda hayrân kalur, Şeyh anı sevdügini ol kız bilür

452. Şeyh katına gelür bir ay gibi, Altun inçüye banılmış bay gibi

453. Kendüzin bilmeze urur ol nigâr, Şeyhe eydür neden olduñ bî-karâr

454. Ne yirüñdür bu mahalle durmaga, Ne makâmuñdur bu yir oturmaga

455. ‘Ayb ola kim zâhid ü perhîzkâr, Eyleye kâfir kapusında karâr

456. Şeyh eger bu zülfe ikrâr eyleye, Hırkasın bu zülfe zünnâr eyleye

457. Beni seven şeyh ruhbân olısar, Sevmeyendür kim Müsülmân olısar

458. Çün saçum küfrini peydâ eyleyem, Çok Müsülmânları Tersâ eyleyem

459. Şeyh eydür çün beni gördüñ zebûn, Okı efsûnlaruñı beni kosun

460. Göñlümi alduñ göñül virgil baña, Rahm kıl kim Tañrı rahm ide saña

461. Çün benüm ‘ışkum degüldür serserî, Yâ başum kes yâ elüm dut iy perî

462. Baña çok nâz u tekübbür eyleme, Datlu dilden acı sözler söyleme

463. ‘Işk geldi ‘aklumı zôr eyledi, Şîr-iken nâgâh bir mûr eyledi

464. Yüregüm yandı vü köyindi canum, Mûm gibi uş eriyügördi tenüm

465. Sorma kim ben saña ne ihsân kılam, Cânumı ister-iseñ kurbân kılam

466. ‘Işk odından cânumı çün tagladuñ, Göñlümi saçuñ kılına bagladuñ

467. Düşdi bir zindâna göñlüm iy nigâr, Kim çıkarmaya anı cüz Girdigâr

468. Her gice câna kemînsâz oluram, Kim kapuñda böyle cânbâz oluram

469. Bir mahallede garîb ü dilfigâr, Kalmışam hayrân u sergerdân u zâr

470. Sanma kim yârânlarum çokdur benüm, Senden artuk kimsenem yokdur benüm

471. Rûzigârumı geçürdi intizâr, Vasl olur-ısa hôş ola rûzigâr

472. Çün kim ol kız işidür bu sözleri, Şeyhi öldürmege varur gözleri

473. Eydür iy pîr-i haref utanmadın, Kocalup kendü ölümüñ sanmadın

474. Bu ne sözdür kim didüñ iy nâbekâr, Dirligi ko ölümi añ zînhâr

475. Ol ki bir öyn etmege muhtâc ola, Nite sâhib-taht u mâlik-tâc ola

476. Tur işüñe git ko bizi iy refîk, Lutf kıl ayruksı istegil tarîk,

477. ‘Ömr çün geçdi vü ‘akluñ yok-durur, Serd demsin sözlerüñ sovuk-durur

478. Sen kaçan ‘ışkuma irersin kaçan, Uslu-y-ısañ var saña kâyır kefen

479. Kocadan yigitlik itmek hôş degül, Aslan-ıla itlik itmek hôş degül

480. Sen kocalduñ ‘ışk işüñ degül senüñ, Tâzalıguñ gitdi vü soldı tenüñ

481. ‘Işka bir fâris gerek aslan gibi, Kim ire cânâna yüz biñ cân gibi

482. Şeyh eydür gerek-ise kıl kabûl, Beni vü gerek-ise olgıl melûl

483. Kim benüm ‘âlemde kimsem yok-durur, Kimsenem sensin ki cevrüñ çok-durur

484. Yâ zamân-ıla visâlüñi bulam, Yâ firâkuñdan bu kapuda ölem

485. ‘Işk odın ol kim şeker gibi yidi, Çi yigit ‘ışka vü çi koca didi

486. Pes kız eydür olduñ-ısa merdikâr, Dörd işi kılmak gereksin ihtiyâr

487. Secde kıl bütlere vü Kur’ân’ı yak, Hamr iç îmânuñı gözden bırak

488. Şeyh eydür hamrı kıldum ihtiyâr, İlla üçi baña degül sâzkâr

489. Yüzüñe karşu içem hamrı latîf, İlla ol üçiyle olmayam harîf

490. Ol kız eydür gerçek içgil câmuñı, Kâfir ol dur oda yak İslâm’uñı

491. ‘Işk-ıla kâfir yola yigrek gele, Ol Müsülmân’dan kim ol bî-‘ışk ola

492. Şeyh eydür emrüñe fermân kılam, Cânumı dahı saña kurbân kılam

493. Ol kız eydür bir kıl evvel hamrı nûş, Eyle kim cânuñ kıla yüz biñ hurûş

494. Andan ol iksini dahı girü, Getüresin hamrı içicek berü

495. Şeyhi çün andan aluban gitdiler, Muglaruñ deyri dapa iletdiler

496. Aldı ol ma‘şûk bir câmı ele, Sundı şeyhe sâgârı dir iç hele

497. Şeyh gördi meclisi kim tâzedür, Mîzbânuñ hüsni bî-endâzedür

498. Eyle aldı yâr elinden sâgarı, İçdi kim yir-idi şehd ü şekkeri

499. Kurup yüz tasnîf ü dînde yazdıdı, Şeyh Kur’ân’da key üstâd-ıdı

500. Çünki hamr içer dükeli mahv olur, Külli yadından gider câhil kalur

501. Çün mey-ile yâr şeyhi toyladı, ‘Işkınuñ ol mey birin biñ eyledi

502. Şeyh elinden komadı câmı girü, Zîra puhte yise yig hâmı girü

503. Çün şarâb-ı erguvânı içdi şeyh, Esriyüben dükelinden geçdi şeyh

504. Şeyh çün ma‘şûkını esrük görür, Zühd ü dîn ü baş u cân terkin urur

505. Çün ümidi var ki gire koynına, Ol bütüñ el sunmak ister boynına

506. Ol kız eydür şeyhe kim iy nâ-tamâm, Puhteler içinde kalmış şöyle hâm

507. Eyle dut kim ‘ışk saña yâr ola, Kâfir-ile nite mü’min yâr ola

508. Çün kadem sen küfre urmaduñ henûz, Kaçan olısar saña rûzî bu rûz

509. Düzmeyinçe kendü dînin oynuma, Nite kimse el bıraga boynuma

510. Kâfir ol gözüm gibi kim kuçasın, Niçeme kim ben yigit sen kocasın

511. Şeyh ayakla hôd delü olmış-ıdı, ‘Aklı nefsinden alu olmış-ıdı

512. ‘Işk-ıla çün esriyüp rüsvâ olur, Tersi kılmaz Tanrı’dan tersâ olur

513. Şeyh mest ü yâr hâzır elde câm, Puhte sabr eylemeye illâ ki hâm

514. Şeyh eydür iy nigâr-ı seng-dil, Şâd ol imdi ayruk olma teng-dil

515. Ayıg-iken büt-perest olmaz-ıdum, Bâde içüp ben ki mest olmaz-ıdum

516. Esriyüp dîn şem‘ini söyündürem, Mushaf’ı dahı oda köyindürem

517. Dôstı eydür şimdi yârumsın benüm, Küfre çün girdüñ fedâ olsun canum

518. ‘Işk içinde ilerü key hâm-ıduñ, Şimdi hâs olduñ ilerü ‘âm-ıduñ

519. Şeyh tersâ oldugın çün bildiler, Kamu tersâlar dahı dirildiler

520. Deyr içinde şeyhi vaftîz itdiler, Bir Müsülmânı bir iblîs itdiler

521. Küfr odıyla göñlini tagladılar, Bilini zünnâr-ıla bagladılar

522. Şeyh çün zünnârı bagladı bile, Küfri meşhûr oldı şehre vü ile

523. Hırkasın yandurdı vü dînin kodı, Mushaf’ın dahı köyindürdi odı

524. ‘İlm-i dünyâ hîç dâd eylemedi, Ka‘be’den bir zerre yâd eylemedi

525. Kız-ıla esrük oglan pîr olur, Hamr içene küfr ü îmân bir olur

526. Ne bile kim yazla şarda kışladı, Dükelin ümmü’l-habâyis işledi

527. Bunça yıldan soñra bir fâzıl imâm, Büt-perest oldı zihî bîgâne dâm

528. Şeyh eydür ol kıza kim iy nigâr, Ne ki didüñ işledüm dahı ne var

529. Hamrı içdüm büt-perest oldı adum, Bagladum zünnâr u mest oldı adum

530. Elli yillik tâ‘atum vardı yile, ‘Işk u küfrüm neye ire kim bile

531. ‘Işk bu elden çok itdi vü ide, Ka‘be’den çok şahsı deyre ilede

532. Anı kim ‘ışk eyledi ben bî-dile, Kangı delü eylemişdür ‘âkile

533. Dînüm iletdi vü yakdı cânumı, Küfre irgürdi kamu îmânumı

534. ‘Işk çün aslan gibi gurruş kıla, Dilkü gibi heybetinden ‘akl öle

535. Ko bu şehdi bir nefes şekker yigil, Benüm-ile bir olur mısın digil

536. Her ne kim senüñ-içün işlemişem, Dükelin vasluñ-ıçun eylemişem

537. Vasluña irmek dilerem iy sanem, Tap vücûdum oldı hicrüñde ‘adem

538. Ol nigâr eydür ki iy pîr-i hakîr, Baña çok kalıñ gerekdür sen fakîr

539. Altun akça çok gerek iy bî-haber, Kılmaya ‘ışk altun akçasuz eser

540. Yohsul-ısañ altun akçañ yog-ısa, Mâl u mülküñ az u fakruñ çog-ısa

541. Ben saña azuk virem dur git girü, ‘Işkı kogıl sabrı dutgıl ilerü

542. Şeyh eydür iy şeh-i serv-i revân, Karşuña şûrîde-dil âşüfte-cân

543. Togru kişi hergiz egri satmaya, ‘Ahdini böyle başa iletmeye

544. Ol zamânda kim esîr oldum saña, Dîn ü dünyâyı koyup geldüm saña

545. Sen dahı böyle baña ‘âk olmagıl, Çüftüm ol Meryem gibi tâk olmagıl

546. Kamudan kesüp irişeli saña, Hep yaranlar müdde‘î oldı baña

547. Sen bu elden bunlar ile n’ideyim, Bî-dil ü bî-yâr kança gideyim

548. Senüñ-ile dûzaha kim ireler, Yig ola kim sensüz uçmak vireler

549. Ol sanem gördi ki şeyh erdür dürüst, Kavli muhkemdür degül ‘ahdinde süst

550. Eydür imdi kaluñuma iy imâm, Hûkbânlık kıl baña bir yıl tamâm

551. Kim olınçak üç yüz altmış gün yıla, İkimüz ‘ömri geçürevüz bile

552. Şeyh eydür ne dir-iseñ işleyem, Ne işe buyurur-ısañ başlayam

553. Şeyh yâri emrine fermân kılur, Yârine âsî olan ‘isyân kılur

554. Pîr-i Ka‘be Şeyh-i sadr-ı rûzigâr, Bir yıl eyler hûkbânlık ihtiyâr

555. ‘Işk anı çün bir deve gibi yider, Yazılarda yâr-ıçun toñuz güder

556. Sen getürmegil meniyyet kim bu hâl, Aña düşdi vü saña ola muhâl

557. Kim nihâdın görür-ise üstüvâr, Niçe hûk anda bula vü niçe mâr

558. Ten tagından çün temâşâ idesin, Çok toñuzlar yazularda güdesin

559. Sen sanursın dünyada iy hîç kes, Kim bu iş ol şeyhe irişdidi bes

560. Gelür-iseñ togrulug-ıla yola, Her biri içinde yüz biñ hûk ola

561. Sen kadem bu yola ur iy nâm-dâr, Kim göresin Ka‘be vü büt sad hezâr

562. ‘Âkıbet ol şeyh, çün Tersâ olur, Halkuñ arasında söz gavgâ olur

563. Hem-nişînler kamusı hayrân kalur, Dükelinüñ derdi bî-dermân olur

564. İstemezler dünyada ‘âr olmagı, Terk iderler şeyh-ile yâr olmagı

565. Kamu hem-sohbatlıgından kaçdılar, Gözlerinden kanlu yaşı saçdılar

REFTEN-İ ASHÂB BE-SÛY-I, KA‘BE VE ‘ARZA-İ AHVÂL-İ, ŞEYH-RÂ PÎŞ-İ ÂN MÜRÎD Kİ, ÂN VAKT DER SEFER BÛD

566. Var-ıdı ol ortada bir yâr-i çüst, Geldi şeyhe eydür iy ‘ahdinde süst

567. Giderüz biz Ka‘beye fermân nedür, Bilmedük kim derdüñe dermân nedür

568. Eydür-iseñ kamu tersâ olalum, Sençileyin halka rüsvâ olalum

569. Yaluñuz komayalum bunda seni, Soñra sen terk itdüñüz dime beni

570. Yâ seni çün böyle biz görmeyevüz, Gidevüz kim bunda biz durmayavuz

571. Ka‘be dapa varavuz oturavuz, Ellerümüz Hazret’e götürevüz

572. Dilümüzi ‘özr ile bileyevüz, Şeyhümüzi Tañrı’dan dileyevüz

573. Şeyh eydür ben giriftâr olmışam, Kamu yâranlardan agyâr olmışam

574. Siz ne kim diler-iseñüz idüñüz, Kançaru gider-iseñüz gidüñüz,

575. Şimdi kamu dünyadan iy nâm-dâr, Deyr baña yir ü tersâ-beççe yâr

576. Düşicegez size bir müşkil ‘azîm, Anı ben hall ider-idüm iy hakîm

577. Kimse benüm müşkilümi bilmeye, Bil kim Eflâtûn anı hall kılmaya

578. Gidüñüz işüñüze iy ehl-i dil, Bundan artuk beni kılmañuz hacil

579. Kimse benden sorar-ısa iy refîk, Kim ne oda yandı ol pîr-i tarîk

580. Şimdi su anuñ başından aşdı diñ, Ejdehâlar kursagına düşdi diñ

581. Hîç kâfir virmeye hergiz rızâ, Anı kim ol şeyhe eyledi kazâ

582. Dînini virmiş-durur Tersâlıga, ‘Aklı degşürmiş-durur rüsvâlıga

583. Bir büt îmânını yagma eyledi, Saçı küfri anı Tersâ eyledi

584. Kimse bize serzeniş eyler-ise, Hakkumuzda pîş ü kem söyler-ise

585. Eydüñüz bu yolda bunuñ gibi hâl, Çok düşe sen sanma bu hâli muhâl

586. ‘Ucb süknâsında sâkin olmagıl, Beni gör sen dahı îmin olmagıl

587. Bunı dir ü yüz bulardan döndürür, Toñuzını yazı dapa göndürür

588. Bakmaz anlara vü hışm idüp gider, Taglara varur u toñuzlar güder

589. Hem-nişînler gördiler bu hâleti, Hasret-ile agladılar key katı

590. Ka‘be’den yaña gönildiler girü, Kim göreler kim ne gelür ilerü

591. Halk udından izlerin azıtdılar, Degmesi bir köşede yir dutdılar

592. Kim ‘aceb şeyhe ne geldi ilerü, Anda vü bunlar neye geldi girü

PÜRSÎDEN-İ ÂN MÜRÎD-İ, SÂDIK Kİ ÂN VAKT HÂZIR, NE-BÛD AHVÂL-İ ŞEYH-RÂ

593. Ka‘be’de var-ıdı şeyhüñ bir mürîd, Kamudan ‘âlî vü sıdkı key mezîd

594. Yavlak ehl-i ‘ilm ü sâhib-câh-ıdı, Degme işden dünyada âgâh-ıdı

595. Düşicek Rûm iline şeyhe sefer, Ol mürîd anda degül-idi meger

596. Sordı yâranlarına ahvâlini, Eytdiler şeyhüñ dükeli hâlini

597. Kim kazâ ne od bırakdı cânına, Yâ kader ne eyledi îmânına

598. Niçe vardı Ka‘be’den Rûm iline, Bagladı zünnârı anda biline

599. İrdi takdîr âfeti tedbîrine, Düşdi bir tersâ-beçe zincîrine

600. Kamu rahtın ‘ışk yagma eyledi, Saçı küfri anı Tersâ eyledi

601. İşi yokdur şimdi kâl u hâl-ıla, ‘Işkı oynar şimdi zülf ü hâl-ıla

602. Şimdi sorma şeyhi kim anda n’ider, Rûm ilinde şimdi ol toñuz güder

603. Şimdi gören şeyhümüzi iy ‘azîz, Kılmaya yüz yılgı Tersâdan temîz

604. Çün mürîd işitdi şeyhüñ hâlini, Bildi nite oldugın ahvâlini

605. Döndi yârânlara eydür ol ulu, Kim i ‘avratdan bu yolda siz alu

606. Şeyh ile siz yâr olmışmıssañuz, Erlig-ile yola gelmişmisseñüz

607. Baglayıçak şeyh zünnârı bile, Baglamak gerek-idi kamu bile

608. Ol deñizde yutdı şeyhi çün neheng, Korkudan sizi kaçurdı nâm u neng

609. ‘Âşık olan dünyada bednâm olur, Kim eyü ad ister-ise hâm olur

610. Yâr eger olur-ısa kâfir dahı, Yâr olgıl yâra vü yalvar dahı

611. Çün kişi râhatda hemdem yâr ola, Renc vaktında niçün agyâr ola

612. Kamuñuz Tersâ niçün olmaduñuz, Şeyh-ile vü hidmetin kılmaduñuz

613. Sanmañuz kim yâr muvâfıklıg-ıdı, Kim bu iş ‘ayn-ı münâfıklıg-ıdı

614. Eytdiler yavlak çok eytdük biz aña, Kim niçe ilerü gellüm biz saña,

615. Halk içinde mest ü rüsvâ olalum, Sençileyin kamu Tersâ olalum

616. Sohbetüñ hakkını terk itmeyelüm, Yaluñuz seni koyup gitmeyelüm

617. Senüñ-içün dînümüzi koyalum, Dükeli âyînümüzi koyalum

618. Sözümüzüñ gavrına çün irdi şeyh, Maslahat gitmegümüzi gördi şeyh

619. Çün kadem urdı ki gire oynına, Gördi kim kayd olısaruz boynına

620. Bildi kim bizden meded bulmayısar, Hâli anuñ hâsıla gelmeyiser

621. Bizi gönderdi ki yaluñuz kala, Ne diler-ise utanmadın kıla

622. Ol mürîd eydür siz anuñ kapusın, Dutmag-ıdı iş ü kılmak tapusın

623. Dün ü gün yalvarmak aña kim hakîm, Hazretinde sagala-y-ıdı sakîm

624. Hazrete vara-y-ıduñuz kamuñuz, Hakk’a yalvara-y-ıduñuz kamuñuz

625. Mu‘tekif bir köşede oturıcak, Zârı-y-ıla el aña götüricak

626. ‘Özr-ile dilüñüzi bileyıcak, Şeyhüñüzi Tañrı’dan dileyicak

627. Hak ta‘âlâ zâruñuz göre-y-idi, Şeyhüñüzi size irüre-y-idi

628. Şeyhi koyup gitdügüñüz sehl ola, Hak kapusından giden nâ-ehl ola

629. Çün mürîd ashâba söyler böyle dil, Dükeli ashâbı kalurlar hacîl

630. Eydür imdi bu hacâletden size, Ne ziyân u yâ ne assı var bize

ÂMEDEN-İ ÂN MÜRÎD, VE ASHÂB BÂZ, BE-CÂNİB-İ RÛM

631. Devemüzi her birümüz yidelüm, Gelüñüz kim yine Rûm’a gidelüm

632. Mu‘tekif bir gûşede oturalum, Ellerümüz gök dapa götürelüm

633. Dilümüzi ‘özr-ile bileyelüm, Şeyhümüzi Tañrı’dan dileyelüm

634. Girü kamu Rûm iline geldiler, Hak kapusında mücâvir oldılar

635. Çok tazarru‘ kıldılar feryâd-ıla, Kim kaçan rahmet irişe dâd-ıla

636. Kırk gün anda dün ü gün oturdılar, Ellerini Hazrete götürdiler

637. Eyle zârî kıldılar kim yir ü gög, Ol figândan agladı vü kodı ög

638. Topraga göz yaşlarını kardılar, Bir maġârada çile çıkardılar

639. Çün tamâm oldı bularuñ çillesi, İrdi İblîsüñ ucına hîlesi

640. Ol mürîdüñ kim figânı irişür, Bir okı bir gün nişâna irişür

641. Derdinüñ irer devâsı ‘âkıbet, Müstecâb olur du‘âsı ‘âkıbet

642. Düşde görür Mustafâ’yı kim gelür, Yüzünüñ ‘aksi gözüñ nûrın alur

643. Emr ü nehyi ‘âlemüñ pîrâyesi, Kavl ü fi‘lüñ âdemüñ sermâyesi

644. Ol mürîd ayagına düşer anuñ, Kim cihândan gitmesün sâyeñ senüñ

645. Şeyhümüz gümrâh olmışdur yolın, Göster aña kim bile sagdan solın

646. Mustafâ eydür aña kim iy pâk-bâz, Cümle ashâb ortasında serfirâz

647. Şeyh ile Tañrı arasında meger, Bir küdûret var-ıdı key mu‘teber,

648. Ol küdûret şol kadar ihdâd-ıla, Aradan gitdi vü az bîdâd-ıla

649. Himmetüñ kendü işini işledi, Tañrı şeyhe suçını bagışladı

650. Şimdi şeyhüñ derdine irdi devâ, Ol küdûret gitdi vü geldi safâ

651. Biz şefâ‘at eyledük Tañrı kerîm, Kim selâmatlıga irdi ol sakîm

652. Şimdi ay indi vü çıkdı âfitâb, Küfr ü ‘isyân gitdi vü geldi savâb

653. Ne ki şeytân dünyada vîrân kılur, Tevbe bir sâ‘atda âbâdan kılur

654. Uykudan uyandı vü âh eyledi, Ol mürîde cem‘i âgâh eyledi

655. Çok beşâret virdi vü girdi yola, Tapusında kamu yârânlar bile

656. İrdiler ü gördiler bir arada, Şeyhi kim toñuz güder bir derede

657. İlla yavlak hâlete düşmiş ‘azîm, Kamu suçını bagışlamış Kerîm

658. Hem başından yire bürgüsin komış, Hem toñuzları salıvirdüm dimiş

659. Oda yakmış kâfir olmak tonını, Pâre pâre eylemiş pîlûnını

660. Gözlerinden kan akıtmış yaş-ıla, Hem sımış nâkûsını bir taş-ıla

661. Hem çelîpâsın bırakmış yabana, Kesedurur şeyh zünnârın yana

662. Dîne degşürmiş yene tersâlıgı, ‘İzze irürmiş girü rüsvâlıgı

663. Gördi yârânlarını kim çıkdılar, Dîn-ile şeytân tılısmın yakdılar

664. Haclet-ile şermsâr oldı ‘azîm, Hasret-ile cenneti kıldı cahîm

665. Na‘ra urdı mest düşdi ortaya, Şûrişiyle dökdi tagı dereye

666. Eyle zârılıg-ıla zâr agladı, Kim felekler hâtırını tagladı

667. Hikmet ü Kur’ân tefsîr ü haber, Gitmiş-idi hâtırından ser-be-ser

668. Girü geldi kamu şeyhüñ yâdına, İrdi Deyyân dîninüñ feryâdına

669. Degme yârı çün görür bu nûrı çok, Kendüzini çün görür kim nûrı yok

670. Niçeme kim küfri dînden fark olur, İlla hacletden arakdan gark olur

671. Şâdılıgı menzilini gam dutar, Hayfa geçmiş ‘ömr-içün mâtem dutar

672. Çün görürler şeyhi zâr u dil-figâr, Şâdi vü gam arasında bî-karâr

673. Çün utandugın bulardan bildiler, Kamu yârânlar katına geldiler

674. Cem‘-ile insâfa durdılar kamu, Cânların şükrâne virdiler kamu

675. Eytdiler şeyhe ki iy dîn ulusı, Resm üstâdı âyin ulusı

676. Şimdiden girü saña gam hôş degül, Bu ‘arûsîlerde mâtem hôş degül

677. Vasl geldi gitdi hicrân yirine, Küfr gitdi geldi îmân yirine

678. Çün şefâ‘at eyledi Hak’dan Resûl, Kim girü îmân seni kıldı kabûl

679. Sen hakîkat bil ki yüz ‘âlem günâh, Mahv ola çün kim kıla ‘âsi bir âh

680. Rûm ilinde büt-perest olan girü, Hak-perest olmaga geldi ilerü

681. Gusl kıldı şeyh ü girdi hırkaya, İy ‘acab bu kamu hayr u şer neye

682. Tevbe suyı hışm odın söyündürür, Rahtını yazuklaruñ köyündürür

683. Her ne sa‘y-ıla kim anda itdiler, Ol aradan şeyhi alup gitdiler

684. Şeyhi yola geldügin çün bildiler, ‘Âkıbet yol ‘azmini çün kıldılar

685. Ol gice tersâ kızı düşde görür, Bir güneşi kim kenârına girür

686. Söyler aña ol güneş kim ragbet it, Şeyh gitdi sen dahı ardınca git

687. Mezhebin dut dînine inan anuñ, Kim ola rûşen kamu cânuñ tenüñ

688. Ol senüñ dînüñe girdi bî-mecâz, Sen hakîkat dînden olma bî-niyâz

689. Yoldan eyletdüñ gir anuñ yolına, Yoldaş ol çünkim yola geldi yene

690. Dünyada dînüñ kemâlüñ olısar, Âhiretde ol helâlüñ olısar

REFTEN-İ DUHTER-İ TERSÂ, BERÂY-I ÎMÂN ÂVERDEN, DER PEY-İ ŞEYH

691. Çün uyanur uykudan kız hûb u hôş, Göñli içinden virür nûr ol güneş

692. Od içinde göñli mum gibi yanar, Gözlerinden yaş yirine kan iner

693. İrdi bir hâle ki hemdem bulmadı, Yidi bir zahmı ki merhem bulmadı

694. Sabrı gitdi vü karârı kalmadı, Hîç işinde ihtiyârı kalmadı

695. Bî-dil ü âşüfte vü rüsvâ olur, ‘Âşık-ı şûrîde vü şeydâ olur

696. Ne cefâ kim şeyhe ol kıldı, girü, Birisine biñ cezâ buldı girü

697. Añsuzın bir derde ogradı ‘aceb, Eyledi ol derde dermânın taleb

698. Şeyh dînine ‘aceb sâdık olur, Nâgehân ma‘şûk-iken ‘âşık olur

699. Yalın ayak baş açuk girür yola, Kim ‘aceb şeyhi girü kanda bula

700. Ol kamu kibr ü delâl u gunc u nâz, Gitdi vü kaldı kıza mûnis niyâz

701. ‘Işkı yilinden çırâgı söyinür, Nâzük endâmı güneşden köyinür

702. Ol ki yüz göstermez-idi gözlere, ‘Anberîn saçı bulaşur tozlara

703. Yolı bilmez vâlih ü hayrân gezer, Tagda taşda zâr u sergerdân gezer

704. Girü şeyhe gösterür düşde Çalab, Kim girü dön, ol kızı kılgıl taleb

705. Çün peşîmân oldı vü geldi yola, Şimdi anı istemeñ vâcib ola

706. Çün bizüm dînümüze ŝâdık-durur, Şimdi sen ma‘şûk ol ‘âşık-durur

707. Uykudan şeyh öyle bî-hôd uyanur, Kim gören ol şeyhi bir şeydâ sanur

708. Geldüği yola girür dahı gider, Gör kim ol ashâbı herbiri n'ider

709. Şeyhüñ ardına düşerler kamusı, Hem yöresine üşerler kamusı

710. Şeyhe eydürler dükeli yalvaru, Kim yolumuzdan neye döndüñ girü

711. Ögüñe düşdi meger ol dilsitân, Pîle yâd oldı girü Hindûsitân

712. Kendüzüñi girü tersâ kılmagıl, Halk içinde bizi rüsvâ kılmagıl

713. Güç ile bulduk senüñ dermânuñı, Küfre degşürme girü îmânuñı

714. Şeyh çün sözlerini gûş eyledi, Düşde gördügin bulara söyledi

715. Çün bular ol hâleti işitdiler, Dükeli şeyh-ile bile gittiler

716. Gördiler kim ol kız ırakdan gelür, Nâle vü feryâd u zârîler kılur,

717. Hâm-iken çün ‘ışk odından ol bişer, Yalvarur şeyhüñ ayagına düşer

718. Eydür iy şeyh-i cihân u ehl-i dil, Senden el-hak yavlak oldum ben hacil

719. Bilmedin saña cefâlar eyledüm, Hem delim bîhûde sözler söyledüm

720. Ben anı kıldum ki benden yaraşur, Sen anı kılgıl ki senden yaraşur

721. Ben delim itdüm saña kıldum cefâ, Ol cefâya sen kerîm eyle vefâ

722. Derdüme lutf eyle dermân ‘arza kıl, Küfri kodum baña îmân ‘arza kıl

723. Şeyhe düşde gördügin şerh eyledi, Ol güneş kim düşde aña söyledi

724. Kim seni şeyhe helâl eylemişüz, İkiñüz hicrin visâl eylemişüz

725. Şeyh eydür hôd suçuñ bagışlayam, Degme cevrüñe yüz eylük işleyem

726. İlla seni almaġa kuvvet kanı, ‘Ömr sürmege bile müddet kanı

727. Çün günüm taġ başına irdi benüm, Sen hilâl-ıla ne bedr ola canum

728. Koca hergiz inana mı güçine, Çünki ‘ömri irmiş ola uçına

729. Kuvvetüm yok çün hakuñdan çıkmaġa, Şehvet-ile ‘akl evini yıkmaġa

730. Sen meger kim dutmaduñ benden melâl, Âhirette olasın baña helâl

731. Ol kız eydür sen du‘â kıl kim benüm, Kabz ide Tañrı ileyüñde canum

732. Kim cihânda ayruġı çün almayam, Âhiretde senden ayru kalmayam

733. Baña çünkim olmadı senden visâl, Hâşa kim ayruk kişi ola helâl

734. Dünyada ko ileyüñde öleyim, Âhiretde girü seni bulayım

735. Bikr öleyim ko hayâtum kalmasun, Senden artuk beni kimse almasun

736. Şeyh çün eyler du‘â kim kız öle, Kamu yârânlar âmîn dirler bile

737. Şeyh ileyinde şehâdet getürür, Şeyh anı bir dem dizinde yaturur

738. Tañrı Tersâ kızına îmân virür, Secde eyler Tañrı'ya vü cân virür

739. Şeyh ü yârânlar kamu ol hasrete, Agladılar ol ‘acâyib hâlete

740. Dükeli bile namâzın kıldılar, Bî-vefâlıgın cihânuñ bildiler,

741. Kamu hâlin çünki tertîb itdiler, Gûra kodılar anı vü gitdiler

742. Aldı mevt anuñ hayâtını dahı, Yazdı çarh anuñ berâtını dahı

743. Bî-muhâbâ dehr-i mekkâr âdemî, Bî-vefâ dünyâ vü gaddâr âdemî

744. Çün bu sırrı asl kavmi bildiler, Yitmiş ev kamu Müsülmân oldılar

745. Bir Müsülmân kâfir oldı bir zamân, Kim ola bir kız Müsülmân nâgehân

746. Gûrınuñ üstine nûr indi ‘azîm, Kim bu kıza rahmet eyledi Kerîm

747. Ança rahmet ol hazâyinde ola, Kim bize vü kamuya rahmet kıla

748. Bir kişi bu dâsitânı eylemiş, İlla lafzın key çöpürdek söylemiş

749. Eski bizden hûriye ton eylemiş, Bir keçeden aya pîlven eylemiş

750. Vezn-içün lafzuñ gidermiş harfini, Artuk eksük söylemiş söz sarfını

751. Şimdi Gülşehrî geyürdi bu aya, Lefgerî tonlar ki benzetdi baya

752. ‘Anber-ile saçın ördi sünbülüñ, Göñlegin atlasdan eyledi gülüñ

753. Söz hurûfın artuk eksük kılmadı, ‘Âlim añladı vü câhil bilmedi

754. Tañrı’nuñ kudretlerin yâd eyledi, Mustafâ'nuñ cânını şâd eyledi

755. Böyle rengîn böyle datlu böyle ter, Husrev ü Şîrîn sözi oldı meger

ÂMEDEN-İ TÛTÎ PÎŞ-İ HÜDHÜD, DERMİYÂN-I MURGÂN VE, ‘ÖZR ÂVERDENEŞ

756. Geldi tûtî ortaya şekker saça, Sözlerinden dürler ü gevher saça

757. Agzı tolu şekker ü tonı yeşil, Saru ayagı vü minkârı kızıl

758. Dir benem kim söylerem şekker gibi, Sebz-pûşam Hızr peygamber gibi

759. Çünki Hızr oldum baña uçmak gerek, Varuban Âb-ı hayât içmek gerek,

760. Âb-ı hayvân istemedin bes n’ide, Hızr kim bâkî kala bu dünyede,

761. Ben şeker yirem kim uçam sâz-ıla, Perdelerde söyleyem âvâz-ıla

762. Çün Sipâhân'dan Hicâz'a irişem, Bunça dürlü savt u sâza irişem

763. Çün Rehâvî'den ‘Irak'a yüz dutam, Zühre'nüñ çengini avc-ıla utam

764. Degme kez ‘Attâr kim Rum'a gele, Bir dükândan şekkeri satun ala

765. Baña her nâ-ehl her bir hîç-kes, Hayf ola kim eyleye demür kafas

766. Bu yola varan kişiler tîz ölür, Âb-ı hayvânı içen bâkî kalur

767. Neye bunça dünyada tîz ölelüm, Bir iki yıl ko bizi dirilelüm

768. Ölüm içinde ola naks u zevâl, Dirlig-ile âdemî bula kemâl

769. Hiddet ehli ihtimâle irmeye, Tîz ölen kişi kemâle irmeye

770. Puhteler dirlig-ile devlet bulur, Hâm olur ol kim yigitlikde ölür

771. Nevbahârı görmeden bülbül gibi, Öldürürsin sen bizi bir gül gibi

772. Ben ki Mısr'uñ kârvânın urmışam, Dünyada şekker dükânın kurmışam

773. Ben şeker karışdurur-ısam güle, Mısr'a degin Rûm ili şekker tola

774. Böyle ter dîbâce vü datlu şeker, Husrev ü Şîrin sözi ola meger

775. Degme kez ‘Attâr kim Rûm'a gele, Şekkeri benüm dükânumdan ala

776. Degme dürr-içün güherden eyleyem, Mantıku't-tayr’ı şekerden eyleyem

777. Kûh-ı Kâf'a girü sîmurg uçsa yig, Tûtiye Âb-ı hayâtı içse yig

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, TÛTÎ-RÂ BE-HİKMET Ü ‘İLM-İ, DEKÂYIK

778. Hüdhüd eydür ġarra olmaġıl aña, Kim Hümâ dirler bu dünyâda saña

779. Hüdhüd eydür garrasın kendüzüñe, Anuñ-ıçun sevinürsin sözüñe

780. Zehr içe er kim şeker sözler diye, Tıfl ola kim dem-be-dem şekker yiye

781. Tûtinüñ hôd dâsitânı çok-durur, İlla hîç lafzında ma‘nî yok-durur

782. Herze sözler-ile dilini biler, Âdemîleri gün uzun yüpiler

783. Çün sözüñ bî-tu‘m reng ü bû-durur, Ne şeker kim yir-iseñ agu-durur

784. Ehl-i dil dünyâ-y-ıla barışmaya, Dîn ile dünyâ bile karışmaya

785. Eyle dut kim dünyaya hôd gelmedüñ, Pâdişâhuñdan henûz ayrılmaduñ

786. Niçe bu dünyâda bâkî kalasın, Kendü sultânuñdan ayru olasın

787. Bî-vefâ erden vefâ istemegil, Fâni ‘âlemden bekâ istemegil

788. Âb-ı hayvân isteme dirlig-üçün, Asluña kavışıgör birlig-üçün

789. Her kim ol dîv olmadın merdüm-durur, Dirlik adsuz kişiye ölüm-durur

790. Dünyada yüz yıl eger uçar-iseñ, Âb-ı hayvân suyını içer-isen

791. ‘Âkıbet çün ölmege inanasın, Dirligi Gülşehri'den ögrenesin

792. Bu mukayyed zâtuñı terk idegör, Dahı mutlak zât-ıla var hôş otur,

793. Anuñ-ıla bâki olġıl iy delü, Külli şey'in hâlik illâ vechehu (28/88)

794. Bu mesel kim ‘ışk mülk ü mâlıdur, Hızr-ıla ol bir velî ahvâlıdur

DÂSTÂN-I HIZR VE ÂN VELÎ, Kİ HIZR-RÂ BE-REFÎKÎ KABÛL, NE-KERD

795. Hızr bir yolda sataşdı bir ere, Kim gider bir yolda ol er bir şara

796. Gördi kim ol er erenlerden-durur, Bildi kim Hakk’a irenlerden-durur

797. Ol ki Deyyân sırrına dânâ-y-ıdı, Çehresinde gün gibi peydâ-y-ıdı

798. Çün selâm virdi vü kıldı ihtirâm, Hızr eydür ol ere kim iy imâm

799. Bir iki gün bile sohbet kılalum, Degme sözüñ hadd ü resmin bilelüm

800. Yöreden nâ-mahremi koruyalum, Biribirümüz-ile yorıyalum

801. Ol er eydür sen hezârân cehd ide, Dirligüñ çok olmag-ıçun dünyede

802. Zulmete düşdüñ nere kim geçesin, Âb-ı hayvân çeşmesinden içesin

803. Dünya görmek terkini kılmayasın, Haşr günine degin ölmeyesin

804. Ben dilerem kim aña cânum virem, Dirligümi ölümüme degşürem

805. Dünyaya hîç istemezem kim bakam, ‘Ömr bünyâdın dilerem kim yıkam

806. Bulsa-y-ıdum işbu dem öle-y-idüm, Andan ayru ben niçün ola-y-ıdum

807. Ölmek ansuz diri olmakdan delim, Yig-durur yüz ‘illet ile iy hakîm

808. Çün dilemezsin ki hergiz ölesin, Sen kaçan benüm harîfüm olasın

809. Hızr-ısañ sen dünyada iy nâmdâr, Ben Muhhammed yolın itdüm ihtiyâr

810. Var Muhammed ümmetinde âdemî, Kim anuñ Hızr olımaya hemdemi

811. Dünya dirligi gerek-ise saña, Ansuz olmah yig dirilmekdin baña

812. Her kim ansuz diri kala ‘âkıbet, Dirlige irmeden öle ‘âkıbet

813. Var kişi bu dünyada yol bulmaga, Kim begenmez Hızr’ı yoldaş olmaga

814. Anda kim Bûlkâsım u Kur'ân ola, Hızr u Mûsâ vâlih ü hayrân ola

815. Ahmed-ile revnaka geldi cihân, Ayrugından bir kelîsâ var nişân

816. İlerürek öl ölümden bir zamân, Diri kal Gülşehri gibi câvidân

ÂMEDEN-İ TÂVÛS PÎŞ-İ HÜD-, HÜD VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ, DER MİYÂN-I MURGÂN,

817. Geldi tâvus ortaya yüz nâz-ıla, Girdi söze ‘izzet ü i‘zâz-ıla

818. Kim dilümi ‘özr-ile göñlüm biler, Tañrı'dan firdevs uçmagın diler

819. Bir zamân uçmak kapuçısı-y-ıdum, Uçmaguñ bir key tapuçısı-y-ıdum

820. Nâgeh uçmakdan beni bir hâl-ıla, Sürdürür İblîs yüz biñ al-ıla

821. Gerek uçmakdan çıkan key dürişe, Tâ meger kim girü andan irişe

822. Her işe kim ulular başladılar, Dükelin uçmag-ıçun işlediler

823. Uçmaga iriçegin ayruk baña, Hâcet olmaz iktidâ kılmak saña

824. Tâvus agı nite sîmurgı dutar, Tâvusa uçmaga irdügi yiter

825. Her ne yoldan eyler-ise ülfeti, Tâvusuñ sîmurga yokdur nisbeti

826. Uçmag-ıçun her yola varmak gerek, Uçmaga iriçegin durmak gerek

827. Hûr-ıla aldamaya kimse bizi, Yârumuzuñ uçmaga beñzer yüzi

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, TÂVUS-RÂ

828. Hüdhüd eydür eyle dut kim gidesin, Cennete sultânsuz anda n'idesin

829. Pâdişâhı istegil sen görmege, Yohsa ev çok bulasın oturmaga

830. Güneşe irişene kul ola ay, Şâhı bulana tufeyl ola saray

831. Konuga hoşdur sarây-ı zer-nigâr, Biz ev issin isterüz iy nâm-dâr

832. ‘Âşıkı ma‘şûk-ıla seyrânda bil, Kanda kim yâr-ısa bizi anda bil

833. Uluları mahdum-ı sultân sana, Nakş-ı dîvâra meger tıfl aldana

834. Olmayıçak Hak civarında mukîm, Yig ola tamu bil uçmakdan delim

835. Bize yâri gösterüñ kim görelüm, Çehresin ü yâ nişânın virelüm

836. Kılduñ-ısa huldı hızlandan temiz, Var anuñ gökçek yüzin gör iy ‘azîz

837. Halk evi yâ bâg u yâ eyvân-durur, Sâhibi Gülşehri'nüñ sultân-durur

838. Size eyvân u bize sultân gerek, ‘Âma lokma ‘ârife Lokmân gerek

MESEL DÂSTÂN-I BEHİŞTİYÂN, Kİ BÎ-HİSÂB U KİTÂB U İCÂZET, RIDVÂN DER BEHİŞT DER ÂMEDE

839. Tañrı adı sözümüzi añladur, Halka vü ma‘nîlerini tañladur

840. Çün Resûl'e biz viribirüz selâm, Nazma irür yüz kelâm u biñ nizâm

841. Dünyayı ol yig ki terk eyleyevüz, Âhiret bâzârını söyleyevüz

842. Eydelüm âzâd erenler sözini, Şekkere karışduruban tuzını

843. Haşr güninde ki hakdur olısar, Her biri işledügini bulısar

844. Bir cemâ‘at uçmak içinde revân, Gezer-iken degme bir yaña devân,

845. Gördi Rıdvân bunları kim her biri, Âdemîdür taşradan gelmiş çeri

846. Yüzlerinüñ pertevi ‘arşa irer, Her biri bir agaç almasın direr

847. Her biri bir âdemî kim yüz perî, Olmaga lâyık bularuñ çâkeri

848. Ol biri kevser suyın buña saçar, Bu varur tesnîm havzından içer

849. Birisi hamr ırmaġı câmın dutar, Biri süd ırmagını bala katar

850. Biri su ırmagına girür yüzer, Selsebîlüñ çeşmesi havzın düzer

851. Ol birisinüñ harîfi anda hûr, Bu birisine şarâb olmış tahûr

852. Ol biri güreş dutar gılmân-ıla, Ol biri işret ider vildân-ıla

853. Hûriler hayrân bularuñ yüzine, Çarh vâlih bunlaruñ ılduzına,

854. Uçmak ehli bunlaruñ peyrevleri, Tûba agacı dibinde evleri

855. Çün girür Rıdvân ki yüz biñ sâz-ıla, Bunlar uçmakda yörürler nâz-ıla

856. Eydür iş bunlar ‘aceb çün irdiler, Uçmaga kangı kapudan girdiler

857. Kapuçı benem buları görmedüm, Bir kapudan bunlara yol virmedüm

858. Kangı yoldan bunlar irmiş olalar, İy ‘aceb bunda vü girmiş olalar

859. Eytdi iy uçmakda gezen kişiler, Kim güneş gibi yüzüñüz ışılar

860. Kangı kapudan girüben geldüñüz, Uçmaga vü ni‘metini bulduñuz

861. Bunlar eydür biz kapu ne görmedük, Kapu yolından behişte girmedük

862. Eydür âhir kapuçı Rıdvân sizi, Gördi vü yol virdi size kendüzi

863. Bunlar eydür biz kapuçı görmedük, Bunda Rıdvân hükmi-y-ile girmedük

864. Eydür âhir cân alıçı cânuñuz, Alıcak getürdüñüz îmânuñuz

865. Bunlar eydür cân alıçı almadı, Cânumuzı vü katına gelmedi

866. Eydür âhir dünyâdan çün gitdüñüz, Gûr içinde ölüben çok yatduñuz

867. Bunlar eydür biz ölüm ne görmedük, Ölüben sinüñ içine girmedük

868. Eydür âhir Münkir’i çün gördüñüz, Hem Nekîrîn’üñ cevabın virdüñüz

869. Bunlar eydür biz Nekîr'e irmedük, Münkir'üñ dahı yüzini görmedük

870. Eydür âhir daşra mahşer günini, Görüben işitdüñüz sûr ünini

871. Bunlar eydür mahşeri biz bilmezüz, Bunda sûr ünin işidüp gelmezüz

872. Eydür âhir çün sırâtı geçdüñüz, Tamuyı görüp behişte kaçduñuz

873. Bunlar eydür biz sırâta irmedük, Tamu var mı yok mı hergiz görmedük

874. Eydür âhir tartıluban geldüñüz, Hem terâzûda vü cennet bulduñuz,

875. Bunlar eydür biz terâzû görmedük, Dartılup uçmak içine girmedük

876. Eydür âhir çün hisâbı virdüñüz, Uçmaga andan gelüben girdüñüz

877. Çün dürüst oldı hisâbuñuz tamâm, Andan oldı yirüñüz dârü’s-selâm

878. Bunlar eydür kimsene bizden hisâb, Sormadı vü ne su’âl u ne cevâb

879. Eydür âhir işüñüz çün sag-ıdı, Nâmeñüz sag elüñüzde agıdı

880. Bunlar eydür nâmeyi biz n'iderüz, Nâmeler yazan katına giderüz

881. Çün görür Rıdvân ki bunlaruñ dili, Bir söz eydür ki hal olmaz müşkili

882. Eydür âhir işüñüz nite-y-idi, Bunda gelmekden sebeb bes ne-y-idi

883. Bunlar eydür dünyada yörür-iken, Yaramazı yöreden korur iken

884. Nâgehân her birümüz añdı anı, Renc ü sayru kıldı vü soldı teni

885. Döşegi içinde çün yumdı gözin, Açıcak uçmakda buldı kendüzin

886. Bî-su'âl u bî-cevâb u bî-hisâb, Bî-kitab u bî-‘anâ vü bî-‘itâb

887. İşbu kamusın ki sorarsın bize, Görmedük irişdük işbunda size

888. Eydür âhir ne ‘amel işler-idüñ, Dünyada vü ne söze başlar-ıduñ

889. Kim size bu menzilet bagışladı, Hak ta‘âla vü bu lutfı işledi

890. Dünyada peygamberüñüz kim idi, Hak yolında rehberüñüz kim idi

891. Yâr-ıla bâzârumuz mihr ü vefâ, Dünyada peygamberümüz Mustafâ

892. Anda kim yalan kılurlar hıdmeti, Biz dahı gerçek Muhammed ümmeti

893. Dilemez-idük ki bizi ögeler, Hoş gelür-idi ki bize sögeler

894. Kimse bizi göze getürmez-idi, Sözümüze i‘tibâr itmez-idi

895. Ol kadar eskimiş-idi tonumuz, Kim buçuk pul degmez-idi onumuz

896. Kimse bardakdan bize su virmege, Yigrenürdi yüzümüzi görmege

897. Olmadı hîç anuñ-ıçun âhumuz, Kim yog-ıdı halk içinde kâhumuz

898. Kim bizi dögsedi yüz gam yir-idük, Hak bizi dögen elinde dir-idük

899. Bizden ol işlerde kim sorduñ-ıdı, Konşılar cümleçügi hoşnûd-ıdı

900. Ne ‘amel kılup bu kadra irdüñüz, Kankı safdan işbu sadra irdüñüz

901. Bunlar eydür bizde belli bir ‘amel, Yog-ıdı kim bulayıduk bir mahal

902. İlla yavlak hulkumuz eyü idi, Hak yolında kavlumuz togru idi

903. Kendümüze her ne kim diler idük, Halka dahı eyle duş biler-idük

904. Her ne kim kendüye inanur-ıduk, Ayruga dahı anı sanur-ıduk

905. Kimsenüñ mâlına kasd eylemedük, ‘Ömrümüzde bir yalan söylemedük

906. Kimsenenüñ gaybetini dimedük, Kardaşumuzuñ etini yimedük

907. Dükeline i‘tikâdumuz dürüst, Var-ıdı vü kendü hakkumuzda süst

908. Tañrı'nuñ halkı cihânda çog-ıdı, İlla hîç bizden alurak yog-ıdı

909. Dükelinden biz aluyuz dir-idük, Dünyada vü ot kökini yir-idük

910. Âhiretde kamudan yig eyledi, Hak bizi vü cennetinde toyladı

911. N’iderüz biz cenneti gülzâr-ıla, Bize Deyyân’ı gerek dîdâr-ıla

912. Çün bizüm maksûdumuz sultân-durur, Cennet ansuz bize bir zindân-durur

913. Çün aña irdük ne cennet ne sırât, Deve kaçan geçe fî-semmi’l-hiyât (7/40)

914. Çün görür Rıdvân ki bunlar hâs-ımış, Dünyada mahlasları ihlâs-ımış

915. Bu sözi añlar u bu sırrı bilür, Ol cemâ‘at hâline hayrân kalur

916. Eydür iy kendülerini terk iden, Sûreti koyup ma‘ânîye giden

917. Çün sizüñ dîdâra meylüñüz-durur, Cennet ü hûrî tufeylüñüz-durur

918. Ulularuñ sâhibi sultân ola, Tıfl elinde gül ile reyhân ola

919. Çün Muhammed'den açarsız siz kapu, Bize vâcibdür size kılmak tapu

920. Kendüzin kor ise Gülşehrî ire, Cennete vü Tañrı dîdârın göre

921. Dikeni köyündürüñ kim gül kala, Gül dahı gider-ise bülbül kala

922. Çün felek nâsa çala nây-ı nefîr, Ebşirû yâ kavm kad câ'el-beşîr

ÂMEDEN-İ HÜMÂ PÎŞ-İ HÜDHÜD, DER MİYÂN-I MURGÂN, VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ

923. Kibr ile ara yire geldi hümâ, Kamu kuşlar pâdişahlıgın uma

924. Kim benüm sâyemde er sultân olur, İrmeyen sâyeme sergerdân olur

925. Anda kim her derde dermân ben kılam, Kamu sultânlara fermân ben kılam

926. Ol kişi kim ayrugı sultân kıla, Hem deger aña ki sultânlık bula

927. Pâdişahlarda nişânum göreler, Sâyemi Selçukîler’den soralar

928. Kayser ü fagfûr u Keykâvüs ü Cem, Urmadılar dünyada bensüz kadem

929. Ben virem sultânlıgı Keyhusrev'e, Benden ire padişâhlık Hüsrev'e

930. Ben virem Efrîdin'e sultânlıgı, İrürem Kisrî'ye Nûşirvânlıġı

931. Ben var-iken kim ola ayruk kişi, Kim başarmaġa yaraya bu işi

932. Bir gedâyı şeh kılam çün bakavam, Bakmadugum pâdişâhı yıkavam

933. Et yimeyüp kâni‘ olayım direm, Anuñ uçun günde bir süñük yirem

934. Âdemî'nüñ ‘ilm-ile işi biter, Yoksa bu it nefse bir süñük yiter

935. Anda kul olınca sîmurga Hümâ, Bunda ol yigrek ki sultânlık uma

936. Her ki sultânlıġı itdi ihtiyâr, Kullıg-ıla ne geçürsin rûzigâr

937. Dünyada niçe ki fikret kıluram, Şâh u sultân kendüzümi bilürem

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, HÜMÂ-RÂ PÎŞ-İ MEV‘İZE, VÜ MA‘RİFET

938. Hüdhüd eydür garra olmagıl aña, Kim Hümâ dirler bu dünyâda saña

939. Katı ot gerek ki düşe cûşa dîk, Yüz hümâ sîmurga kul olsa yik

940. Anda kim sîmurg sultânlık kıla, Kamu sultânlar gerek kim kul ola

941. Mahfel içinde becid çok söyleme, Kadrüñi bil kendüñi medh eyleme

942. Çün et etmek hısmınuñ oglanısın, Bir süñüge it gibi uzanasın

943. Et yiyenden pâdişâhlık çün gide, Bir süñük yiyen ne sultânlık ide

944. Şâh olam diyüp esâsuñ yıkmagıl, Kullıġuñdan dahı bârî çıkmagıl

945. Anda kim sîmurgı sultânlar öge, Bir Hümâ'ya kanda sultânlık dege

946. Sen deñiz olmaduñ-ısa bir göl ol, Şâhlıgı saña koduk dek bir kul ol

947. Kim ola Kisrâ ki hakanlık kıla, Dünyada sultânlıgı da‘vî kıla

948. Serv eger olmaduñ-ısa bir gül ol, Şâhlıgı saña koduk dek bir kul ol

949. Kûh-ı Kâf eyvânına çün varasın, Anda sultân kim idügin göresin

950. Gelür-iseñ bu yola var yarak it, Yohsa gelme bizüm-ile töne git

951. Ad-ıla Gülşehri sultânlık kıla, İlla kendü nefsine ‘âdil ola

952. Bu mesel ol şâh ‘adlin söyledi, Kim ol oġlaçuġ-ılan ‘adl eyledi

MESEL DÂSTÂN-I PÂDİŞÂH-I, RENCÛR VE KÛDEK-İ MA‘SÛM

953. Tañrı ‘âdildür sever ‘âdilleri, Hal kılur tevfîk-ıla müşkilleri

954. Tañrı ‘âdildür kılur ‘adli tamâm, Cenneti ‘âdillere eyler makâm

955. Tûtiler gibi şekerler yiyelüm, ‘Adl içinde bir hikâyet diyelüm

956. Kim meger bir pâdişâh sayru idi, Râhatından renc-ile ayru idi

957. Eyle renci sa‘b-ıdı derdi ‘azîm, Kim ‘ilâcın añlamaz-ıdı hakîm

958. Çok hakîmler şâh dirşürmiş-idi, Her birisinden devâ sormış-ıdı

959. İttifâk eyler dükelçügi aña, Kim bir oglan zehresi gerek saña

960. Kim ol oġlan işbu sûretlü ola, Bu ‘ilâca key zarûretlü ola

961. Bu sıfatlu isteyü çün geldiler, Şarda bir eskiçi oglın buldılar

962. Şeh çün andan buldı sıhhat dânesin, Okıdı atası-y-ıla anasın

963. Altun akça anlara bildürmege, Almaga ol oglanı öldürmege

964. Ata ana çün kim altun gördiler, Oglanı öldürmeg-içün virdiler,

965. Niçe kim oglan ataya anaya, Kuş niçe yapışur-ısa dâneye

966. Ata ol oglançugın döger-idi, Ana ol oglançuga söger-idi

967. Çün ümîdin kesdi ata anadan, Kim yadırak buldı yüz bîgâneden

968. Bakdı ol mahfil içinde kâdıya, Kim ‘acab bu da‘vaya ol ne diye

969. Kâdı dahı fetvi virdi kim duruñ, Oglanı pâdişah-ıçun öldürüñ

970. Bu ki bir iklîm isi-durur devâ, Bulmaġ-ıçun ol ölür-ise revâ

971. Bir kişi pâdişah içün öldügi, Yig ki sultân bunça zahmet gördügi

972. Virdiler oglanı cellâd eline, Kim iki böle vü ödi bulına

973. Oglan ol dem gök dapa bakdı girü, Güldi vü boynın uzattı ilerü

974. Pâdişah eydür neye güldüñ bu dem, Kim vücûduñ olısar küllî ‘adem

975. Aglamak gerek ki bu hâletde cân, Olısar endâmuñ içinden revân

976. Sen gülersin bu ‘aceb hâlet-durur, Kim bu işe aġlamak âlet-durur

977. Oglan eydür evvel ata anadur, Kendü oglına kim eylük sanadur

978. Ata ana külli terküm urdılar, Altunı benden delim yig gördiler

979. Da‘viyi kâdî keser kâdî dahı, Fitvi virdi kanuma râzî dahı

980. ‘Adl sultân işidür kim işleye, Ben garîbüñ cânını bagışlaya

981. Çünki benüm boynumı ol şâh ura, Kim-durur kim beni andan kurtara

982. Yüz göge dutdum ki haşmuñdan benüm, Kurtarıvire meger kim Hak cânum

983. Aglamak vaktında güldügüm hemân, Uşbu-y-ıdı iy Hudâvend-i cihân

984. N'ideyim aklı tene güldürmedüm, Kim ölürem kimseyi öldürmedüm

985. Hükm çün en-nefse bi'n-nefsi ola hâs (5/45), Kimi öldürdüm ki eylersin kısas

986. Ata anadan vefâ bulımadum, Kâdıdan insâfumı alımadum

987. Pâdişah beni günehsiz öldürür, Bu ta‘accüb ben garîbi güldürür

988. Çün nasîbümüz sitemdür n'idelüm, Hasm çün girü hakemdür n’idelüm

989. Çün dınamazuz cihânuñ şâhına, Yüz cihân yaradanuñ dergâhına

990. Dutalum kim hal kıla bu müşkili, Hakdan añlada saña bu bâtılı

991. Suçsuz öldürmekde yog-ısa günâh, Ben öleyim dek sag olsun pâdişâh

992. Şâh çün işitdi ol oglanuñ sözin, Eyledi yavlak melâmet kendüzin

993. Kim şifâ bulmak-ıçun birez tenüñ, Od içinde yanısar yıllar canuñ

994. Yâ sahîh eylemek-içün bir teni, Öldürürsin bî-günâh bir oglanı

995. Anda kim her derde dermân kıldılar, Her yaradılmışa bir cân virdiler

996. Nitekim sen sayruya dermân gerek, Âhir ol oglana dahı cân gerek

997. Ayruk itse bu güci sultân anı, Def‘ idüben kurtara-y-ıdı beni

998. Çün buña sultândan ola güç ‘acab, Kim ola def‘ine ‘âlemde sebeb

999. Sen dilersin kim bu sayrulık gide, Âhir ol ölmege nite sabr ide

1000. Ne dise eydür ölümden dut anı, Kim ola sayrulıga râzı teni

1001. Rence çün senüñ tenüñ râzı degül, Pes nite eydür aña kim gel sen öl

1002. Kendüzüñe sanmaduguñ zînhâr, Sanma ayruga dahı iy nâmdâr

1003. Ölse yigdür renc-ile yüz pâdişâh, Öldürinçe bir za‘îfi bî-günâh

1004. Öpdi ol oglanuñ iki gözini, Kıldı âzâde begendi sözini

1005. Kendüzine hâŝekî kıldı anı, Ata gibi ohşadı ol oglanı

1006. Çün bagışlar husrev anuñ cânını, Viribir Hak derdinüñ dermânını

1007. Pâdişah çün anı âzâd eyledi, Göñlini ol gussadan şâd eyledi

1008. Hak dahı bir haftadan soñra devâ, Virdi ol rence ki oldı key safâ

1009. Ol ne dârûdur ki ‘ayn-ı derd-ile, Kim öle bir şahs ol dermân bula

1010. Dünyada sen renci kılgıl ihtiyâr, Râhatı ayruklara eyle nisâr

1011. Zâlim olma degme bir sultân gibi, ‘Âdil ol Dârâ vü Nûşirvân gibi

1012. Dilüñi Gülşehri gibi bilegil, Derdüñe dermân Çalap'dan dilegil

1013. Rızkuñ ol vire ki Kur'ân'da yakîn, Didi kim vallâhu hayru'r-râzıkîn (62/11)

1014. Her birisi çün bir iklîmi ala, Gülşarı'nuñ issi Gülşehrî ola

1015. Gülşarı’n Gülşehri çün mülki yazar, Sen gid ol hôd kendü milkinde gezer,

1016. Aslan avı dilküler işi degül, Her felek burcuñ yüzi taşı degül

ÂMEDEN-İ BAT PÎŞ-İ HÜDHÜD, VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ

1017. Geldi kaz ortalarına key arı, Kim hemîşe su içindedür yiri

1018. Kim benüm arılıgum peydâ-durur, Guslgâhum dünyada deryâ-durur

1019. Zâd u rûzumuz bizüm suda-durur, Kim deñiz gögsümüze degin gelür

1020. Biz susuz bir lahza sabr idemezüz, Anuñ-ıçun bir yaña gidemezüz

1021. Kuşlaruñ ben zâhidiyem dünyada, Suyı zâhidler çok işe ilede

1022. Günde yüz biñ guslı artuk eylerem, Yüz biñ azdur ben dahı çok iderem

1023. Geçerem yüz biñ deñiz gibi göli, Kim etegüme anuñ degmez öli

1024. Çün benüm añladugum bir sır-durur, Deñiz-ile yazı baña bir-durur

1025. Geh velî gibi havâda uçaram, Geh deñizleri gemisüz geçerem

1026. Ben bu zühd ü arılıg-ıla kaçan, Olmayam müzdi yazugından seçen

1027. Zâhid ol-durur ki tapu üstine, Döşeye seccâdesin su üstine

1028. Şehd susuz baña bir agu-durur, Baña su göster ki cânum su-durur

1029. Kaz kaçan sîmurg-ıla dözebile, Kaza ol yig kim suda yüzebile

1030. Tañrı bizi yurdumuzdan ırmasun, Bir nefes sudan bizi ayırmasun

1031. Kuruda tavuk gibi hôd gezerem, İlla deñize düşiçek yüzerem

1032. Bu çemen Gülşehri'nüñ bostânıdur, Tavuk u kaz yavrusı destânıdur

DÂSTÂN-I MURG-I HÂNEGÎ, VE BEÇÇEGÂN-I BAT

1033. Tañrı adın añmadan söylemegil, Sözüñi ansuz beyân eylemegil

1034. Söz-durur cânuñ çıragın ışıdan, Sözden artuk ne kalısar kişiden

1035. Bir zamânda kim gül açılmış idi, Bülbül anı görmege gelmiş idi

1036. Bir kişi kodı biş altı hurdasın, Tavug altına vü kaz yumurdasın

1037. Yavrılar çıkdukda tavuk sevinür, Yavrıları kendü yavrısın sanur

1038. Eydür işbu yavrılaruma benüm, Günde yüz bin kez fedâ olsun cânum

1039. Dâm içinde zevki yokdur dânenüñ, Yavrıdan artuk nesi var annenüñ,

1040. Yavrıma her kim yavuz sanur-ısa, Yâ bulara söyleyüp dinür-ise

1041. Kanad-ıla yüzere anı uram, Kaynagum-ıla gözini çıkaram

1042. Hâsa binüm yavrılarum kim kişi, Görmedi bunlara beñzer bir kuşı

1043. Böyle gökçek yavrılar kim bende var, İy Müsülmânlar bir eydüñ kanda var

1044. Ana diler-ise cânın sakına, Yavrıya gelen aña karşı döne

1045. Başumı yavrılar içün terk idem, Kimse dutaram dir-ise ben n'idem

1046. Köy çemenlerinde yorurlar-ıdı, Yavrılarıyçun tavuk ırlar-ıdı

1047. Yavrılaruñ ileyinçe oynayu, Gör ne zîbâ yavrılarum var diyü

1048. Köyden ırak düşüben gider-iken, Yavrılarını tavuk güder-iken

1049. Bir deñizüñ kırañına irdiler, Yavrılar çüst ol deñize girdiler

1050. Yüzmegüñ sâzını düzerler idi, Deñizüñ içinde yüzerler idi

1051. Ol deñiz kim mevci çok olur-ıdı, Buñlaruñ sînesine gelür-idi

1052. Ana yavlak ‘âm yavrı hâŝ-ıdı, Deñizüñ içinde bir gavvâs-ıdı

1053. Çün deñiz yavrılaruñ yiri olur, Ana deñizüñ kırañında kalur

1054. Çün tavuk deñiz kırañından görür, Yavrılarını deñizde çagırur

1055. Kim i yavrılar bu yüzmek sâzını, Kimden ögrendüñüz eydüñ râzını

1056. Aslumuzda yüziçi kim var-ıdı, Yâ su-y-ıla kankı biri yâr-ıdı

1057. Kim deñize yavrılarum gireler, Yüziçiler gibi sîne uralar

1058. Ana çün korkar suya girmeklige, Su içinde bir nefes durmaklıga

1059. Yavrılar deñizde gezdügi ‘acab, Deñizüñ içinde yüzdügi ‘acab

1060. Bu meger âhir zamân fi‘li ola, Kim ana bilmedügin yavrı bile

1061. Anañuz deñizi ırakdan görür, Korkusından ödi sıdmaga varur

1062. Anasından yavrısı hâs oldugı, Deñizüñ içinde gavvâs oldugı

1063. Tañrı'nuñ kudretlerindendür meger, Girü baña yavrılar vire haber

1064. Yavrılar eydür bunı biz bilmezüz, Bu işi biz ögrenüben kılmazuz

1065. Evden işbu araya geliçegin, Hamle işbu deñize kılıçagın

1066. Çün var-ıdı aslumuzda bu hüner, Bize dahı hâsıl oldı bu güher

1067. Aslumuz çekdi bizi bu oyuna, Kim semender odda kaçan köyüne

1068. Aslumuzdan olmasaydı bu güher, Bizde kaçan ola-y-ıdı bu hüner

1069. Yüzmek ögrenmek bu iş katı-durur, İlla bizde bu hüner zâtî-durur

1070. Anamuz yavrısını ne ustaya, Virdi kim yüzmege ögrenüñ diye

1071. Bizde bu iş kim suda añlanuruz, Anamuzdan hâsıl oldı sanuruz

1072. Çünki sen bu işde kem sermâyesin, Bes bize ana degülsin dâyesin

1073. Senden ilerü meger kim var-ıdı, Bir anamuz kim bize gam-hwâr-ıdı

1074. Ol bize bu sâzı ögretmiş ola, Yavrı ana pîşesin dutmış ola

1075. Bu hüner bize ol anadan idi, Mustafâ el-aslu lâ-yuhšî didi

1076. Biz dahı seni ana sanur-ıduk, Anamuzlıguña inanur-ıduk

1077. Çün deñize girmedüñ bizüm-ile, Deñizüñ içinde yüzmedüñ bile

1078. Añladuk kim sen degülsin anamuz, Ayruk anadan degüpdür dânemüz

1079. Senüñ-ile bâg u sahrâda hoşuz, Anuñ-ıla mevc ü deryâda hoşuz

1080. Cânumuz ma‘nî deñizin çün görür, Deñize kaz yavrısı gibi girür

1081. Ten ki cân-ıla tavuk gibi gezer, Ol deñizde girüben kaçan yüzer

1082. Çün ölüm gele vü ma‘nî deñizin, Câna eyle ‘arz ideler añsuzın

1083. Cân çün ol deñize kaz gibi tala, Ten tavuk gibi kırañında kala

1084. Ne arıdan göñli fersûde ola, Ne arusuzlıkdan âlûde ola

1085. Canda ne gülşenlerüñ rengi kala, Ne dahı külhanlaruñ tengi kala

1086. Şahsı İblis ilte gümrâh kılmaga, Şahs îmândan vara ayrılmaga

1087. Nâgeh irer bir velînüñ katına, Yâ bir ulu fâzıluñ isbâtına

1088. Âh ide ol şahs tevbeye gele, Kim yüz İblîs ol uda hayrân kala

1089. Tevbe odı ile göñlini yaka, Kim aña şeytân key ırakdan baka

1090. Dîn deñizinüñ içinde cân yüzer, Deñizüñ şeytân kırañında gezer

1091. Ol suya kim bu yüziçilik kılur, Giriçek İblîs anda bogılur,

1092. Mü'mîn ol deñize kim sîne ura, Zehre yok kim İblis ol bahra gire

1093. Mü'min ol kaz yavrısı gibi yüzer, Deñizüñ dört yanını şeytân gezer

1094. Ol tavuk gibi yörede kim girü, Çagıra ol mü’mine kim gel berü

1095. Mü'min eydür gerçi kim uymış ıdum, Saña illâ aslumı duymış-ıdum

1096. Çün ben asluma kavuşdum iy denî, Sen kaçan yoldan iledesin beni

1097. Her ne kim senden yıkılmaklık kopar, Tevbe bir demde anı girü yapar

1098. Degme bir hôş dâsitân kim eylerüz, Sözi Gülşehrî diliyle söylerüz

1099. Tañrı zikrin sıdk-ıla yâd iderüz, Mustafâ'nuñ cânını şâd iderüz

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, BAT-RÂ

1100. Hüdhüd eydür zühd-ile ögünmegil, Hırs atına bunça üküş binmegil

1101. Su yüzi yunmaduga ola eyü, Sen yüzi yunmadug-ısañ iste su

1102. Şâd-ısañ olmayasın kaygu-y-ıla, Arısuz-ısañ yunasın su-y-ıla

1103. Su yüzine yazar-ısañ yüz hisâb, Bir sa‘atda kamusı ola harâb

1104. Hırsuñ ardınça yüzersin sen suda, Kim nehengi seni bilmeyüp yuda

1105. Kim cünüb olmaz-ısa guslı n'ider, Arısuzlar suda her gün gusl ider

1106. Deñizüñ dibinde gevher pâk ola, Deñiz üstinde yüzen hâşâk ola

1107. Yüziçidür gevher isteyü gezen, Çörçöp olur deñiz üstinde yüzen

1108. Yazmaya su üstine nakşı kişi, Suya tekye uranuñ yildür işi

1109. Ez-kader vardur tenüñde hôd temiz, İlla hırsuñ bî-nihâyet iy ‘azîz

1110. Biz seni da‘vet kıluruz ter söze, Kuru zühdi ne satarsın sen bize

1111. ‘Âlimüñ uyhusı bî-‘illet-durur, Câhilüñ zühdi kamu zillet-durur

1112. Zâhid ol degül ki hırsını kovar, Âhiret terk eyleyüp dünyâ sever

1113. Zâhid ol durur ki tapu üstine, Bıraga seccâdesin su üstine

1114. Zâhid ol-durur ki dünyâ terkini, Kıla vü cennâta ura berkini

1115. Sen bu kamu hırs-ıla irmeyesin, Menzile vü bu yola girmeyesin

1116. Diler-iseñ kim bu yola gidesin, Şehvet ü hırsı meger terk idesin

1117. Sanmayasın dôst her bir düşmeni, Kim bu yoluñ ol ikidür rehzeni

1118. Her kim ol su üstine bünyâd ura, Gör kim ol bünyâdı ne muhkem dura

1119. Kaz delim laf ura kim benem arı, İlla Gülşehrî alurdı gevheri

ÂMEDEN-İ ŞÂHBÂZ PÎŞ-İ HÜDHÜD, VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ

1120. Geldi şahbâz ortaya sultân gibi, Dökdi yüz biñ gevheri bir kân gibi

1121. Kim benüm sultân bilegidür yirüm, Her ne kim göñlüm dilegidür yirüm

1122. Gözümi dikdüm ki göñlüm yahmaya, Şâh yüzinden artugına bakmaya

1123. Girü kendüm dutaram kendü avum, Şöyle kim işitmiş olasın çavum

1124. Kimsenüñ avladugın hôd yimezem, Siz getürüñ ben yiyeyim dimezem

1125. Anda kim her şâha sultân diyeler, Yüz kişi ben avladugum yiyeler

1126. Baña şeh yârı diyeler kamusı, Ben kazanduġum yiyeler kamusı

1127. Kamu kuşlaruñ güzîni ben olam, Pâdişâhlar hem-nişîni ben olam

1128. Kûh-ı Kâf'uñ kuşına kanda yitem, Beni koñ kim dagda keklikler dutam

1129. Ben yiyicek kaz yüreginden ciger, Karga ilte sizi sîmurga meger

1130. Kibr ider-idi dükeli kuşlara, Sîne gösterür-idi serkeşlere

1131. Ger baña çün pâdişâh hemdem-durur, Şeh huzûrında baña ne kem-durur

1132. Geh yöriyem Husrev ü Hakan-ıla, Geh gezem Dârâ vü Nûşirvân-ıla

1133. Kâh Süleymân’uñ kolına konaram, Kâhi İskender bilegin binerem

1134. Ol zamân kim şâh Keykâvûs-ıdı, Pehlevân Gurgîn u Kiyû vü Tûs-ıdı

1135. Er adıyla dünyada diri yörür, Yohsa ayruk er hemân cânın sürür

1136. Anda ki her ada tahsîn diyeler, Baña ol defterde şâhin diyeler

1137. Kuşlar'uñ ben Rüstem'iyem dünyada, Rüstem avın avlamadan bes n’ide

1138. Dünyada hôd pehlevânlar çok-durur, İlla Rüstem ad-ıla ayruk-durur

1139. Ad-ıla diri kalısar âdemî, Kim duta Gülşehrî gibi ‘âlemi

1140. Kûh-ı Kâf'a gitmeye ‘âkil kişi, Hüdhüde ma‘lûm ola şahbâz işi

1141. Bu gülistân kim cihân bostânıdur, Rüstem ü ol pehlevân destânıdur

DÂSTÂN-I RÜSTEM VE GORD

1142. Bir gice kim çarh seyr ider-idi, Rüstem-i dâstân meger gezer idi

1143. Bir ere yolda sataşdı kim gelür, Varmaga bir kal‘anuñ ‘azmin kılur

1144. Mıhlar eylenmiş demürden key ulu, Baglamış at terküsine ol delü

1145. Eyle gider kim sabâ yitmez aña, Gürlemeginden felek kalmış taña

1146. İrdi Rüstem katına virdi selâm, Gördi Rüstem kim bu er-durur tamâm

1147. Çün selâmınuñ ‘aleykini alur, Hink-i Rüstem rahşına yakın gelür

1148. Rüstem eydür kançaru iy nâmdâr, ‘Azmüñe lâyık bulınur mı şikâr

1149. Eydür işbu kal‘ada yüz cân gibi, Elli at var bir gül-i handân gibi

1150. Gel varalum kamusını alalum, Gelelüm yüz dürlü ‘işret kılalum

1151. Añlamadukdur ki bu Rüstem-durur, Pehlevân-ı cümle-i ‘âlem-durur

1152. Rüstem eydür ne çıkalum kal‘aya, Çıkmayınça vardugumuz bes neye

1153. Eydür işbu mıhları geçürevüz, Burca çıkup atları göçürevüz

1154. Rüstem eydür turayım bir varayım, Nite çıkar kal‘aya bir göreyim

1155. İkkisi burcuñ dibine irdiler, Kal‘anuñ yüksekligini gördiler

1156. Ol kişi ol mıhları şeşdi kamu, Mıhlar ileylerine düşdi kamu

1157. Kim çıkavuz atları indürevüz, Kimi diler-isevüz bindürevüz

1158. Virdi birsin Rüstem'e kim burca ur, İşbu mıhları vü taşlara geçür

1159. Rüstem eydür mîh taşa kaçan geçe, İşüñ işbu-y-ısa pes çıkduk hiçe

1160. Eydür er degül misin getür berü, ‘Avrat-ısañ gelme zinhâr ilerü

1161. Aldı mîhı eyle geçürdi taşa, Kim yaga mıh eyle batmaya haşâ

1162. Ayasını mıh depesine urur, Mîhı burcuñ daşlarına geçürür

1163. Rüstem eydür zîhi kim er bu-y-ımış, Buña beñzer er girü kendü-y-imiş

1164. Dek benüm dünyâda adum var-ımış, Yohsa bu benden delim yig er-imiş

1165. Dek durayım bâri beni bilmesün, Tâ ki öldürmege kasdum kılmasun

1166. Kendüzini kimse nite bildüre, Buña kim bir şapla-y-ıla öldüre

1167. Ben bunuñ gibi ere hîç irmedüm, Mîhı taşa geçüreni görmedüm

1168. Ol kişi kim Rüstem andan eymenür, Rüstem'i ol dahı bir herîf sanur

1169. Mîhları biribirinden yokaru, Çün geçürdi küngüreye irürü

1170. Çıkdı kal‘a üstine sultân gibi, Yörüdi içinde bir pasvân gibi

1171. Vardı ol elli atı aldı girü, Atlar-ıla kıraña geldi girü

1172. Aldı bir top gibi bir atı ele, Atdı Rüstem'den yaña kim dut hele

1173. Rüstem altından ol atuñ savılur, At dokınur yire hurd u hâm olur

1174. Ol kişi kal‘adan iner kakıyu, Rüstem’e hey er degül misin diyü

1175. N’oldı bir atı tez aya dutmaga, Şol kadar ‘âlemde erlik itmege

1176. Rüstem eydür hây delü misin nite, Kimse kal‘adan tez aya at duta

1177. Eydür iy miskîn senüñ gibi kişi, Dutmaya zîra degül-durur işi

1178. Yohsa kişi olur-ısa kim ata, Kişi var kim pîli tez aya duta

1179. Rüstem eydür ben çıkıp atsam atı, Sen tez aya dutmayasın key katı

1180. Eydür at n’olur ki biñ batman daşı, Atar-ısañ dutmaga vardur kişi

1181. Çıktı Rüstem ki bu ahvâlı duya, Ol basacaklara basup kal‘aya

1182. Çigni-y-ile kuvvet idüp key katı, Atdı kal‘adan aşaga bir atı

1183. Ol kişi bir top gibi dutdı anı, Kodı arkuncak yire ol tevseni

1184. Bir dahı atar anı dahı dutar, Aşaga kor birbirisine çatar

1185. Bir dahı atar anı dahı dutup, Yire kor kendü gücine key yitüp,

1186. Kırk dokuz atı dükelçügin dutar, Kamusını biribirine çatar

1187. Rüstem'e eydür in imdi gidelüm, Çünki alduk atları pes n’idelüm

1188. Rüstem andan yüz belâ-y-ıla iner, Kal‘a üstinden yir üstine konar

1189. Ol kişi eydür gel imdi gidelüm, Kimini sürlüm kimini yidelüm

1190. Kim bu pîşe Rüstem'üñdür zînhâr, Olmaya kim nâgehân ol nâmdâr

1191. Üstümüzi ura atları ala, Bize dahı ne diler-ise kıla

1192. Rüstem eydür hîç anı görmiş misin, Tapusına Rüstem'üñ irmiş misin

1193. Kim sen andan bunça kılursın hazer, Zahmı dokınmış-durur saña meger

1194. Sınamaduk kişiden korkar mısın, Yohsa sen andan key alu er misin

1195. Eydür anı görmedüm-ise ne var, Kendü adından âhir bellüdür er

1196. Çün cihânda Rüstem-i destân didüñ, Daha ne kaldı ili koyup gidüñ

1197. Ol suda kim Rüstem ata atlana, Bellüdür kim gürzine kim katlana

1198. Sür yöriyelüm ki nâgâh irmeye, Dest ü bâzûsın bize göstermeye

1199. Bir tapança urur-ısa ol bize, Boynumuzı süksünümüzden üze

1200. Korkudan ol atları sürer-iken, Ayaġ altından yiri dürer-iken

1201. Rüstem-i dâstân çıkardı gürzini, Güç-ile bir arkara urdı anı

1202. Kim anı öldürüp atları ala, Dünyadan anuñ vücudın kem kıla

1203. Ol buña eydür ne oynarsın yöri, Rüstem-i destândan atları koru

1204. Gider iken bir dahı urur girü, Eydür oynı ko sür atı ilerü

1205. Bir dahı urur ko oynı dur girü, Sür birez yolı iltelüm ilerü

1206. Yohsa şimdi Rüstem-i dâstân gelür, Öldürür bizi vü atları alur

1207. Oyn ide el ard-ıla bir kez kakar, Rüstem’i atdan yir üstine yıkar

1208. Kahkaha-y-ıla güler kim sen beni, Üç kez urduñ ben götürdüm oyını

1209. Sen benüm oynum nite götürmedüñ, Aktarılduñ atda berk oturmaduñ

1210. Rüstem eydür kâsıdın düşdüm yire, Kim bu oynumuz saña lezzet vire

1211. Eydür imdi tîz yöri kim görmeye, Rüstem âsârumuza hîç irmeye

1212. Bindi Rüstem hoş giderler söyleyü, Dek bize sataşmaya Rüstem diyü

1213. Rüstem eydür bir taga ursa-y-ıdum, Gürzüm ü zahmını gösterse-y-idüm

1214. Tag anuñ altında hurd ola-y-ıdı, Buña bir zerre belürse ne-y-idi

1215. Bir adıyla devleti yokdur bunuñ, Yohsa tagdan güçi artukdur bunuñ

1216. Ol Nerimân'ı bir oglançuk sıya, Sâm anuñ bir muştına katlanmaya

1217. Bilür olır-ısa kim ben Rüstem'em, Kendüzinden erlik içinde kemem

1218. Dizi üstinden elini kaldura, Bir tapança-y-ıla beni öldüre

1219. Kendüzinden kemligümi çün duya, Ol beni öldürmedin kaçan koya

1220. Güç-ile bunuñ-ıla çün çıkmadum, Gürz ile atdan aşaga yıkmadum

1221. Bâri bir dâstân-ı hîlet kılayım, Girü kalayın ileyin alayın

1222. Na‘ra urayın ilerü geleyin, Bir bu benden niçe korkar bileyin

1223. Rüstem'em diyü hurûş eyleyeyim, Deñize beñzeyü cûş eyleyeyim

1224. Göreyin bu pehlevânı kim n’ider, Niçe durur yâ nite koyup gider

1225. Eydür iy kardaş sen işbu atları, Süredur yidürüp işbu otları

1226. Ben girü bir bâziyâne kılayım, Ol takâzâdan ferâgât bulayım

1227. Eydür imdi geçmegil tîz gel girü, Olmaya kim Rüstem ola ilerü

1228. Çıkıcak güymeyiserem ben saña, Yaluñuz kalıp kakımagıl baña

1229. Rüstem eydür ne işüm var irmedin, Eydür imdi tîzirek eş durmadın

1230. Rüstem andan çün birez girü kalur, Bir tag ardından ileyini alur

1231. Na‘ra urur añsuzın aslan gibi, Gürzi elinde tamâm evran gibi

1232. Kim ne kişidür bu atları süren, İli beyle ürküdüp yolın uran

1233. Rüstem’üñdür bu il ü Rüstem benem, Tâc u taht u Yezdecerd ü Cem benem

1234. Pâdişâh niçe ki Keykâvus ola, Kim ola Kisrâ ki bu ile gele

1235. Bu hevâ Dârâ yüregin tagladı, Bunda Keyhusrev niçe kan agladı

1236. Tûs-ısa boynın dibinden üzeyim, Key-ise başı derisin yüzeyim

1237. Ben Siyâvuş’dan ili aldum direm, Bîjen ü Berzîn'i öldürdüm direm

1238. Bu ile gelür-ise Afrâsiyâb, Yüregi kan tola vü bagrı kebâb

1239. Benem ol Rüstem cihânda nâmdâr, Kim bir okumdan öle İsfendiyâr

1240. Çün musâfâ girmişem Surhâb-ıla, Çok neberd eylemişem Sührâb-ıla

1241. Pâdişahlık bende çün bî-bâk ola, Kullarum Cemşîd ile Dahhâk ola

1242. Çün Ferîdûn mülkin almaga kıyam, Gürz-ile Güstâşb kalkanın sıyam

1243. Güstehem kılımadı bu ilde şûr, Gûra girdi Behmen ü Behrâm-ı gûr

1244. Kerrenây u kûs çün kıla gırîv, Mat ola Gûderz ü mecrûh ola Gîv

1245. Çün Ferâmihr-ile Ferhâd irişe, Rüstem anlaruñ-ıla hôş barışa

1246. Kim kıla ihlâs-ıla yarı bula, Anı kim ben kıldum esbi dîv ola

1247. Husrev ü Fagfûr u Hâkân’ı dutam, Kayser ü Nûşirivân'dan oyn utam

1248. Anda kim Güştâsb u Gurgîn'i dutam, Keykubâd-ıla Keyûmers'i utam

1249. Şîr bu peygûlda bî-zûr ola, Mâr bunda gelür-ise mûr ola

1250. Çün Nerîmân bu ile gelimedi, Sâm bu ili gelüben alımadı

1251. Bu ne cânsuz kişidür ile gelen, İl içinde atları yola süren

1252. İhtiyâr-ıla meger kim gelmedi, Rüstem'üñ-idügin ili bilmedi

1253. Rüstem-idügüm aña çün bildürem, Vallah atam Zâl-ısa kim öldürem

1254. Ol el ardıyla beni bir kez kakan, Rüstem'i atdan yir üstine yıkan

1255. Çün bunuñ adını işidür kaçar, Korkısından karnı dahı kan geçer

1256. Çün bunuñ korkusı öginde biter, Atları yirinde kor yirler yiter

1257. Rüstem eydür bes bu erlik ad-ımış, Er adı dilüñ içinde dad-ımış

1258. Ol kim erlikde yiñer-idi beni, Gör kim adum nite kaçurdı anı

1259. Ad-ıla çün ben bu rızkı yiyeyüm, Kim yig-idi güçde benden diyeyüm

1260. Ad-ıla işler-imiş kişi işi, Bir pula degmez-imiş adsuz kişi

1261. Şimdiye degin anuñçun dünyada, Bir işi bellü degüldür kim n’ide

1262. Şimdiden girü dahı ne kılısar, Yâ anı hôd dünyada kim biliser

1263. Bir vilâyet dünyada dutamadı, Müdde‘îden bir oyın utamadı

1264. Ol ne kuvvetdür kim iller yıkmaya, Şimdiye degin hiç adı çıkmaya

1265. Kuvvet içinde delim benden geçer, N’ideyim çün adum işidüp kaçar

1266. Çün kim ol kaçdı bir eydüñ n’ideyim, İstemeye kankı yaña gideyim

1267. Adını añlamadum kim ögevem, Künyetini bilmezem kim sögevem

1268. Her kim ol ögmeklige lâyık degül, İlde hem sögmeklige lâyık degül

1269. Kişi gerek kim bilüben ögesin, Bilmedügüñ kişiye ne sögesin

1270. Az kadar künyetlü ermişse-y-idi, Yâ birez hôş baht dermişse-y-idi

1271. Ol güciyle ‘âlemi uta-y-ıdı, Yidi iklîmi kamu duta-y-ıdı

1272. İlla erde ad-ıla devlet gerek, Sōfiye hem bir ser ü selbet gerek

1273. Mâlı yoga dimezem kim er degül, Adı yok kişi cihânda var degül

1274. Ad-ıla bitürür imiş er işi, Yok hisâbına-y-ımış adsuz kişi

1275. Tañrı kavlı şunça gücüñ var senüñ, Ne kaçarsın bir gör âhir düşmenüñ

1276. Yig-ise senden koyuban kaçasın, Alu olur-ısa kanın içesin

1277. Ol kaçıçak Rüstem atları sürer, Bir nefesde kendü mülkine irer

1278. Erlig-ile ol atı hâsıl kılur, Ad-ıla bu kamu adları alur

1279. Rüstem-i destân gibi da‘vî kılur, Güci yok Gülşehri‘nüñ adı olur

1280. Bunça altun ma‘deni bulınmadı, Bu demür kânı yavukılınmadı

1281. Çünki ben oldum demür kânında bay, Gizlü altun kânlarını yoga say

1282. Kânum altun kânı-y-ısa bir görüñ, Kim olam ‘âlemde bir adum soruñ

1283. ‘Âlemi çün kim benüm adum duta, Müdde‘înüñ kuvveti kaçan yite

1284. Kim benüm âvâzumı penhân kıla, Yâ benüm ile bu meydâna gele

1285. Ben ki her şahs iltifâtın kılmazam, Kim idügin müdde‘üm hôd bilmezem

1286. Bilinür kişimise öge-y-idüm, Müdde‘üm bellümise söge-y-i-düm

1287. Añlamadugum eri ne ögeyim, Bilmedügüm kişiye ne sögeyim

1288. Bellülerüñ azlarını çoga say, Bilmedügüñ kişileri yoga say

1289. Ben ki cüz bir gün cihâna gelmedüm, Addan artuk anda nesne bulmadum

1290. İrmedügüm eri ben hôd dañladum, İlla tasnîfinden anı añladum

1291. Billah ol giden cihandan er midi, Kim ben anı bilmedüm kim var mıdı

1292. Ben gidem hôd dünyadan ‘ömri süre, İlla gelen adum işidüp tura

1293. Gevheri sarrâf erenler satsa yig, ‘Âlemi Gülşehri adı dutsa yig

1294. Âferin bir Tañrı'nuñ ihsânına, Rahmet-i Hak Mustafâ'nuñ cânına

1295. Kûh-ı Kâf'a gitmeye ‘âkil kişi, Hüdhüde ma‘lûm ola şahbâz işi

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ŞAHBÂZ-RÂ

1296. Hüdhüd eydür kendüzüñi görmegil, Zulm-ıla mazlûm boynın urmagıl

1297. Dehr şâdîsi dükeli gam-durur, Dünya şâhı bir gedâydan kem-durur

1298. Padişâhlık iy birâder câvidân, Dünyada sîmurga yaraşur hemân

1299. Padişâh oldur ki sultân yarada, Ten döride halka vü cân yârada

1300. Niçe câh-ı menzilet isteyesin, Başuñı şeh çignine yastayasın

1301. Yokaru aşaga oturdum dime, Bize bir hörgüçi götürdüm dime

1302. Çün yazarlar iy Muhammed ümmeti, Kulhuvallah'dan yokaru Tebbet'i

1303. Sen birez yokaru oturmag-ıla, Yâ bir ulu mansıba irmeg-ile

1304. Kendüzüñ görme ki bu sırrı duyan, Olmaz illâ mansıb u câhı koyan

1305. Kendü nefsinden kişi ölü gerek, Hikmet-ile sînesi tolu gerek

1306. Yohsa yokaru oturmak ne kıla, Şahsa çün bir gâfil ü nâdân ola

1307. Ayruguñ kaygusına şâd olmagıl, Kul-ısañ sultân-ı bî-dâd olmagıl

1308. Anda kim sîmurguñ işi dâd ola, Kamu sultânlar gerek kim kul ola

1309. Pâdişâhlar anda kim hwôn yiyeler, Saña anda bir harâmî diyeler

1310. Kimse zulmuñdan senüñ îmin degül, Halk azarlayan kişi mü‘min degül

1311. Bir göñül sıyan kim îmândan çıkar, Eyle dut kim Ka‘be'yi yüz kez yıkar

1312. Anda kim sîmurguñ işi dâd ola, Togan ol ortada bir cellâd ola

1313. Zulm yolından birez ayrılmaduñ, Yüz kuş ölmeyinçe sen dirilmedüñ

1314. Anda kim şâhbâz adı bir murg ola, Kamu sultân-ı şehî sîmurg ola

1315. Padişâh katında yüz me‘mûr ola, Biri cellâd u biri düstûr ola

1316. Şeh katında sen eger cellâd-ısañ, Dünyada bir zâlim-i bî-dâd-ısañ

1317. Biz dilerüz kim vezîri olavuz, ‘Adl-ıla bir câh u mansıb bulavuz

1318. Göñlüñ âvâzı saña nâsâz ola, Seni sîmurg avlar-ısa az ola

DÎBÂCE-İ DÂSTÂN-I, TÛTÎ-İ H˘ÂCE

1319. Halkı unut Hâlık'ı yâd eylegil, Zikr-ile cân mülkin âbâd eylegil

1320. Ol çemende lâle vü güller viren, Gülsitânda serv ü sünbüller viren

1321. Ol güle bülbülleri ‘âşık kılan, Ol bunı ‘Azrâ anı Vâmık kılan

1322. Ol dün ilten âfitâbı götüren, Yirine Afrasiyâb'ı yitüren

1323. Ol ‘Azîm ü ol Kerîm ü ol Rahîm, Ol Kadîm ü ol Hakîm ü ol ‘Alîm

1324. Göñlüñ aña baglagıl kim cân virür, Kâfir olma aña kim îmân virür

1325. Evliya vü enbiyâsına inan, Niçe bir uyıyasın âhir uyan

1326. Geçdi ‘ömrüñ kendüzüñi bilmedüñ, Tañrı emrin biñde birin kılmaduñ

1327. Çün senüñ-ile kıyâmetde ‘itâb, Eyleye men-‘indehu ‘ilmü'l-kitâb (13/43)

1328. Güni gele kim cezâ'ül- muhsinîn (5/85,39/34), Od bıraga fî-kulûbi‘l-mücrimîn (15/12)

1329. Niçe ayruk ölümine gülesin, Sen dahı bir gün gele kim ölesin

1330. Sözi añlar âdemîler yok-durur, Yohsa bizüm sözlerümüz çok-durur

1331. Cennet olmak gerek-ise saña gûr, Ölümüñden ilerürek öligör

1332. Sen meger diñlemedüñ iy şâhbâz, Tûti-y-ile hv, âce ahvâlinde sâz

1333. Bir hikâyet eydiserüz gül gibi, Diñle bizden sen anı bülbül gibi

DÂSTÂN-I TÛTÌ-İ Hv, ÂCE

1334. Her kim evvel söyledi Allah dedi, Sözinüñ ilkinde Bismillâh dedi

1335. Kamu sözi ser-be-ser tahkîk ola, Her tasavvur kim kıla tasdîk ola

1336. Ol zaman kim ol felek gerdân-ıdı, ‘Adl-ıla âfâk âbâdân-ıdı

1337. Kamu ‘âlem bâg-ıla bostân-ıdı, Gül harîfi bülbül ü destân-ıdı

1338. Var-ıdı bir hv, âcenüñ bir tûtisi, Bir kafasda mahremi vü mûnisi

1339. Su gerek olsa cülâb içer-idi, Söyledüginden şeker saçar-ıdı

1340. Dün ü gün anuñ-ıla hemrâz-ıdı, Hem-nişîn ü hem-dem ü hem-sâz-ıdı

1341. Ol kafasda ança şekker yir-idi, Kim şekerden datlu sözler dir-idi

1342. Âdemîler dilini söyler-idi, Sözleri câna eser eyler-idi

1343. Zühre işidiçekin âhengini, Sır-ıdı anuñ üninden çengini

1344. Hv, ôcadan ol bir dem ayrılmaz-ıdı, Hv, ôca ansuz bir nefes olmaz-ıdı

1345. Çünki bâzirgânlık ahvâlın bilür, Hv, ôca bir gün ‘azm-i Hindûstân kılur

1346. Degme bir kula adar bir armagan, Degme bir karavaşa hem bir nişân

1347. Tûtiye eydür senüñ armaganuñ, Ne ola vü yâ neyi sever cânuñ

1348. Digil ol ilden saña getüreyim, Ne kim işüñ var-ısa bitüreyim

1349. Tûtı eydür ol ile varur-ısañ, Tûtılar benüm gibi görür-iseñ

1350. Kanda kim bir çok tûtî göresin, Çün selâmum bunlara degüresin

1351. Eydesin ‘ahd ü vefâyı n’itdüñüz, Kim bu zindânda bizi unıtduñuz

1352. Gün uzun siz bâg u bostânlarda hoş, Uçuñuz hurrem gülistânlarda hoş

1353. Servi agacı budagında oturuñ, Perde her bir gül yüzinden götürüñ

1354. Yazılarda ‘ayş u ‘işret eyleñüz, Degmeñüz bir dürlü destân söyleñüz

1355. Bu hevâya biz giriftâr olmışuz, Ol hevesden bu kafesde kalmışuz

1356. Kim şekerden hîç ayrılımaduk, Yüz kafassuz bir şeker bulımaduk

1357. Anda kim bir dâne şekker nâm-ıdı, Yöresinde sad hezârân dâm-ıdı

1358. Çün biledük şekkere dişümüzi, Tañrı bile ne ola işümüzi

1359. Çün bizüm yirümüz oldı bu kafas, Siz çemenden hâli olmañ bir nefes

1360. Görgil anlaruñ cevâbını saña, Ne dir anı armagan getür baña

1361. Hv, ōca bu ilden çün ol ile sefer, Kıldı geçdi bunca bahr u bunca ber

1362. Hoş temâşâ eyleyü taglarına, Çün yakın geldi şaruñ bâglarına

1363. Bir agaç üstinde gördi nâgehân, Bir bölük tûtî okırlar dâsitân

1364. Hv, ōca ol tûtîlere meyl eyledi, Kendü tûtîsi didügin söyledi

1365. Kim benüm bir tutuçugum var-durur, Kim baña key mûnis ü gam-hv, ōr-durur

1366. Âdemîler sözleridür didügi, Dâyimâ şehd ü şekerdür yidügi

1367. Kuluñuz ol kuşa cüllâb içürür, Bir kafasda ‘ömrini hoş geçürür

1368. Gör niçe kim hôş yir ü hôş içer, İlla yavlak sizlere müştâk geçer

1369. Bildi benüm geldügüm katuñuza, Kim selâmın degürem tapuñuza

1370. Eytdi hîç unıtmaduguz biz sizi, Gerçi siz añmaduñuz hergiz bizi

1371. Size bizüm kaygumuz hîç olmadı, Bir selâmuñuz bize hôd gelmedi

1372. Ol selâmı tûtîler çün aldılar, Cümlesi yire düşüben öldiler

1373. Hv, ôca gördi tûtılar öldüklerin, Cânların aña fidî kıldukların

1374. Söyledüginden ‘azîm oldı melûl, Ol selâmı göñli kılmadı kabûl

1375. Eydür âhir bu selâmı virmesem, Yigreg-idi kanlarına girmesem

1376. Râhat isterem dir-iken bir cana, Girdüm uşbu söz-ile bunça kana

1377. Bunlar anuñ ‘âşıkı-y-ıdı meger, Kim aña cân viribidiler haber

1378. Geçdi andan göñli yavlak kaygulı, Cânı hayf u hasret ü oddan tolu

1379. Vardı şarda işlerin gördi girü, Geçdi çok yaşı vü geçdi çok kuru

1380. Yolda kimse mâni‘ olmadı aña, Geldi girü kendi şehrinden yaña

1381. Degmeye bir armagan kıldı nişân, Tûtî eydür kanı baña armagan

1382. Hv, ōca eydür hoş kelâmuñ var-imiş, İlla key hûn-hv, âr selâmuñ var-imiş

1383. Kâşki ben hergiz selâmuñ bunlara, Virüben girmeye-y-idüm kanlara

1384. Tûtılar çünkim selâmuñ aldılar, Hasretüñden cümle düşüp öldiler

1385. Çün selâmuña fidî cân kıldılar, Beni ol sözden peşîmân kıldılar

1386. Yâ senüñ ‘âşıklaruñ-ıdı olar, Yâ yakın hısımlaruñ-ıdı bular

1387. Bir iki gün saña az ötmek gerek, Bunlaruñ ta‘ziyyesin dutmak gerek

1388. Çünki tûtî bu sözi tîmarladı, Ol kafasda düşdi cân ısmarladı

1389. Hv, ōca gördi tûtısı ölü yatur, Tûtısından ol kafas tolu yatur

1390. Saçını yoldı çıkardı sakalın, Yüzin urdı çiynedi kendü elin

1391. Söyler-idi kendüzi yârı-y-ıla, Çagırup eydür-idi zârı-y-ıla

1392. İy dirîgâ mahrem ü yârum kanı, Mûnis ü demsâz u dildârum kanı

1393. Çün baña ikrâm u lutf eyler-idi, Kim şekerden yig baña söyler-idi

1394. Ne azum kaldı vü dahı ne çogum, Bu-y-ıdı kamu benüm varum yogum

1395. Kaçan eydem ben kim ol bir murg-ıdı, Bu benüm tutum meger sîmurg-ıdı

1396. Ger Süleymân'uñ bunuñ gibi kuşı, Varmısa n’ider-idi ayruk işi

1397. Vasf ider-idi Süleymân'ı ‘azîm, Yig-idi Âsaf'dan ol tûtum delim

1398. Mûnisüm öldi kime söyleyeyim, Dahı bir mûnis kimi eyleyeyim

1399. Keşke ger öldüreler-idi beni, Kim ölü görmeye-y-idüm ben seni

1400. N’ideyim ne kılayım n’itsem olur, Bilmezem hîç kançaru gitsem olur

1401. Tütüninden yüregini taglayu, Ol kafas agzını açdı aglayu

1402. Tûtı'yı çıkardı dizinde kodı, Kim meger sâkin ola bir dem odı

1403. Tûtı uçdı küngüreye kondı hôş, Küngüreden hv, ôca dapa döndi hôş

1404. Eydür iy hv, ôca selâm olsun saña, Giderem kendü makâmumdan yaña

1405. Hv, ôca eydür tuzum etmegüm hakı, Otur ol küngürede bir dem dakı

1406. Senüñ ol kutlu yüzüñi göreyim, Bir su’âlüm vardur anı sorayım

1407. Tûtılar ne didiler anda baña, Kim kafasda ol delîl oldı saña

1408. Tûtı eydür anlaruñ öldükleri, Cânların baña fedâ kıldukları

1409. Dimek olur sen dahı böyleylegil, Kurtılasın kendüzüñ şöyleylegil

1410. Rehberüm oldı benüm bu menzile, Benden artuk bu rumûzı kim bile

1411. İki görme didiler bu birligi, Kendüden öl kim bulasın dirligi

1412. Dirile seni kafasda dutalar, Öliçek nâçâr taşra atalar

1413. Çün kafasda kendüzüñden geçesin, Taşra düşdükde geñüñçe uçasın

1414. Niçe kim diri-y-idüm hôd bir nefes, Olmadı benden tehî hergiz kafas

1415. Çünki öldüm uş ilüme giderem, Şekkeri ben bu kafasda n'iderem

1416. Çünki tûtî bu kamu sâz eyledi, Hôş ilinden yaña pervâz eyledi

1417. Hv, ôca eydür âhir ol kuşdan alu, Olmayam âhir bu yolda ben delü

1418. Ol çün öldi dirligin buldı tamâm, Baña ansuz dirligüm oldı harâm

1419. Ben dahı bu dirligümde öleyim, Ölümümden dirligümi bulayım

1420. Her kim ölümden ilerü ölmedi, Ölüp ayruk dirligini bulmadı

1421. İlerürek öl ölümden bir zamân, Kim öliçek dirilesin câvidân

1422. Hv, ôca sensin tûtî cânuñdur senüñ, Ol kafas didügümüz dahı tenüñ

1423. Kendü geñiyle ölen dirlik bula, Geñsüz ölenler kaçan diri ola

1424. Cân alıçı aldugı cân olısar, Öliçek ayruk ne dirlik bulısar

1425. Eyle ölem ben ki ol gelür-ise, Bulmaya beni eger ölür-ise

1426. İstılâhumuz Aristo dilidür, Biz hakîmlerüz bu Yunan ilidür

1427. Delülik ögredevüz biz Mecnun'a, Hikmeti söyleyevüz Eflâtun'a

1428. Çün Muhammed milletidür kîşümüz, Âyet ü ahbâr-ıladur işümüz

1429. Her ki togdı iy birâder öliser, Dünyada Gülşehrî adı kalısar

1430. Fa‘ilâtün fa‘ilâtün fa‘ilât, Cehl zulmetdür ‘ilim âb-ı hayât

ÂMEDEN-İ KEBK PÎŞ-İ HÜDHÜD, VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ

1431. Geldi keklik kim yabandan gelürem, Taglar astındagı kândan gelürem

1432. Kamu kânlaruñ emirgânı benem, Kim bu cevherlere erzânî benem

1433. Dükeli ‘âlemde bir sâhib-kıyâs, Olmaya benüm gibi cevher-şinâs

1434. Kânlar üstinde gün uzun gezerem, Dem-be-dem gevher hisâbın yazaram

1435. Yüz hazîne gevherüm artuk ola, Yüz direm ben illa dahı çok ola

1436. Kân ‘amellerin kamu ben dutaram, Cevherîlere güher ben sataram

1437. Kanda sîmurga ire keklik meger, Geze kânlarda vü isteye güher

1438. Bunça kân üstinde kim keklik öter, Bir güher bulur-ısa aña yeter

1439. Keklige ol yig ki cevherler dire, Yohsa keklik kanda sîmurga ire

1440. Anda kim ben cem‘ idem cevherleri, Deñize beñzer yıgam gevherleri

1441. ‘Arza eylenür-ise cevherlerüm, Şeb-çırâg ola kamu gevherlerüm

1442. Tagda kim peydâ vü yâ pinhân ola, Degme taş dibinde yüz biñ kân ola

1443. Benvenin şimdi ki mîrgânlık dutan, Benden artuk kimse yok cevher satan

1444. Degme kanı bir kuşa çün bildürem, ‘Âlemi gevherler-ile tolduram

1445. Gevher ögmekde geçe key lâfumuz, Çünki Gülşehrî ola sarrâfumuz

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, KEBK-RÂ

1446. Hüdhüd eydür bunça nâm u bunça neng, Kim güher bigi olasın cümle reng

1447. Gevher âhir boyalu bir taş olur, Bir taş içün neye bagruñ baş olur

1448. Çün güher bir taş-durur hergiz kişi, Gevheri var-ısa tapmaya taşı

1449. Çün senüñ nefsüñde yok-durur güher, Kamu taşları güher dut ser-be-ser

1450. Şol Süleymân'a dükeli kâr-u-bâr, Bir yüzük kaşından idi pâydâr

1451. Mülk ü mâlın arturan bir taş-ıdı, Ol taşı sorar-ısañ bir kaş-ıdı

1452. Çün Süleymân gördi kim ol ‘izz ü câh, Oldı bir taşdan u ‘âlî pâygâh

1453. Bir taş-ımış didi mülküm kıymeti, Ne taşı begendi vü ne mülketi

1454. Olmış-iken şunça ulu şehriyâr, Zenbil örmegini kıldı ihtiyâr

1455. Âhiret katında ol genci ‘azîm, Muhtasar gördi vü rencini delim

1456. ‘Âlemi başdan başa kamu dutup, Rabbi heblî mülken okını atup (38/35)

1457. Hakk’a yalvardı ki bu az milketi, Kimseye virme vü üküş zahmeti

1458. Ben ki bu mâlı direrem gün uzun, Korkudan zenbil örerem dün ü gün

1459. Kimseye ol memleket ne aş ola, Kim anı hâsıl kılan bir taş ola

1460. Kaçan ayruklar bu yolı varalar, Yâ bu zahmetlü işi başaralar

1461. Degme kılıç dünyada bir kındadur, Âdemînüñ gevheri nefsindedür

1462. Çün teninde olmaya şahsuñ güher, Tagdagı gevher gelüp aña n'ider

1463. Her birinüñ kısmeti rûzındadur, Gevherî Gülşehri'nüñ sözindedür

ÂMEDEN-İ BÛM PÎŞ-İ HÜDHÜD, VE ‘ÖZR ÂVERDENEŞ

1464. Geldi baykuş dahı bir virâneden, Kim füsûnı añladuk efsâneden

1465. Anuñ-ıçun yirümüz vîrânedür, Kim cihân efsûnları efsânedür

1466. ‘Akl kanda bulına divânede, Genc olmaya meger vîrânede

1467. Genc ‘ışkı beni komaz kim gidem, Yohsa bir vîrânede sor kim n'idem

1468. Bir harâb içinde gördüm bunça renc, Kim meger hâsıl kılam bir dürlü genc

1469. Çün halâyıkdan götürdüm rencümi, Hem ümîdüm var ki görem gencümi

1470. İrmeye sîmurga baykuş renc-ile, Baykuşa ol yig dürişe genc-ile

1471. Yolda yüz biñ dürlü rence irişem, Râhat ol-durur ki gence irişem

1472. Genc-ile vîrâneyi terk itmeyem, Genci koyup Kûh-ı Kaf'a gitmeyem

1473. Ulu kiçi kim yola irişdiler, Her biri bir genc-ile dürişdiler

1474. Baykuşı çün key hakîr okıyalar, Genci üstinde fakîr okıyalar

1475. Niçeme kim geh güneş ü geh ayuz, Ol Ganî katında bir yoksul bayuz

1476. Genc-ile endîşe vü bî-genc gam, Genc-ile yig gussa vü endîşe hem

1477. Çünki altunsuz kişi yüz gam bula, Altun-ıla gam yir-ise yig ola

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, BÛM-RÂ

1478. Hüdhüd eydür gence sen aldanmagıl, Genci saña bâki kala sanmagıl

1479. Şol ki yüz biñ dürlü genci cem‘ ider, Genci kor yirinde vü kendü gider

1480. Seni dînden çıkaran ol zer-durur, Kim zeri büt eyleyen Âzer-durur

1481. Terk it ol mâlı ki fânî olısar, Bagla ol hâle ki bâkî kalısar

1482. Mâlı çün harc itmeyesin hâl-ıla, Saksılar yiksân ola ol mâl-ıla

1483. Her kim ol cem‘ eyledi bir ni‘meti, Ölicek göñlinde kala hasreti

1484. Er ki mâl isteye hâli olmaya, Hâl eri ol yig ki mâlı olmaya,

1485. Ol bahîlüñ kim ola mâlına zâr, Kendüsi kejdüm ola vü mâlı mâr

1486. Mâlı yidürmek gerek kim hâl ola, Yohsa yinmeyen saña ne mâl ola

1487. Altunı cômard iledür ilerü, İlla terk ider dükelini girü

1488. Ger mey içen şarda sermest olsa yig, Servi âzâd u tehî-dest olsa yig

1489. Çün bahîl ol mâla yavlak aldanur, Lâcerem ol mâl elinde eglenür

1490. Çün işinde yok-durur hergiz salâh, Lâcerem yi yir tolıcak müsterâh

1491. Şâh-ı pâyirr sonra bî-bâr olıcak, Müsterâhuñ gendi artar dolıcak

1492. Degme mün‘imde bulınmaya temîz, Mün‘im îmân mün‘imidür iy ‘azîz

1493. Giderüz sîmurga biz dîvâneler, Kutlu olsun baykuşa virâneler

1494. Âdemîden ‘ilm eri hâl isteye, Müdde‘î Gülşehrî’den mâl isteye

‘ÖZR ÂVERDEN-İ CEM‘-İ, MURGÂN PÎŞ-İ HÜDHÜD

1495. Kuşlaruñ kalanı dahı geldiler, Ortaya vü bir bahâne buldılar

1496. Her biri kim ara yirde söyleye, Kendüzine anı bir ‘özr eyleye

1497. Eydür-isem her birinün ‘özrini, Uzaya çok sözlü diyesin beni

1498. Degmesi bir kuru ‘özri sâz ide, Söylediler hüdhüde yüz nâz ide

1499. Hüdhüd eyle virdi bunlara cevâb, Kim hatâdan Rûşen añlandı savâb

SU’ÂL KERDEN-İ MECMÛ‘-I MURGÂN, EZ HÜDHÜD DER PÎŞVÂYÎ

1500. Degmesi çün bir su’âli itdiler, Girü hüdhüdden cevâb işitdiler

1501. Kamusı bir kezde hüdhüdden su’âl, Kıldılar kim hall ola ol turfa hâl

1502. Kim ‘acab sîmurgı biz göre miyüz, Yâ anuñ tapusına ire miyüz

1503. Güneşe hergiz nite bir kûr ire, Yâ Süleymân’a kaçan bir mûr ire

1504. Bir ulu şâha ire mi bir gedây, Hergiz ola mı berâyine bir ay

1505. Nisbetümüz ara yirde var-ısa, Anuñ-ıla vü bize ol yâr-ısa

1506. Başumuzı taşlara yastayalum, Nisbet-ile şâhumuz isteyelüm

1507. Yohsa bizüm nisbetümüz yog-ısa, Aña vü yoluñ belâsı çog-ısa

1508. Her birümüz işümüzi görelüm, Nisbetümüz yoga neye irelüm

1509. Nisbet-ile kimse kimseye vara, Nisbeti olmaz-ısa kanda ire

1510. Nisbetümüz var-ısa girdük yola, Yog-ısa topragı savurduk yile

1511. Bir bize Gülşehri gibi söylegil, Degme sözüñ şerh ü bastın eylegil

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, MURGÂN-RÂ DER İSBÂT-I, NESEBEŞ,

1512. Hüdhüd eydür gâfil olmak hôş degül, Bu kadar bî-hâsıl olmak hôş degül

1513. ‘Âbid olan kişi ma‘bûda irer, Kâsıd olan şahs maksûda irer

1514. Kul kim ol sultânına âşık degül, Pâdişâhı görmege lâyık degül ‘Âşıkuñ ma‘şûkına var nisbeti, İre aña olur-ısa himmeti,

1516. Ol ne ‘âşıkdur ki cândan kayıra, Mâye vü sûd u ziyândan kayıra

1517. ‘Âşık ol-durur ki yolda cân vire, Kâfir ol dirler ise îmân vire

1518. Er-iseñ meydâna gir merdâne var, ‘Avrat-ısañ çıkma evden zînhâr

1519. Sen ki korkarsın ki evden çıkasın, Hasm evin gürz-ile nite yıkasın

1520. Kanı Tûs u Bîjen ü Gurkîn ü Gîv, Kim olavuz bunlara Sâm u Hıdîv

1521. Anda kim Rüstem Nerîmân’a ire, Her sipâhî kanda meydâna ire

1522. Siz bu adlu pehlevân olmaduñuz, Anuñ-ıçun sagışa gelmedüñüz

1523. Pâdişâh bostân u siz bir teresiz, Güneşinden ol şehüñ bir zerresiz

1524. Kim güneşi ister-ise bulısar, Zerrelerüñ adını kim biliser

1525. Cânuñuz ister-ise aña varuñ, Koñ bu murgı vü sîmurga irüñ

1526. Çün cihân üstine sîmurg uçdı hôş, ‘Âleme kanatlarını açdı hôş

1527. Düşdi sîmurguñ cihâna sâyesi, ‘Âlemüñ ol sâyedür sermâyesi

1528. Sâyesinüñ nisbeti var zâtına, Sâye ol nisbetden irer katına

1529. Kamu kuşlar sûreti ol sâyeden, Hâsıl oldı vü hem ol sermâyeden

1530. İ‘tikâdı eylemeñ ol yolda süst, Kim kılasız nisbeti aña dürüst

1531. Niçeme kim yol belâsuz olmaya, Yol eri hergiz yolından kalmaya

1532. Bir kişi bu menzile ura kadem, Kim vücûdını kıla küllî ‘adem

1533. Kuşlar ol esrârı çün işitdiler, Cânların sîmurga îsâr itdiler

1534. Kamudan sîmurga dutdılar karâr, Her birinüñ ‘ışkı oldı sad hezâr

1535. Billerini bagladılar cümle çüst, Her biri yol ‘azmini kıldı dürüst

1536. Eytdiler hele bize bir rehberi, Buluñuz kim gitmeyevüz serseri

1537. Niçeme kim hüdhüd ulu kişidür, Rehber olmaklık bu yolda işidür

1538. İlla hem bir kur‘a dahı uralum, Kime düşer kur‘amuz bir görelüm

1539. Kur‘ayı çün kim bırakdılar revân, Kur‘aları hüdhüde düşdi hemân

1540. Çün belürdi hüdhüdüñ serverligi, Ol yola vü kuşlara rehberligi

1541. Hüdhüdüñ başına bir tâc urdılar, Kuşlaruñ rahtını târâc itdiler

1542. Dünya mihrini göñülden sökdiler, Mülk ü esbâbı dükelin dökdiler

1543. Yola kamusı bile ‘azm itdiler, Çün birez yir hüdhüd ile gitdiler

1544. Vâdinüñ ucı görindi nâgehân, Çıkdı her kuş yüreginden yüz figân

1545. Cânlulardan hâli gördiler yolı, Ese-durur karşu istingâ yili

1546. Bir kişi peydâ degül ol ilde hîç, Canludan kimse görinmez yolda hîç

1547. Bir kuş ol vâdî içinde uçmaduk, Biregü anuñ yolından geçmedük

1548. Yol ‘azîm ırag u menzil bî-nişân, Key deriñ deryâ vü sâhil bî-nişân

1549. Kimse anuñ gibi yolı görmedük, Kimsene ol yola hergiz irmedük

1550. Düşdi heybet her birinüñ cânına, Hüccet assı kılmadı bürhânına

1551. Yoluñ ıraklıgını çün bildiler, Vâdinüñ agzında menzil kıldılar

1552. Çün yoluñ işkencisine düşdiler, Girü hüdhüd yöresine üşdiler

1553. Kim bu yol heybetlü görinür bize, Korkusı kuvvetlü görinür bize

1554. Bir zamân bunda karâr eyleyelüm, Degmemüz hâlümüzi söyleyelüm

1555. Bunda bir key danışuban gidelüm, Kim niçe yöriyelüm ü n’idelüm

1556. Sen ki şimdi pîşvâsın bizlere, Gir hôş ögüde vü zîbâ sözlere

1557. Menber ur bir va‘z id lutf eylegil, Tañrı vü Peygâmberinden söylegil

1558. Dükeli sözüñ bize takrîrini, Eyle vü her âyetüñ tefsîrini

1559. Kim meger bu derde dermân irişe, Yâ yola âgâz pâyân irişe

1560. Çıkdı hüdhüd minberüñ üstine şâd, Kim vire bî-dâdlara va‘zıyla dâd

1561. Bülbül ü kumrı aña hôş sâz-ıla, Mukrı oldılar u hûb âvâz-ıla

1562. Geh Sipâhan’dan Hicâz’a gitdiler, Geh Rehâvîde ün-ile ötdiler

1563. Çünki Zîrefgend ü Nevrûz u ‘Irâk, Vasla yitdiler ki uş erdi firâk

1564. Bir kaç âyet sâz-ıla okıdılar, Zühre çengin başına dokıdılar

1565. Mukrı çün dikdi durugeldi beri, Bir su’âli sordı vâ‘izden arı

1566. Kim bize iy arada server olan, Yolda her birümüze rehber olan

1567. Sen dahı çün şimdi varursın yola, Biz dahı şimdi varuruz menzile

1568. Pes bize sen server olduğuñ neden, Yolda bize rehber olduguñ neden

1569. Pîşvâlıguñı isbât eylegil, Bize bir Gülşehri gibi söylegil

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD ÂN, SÂYİL-RÂ DER-MİYÂN-I CEM

1570. Hüdhüd eydür ben anı görmişvenin, Tapusında bir zamân durmış-vanın

1571. Görür-isem girü anı hem bilem, Hıdmetin eyle ki gerekdür kılam

1572. Begler ortasında size sultanı, Gösterem zîrâ ki bilürem anı

1573. Leşkerinden pâdişâha çün irem, İricegin size dahı gösterem

1574. Yohsa siz varur-ısañuz yaluñuz, Bensüz anda işüñüz olmaya uz

1575. Zîra kim nâgâh göresiz bir begi, Atlas içinde vü tâzî bindügi

1576. Ol begi siz pâdişâhı sanasız, Bir begüñ şâhlıgına inanasız

1577. Zîra kim siz bilmedüksiz sîretin, Göricek hem bilmeyesiz sûretin

1578. Ol benem kim kendüzini añlayan, Kim nikâbından yüzini añlayan

1579. Görmege dîdârını key uz gerek, İlla hem dîdâra lâyık göz gerek

1580. Şimdi görmeyen cemâlin gündüzin, Gice kanda añlaya anuñ yüzin

1581. Eyle dut kim göstere ruhsârını, Perdesinden kim bile dîdârını

1582. Açmaduñuz siz basîret gözini, Anuñ-ıçun göremezsiz yüzini

1583. Yohsa ol kim dâyim ü dânâ-durur, Añlayana gün gibi peydâ-durur

1584. Her kim açar-ısa göñli gözini, Fark ide ol bürka‘ından yüzini

1585. Görmedük kişi anuñ dîdârını, Ne biliser perdeden ruhsârını

1586. Yohsa her kim burka‘ın yüzi sana, Bir kızıl yeşil göriçek aldana

1587. Bugün iren irte dahı iriser, Bunda gören anda dahı göriser

1588. Güneşüñ yüzi cihânda fâş ola, Anı görmeyen meger huffâş ola

1589. Çok kişi ilüñ sipâhın añlaya, Er gerek kim pâdişâhın añlaya

1590. Leşkerinden bilüñüz kendüzini, Añlañuz Gülşehri gibi yüzini

1591. Ben Süleymân-ıla çok olmışvanın, Yıllar anuñ hidmetin kılmışvanın

1592. Bir nazar hem ol baña kılmış-durur, Ol nazardan bu ‘atâ gelmiş-durur

1593. Tâ‘at-ıla kimse anı bulmaya, Kimsene şeytânça tâ‘at kılmaya

1594. Biz erenler himmetinden ermişüz, Şâhumuza vü cemâlin görmişüz

1595. Siz dahı çok gördügüñüz var anı, İlla tenden añlamaduñuz canı

1596. Cânuñuz hîç tenden ayrılmaz-ıdı, İlla ol kim idügin bilmez idi

1597. Yüz biñ arasında biri añlayan, Olmaya illâ bu sözi tañlayan

1598. Pâdişah-ıla delim oldum bile, Şimdi tâcırlıga geldüm bu ile

1599. Çok cevâhir var bu ilde râyegân, Kim bahâsı olur ol ilde girân

1600. Pâdişâhuñ mahzeninde yog-ıdı, Bir iki cevher ki bunda çog-ıdı

1601. Uş satun aldum varam şâha satam, Aña dahı bunça cevherler katam

SU’ÂL KERDEN-İ ÂN SA’İL EZ, HÜDHÜD Kİ ÂN CEVÂHİR DER, NEFS-İ ÂDEMÎ KUDÂM HALKEST

1602. Sorar ol sâyil ki bu cevherleri, ‘Arza kıl sen bize ol gevherleri

1603. Kim senüñ-ile çün anda gidevüz, Biz dahı ol cevheri iledevüz

1604. Ne metâ‘ı pâdişâh alur-ısa, Yâ ne dürrüñ kıymetin bilür-ise

1605. Bize dahı eydüñ anı alalum, Sençileyin kamu tâcir olalum

BÂZ NÜMÛDEN-İ HÜDHÜD, ÂN CEVÂHİR-RÂ DER CEM

1606. Hüdhüd eydür anda yoklık gevheri, Yok-durur bundan ilet iy cevherî

1607. Anda miskînlik metâ‘ı yok-durur, Bundan ilet kim bu ilde çok-durur

1608. Anda kim zenlik kumaşı key geçe, Yohsa hôdbînligi almazlar hiçe

1609. Mahv olmak dürrinüñ kadri olur, Kemlik incüsi eyü kıymet bulur

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL-İ, DÎGER EZ-HÜDHÜD

1610. Biri dahı sordı kim ben sayruyam, Rencüm-ile râhatumdan ayruyam

1611. Nâtüvânam nite gideyim yola, Kuvvetüm yok niçe varayım bile

1612. İlla dut kim ben sizüñ-ile uçam, İşbu od taglarını niçe geçem

1613. Gussalar geldi baña bol ilerü, Gelmedi bunuñ gibi yol ilerü

1614. Yüz biñ er bu yolda cân virmiş-durur, Kim birisi menzile irmiş-durur

1615. Sagmısam bir dürlü cehd ide-y-idüm, Sizüñ ile bu yola gide-y-idüm

1616. Sag kişi kanda diler-ise varur, Sayru miskîn kendü cânın kayırur

1617. Çok deñizler cûş idüp geçmek gerek, Çok agular nûş idüp içmek gerek

1618. Ejdehâlar var bu yolda tag gibi, Nite geçsün sayru andan sag gibi

1619. Ben bu vâdî içine girür-isem, Yâ sizüñ-ile bile varur-ısam

1620. Niçeme kim yükümi tîmârlayam, Evvelin menzilde cân ısmarlayam

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂYİL-RÂ DER CEM‘

1621. Hüdhüd eydür toñma bunça buz gibi, Gice kaçan olısar gündüz gibi

1622. Seni hôd kimdür hisâba getüren, Yâ saña hôd dünyada bir kadr uran

1623. Kendüzüñ bu yolda key bî-kadr bil, Gerek-ise öl gerek-ise diril

1624. Her kim ol bî-kadr u bî-imkân ola, Dirlig-ile ölümi yeksân ola

1625. Çün senüñ bir zerre kadrüñ yok-durur, İşbu dirlik dahı saña çok-durur

1626. Anuñ-ıçun sini da‘vet kılmazuz, Kim ne kişisin seni hôd bilmezüz

1627. Gör kim ol şarda ki ol eyvân ola, Niçe senüñ gibi sergerdân ola

1628. Sen eger varmaz olur-ısañ aña, Ol ‘acab kim gelmedi diye baña

1629. Dünyada yüz biñ senüñ gibi ola, Bellüdür kim kaçı sagışa gele

1630. Degme şarda yüz senüñ gibi gezer, Kim deñiz üstinde çöp gibi yüzer

1631. Sagış ehli ilde bir gavvâs ola, Kim deñiz dibine dürr-içün tala

1632. Sevme ol yâri kim soñra gidiser, Giden içün kaygu yiyen n’idiser

1633. Cânı sev kim ben didügüñ ol-durur, Ko teni kim ölüm anı soldurur

1634. Gelmez-iseñ sen bizüm-ile bile, Girmez iseñ sayruyam diyü yola

1635. Kâfile Bağdâd şehrinden öte, Seni bir zenbîl eksildi duta

1636. Kendüzüñi sen getürürsin dile, Yohsa senüñ gibileri kim bile

1637. Ança sayrular sagaldı ‘âkıbet, Ança sag kişiler öldi ‘âkıbet

1638. Er gerek kim kendü yolına gide, Yohsa yolsuz sag ya sayru n’ide

1639. Bunça kocalar dirildi genc-ile, Bunça yigitler kim öldi renc-ile

1640. Sayruyı çün sagdan eylersin temîz, Ölür-iseñ n’idisersin iy ‘azîz

1641. Ölümüñden ilerü ölse-y-idüñ, Pâdişâhuñ mahremi olsa-y-ıduñ

1642. Soñra bir key dirlige ire-y-idüñ, Hazretinde Câvidân dura-y-ıduñ

1643. Çün kim ölesüñ güne inanasın, Dirligi Gülşehri’den ögrenesin

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL-İ, DÎGER EZ HÜDHÜD DER, ‘AŞK-BÂZÎ VE MA‘ŞÛK

1644. Birisi eydür ki bir şâhid benüm, Göñlüm aldı vü köyindürdi canum

1645. Yüzini gördükçe hayrân kaluram, Bir dem anı görmez-isem ölürem

1646. Kaddi serv ü ‘ârızı sîmîn-durur, Yüzi hurşîd ü hatı müşkîn-durur

1647. Küfrümi gidermedi îmân benüm, Assı kılmaz derdüme dermân benüm

1648. Bir kılından beni yüz tedbîr-ile, Baglamışdur elli biñ zencîr-ile

1649. Bâg arasındaki bostândur yüzi, Sanasın kim bir gülistândur yüzi

1650. İşi güçi kamu oda yaksam direm, Gün uzun hâ yüzine baksam direm

1651. Gözleri her birisi bir yay dutar, Kirpügi her kalkana biñ ok atar

1652. Tâ‘at anuñ tapusı gelür baña, Ka‘be anuñ kapusı gelür baña

1653. Datlurakdur bal-ıla yagdan delim, Göksi çerb ü agzı şîrîndür ‘azîm

1654. Zâhid anuñ yüzini görür-ise, Yâ katında bir nefes durur-ısa

1655. Vâlih ü hayrân u mest olup gide, Pârisâ bir büt-perest olup gide

1656. Niçe kim bakdum göge pinhân u fâş, Görmedüm anuñ gibi ay u güneş

1657. Güneş anuñ yüzine hayrân ola, Ay anı görürse sergerdân ola

1658. Bakıçak endâmına kim soralar, Süñük içinde iligin göreler

1659. Pâdişâh ol servi görmege iver, H˘ôca Gülşehrî dahı anı sever

1660. Şâdılıkda çok perîşânlık kılur, Bir perîdür kim Süleymânlık kılur

1661. Ben sizüñ-ile bile gelimezem, Sevdügümden bir dem ayrılımazam

1662. Kimse baña iltifât itmese yig, Dek gözümden sûreti gitmese yig

1663. Ben anı koyup yola gidemezem, Oduñ ortasında sabr idemezem

1664. Eyle oldum sûretine karşu mest, Kim beni gören sanur sûret-perest

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂYİL-RÂ

1665. Hüdhüd eydür niçe sûretler seni, Aldaya vü bu küdûretler seni

1666. Gökçegüñ niçeme kim rengîn ola, Rengi gidiçek girü çirkîn ola

1667. Çok sarây issi bir eve hışt olur, Ol ne zîbâdur ki soñra zişt olur

1668. Şehvetüñi ‘ışk sanma iy ‘azîz, Sûreti ma‘nîden eylegil temîz

1669. Cânuñ olmadı meger ma‘nîde mest, Kim seni nefsüñ kılur sûret-perest

1670. Görmedüñ zâgı ki bir keklik ola, Kan-ıla ete ne gökçeklik ola

1671. Şâhidüñ ra‘nâ degül nâ-hôş-durur, Şehvet anı saña zîbâ gösterür

1672. Aç Süleymân gözüñi kim göresin, Şâhidüñ bir dîv ü terkin urasın

1673. Nefs ü issini kılan kişi taleb, Ejdehâya şâhid urmışdur lakab

1674. Mâhiyi elden koya mâh isteyen, Şâhidini terk ide şâh isteyen

1675. Her biri bir yimişi dirmek gerek, Gülleri Gülşehri’ye virmek gerek

1676. Reşkümüz yok bülbül ü destânlara, Çün ırakdan bakaruz bostânlara

1677. Bu hikâyet böyle şîrîn böyle ter, Husrev ü Şîrîn sözi ola meger

1678. Bu hikâyet böyle şîrîn böyle ter, Leyli vü Mecnûn sözi oldı meger

DÂSTÂN-I LEYLÂ VÜ, MECNÛN

1679. ‘Işk-ıla her kim aña Tañrı adın, Ter sözümüzüñ bile datlu dadın

1680. Datlu sözler göñli ‘ışka bagladur, İşidenlerüñ gözini agladur

1681. ‘Âşık olmayan kişinüñ cânı yok, Küfri üküş illa hîç îmânı yok

1682. Muhtesib meyhânede rindi bilür, Sûfiyi bilmez ki şâhid-bâz olur

1683. Bâde çün kim zühd bünyâdın yıkar, Hânekâhdan sûfiler esrük çıkar

1684. Çok kişi yiri münâcâtı ola, ‘Işk anı rindî harâbâtî kıla

1685. ‘Âşık ol-durur ki cânın terk ider, Sevdügini göriçek ‘aklı gider

1686. ‘Işk odından her kim ol köyinmedi, Şehvetinüñ şu‘lesi söyinmedi

1687. Şehvetüñi ko ki ‘ışka iresin, Kendüzüñ terk it ki yâri göresin

1688. ‘Işk-ıla şehvet kaçan barışısar, Yâ su-y-ıla od nite karışısar

1689. Ka‘be içine gire mi hîç mest, ‘Işka kaçan yâr ola şehvet-perest

1690. ‘Âşık ol kim gussadan şâd olasın, Kamu kaygulardan âzâd olasın

1691. Nâmı ‘ışka iriçegin neng olur, Andan aña elli biñ ferseng olur

1692. Kimse ‘ışkuñ şerhini hôd kılmaya, Kıymetini degme kişi bilmeye

1693. İlla biz bir şemmesin söyleyelüm, ‘Âşık u ma‘şûkı şerh eyleyelüm

1694. Tûti gibi şehd ü şekker yiyelüm, ‘Işk içinden bir hikâyet diyelüm

1695. Bir gün ol yolda ki isteyen bulur, ‘Âşıkuñ hâlini ma‘şûkı bilür

1696. Vardı Leylî Mecnun’ı görmeklige, ‘Işk elinden hâlini sormaklıga

1697. Gördi Mecnûn’ı yatur bir yazıda, Bir yazı kim biñ yol erin azıda

1698. Topraga urmış yüzin şûr eylenür, Leyli’nüñ zikrin dilinde söylenür

1699. Leyli nakşın göñline yazmış tamâm, Sûretinden ġâfil olmış ve’s-selâm

1700. Anı evvel gördügi gibi sanur, Göñli içindeki nakşa inanur

1701. Ma‘nisinden eyle mest kılmış canı, Kim dimez kim sûreti nakşı kanı

1702. Eyle müstagrak hayâline anuñ, Kim nazar kılmaz cemâline anuñ

1703. Nâgehân zikr eylenürken dôstına, Leylinüñ kölgesi düşer üstine

1704. Çün bakar Leylî selâm aña virür, Çün selâm alur katında oturur

1705. Eydür iy Mecnûn senüñ ahvâlüñi, Bilmedüm sormaga geldüm hâlüñi

1706. Top senüñ hâlüñ delü kıldı beni, ‘Işk elinden nite sorayım seni

1707. Böyle kim âşüftalıkdur âletüñ, ‘Işk içinde nite geçer hâletüñ

1708. Mecnûn eydür ‘ışka terk itdüm canı, Sen ne kişisin ki sorarsın beni

1709. Her biregü dünyada bir iş güder, Delüler katında ‘âkiller n’ider

1710. Eyle dut kim bilesin ahvâlümi, N’idisersin kim sorarsın hâlümi

1711. Bu tekellüf saña bir sevdâ-durur, Beni sormakdan murâduñ ne-durur

1712. Biliş-iseñ añlamazam ben seni, Yâd-ısañ hôd neye sorarsın beni

1713. Var işüñe vü ko beni vaktuma, Tañrı’ña bak gelme ayruk katuma

1714. Yâd mısın biliş misin bilimezem, Anuñ-ıçun hıdmetüñi kılmazam

1715. Ben neyem kim kimsene beni sora, Yâ bu hâletde gelüp beni göre

1716. Git katumdan kim delü olmayasın, Turma kim kaygu-y-ıla tolmayasın

1717. Leyli çün gördi ki bilmedi anı, Top köyindi göñli vü yandı canı

1718. Eydür âhir Leyli odıdur tolu, Yüregüñ içinde kim olduñ delü

1719. Leyli mecnûn eyledi-y-ise seni, Leyli benem nite bilmezsin beni

1720. Ma‘nide çün beni kılursın taleb, Sûretümi nite bilmezsin ‘aceb

1721. Dîn anuñ vardur ki dünyâsuz ola, Mecnûn ol degül ki Leylâ’suz ola

1722. Dîn erine az kadar dünya gerek, Mecnun’a elbetde bir Leylâ gerek

1723. Çün benem Leylî vü beni bilmedüñ, Sen bu fenni hîç hâsıl kılmaduñ

1724. Kim meger ‘âşık aña ola-y-ıduñ, Hem anı göriceğez bile-y-idüñ

1725. Eydür-iseñ sen ki ol Leylî göre, Göñlüm içre ikki oldı yâr maña

1726. Leyli vü Mecnûn tolu-durur cihân, Leylisüz Mecnûn olmasun hemân

1727. Mecnun eydür Leyli sen-iseñ ‘azîm, Müşkil oldı bu hikâyet iy hakîm

1728. Kim benüm göñlüm içinde şimdi var, Bir dahı Leylî baña ma‘şûk u yâr

1729. Bu-y-ısa Leylî beni hôd uş görür, Sen-iseñ Leylî ‘acab bu kim-durur

1730. Bu yakîne katmaz-ısañ sen şeki, Nite Mecnûn bir ola Leylî iki

1731. Mecnun eger yüz olur-ısa revâ, Leyli iki oldugı yavlak hatâ

1732. Nite ola kim kıla ehl-i niyâz, İki kıble dapa hergiz bir namâz

1733. ‘Âşıkuñ ma‘şûk-ıla birlik-durur, İkilik bu yolda kâfirlik-durur

1734. Çün benüm içümde bir Leylî ola, Taşragı Leylî ne işüme gele

1735. Taşragı Leylî olıcagın gubâr, İçerügi Leyli kala pâyidâr

1736. Leyli benem didügüñ söz ola hâm, Bize bizüm Leyli’müz ola tamâm

1737. Olmayıncak Leyli içümde benüm, Her dem anı kanda bulam iy canum

1738. Senden ol günden ki ben azmışvanın, Hâturuma nakşuñı yazmışvanın

1739. Kim eger ol sûretüñ bir gün yite, Bu benüm göñlümdeki baña yite

1740. N’iderem ol Leyli’yi kim öliser, Baña bir Leylî gerek kim kalısar

1741. Leyli Leylî diyü kamu dünyadan, Kendüzümi kesdüm uş gör kim neden

1742. Leyli’den dahı kesicegin tamâm, Mevla kala iy birâder ve’s-selâm

1743. Niçe kim beñzedürem kalup taña, Hîç bu göñlümdeki beñzemez saña

1744. Ma‘ni şekli artuk eksük olmaya, Sûret-ile kim görürsin kalmaya

1745. Taşragı yârum vefâ kaçan kıla, Yârum ol-durur ki içümde ola

1746. Ben evümde bulıçak sûsenleri, N’iderem yâbandagı gülşenleri

1747. Saña ‘âşık nefs içün olmaduguz, Anuñ-ıçun nakşuña kanmaduguz

1748. Göñli ilkin Leyla’ya virmişvenin, İlla soñra Mevla’ya irmişvenin

1749. Tañrı birdür dôst birdür şöyle bil, İki diyenler-durur hôr u hacîl

1950. Sûrete kalan kişi ‘âşık degül, ‘Işk anuñ gibi ere lâyık degül

1951. Togru ‘âşık istemez hergiz visâl, Mûnisi hicrân u yârıdur hayâl

1752. Leyli çün gördi ki Mecnûn bilmedi, Anı vü hîç iltifâtın kılmadı

1753. Gitdi Leylî Mecnûn’ı anda koyu, Kaldı Mecnûn Leyli vü Leylî diyü

1754. Çün anı bilmez nite kılur taleb, Leyli dir Leylî’ye bakmaz iy ‘aceb

1755. Leyli’nüñ etin kanın sevmez-idi, Ol sebebden görmege ivmez-idi

1756. Mecnun’uñ istedügi Mevlî-y-idi, Dek arada vâsıta Leylî-y-idi

1757. Şehvetüñe sen lakab ‘ışk urmagıl, Sevdügüñi ol göz-ile görmegil

1758. Ok gelür-ise yüzüñ döndürmegil, Yârüñ etegine toz kondurmagıl

1759. Anı sevmegil ki soñra öliser, Aña baglangıl ki bâkî kalısar

1760. Âdemî ‘ışkın bahâne kıl tene, ‘Işk irürür âdemi yaradana

1761. Kim ziyâde çünki sâbit durasın, Hem bir ihlâsa anı irüresin

1762. Degme dil bir söz beyân eyleyiser, ‘Işkı Gülşehrî ‘ayân eyleyiser

1763. Hârı kesüñ bâgbâna dınmañuz, Güllere zînhâr yavuzlık sanmañuz

1764. Degme kişi şarda bir mansıb dutar, Bize Gülşehrî didükleri yiter

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL-İ DÎGER, EZ HÜDHÜD

1765. Birsi eydür key muhannes gûherem, Tañrı yolında ne ‘avrat ne erem

1766. Gâh Müsülmân gâh kâfir oluram, Geh günâh u geh ‘ibâdet kıluram

1767. Geh bahîl ü geh kerîm olur canum, Geh sakîm ü geh sahîh olur tenüm

1768. Geh vefâdâr oluram geh bî-vefâ, Geh küdûretlü oluram geh safâ

1769. Ben bu iki hâle hayrân kalmışam, Kendü yolumda perîşân olmışam

1770. Çün ne bellü er ne bellü ‘avratam, Kendü başuma bir agır mihnetem

1771. Her kime kim yâr u yâ kardaş direm, Kamudan anuñ etin yavlak yirem

1772. Her kime kim eylerem yüz biñ vefâ, Girü aña kıluram yüz biñ cefâ

1773. Çün iki yüzlü vü iki dillüyem, Bî-vefâlıkla cihânda bellüyem

1774. Her kimi kim cem‘ içinde ögerem, Girü aña bunça dürlü sögerem

1775. Günde yüz kez ‘ahd baglayup sıram, Kamu dürlü kişiler-ile birem

1776. Ogrılaruñ mecma‘ında rehberem, Sûfilerüñ mahfilinde serverem

1777. Gâh şeyh ü gâh ruhbân oluram, Geh keşîş ü geh danışman oluram

1778. Hacca sıdk-ıla meger kim gitmedüm, Kim harâbâtı dahı terk itmedüm

1779. Bir nefes bir zâhid oluram kerîm, Bir zamân bir fâsık oluram le’îm

1780. Gâh bir ‘âmî oluram câm-ıla, Gâh bir ‘ârif oluram nâm-ıla

1781. Gâh ‘âbid gâh evbâş oluram, Gâh karı gâh kallâş oluram

1782. Baña bunuñ gibi hâl-ıla ‘aceb, Kılmaga yarar mı sîmurgı taleb

CEVÂB-DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ

1783. Hüdhüd eydür anda iki yollulık, Olmaya makbûl yüz biñ dillülik

1784. Bir göñülde küfr ü îmân besleyen, Derd-ile bir yirde dermân besleyen

1785. Ne Müsülmân ola ol ne ten-dürüst, Dîni eksük ola vü endâmı süst

1786. ‘Âk ola kamular-ıla bir olan, Kâfir ola mü’min ü kâfir olan

1787. Her kim ol erlikde dûn-himmet-durur, Er dime aña ki bir ‘avrat-durur

1788. Gâh zâhid gâh fâsık olmagıl, Çün muvâfıksan münâfık olmagıl

1789. İkilig-ile ne birlik idesin, Çün muhannessin ne erlik idesin

1790. Bî-basar olan kişi gözsüz-durur, İki yüzlü âdemî yüzsüz-durur

1791. Müdde‘înüñ yayını yasmak gerek, İki dillünüñ dilin kesmek gerek

1792. İki yüzlü degül-iseñ gül gibi, Yüz dil-ile söyleme bülbül gibi

1793. Dünyada sen bir müzebzebsin henûz, Küfr ü îmândan mürekkebsin henûz

1794. Mü’min-iseñ küfri kogıl iy ‘azîz, Mescidi kılgıl kilîsâdan temîz

1795. Kimseneyi bir garazdan ögmegil, Girü aña bir garazdan sögmegil

1796. Tañrı’çun başla neye başlar-ısañ, Bî-garaz işle neyi işler-iseñ

1797. Elüme girseñ seni asa-y-ıdum, Bulsa-y-ıdum dilüñi kese-y-idüm

1798. Âdemîler derisin yırtar dişüñ, Herze söylemek-durur her gün işüñ

1799. ‘Ahduñı çün beklemezsin câvidân, Bes bir itden aluraksın bî-gümân

1800. İt vefâ eyler senüñ kanı vefâñ, ‘Âlemi yakdı senüñ cevr ü cefâñ

1801. Eylük idene yavuzlık kılmagıl, Tûtı-y-ıla karga gibi olmagıl

DÂSTÂN-I TÛTÎ VÜ ZÂG

1802. Bir zamânda kim külef bitmiş-idi, Bülbül anuñ vasfın işitmiş-idi

1803. Bir kişi dutar-ıdı sevdâ-y-ıla, Bir kafasda tûtıyı karga-y-ıla

1804. Biribiri hâletinden bî-haber, Karga sergîn yir-idi tûtî şeker

1805. Niçe kim tûtî şeker h˘ônın açar, Karga şekker üstine sergîn saçar

1806. Her şeker kim tûtıya idrâr olur, Dükeli sergîn ile murdâr olur

1807. Niçe kim bu şekkerüñ tohmın eker, Şekkerüñ ol üstine sergîn döker

1808. Tûtı ister ol kafasda sâz-ıla, Kim gazeller eyde hôş âvâz-ıla

1809. Çünki Nevrûz u Hicâz âgâz ide, Râst savtın Bûselikde sâz ide

1810. Gâh Sipâhanda kıla âhengini, Geh Rehâvîde çala hôş çengini

1811. Nâdire bir nagme âgâz idicek, Perdelerde sûz-ile sâz idicek

1812. Ol kadar kavġâ figân ider-idi, Çagıruban herzeler söyler-idi

1813. Kim bu tûtî çün olur-ıdı melûl, Ögine düşmez-idi darb-ı usûl

1814. Karga üni tûtinüñ âvâzını, Mahv ider-idi vü kamu sâzını

1815. Tûti çün ol perdeden gider-idi, Kargadan yavlak gile ider-idi

1816. Kim benüm bu karga demsâzum degül, Hem-dem ü hem-cins ü hem-râzum degül

1817. Fi‘li zişt ü yavlak âvâzı yavuz, Lehçesi bî-lezzet ü sâzı yavuz

1818. Şekli nahs u sûreti Hindû gibi, Çirkin âvâzı dahı kendü gibi

1819. Ben şeker yimege okıram anı, Ol necis otlamaga iltür beni

1820. Cümle kendüye gerekin söyleye, Kamu kendü diledügin eyleye

1821. Kamu halkı kendüden alu göre, Kendüden yigden yokaru otura

1822. Ululara ihtirâm eylemeye, Kimse hakkında eyü söylemeye

1823. Nesne yapmaya ki girü yıkmaya, Bir gün azgından eyü söz çıkmaya

1824. Kimsenüñ hergiz selâmın almaya, Niçe kim eylük kılasın bilmeye

1825. Mu‘cib ü bed-sîret ü hôd-bîn-durur, Anuñ-ıçun yidügi sergîn-durur

1826. Bu kafas sınsa-y-ıdı uça-y-ıdum, Sohbetinden karganuñ kaça-y-ıdum

1827. Hayf ola benüm gibi dânâ kişi, Kem ola anuñ gibi nâdân işi

1828. Tûti-y-içün karga dahı dem-be-dem, Eydür-idi kanda olsa bîş-ü-kem

1829. Kim bu yârüm mûnis ü mahrem degül, Benüm-ile hem-dil ü hem-dem degül

1830. Kendü sözi kendüzine hôş gelür, Yohsa işiden kamu nefrîn kılur

1831. Benüm ögüdüme girmez n’ideyim, ‘Aklı çün ol söze irmez n’ideyim

1832. Perde bilmez anuñ âvâzı-durur, Enkerü’l-asvât anuñ sâzı-durur

1833. Iñranımaz nagmelerümi benüm, Yavlak andan tenge gelmişdür canum

1834. Çün ne darb anda görürem ne usûl, Bu’l-fezâyil mi ola ol bir fodûl

1835. Ben aña gel bunça lezzet sür direm, ‘İşret eyle yimek içmek gör direm

1836. Ol beni açlıklara da‘vet kılur, Kendü gibi hôr u bî-‘izzet kılur

1837. Herze söylemekden usanmaz dahı, Nesne bilmez benden ögrenmez dahı

1838. Kime olur-ısa kemzenlik kılur, Yigligi virür alulıgı alur

1839. Başı gözi yok-durur hîç işinüñ, Zerreçe kadrini bilmez kişinüñ

1840. Bu kafasdan yazıya uçmak gerek, Konşulıgından bunuñ kaçmak gerek

1841. Hayf ola kim aña cüllâb içürem, ‘Ömrümi bir câhil-ile geçürem

1842. Bençe ol mümkin degüldür kim öte, Aña şol kim benden örgendi yite

1843. Gideyim kim kendü kadrini bile, Benden ayrıldugına zârî kıla

1844. Ne kadar kim tûti kargayı sıdı, Karga tûtî hicvin artuk okıdı

1845. Tûtı kargaya ‘adûdur dir-idi, Karga tûtıya delüdür dir idi

1846. Niçe kim ol bundan usanur-ıdı, Bu yüz ança andan igrenür-idi

1847. Ol buña bir hâr-u-hesdür dir-idi, Bu aña bir hîç kesdür dir-idi

1848. Ol buña hîç iltifât itmez-idi, Bu anı bir tereye dutmaz-ıdı

1849. Degmesi kendü yolında öginür, Her birisi kendüzini begenür

1850. Câhili ‘âlim gözi yok kim göre, ‘Âlimi câhil bulursa öldüre

1851. Cân ten ahvâlinden olmışdur melûl, Ten dahı cân ‘âlemin kılmaz kabûl

1852. Cân-ıla ten düzmegi müşkil ola, Cân kaçan hem-reng-i âb u gil ola

1853. Cism dîv ü ‘işve telbîsi-durur, Cândur âdem kim ten iblîsî-durur

1854. Hâs eydür ‘âm nesne bilmedi, ‘Âm eydür bildügini kılmadı

1855. Degmesi eydür benem hôd arada, Benden artuk kimse yokdur yörede

1856. Hasm eger düşmen görür-ise bizi, Kim görinmez bize illâ kendüzi

1857. Biz hôd anı dünyada var dimezüz, Şekker-ise kim gül-ile yimezüz

1858. Kimse-y-ile biz ‘adâvet kılmazuz, Düşmanumuz kimdügini bilmezüz

1859. Zîra dünyâda bilinmez kişiler, Zerre gibi dek güneşde ışılar

1860. Düşmanum kim idügin bilimezin, Dünyada ben hôd anı var dimezin

1861. Düşmanum çün bellü kişi olmadı, Eyle dut kim dünyaya hôd gelmedi

1862. Gaybet-ile ne etini yiyeyim, Bilmedügüm kişiye ne diyeyim

1863. Şarlunuñ çün gussasında olmazuz, Şarda kimse var mı yok mı bilmezüz

1864. Biz cihânda bilineni bilürüz, Anuñ-ıçun şarlu terkin kıluruz

1865. Sen cihân serverlerin kılgıl temîz, Yohsa şar da‘vâsuz olmaz iy ‘azîz

1866. Çün becid şar kaygusında olmazuz, Şar tolu halk u birisin bilmezüz

1867. Niçe kim ‘âlemde fikret kıluruz, Şarda Gülşehrî adını bilürüz

1868. Ol birez ili dutar-ısa revâ, Yohsa cüz sîmurga değmez bir hevâ

1869. Zîra bu ilde kim aslanlar azar, Degme köyde yüz senüñ gibi gezer

1870. Biz ne ilüñi bilürüz ne seni, Taşdur iki yüzlünüñ yüzi göni

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL-İ DÎGER, EZ HÜDHÜD DER BEYÂN-I ÂN Kİ, TAHKÎK ÇİST VE TAKLÎD ÇİST, KUDÂMEST

1871. Biri eydür i‘tikâdum var dürüst, Hak yolında degülem dînde süst

1872. Ne ki baña Tañrı’dan söylediler, Yâ Resûl’ından beyân eylediler

1873. Kamusına ben inandum cân bigi, Küfri hergiz sanmadum îmân gibi

1874. Tañrı emrin yirine getürürem, Emr-ile her bir işi bitürürem

1875. Emr-i ma‘rûfı vü nehy-i münkeri, Bekledüm şöyle ki bir kân gevheri

1876. Şer‘ hükmin bekledüm bir cân gibi, Derdümi terk itmedüm dermân gibi

1877. Kamu kişi kavlına inanuram, Dükelini kendü gibi sanuram

1878. Eydürem kimse nite egri ola, Ergiyi vü togruyı Tañrı bile

1879. Kamu halka var bizüm ikrârumuz, Kimsenüñ hâline yok inkârumuz

1880. Biz dükeli halkı sanuruz eyü, Yavuz olur-ısa kendüye kayu

1881. İ‘tikâdumı dürüst eylemişem, Hakka vü nâ-hakka süst eylemişem

1882. Tañrı’nuñ farzın getürdüm yirine, Sünnetin Paygâmberüñ kıldum yine

1883. Sıdk-ıla on altı kez hacc itmişem, Ka‘be şehrinden Minâ’ya gitmişem

1884. Mâlumuñ virdüm zekâtın ehline, Müşkil işlerüñ yapışdum sehline

1885. Çünki Şa‘bân ayı eyledi hurûc, Kamu endâmum-ıla dutdum oruç

1886. Bid‘ata hîç iltifât eylemedüm, Kasd-ıla hergiz yalan söylemedüm

1887. Uymadum bâtın-ıla her dehriye, İ‘tikâdı bagladum Gülşehrî’ye

1888. İ‘tikâd assı kıla mı kişiye, Kim anuñ ılduzı anda ışıya

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ

1889. Hüdhüd eydür i‘tikâd assı kıla, Âdemîye anda vü ecrin bile

1890. Her kimüñ kim i‘tikâdı yok-durur, Tâ‘atı az u günâhı çok-durur

1891. Mu‘tekid bürhân-ıla olur-ısañ, Hüccet-ile her sözi bilür-iseñ

1892. İ‘tikâduñı kişi egemeye, Seni hakdan bâtıla çekemeye

1893. Yohsa taklîd-ile inanur-ısan, Sâni‘i sen bildügüñ sanur-ısañ

1894. Hüccetiyle dehri seni aldaya, Sâni‘ ol sen sanduguñ degül diye

1895. Sen cevâbın virimeyesin anuñ, Zîra bürhân-ıla bilmedi canuñ

1896. İ‘tikâduñ döne vü kalmaya uz, Zîra îmânda mukallidsin henûz

1897. İlla çün bürhân-ıla añlayasın, Mantıkînuñ hüccetin tañlayasın

1898. Eydesin masnû‘a bir sâni‘ gerek, Zîra her mecmû‘a bir Câmi‘ gerek

1899. Sâni‘ olmaz-ısa bu masnû‘a pes, Kendüye sâni‘ ola iy hîç kes

1900. Nesne kendü sâni‘i nite ola, Yâ bu söz ‘akla kaçan togru gele

1901. Sâni‘ ü masnû‘ bir nesne kaçan, Ola iy ‘aklı hevâsından seçen

1902. Bir-durur Sâni‘ kim anuñ misli yok, Ol yaratdugı cihânda sun‘ı çok

1903. Zâtı-y-ıla vâcib oldur iy ‘azîz, Kim virür her türlü halka bir temîz

1904. Halk çokdur ol yaluñuz bir-durur, Biri çok sanan kişi kâfir-durur

1905. Döriden vâcib-durur zâtı-y-ıla, Döriyen mümkindür âlâtı-y-ıla

1906. Vâcib oldur kim hemîşe olısar, Dâyimâ var-ıdı vü hem kalısar

1907. Mümkin ol kim gâh ola gâh olmaya, Gâh kala ‘âlemde vü gâh kalmaya

1908. Nesneyi ol dâyim olan yarada, Gâh olan gâh olmayan ne döride

1909. Gâh olan gâh olmayanı aradan, Girü ol dâyim olandur yaradan

1910. Nakle ‘aklı eylegil her sözde yâr, Mu‘takid bürhân-ıla ol zînhâr

1911. Sen muhakkik ol ki rengüñ solmaya, Kim mukallidler Müsülmân olmaya

1912. Degme dîküñ ileyine bir çanak, Koma görgil kim ne var içinde bak

1913. Her misi ‘âlemde altun sanmagıl, Degme taşı dürr-i meknûn sanmagıl

1914. Kapuda oturur-ısañ kim gele, H˘ôca ol ev iki kapulu ola

1915. İ‘tikâdum var diyü aldanmagıl, Degme bir dîvi Süleymân sanmagıl

1916. Sun‘a sâni‘ dimegil dehrî gibi, Hâlık’uñı añla Gülşehrî gibi

1917. Kim Süleymân’a selâm eyleyesin, Mantıku’t-tayr’ı tamâm eyleyesin

1918. Çok Süleymân sanduguñ bir mûr ola, Bilmedügüñe irâdet kûr ola

1919. Çok kerâmetler cihânda rîv-idi, Ança Âsaf adlu kim bir dîv-idi

1920. Ol hakîm-ile bilüñ ol gözsüzi, Añlañuz kim niçe açıldı gözi

MESEL ÂVERDEN-İ HÜDHÜD, BER-HÔD DÂSTÂN-I NÂ-BÎNÂ-YI, MÂDER-ZÂD

1921. Çün biz añavuz ulu Tañrı adın, Siz ta‘âlallah diñüz key ulu adın

1922. Biz dürûd eyleyiçek her bir ere, Siz tahiyyât irürüñ Peygâmber’e

1923. Eylük ide ögüdümüz işiden, Hîç yavuzlık bulmaya eylük iden

1924. Eyü diyen kişiler ögüt vire, Eyü devletlüler ögüde gire

1925. Niçe kim az olısar va‘z işiden, Çok olısar şarda va‘ızlık iden

1926. Çünki va‘iz pendini diñleyesin, Yazugum çokdur diyüp iñleyesin

1927. Bir iki gözüñ yaşını sıkasın, Çünki vâ‘iz meclisinden çıkasın

1928. Girü kendü işüñe başlayasın, Dahı çogırak yazuk işleyesin

1929. Kimse yok kim vâ‘ız ögüdin dutar, Yohsa konşı ölümi vâ‘ız yiter

1930. Benüm işüm senüñ-ile söz-ile, Ol hakîm işidür ol gözsüz-ile

1931. Kim meger bir anadan bir nâmdâr, İki gözsüz dogmış-ıdı dil-figâr

1932. Hîç rengüñ şeklini bilmez-idi, Dise dahı aña fehm olmaz-ıdı

1933. Gönli içinde becid aglar-ıdı, Degme rengüñ sûretin baglar-ıdı

1934. Saru kızıl sûreti böyle ola, Dir-idi vü gök yeşil eyle ola

1935. Ak karanuñ sûretin hem bî-gümân, Baglar-ıdı göñli içinde revân

1936. Yog-ıdı şek hergiz öginde bile, Kim kızıl ak rengi ayruksı ola

1937. Erdi bir kehhâl-ı hâzık otı çok, Gördi gözsüzi kim iki gözi yok

1938. Eydür iy gözsüz gözüñ gel açayım, Oduñ üstine sovuk su saçayım

1939. Kim ögüñde bigi kılasın taleb, Kim bu taşragıya beñzer mi ‘aceb

1940. Gözsüz eydür gözümi açsa-y-ıduñ, Odumuñ üstine su saçsa-y-ıduñ

1941. Kim bu göñlümdekiyi göre-y-idüm, Nem varın kamu saña vire-y-idüm

1942. Dünya varlıgı göz-ile añlanur, Gözsüz işi yidilüben tañlanur

1943. Tîre gözsüzlikden oldı baña hâl, Göz gerek baña gerekmez mülk ü mâl

1944. Degme rengüñ çok işitdüm zikrini, Eyledüm göñlümde şekl ü fikrini

1945. Hîç rengüñ sûretin çün görmedüm, Sûretinüñ fikrini terk urmadum

1946. Gözüm aç kim degme rengüñ sorayım, Adını vü sûretini göreyim

1947. Kim muvâfık mı benüm endîşeme, Yonılur mı bu girihler pîşeme

1948. Vardı ol göz açıcı göz açmaga, Yidi ev yapdı göze ot saçmaga

1949. Ev biribirinüñ içinde durak, Altısından evvel ev karañırak

1950. Evlerüñ yidinçisi taşra olur, Ayduñ u kızıl yeşil nakşı tolur

1951. Yazlu dîvarında nakşı yakşı çok, Olmaya bir reng kim ol evde yok

1952. Gözsüzi karañu ive givirür, Bir mum ileyinde hôş yanadurur

1953. Gözin açar yidi gün tîmâr ider, Andan ol evden ikinçiye gider

1954. Degme evde yidi gün otın saçar, Andan ol taşra yidinçiye gider

1955. Gözsüz ol yidinçi evde çün durur, Gözi açılmış olur bakar görür

1956. Ol evi kim yavlak aydın u ulu, Kamu dürlü reng ü nakş-ıla tolu

1957. Eydür iy üstâd bu nakş u nigâr, Ne-durur bu evde yazlu şâhvâr

1958. Eydür ol kızıl yeşil ak u saru, Kim işitmiş olasın çok ilerü

1959. Yazlu bu eyvândagı anlar-durur, Ne kim işitdüñ-ise bunlar-durur

1960. Şoldur ak şoldur kızıl şoldur yeşil, Şunı gök añla ve şunı saru bil

1961. Gözsüz eydür benüm agum kızılum, Kim ögümde dutar-ıdum iy ulum

1962. Beñzemez bu ak-ıla bu kızıla, Yeşilüm hîç beñzemez bu yeşile

1963. Akı hem bunuñ gibi sanmaz-ıdum, Karaya hem böyle inanmaz-ıdum

1964. Azrakı ayruksırak sanur-ıdum, ‘Ūdıya ayruksı inanur-ıdum

1965. Göñlümüñ içinde rengüm çok-durur, İlla birisi bu evde yok-durur

1966. Her ne şekli kim göñülde bagladum, Görmedügüm içün anı agladum

1967. Çünki gördüm yavlak ırag-ıdı ol, Sandugumdan bunça biñ ferseng yol

1968. Senüñ ag u kızıluñ eyvândadur, Bilmezem kim benüm agum kandadur

1969. Bu-y-ısa kızıl bes ol kızıl kanı, Bu yeşil-ise pes ol yeşil kanı

1970. Kamu rengüñ sûretin gördüm ‘ayân, Göñlüm içinde benüm rengüm hemân

1971. Benüm akumdan delim ayruk bu ak, Ol kızıldan bu kızıl yavlak ırak

1972. Niçe kim beñzedürem kılup kabûl, Gördügüm göñlümdeki gibi degül

1973. Ol hakîm eydür hakîkatdan mecâz, Çok ırak düşmiş-durur iy ser-firâz

1974. Her ne kim işidesin ya sorasın, Andan ayruksı ola çün göresin

1975. Degme baş içinde bir sevdâ durur, Kimse bilmez kim hakîkat ne-durur

1976. Degme kişi bir yola der-mândedür, Kim bilür kim maslahatlar kandadur

1977. Her yola bir yol dahı oldı ‘adû, Kamu yolda eylük olmışdur eyü

1978. Çün yoluñı bilmedüñ kim ne-y-imiş, Eylük it kim kamu yolda key-imiş

1979. Cânuñ ol gözsüz-durur iy nâmdâr, ‘Akluñ ol hâzık hakîm-i rûzgâr

1980. Ol karañu ev ‘ademdür bî-gümân, Ol ikinçi ev ata sulbı hemân

1981. Ana karnını üçinçi ev kıl, Tıfl hâlini dahı dördinçi bil

1982. Ol beşinçi ev yigitlik yolıdur, Ol kim altınçı kocalık hâlidür

1983. Ol yidinçi ev ölümden soñra hôş, Âhiretdür kim ileyüñdedür uş

1984. Âhiret kasrına çün kim varasın, Ne ki göñlüñdedür anı göresin

1985. Ne ki merhem sanduñ anda dâg ola, Ne ki kara gördüñ anda ag ola

1986. Bunçaları bunda ulu sorasın, Anda kamudan kiçirek göresin

1987. Bunçaları bunda kiçi sanasın, Anda ululıgına inanasın

1988. Niçe begler anda kul gibi ola, Niçe kullar anda sultânlık bula

1989. İy niçe ‘âmî kim anda hâs ola, İy niçe ‘âlim ki bî-ihlâs ola

1990. Bundagı ulu riyâdan toludur, Ulu ol-durur kim anda uludur

1991. Bunçalar kim eydeler biz ‘âkıluz, Olmayalar anda ‘akl içinde uz

1992. Bunçalar kendüzin uçmaklık sana, Anda tamuda teni oda yana

1993. Bunçalar ben tamulıgam diyeler, Anda anı uçmak ehli sayalar

1994. Bunça kişi da‘vi ‘âşıklık kıla, Anda kamu da‘vası yalan ola

1995. Niçe kişi ben Müsülmânam diye, Anı Hak anda gavurlardan saya

1996. Niçe şeyh ol arada yoldan kala, Menzilet anda mürîdinüñ ola

1997. Bunça âhîlar riyâyî bulına, Terbiye anda hudâyî bulına

1998. Bunça işi Hakk-ıçun işler kişi, Kim yüzine urılısar ol işi

1999. Şimdi uyırsın kaçan uyanasın, Öldügüñden uykudan uyanasın

2000. İrte olsun kim göresin iy hoca, Kim karañuda kimi kuçduñ gice

2001. Toz açılsun kim göre yolı bilen, Kim eşeklü mi ya atlu mı gelen

2002. Eylük it yâra ki her yolda kişi, Eylüginden yig bilinmeye işi

2003. Çok kişi üzdi kopuzınuñ kılın, Söylemedi kimse Gülhşehrî dilin

2004. Eyle datlu dökdi azgından sözi, Kim dilini yiyüyazdı kendüzi

2005. Şâd ol iy her dâsitânı sâz iden, Dükedüben bir dahı âgâz iden

SU’ÂL KERDEN-İ SÂ’İL-İ DÎGER, EZ HÜDHÜD DER ‘İLM

2006. Birisi eydür ki ‘ilmüm çok-durur, Olmaya bir fen ki bende yok-durur

2007. Dünya işin ‘ilm-ile tañlamışam, Hadd ü resmin her sözüñ añlamışam

2008. Her fenüñ irişmişem tahkîkına, Kim tasavvurdan gidem tasdîkına

2009. Kim kılur-ısa lugat ta‘rîfini, Benden ögrenmek gerek tasrîfini

2010. Nahv-ıla i‘râbı yavlak kıluram, Ref‘ ü nasb u cerr ü cezmi bilürem

2011. Hikmeti vü hey‘eti vü mantıkı, Añladum yavlak u bildüm tahkîkî

2012. Ben Mecestî ‘ilmini çün söylerem, Hendese ‘ilminde eşkâl eylerem

2013. Çün mürâyâ ‘ilmini şerh iderem, Cüst ilâhîden hilâfa giderem

2014. ‘İlmi çün iledürem ma‘lûmına, Lâzımı irürürem melzûmına

2015. ‘İlletüñ añladuram ma‘lûlını, Fâ‘ilüñ gösterürem mef‘ûlını

2016. Göklerüñ pergâlını cedvel kılam, Kim nücûmuñ müşkilini hal kılam

2017. Ben ki İklîdis’de yavlak mâhirem, Kim tabî‘iyle o tıbda kâdirem

2018. Tahta remliyle cihânı bî-hicâb, Arpa arpa eyledüm yüz kez hisâb

2019. Mümkinât ahvâlini key tañlaram, Mümteni‘den vâcibi hôd añlaram

2020. Müstedillem çün ki isti‘mâl idem, Mâlikî mülkinden istidlâl idem

2021. Medresede bunça tahsîl eyledüm, ‘İllete yüz dürlü ta‘lîl eyledüm

2022. Hem usûl-i dîn-ile ma‘mûr-ıdum, Hem usûl-i fıkh-ıla meşhûr-ıdum

2023. Ol müderris kim mu‘îd olan benem, Müstefîdîne müfîd olan benem

2024. Degme bir ‘ilmi ki ta‘rîf eyledüm, Bir risâle anda tasnîf eyledüm

2025. Ben rukūmı yazar-ısam deftere, Dercini kıla ‘Utârid yüz pare

2026. Gökleri çün bahs idem ashâb-ıla, Yüz rasad baglayam usturlâb-ıla

2027. Çün vücûduñ bilem istihsânını, Her delîlüñ getürem bürhânını

2028. Lafzı bilür va‘izem i‘lâl-ıla, Lafzı bilmez degülem i‘mâl-ıla

2029. Niçe kim mescidde meclis eylerem, Tañrı vü peygâmberinden söylerem

2030. Çün edebde hutbeler imlâ kılam, İsm ü fi‘l ü harf-ile inşâ kılam

2031. Vezn-ile çün şi‘ri taktî‘ eyleyem, San‘atın tecnîs ü tarsî‘ eyleyem

2032. Şimdi kim her ‘ilmi añladum tamâm, Kalmadı bilmedügüm fen ve’s-selâm

2033. Benden işit her sözüñ takrîrini, Kim kılam her âyetüñ tefsîrini

2034. Çün ehâdisüñ beyânın kıluram, Ol ki Rabbânî-durur hem bilürem

2035. Çünki âyetden hadîs ihrâc idem, Fıkh ilmin anda istihrâc idem

2036. Vâcib ü farz u mubâh ü müstehab, Her biri benden kılur hükmin taleb

2037. Çün hakîkatdan mecâzı añladum, Bu kamu nâz u niyâzı tânladum

2038. İhtisâr itdüm dekâyık ‘ilmine, Kim meger irem hakâyık ‘ilmine

2039. Yohsa nârıncât-ıla çün tañlaram, Sîmiyâ vü kîmiyâyı añlaram

2040. Benden oldı ister-iseñ hôd ‘ayân, Dünyada ‘ilm-i ma‘ânî vü beyân

2041. Çün ferâyiz ‘ilmini kıldum hisâb, Bildüm uht u ibn sehmin bî-hicâb

2042. Hâlını bildüm eb ü ümmüñ girü, Ben hisâbını iletdüm ilerü

2043. Her kim ol on iki ‘ilmi hal kıla, Istılâhumdan beni hôd ol bile

2044. Kim hünermend-ise beni añlaya, Yohsa câhiller bu sözi tañlaya

2045. Bildügümi sakınam her dehriden, Bilmedügümi soram Gülşehri’den

2046. Böyle şerh ü bast kılmak her feni, Mantıku’t-tayr’ında ‘Attâr’uñ kanı

2047. Böyle kılmak degme bir ‘ilmi temîz, Görmeye düşinde ‘Attâr iy ‘azîz

2048. ‘İlmüñ anda i‘tibârı ola mı, Cevheri kimse ‘arazdan bile mi

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ

2049. Hüdhüd eydür ‘ilm eri sultân ola, ‘Âlim ü câhil kaçan yeksân ola

2050. ‘Âlim olmayan kişi câhil-durur, Câhil-ile söylemek müşkil-durur

2051. ‘Âlimüñ cennât u hurremdür yiri, Câhilüñ anda cehennemdür yiri

2052. Âdemî hayvân olandan yig-durur, Dîv olan nâdân olandan yig-durur

2053. Bildügini işlemek baglar hayâl, Bilmedügin işlemek ola muhâl

2054. Müşterî iner-ise gökden henûz, Aña añlanmaya yirde bu rumûz

2055. Yirde var kişi ki gök esrârını, Eyle añladı ki yâr agyârını

2056. ‘Âmilerüñ sohbeti dilgîr ola, Ehl-ile nâ-ehl kaçan bir ola

2057. ‘Âlimüñ uykusı bî-‘illet-durur, Bilmeyenüñ tâ‘atı zillet-durur

2058. ‘Âlim ol yig kim girü ‘âmil ola, Dîn anuñ yigrek ki sâhib-dil ola

2059. ‘İlm-ile çün olmaya bile ‘amel, Ol hamâla ta‘nalar ura cemel

2060. Bilüp işlemedügüñ lâ-şey-durur, Bildügüñi işler-iseñ key-durur

2061. Hırsı yavlak ‘ilm-ile kuvvet duta, ‘Âlemi bir söz-ile ‘âlim uta

2062. Diler-ise hakkı bâtıl eyleye, İster-ise bâtılı hak söyleye

2063. Sadlayınça bunça ‘ilmi iy ‘azîz, Bulsa yig bir ‘ilm-ile birez temîz

2064. Dimek işlemek katında neng ola, Bundan aña elli biñ ferseng ola

2065. Durmadı îmân evinde bî-halel, Her teni kim olmadı ‘ilm ü ‘amel

2066. Çok köyindüñ illa puhte olmaduñ, Bildüñ illâ bildügüñi kılmaduñ

2067. Şekker-ile baluñ añladuñ adın, İlla hergiz bilmedüñ yiyüp dadın

2068. Hırsa her kim ‘ilm-ile meftûn ola, Şem‘-ile gice ogurlıga gele

2069. Ogrı evde kethuda olsa n’ide, Bir ilançuk ejdehâ olsa n’ide

2070. ‘İlmi çün kim mekr-içün hâsıl kıla, Hîle-y-ile hakları bâtıl kıla

2071. Kimse aña rişvet okın çün ata, Elli biñ kez bir pula dînin sata

2072. Anda kim her zahm yüz merhemçedür, ‘Âlimüñ yazugı bir ‘âlemçedür

2073. Deñiz olduñ-ısa gavgâ kılmagıl, Gemide ol nahvi gibi olmagıl

2074. Nahvı Gülşehrî bilür yavlak hîç, Bahs içinde kavmı kılmaz girde hîç

HİKÂYET

2075. Gemiye oturdı bir nahvî meger, Sandı kim deñizde yok havf u hatar

2076. Gemiçi gemiyi düzedür-idi, Bâdbân agacın uzadur-ıdı

2077. Geh gemide olur-ıdı gâh suda, Gemiçinüñ işi oldur pes n’ide

2078. Bir gice kim bâdbân kurmış-ıdı, Nahvınuñ katında oturmış-ıdı

2079. Gemiçiye nahvı eydür iy ‘azîz, Nahv-ıla lafzı kılur mısın temîz

2080. Hîç nahıv okıduguñ var mı senüñ, Kim hüner hâsıl kıla cân u tenüñ

2081. Ref‘ ü nasb u cer nedür bilür misin, Fâtihâ i‘râbını kılur mısın

2082. Eydür armadum ben ol müşkilde rây, Nahvı eydür yarı ‘ömrüñ yoga say

2083. Nahvı okımaduñ-ısa bî-gümân, Yarı ‘ömrüñ fâni olmış iy fulân

2084. Gemiçiyi hasta kıldı bu hitâb, İlla ol dem vermedi aña cevâb

2085. Kim hatâdan her kim añladı savâb, Her su’âle vire vaktında cevâb

2086. Gemi bir girdâba düşdi nâgehân, Gemiçi nahvîye eydür iy fülân

2087. Hîç deñizde yüzmek ögrendüñ midi, Yâ suya düşesüñi sanduñ mıdı

2088. Eydür ol ahvâli hîç ögrenmedüm, Deñiz içine giresüm sanmadum

2089. Kamu dürlü ‘ilm ü hikmet bende var, İlla bir yüzmek kim ol fen sende var

2090. Gemiçi nahvıya eydür pes kamu, ‘Ömrüñ oldı şimdi fânî iy ‘amû

2091. Yüziçi suda el ayak urısar, Yüzmeyen ‘ömri fenâya varısar

2092. Gemiçiye sorma kim nahvı mısın, Gemiye sor kim deñiz mahvı mısın

2093. Mahv-ıla kurtıla deñizden kişi, Yohsa nahv-ıla kaçan bite işi

2094. Mahv işe gelür deñizde iy refîk, Nahv-ıla kesmege yaramaz tarîk

2095. Nahvı bunda mahviler hîçe saya, Mahv-ısañ kayırmadın düşgil suya

2096. Yüzemez-iseñ suda çün ölesin, Da‘vılaruñdan kamu kurtılasın

2097. Ölü başına su ayagın ura, Diri deñizden kaçan cân kurtara

2098. Nahv-ıla añlamayasın bu dili, Mahv-ıla hall idesin bu müşkili

2099. Nahv-ıla tenhâ bulınmaz bu ‘ilel, ‘İlm-ile yaluñuz olmaz bu ‘amel

2100. Nahvı deñizde elüñ kaçan duta, Mahv olıçagın meger işüñ bite

2101. ‘İlm oldur kim Hak’a rehber ola, Cehl ola kim ilede ayruk yola

2102. ‘İlm çün senden seni alımadı, Mislerüñi kîmiyâ kılımadı

2103. Nahv-ıla Gülşehri i‘râbı bilür, Mahv olıcak kamusından kurtılur

2104. Kamu nev‘üñ bildi cim ü faslını, İlla dahı añlamadı aslını

2105. Fıkh fıkha nahva nahvı sarfa sarf, Asla kavuşmakdur iy yâr-ı şikref

SU’ÂL KERDEN-İ SÂ’İL-İ DÎGER, EZ HÜDHÜD DER ‘ADL

2106. Birisi eydür ‘adâletdür işüm, Memleketde ‘adl-ıla hôşdur başum

2107. Hükm-ile bir derde yüz dermân, ‘Adl-ıla bir kurdı bir çoban kılam

2108. Zulm-ıla ‘âdıllıgum çün ayrışa, Kurd-ıla mülkümde koyun barışa

2109. Ben siyâset diler-isem sürmege, Korka togan keklige zahm urmaga

2110. ‘Âlemi çün ‘ilm-ile karışduram, Od-ıla suyı bile barışduram

2111. İl içinde eyledür hükmüm revân, Kim kıla emrüm zemîni âsumân

2112. Halkı sag u kavmı bî-kaygu-durur, Nergisüñ gözi meger sayru-durur

2113. Niçe kim hükmümde ola rûzigâr, Gülleri eylemeye âzürde hâr

2114. ‘Adlüm-ile şâdmân oldı cihân, Bir benefşe kaygulu kaldı hemân

2115. Uyku eyle hôş gelür halka tamâm, Kim cihân eydür ki en-nâsu niyâm

2116. Hâdisâtuñ nakşını düzdi felek, Defterinden eyledi bir kezde çâk

2117. Yirde dihkân ez-kader renc iledür, Tarladan anbârına genc iledür

2118. ‘Adl-ıla da‘vî kılam u güç yete, Kim tohumsuz dahl yerlerde bite

2119. Mülk insâfumdan ârâyiş bula, Halk ihsânumdan âsâyiş bula

2120. Çün benüm ‘adlüm eline geçeler, Bâz u tîhû bir havâda uçalar

2121. Çün Ferîdûn gibi ‘adl ü dâd idem, Hâtim ü Kisrî revânın şâd idem

2122. ‘Adl ol sultân katında geçe mi, Pâdişâh insâf câmın içe mi

2123. ‘Adlı Gülşehrî bize şerh eyledi, Zulm zikrin dahı yavlak söyledi

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ DER ‘ADL

2124. Hüdhüd eydür ‘adl ser-leşker-durur, Dîne püşt ü devlete yâver-durur

2125. ‘Adl-ıla mülke bekâ hâsıl ola, Zulm-ıla mülke bekâ müşkil ola

2126. Kâfir ü ‘âdil delim yig ehl-i dâd, Kim Müsülmân ola vü zâlim-nihâd

2127. Zulm bunça milketi vîrân kıla, Kim girü ‘adl anı âbâdân kıla

2128. ‘Adl-ıla dutdı Ferîdûn ‘âlemi, Zulm-ıla Dahhâk öldürdi Cem’i

2129. ‘Âdilüñ sâzı yaraşur oynuma, Zâlimi öldür yazugı boynuma

2130. ‘Adl-ıladur şer‘ bünyâdı kavî, ‘Adl-ıçun öger kişi Keyhusrev’i

3131. ‘Adl-ıla her resm ü haddi bildürüñ, Zâlimi bulur-ısañuz öldürüñ

2132. Zulm-ıla milket kamu vîrân ola, ‘Adl-ıla vîrânlar âbâdân ola

2133. Zâlimi boynından ilkin asalar, Andan ellerin dibinden keseler

2134. Kurda beñzer zulm kurdı besleme, Emrini dutma vü hükmin esleme

2135. Toklıgında mukbil işüm var diye, Karnı açukdukda dahı issin yiye

2136. Zâlimüñ bir gün ki cânın alalar, Zulmına aña havâle kılalar

DÂSTÂN-I GÜRG Kİ SÂHİBEŞ-RÂ, HORDE BÛD

2137. Biregü bir kurdı hôş besler-idi, Kurd anuñ hükmin ‘azîm esler-idi

2138. Tok iken yimege kasd itmez-idi, İssini vü diş-ile dutmaz-ıdı

2139. Bu aña etleri yidürür-idi, Kendünüñ şükrini didürür-idi

2140. Bir gün ayrukdan gıdâ bulımadı, Kurd aç, sabr itmege kalımadı

2141. Kendüzini besleyeni hôş yidi, Fârig oldı vü zihî toydum didi

2142. Kurd, karnı toymagı cehdin kılur, Yohsa yâdı ya bilişi ne bilür

2143. Ayrugı yidürmag-ıçun zînhâr, Kendüzüñe kurdı hîç eyleme yâr

2144. Küfr işi ayruk sen îmân sanmagıl, Zâlimi hergiz Müsülmân sanmagıl

2145. Yiyelüm, câm içelüm cân koyalum, Bir mesel buña münâsib diyelüm

2146. Zâlimüñ zînhâr bakma yüzine, ‘Adli Gülşehrî kılur kendüzine

DÂSİTÂN-I RÛBÂH VE FERMÂN, H˘ÂNDEN BE-CÂNVERÂN

2147. Tañrı ‘âdildür sever ‘âdilleri, Hal kılur tevfîk-ıla müşkilleri

2148. Pâdişâha ‘adl çün rehber ola, Milketinüñ topragı gevher ola

2149. Ermedin ‘âdil revânı berzaha, Zâlimüñ cânı karışdı dûzaha

2150. Anda kim her bir sevâbı göreler, ‘Adli ilkin pâdişâhdan soralar

2151. Şekkeri güllere katup yiyelüm, Bu meselde bir hikâyet diyelüm

2152. Kim meger bir yazıda bâg ergavân, Bitmiş-idi yöresinde za‘ferân

2153. Tagda tavşanlar kamu dirildiler, Dükeli dilkü katına geldiler

2154. Kim bu sultân itleri ança bizi, Dutdılar kim kan-ıla toldı yazı

2155. Gel bize sultândan algıl bir misâl, Kim saça su yüzine âb-ı zülâl

2156. Kim bizi dutmayalar itler dakı, Yohsa zevkumuz gider Tañrı hakı

2157. Pâdişâh fermân viricegin bize, Dutmasun diyü dahı itler size

2158. Kim-durur fermânumuzı dutmayan, Pâdişâhuñ hükmini işitmeyen

2159. Sen bize rehber yitersin dünyada, Kim bizi menzilümüze ilede

2160. Gürz-ile kılıç gerek cevşenlere, Pîşvâ dilkü yiter tavşanlara

2161. Dilkü eydür re’yüñüz yavlak eyü, Yok-durur bu danışıkda hîç kayu

2162. İlla çok çobançılık var dünyada, Kim bile kim degmesi bize n’ide

2163. Giceye degin karâr eyleyelüm, Gice bu sırrı şaha söyleyelüm

2164. Her biri dilküyi yüz dürlü öge, İtlere kakıyu sekbâna söge

2165. Giceye degin karâr eylediler, Bunça tedbîri bile söylediler

2166. Çün gice müşkin çâr örtündi başa, Gitdi gündüz şâhidi yüzin yaşa

2167. Dün gurâbı kanadın açdı yene, Gün hümâsı yuvadan uçdı yene

2168. Yarsı geçdi gicenüñ uyku-y-ıla, Toldı gök bahrı girü incü-y-ile

2169. İrte rûmîsi yüzini gizledi, Gice zengisi izini izledi

2170. Dilkü-y-ile kamu tavşanlar bile, Beg evi katına geldiler bile

2171. Kapuda bir nâme dürlü buldılar, Girü kendü yirlerine geldiler

2172. Sevinü kim uş bize sultânumuz, Yazmış u hâzır komış fermânumuz

2173. Zîra kim ermişdür iy sâhib-nazar, Şâha bizüm mihnetümüzden habar

2174. İt kim olur kim hezâr aslan bile, Dınmayalar bize bu fermân-ıla

2175. Çün güneş âb üstine âzer saça, Çıkdı mînâ gülşene gevher saça

2176. Tañla bir yazıda hep dirildiler, Dükeli bir murgzâra geldiler

2177. Tekye ol fermânlarına urdılar, İlde dîvân-ı mezâlim kurdılar

2178. Her kimüñ itden gilesi var gelüñ, Dilkü fermân okıyısardur bilüñ

2179. Çıkdı dilkü bir taş üstine devân, Kim hoş ol fermânı okıya revân

2180. Tagda sekbân anları nâgâh görür, Yügrük itleri bulara kişkürür

2181. Kim kılalar bunları bî-ihtiyâr, Ol aradan degme yaña târumâr

2182. Bunlar itlerden perîşân olıçak, Her biri kaçmak yaragın kılıçak

2183. Dilkü ol fermân elinde yügürür, Añsuzın dilküyi bir tavşan görür

2184. Eydür iy dilkü gel ol fermânuñı, Göster itlere vü kurtar cânunı

2185. Neye kaçup hasta kılursın teni, Gel varalum gösterelüm fermanı

2186. Bilümüze yarlıgı kuşadalum, Dutmayanuñ başını uşadalum

2187. Kendüzümüzi bizüz eslemeyen, Yohsa kimdür hükmümüz eslemeyen

2188. Eydür iy ebleh ne vaktıdur anuñ, Kim sen eydürsin ki göster fermanuñ

2189. Anda kim bir çöpe saymazlar canı, Kim-durur varup okıyan fermanı

2190. Çün ben aña gösterimezem beni, Niçe aña göstereyüm fermanı

2191. Eyle dut fermân dilerler kişiden, Kimdür anı okıyan ya işiden

2192. Ol ki şimdi kasd kıldı cânuña, Kanda bakısar senüñ fermânuña

2193. Bize fermân şimdi yügürmek-durur, Yohsa anlar azgına girmek-durur

2194. Kendüzüñi şimdi bir ine bırak, Dahı ol fermânuñı var oda yak

2195. Dime kim fermânuma ne diyeler, Seni fermân-ıla bile yiyeler

2196. İt başını tekneye yastamagıl, Yohsa ayruk etmegin istemegil

2197. Zâlim işledügi güçi ne bilür, Karnı aç mülhid orucı ne bilür

2198. Kapudan rişvet giriçek gül gibi, Öyke bacadan çıkar bülbül gibi

2199. Düşmeninden sakınan gâfil degül, Seyle karşu yöriyen ‘âkıl degül

2200. Kılıç altında ten ü cân ne olur, İtler arasında fermân ne olur

2201. Gel kaçalum kim bize yetmeyeler, Tizirek kim irüben dutmayalar

2202. Gözüñi aç kirpügüñi yummagıl, Zâlim olan kişiden ‘adl ummagıl

2203. Çok okı Gülşehri destânlarını, Kim göresin ‘akl bostanlarını

2204. Kuş dilinde öyle burar kılını, Kim Süleymân añlayımaz dilini

SU’ÂL KERDEN-İ DÎGER, EZ HÜDHÜD DER GIYBET, GÜFTEN

2205. Birisi eydür ki gıybet söylemek, Nite ola vü eri kadh eylemek

2206. Niçe mü’mindür ‘acab gıybet diyen, Kardaşınuñ dirile etin yiyen

2207. Kendü etmegin yiyüben kaynayan, Gün uzun ayruklar etin çeyneyen

2208. Kim yalan söyler-ise anuñ işi, Nite ola anda iy ulu kişi

2209. Togru sözüñ kıymatı nite-durur, Egri işlerüñ bahâsı ne-durur

2210. Ben yalan çok söylerem sözde azîm, Her kem ü biş eydürem halka delim

2211. Söze şöyle sokşururam yalanı, Kim kişi girçekden añlamaz anı

2212. Halka çün bir dürlü bühtân kıluram, Yüz evi bir demde vîrân kıluram

2213. Her ne kim söyler-isem yalan-durur, Ne dir-isem gaybet ü bühtân-durur

2214. Eyle aldum gaybetüñ sözde yatın, Kim diderem etmek üstinde etin

2215. Gaybetüñ çün kazanında kaynaram, Halkı bir lokma gibi hôş çeynerem

2216. Çün erenler gaybetini avlaram, Gündüzin ‘avrat gibi kov kovlaram

2217. Kanda bir togru söze meydân olur, Ben gün aydın dir-isem yalan olur

2218. Anda kim er togru sözi segridür, Ben, benem dahı dir-isem egridür

2219. Benüm işüm anda nite olısar, Yâ cezâ anda baña ne olısar

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ

2220. Hüdhüd eydür kim yalan söyler-ise, Gaybeti kendüye iş eyler-ise

2221. Âhiretde yüzi kara kopısar, Agzınuñ dudagını od öpiser

2222. ‘Avrata hûmûşlıgı bir feyz olur, Er kişi gaybet diyicek hayz olur

2223. Togru sözlü kişi anda merd ola, Egri sözlü âdemî nâ-merd ola

2224. ‘Avrata togru sözi devlet-durur, Er ki yalan söyledi ‘avrat-durur

2225. Halk etin müdbir er ola kim yeye, Gün uzun ‘avrat gibi gaybet diye

2226. Bogazından müdde‘îleri asuñ, Gaybet iden kişinüñ dilin kesüñ

2227. Her kimüñ yalançılıg-ısa işi, Girçekine dahı inanmaz kişi

2228. Gaybet idenüñ kulagını buruñ, Kim yalan söyler-ise boynın uruñ

2229. Halk sözi artugı yalan-durur, Mustafâ’nuñ kavli âbâdân-durur

2230. Bu hikâyet kim bu dilüñ tuzıdur, Ol vezîr-ile halîfe sözidür

DÂSTÂN-I HALÎFE VE VEZÎRÂN, MESEL-ÂVERDEN-İ HÜDHÜD

2231. Tañrı adın dilde söylenüduruñ, Gâfil olmañ zikr eylenüduruñ

2232. Degme bir yalan söze inanmañuz, Kim ne söyler-ise gerçek sanmañuz

2233. Virmeñ elden halk-ıçun dînüñüzi, Düzüñ İslâm-ıla âyinüñüzi

2234. Tañrı peygâmber didügin ögrenüñ, Müdde‘îler sözlerinden yigrenüñ

2235. İşbu bir hôş dâsitânı añlañuz, Remzini çün kim bilesiz tañlañuz

2236. Kim halîfe bir gün oturmış-ıdı, Şâh u sultân ayagın durmış-ıdı

2237. Tapusında bir vezîr-i kârdân, Âsaf-ı vakt u Süleymân-ı zamân

2238. Dâniş ehli bahse girmişler-idi, Yiryüzinden göge irmişler-idi

2239. Birisi tefsîr ü Kur’ân-ı mübîn, Dir-idi kim ni‘me ecrü’l-‘âmilîn (3/136)

2240. Biri sözi ‘illet ü ma‘lûl-ıdı, Kim ne mahsûs u ne ma‘kûl-ıdı

2241. Biri eydür sünnet ü farz u mübâh, Böyle vü a‘tâk u ta‘lîk u nikâh

2242. Biri eydür nev‘-i cins ü fasl uş, Biri eydür mâl u ‘ilm ü fazl uş

2243. Birisi bu vâcib ol mümkin didi, Biri bu seyyâre ol sâkin didi

2244. Biri eydür bu ufûl u ol hurûc, Biri eydür bu nücûm o ol bürûc

2245. Birisi kim nüktesi ma‘lûm-ıdı, Söyledügi lâzım u melzûm-ıdı

2246. Biri sözi fi‘l ü harf u ism idi, Birinüñ yâ cevher ü yâ cism idi

2247. Biri ref‘ ü nasb u cerden söyledi, Biri anuñ şerh ü bastın eyledi

2248. Birisi takti‘-i her vezn-i gazel, Eyler-idi ‘ilm-ile anda ‘amel

2249. Degme sözde bahs çün oldı tamâm, Lâ nüsellim gitdi vü geldi selâm

2250. Söz buña irdi ki hergiz bir kişi, Baglaya mı şahsa bir yalan işi

2251. Kimsenüñ odsuz teni taglana mı, Yâ kişiye bir yalan baglana mı

2252. Mu‘tekid bir uluyı arturmaga, Yalan ura mı aña kadr urmaga

2253. Ol vezir eydür çogı yalan-durur, Sözlerüñ azı vü âbâdan-durur

2254. Bes halîfe ol vezîri imtihân, Kılmag-ıçun eydür aña kim yalan

2255. Nite kimse kimse-y-içün söyleye, Kiçileri ulu yalan eyleye

2256. Ol vezir eydür bugün mühlet baña, İrte gösterem yalanları saña

2257. Ol vezîr ol gice geydi bir keçe, Börk urındı kim çıka şekli heçe

2258. Sûretin bozdı vü şeklin gizledi, Bulıd içinde güneşi gizledi

2259. Bir murassa‘ tâcı aldı koynına, Kim muvâfık düşdi ol sâz oynına

2260. Tañla bâzâr yirine irdi dürüst, Halkuñ enbûhında yire sundı çüst

2261. Tâcı kodı vü çagırdı kim duruñ, Bir ferişte kodı tâcı götürüñ

2262. Cümle ol hengâma tagıldı girü, Tâcı görüp geldiler cüst ilerü

2263. Kim belî biz kamumuz durur-ıduk, Ol ferişte geldügin görür-ıduk

2264. Tâcı sag ayasına dutmış-ıdı, Biri eydür kanadı yetmiş-idi

2265. Birisi eydür zehî zîbâ-y-ıdı, Biri eydür geydügi dîbâ-y-ıdı

2266. Ança üşerler görenler yöreden, Kim yavu varur vezîr ol aradan

2267. Çün halîfe tapusına çüst irer, Çün halîfe andan ahvâlı tuyar

2268. Hizmet ider kim sen ol tâcı ki dün, Baña bagışlamış-ıduñ, ben bugün

2269. Halkuñ arasında bırakdum anı, Kim ferişteh geldi vü kodı bunı

2270. Kamu ‘âlem yöresine üşdiler, Her biri bir dürlü vaz‘a düşdiler

2271. Kim ferişte böyle vü eyle-y-idi, Biri benden sormadı kim ne-y-idi

2272. Bu sözidi ben didügüm kim tacı, Bir ferişte kodı kim iltem üçi

2273. Bunlar anı ança görmiş çıkdılar, Kim benüm agzuma yüz taş dıkdılar

2274. Ol ferişte dahı yire irmedin, Bunlar anı gördiler hîç durmadın

2275. Çün yavu vardum ben ol ortada cüst, Tapuña geldüm kim ol da‘vâ dürüst

2276. Ola kim ‘âlemde yalanlar niçe, Söylene kim togrıdan yavlak geçe

2277. Yohsa ben tâcı koyan çün görmedüm, Ol ferişteyi vü vasfın virmedüm

2778. Bu şar ehli nite gördiler anı, Kim söze komadılar ayruk beni

2279. Bu hikâyetden halîfe şâd olur, Zevka düşer gussadan âzâd olur

2280. Eydür imdi anı görenler kanı, Tâcı bu yaña getürenler kanı

2281. Eydür uşbu dem katuña geleler, Eydeler anı ki togru bileler

2282. Bu yañadan kamu şar halkı üşüp, Tâcuñ üstine vü da‘vîye düşüp

2283. Geldiler hurrem halîfe katına, Kimi yayan kimi binmiş atına

2284. Nâkaralar çalınur kavvâl-ıla, Deff ü nây u berbat u şeştâ bile

2285. Mukriler tekbîr ü tehlîlât-ıla, Tâc ileyinde gelürler at-ıla

2286. Tâcuñ ileyinçe hâfızlar okır, İlerü geleni çavuşlar dokır

2287. Muhtesib ol tâcı almış başına, Cümle tahsîn eyleyü nakkâşına

2288. Şahna vü kâdî gelürler ilerü, Şarlu dahı kamu gelürler girü

2289. Çün halîfe kapusına irdiler, Kapusından tapusına girdiler

2290. Muhtesib baş yire kodı kim senüñ, Bâki olsun câvidân cân u tenüñ

2291. İşbu tâcı bir ferişte getürür, Kor yire şöyle ki şar halkı görür

2292. Eydür âhir hîç kimesne gördi mi, Ol ferişteyi vü vasfın virdi mi

2293. Biri eydür iy emîrü’l-mü’minîn, Rûşen insâfuñ-ıla rûy-ı zemîn

2294. Niçe kim gök gerdişinden durmadı, Kimse andan yigferişte görmedi

2295. Biri eydür kim kanadı dürr-idi, Zîra ol anı hakîkat gördidi

2296. Biri eydür kanadı yeşil idi, Biri eydür koltugı kızıl idi

2297. Birisi eydür ki boz-ıdı atı, Kızıl altun cümle anuñ âleti

2298. Biri eydür inmedin iy nâmdâr, Dahı yire, gördüm anı âşikâr

2299. Biri eydür ben işitdüm söyledi, Tâcı getürdügi şerhin eyledi

2300. Eytdi bu tâcı cihânı yaradan, Yiri düşeyen felekler döriden

2301. Viribidi kim halîfe başına, Ura meşgûl ola kendü işine

2302. Bir halîfe şimdi ‘âlemde kanı, Kim aña tâc-ıla şâhinşeh anı

2303. Pes halîfe bunlara ikrâm ider, Hôş dutar yavlak çok in‘âm ider

2304. Kim, i vallah anda kim siz olasız, Hem bunuñ gibi kerâmet bulasız

2305. Bahtlularsız ki aña nâgâh irdünüz, Ol feriştenüñ cemâlin gördüñüz

2306. Tañrı viribidügi tâcı ‘ayân, Gördüñüz gözüñüz-ile bî-gümân

2307. Halk çün hizmet kıluban gitdiler, Gör vezîr-ile halîfe n’itdiler

2308. Pâdişâh eydür vezîre kim yalan, Ol yire irdi kim oldı bî-gümân

2309. Gerçekin âhir kime söyleyelüm, Kangı birini yalan eyleyelüm

2310. Biz dahı iş niteligin bilelüm, İlla bunlaruñ-ıla bir olalum

2311. Dek duralum kimse fikrin kılmasun, Dınmayalum halk bu sırrı bilmesün

2312. Yohsa benüm tâcumı kim sen koduñ, Eyle dut kim gökden inmişdür didüñ

2313. Egriler togru işi nite yıkar, Tâcumı Tañrı viribimiş çıkar

2314. Bâtılı her biri hakdan yig görür, Hîç ferişte görmedin vasfın virür

2315. Yüzümüz biz dahı döndürmeyelüm, Şar uluların utandurmayalum

2316. Bu yañadan ol tanuklar girdiler, Şehre vü dürlü haberler virdiler

2317. Gulgula düşdi şara kim duruñuz, Pâdişâha kutlulayu varuñuz

2318. Kim aña çün tahta binüp oturur, Tañrı’dan tâcı ferişte getürür

2319. Key halîfedür kim anuñ bî-gümân, Tañrı tâcını viribir her zamân

2320. Bu degül kim söz-ile irmiş-durur, Kamu şar halkı anı görmiş-durur

2321. Kemter iş-ile kim işledi vezîr, Yalan iş gerçekden oldı dil-pezîr

2322. Bir yalanı sınayuban sürdiler, Halk anı hôd girçege irürdiler

2323. Kamu şar ol işe inanmış-ıdı, Ol yalanı bî-gümân sanmış-ıdı

2324. Artugı halkuñ sözi bühtân-durur, Kim ne söylerler-ise yalan-durur

2325. Ol tanuklar soñra çünkim bildiler, Kim yalan-ıdı vü ‘âciz kaldılar

2326. Biri eydür dimedüm mi ben size, Kim ferişte ne görinmedi bize

2327. Biri eydür ben idüm hôd men‘ iden, Sizi koyup kendü işüme giden

2328. Biri eydür şükr ü minnet Tañrı’ya, Kim kimesne bulmadı bende riyâ

2329. Biri eydür yok mıdur sizde temîz, Tañrı nite viribir tâc iy ‘azîz

2330. Birisi eydür ferişte ine mi, Gökden ü yâ yire hergiz kona mı

2331. Biri eydür her kime irdüm-ise, Şehr içinde vü kimi gördüm-ise

2332. İşbu sözi togru sanmañ dir-idüm, İşbu yalana inanmañ dir-idüm

2333. ‘Âkıbet ben didügüm oldı girü, Kim yalan söz nite vara ilerü

2334. Biri eydür kamusın şol bir kişi, Yoldan iletdi vü düzdi bu işi

2335. Yohsa ayruk kimse nesne dimedi, Şehdi koyup zehr-i kâtil yimedi

2336. Biri eydür aş gibi kim yir-idüm, Ben bu ahvâli yalandur dir-idüm

2337. Kamu şehr evvelde görmişler-idi, Anı vü vasfını virmişler-idi

2338. Çün yalan oldı dükeli görmedük, Çıkdılar anı vü vasfın virmedük

2339. İlerü bir görmeyen hôd yog-ıdı, Şarda vü gören kişiler çog-ıdı

2340. Yalan olınçak gören bulınmadı, Kim tanuklık virdügi bilinmedi

2341. Dükeli ilerü ikrâr itdiler, Sonucı kamusı inkâr itdiler

2342. Gâh münkir geh muhibdür âdemî, Yok-durur bir dürlü hergiz bir demi

2343. Niçe şâd olam kişi ikrârına, Çün irişürüz girü inkârına

2344. Dîvi bir halk aldayıçı sanmazuz, Âdemînüñ sıdkına inanmazuz

2345. Çünki baş kor yire vü eller öper, Buzaguyı Tañrı diyüben tapar

2346. Çok kişiler ‘akla nâ-mahrem-durur, Zîra büt tapan dahı âdem-durur

2347. Çok muhakkik yok ki şahsı añlaya, Yâ mubassır kim bu işi tañlaya

2348. Bâri sen Gülşehri zikrinden işit, Mübtedîden kaç kim andan yigdür it

2349. Kardaşuñdan mihrüñi götürmegil, Âdemî-zâd-ıla hîç oturmagıl

2350. Degme nev‘üñ dünyada var bir işi, Âdemîden yavuzırak yok kişi

2351. Yalanı halvâ gibi vardur yiyen, Mustafâ’dur dünyada gerçek diyen

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL EZ HÜDHÜD, DER BEYÂN-I ‘ÂRİF

2352. Biri sorar kim bu ‘ârif kim-durur, Kim dükeli fitneden sâlim-durur

2353. Yir mi içer mi uyur mı ol kişi, Pîşesi nite veyâ nedür işi

2354. Kamu kavm içinde ‘ârif var mıdur, Yohsa bir bellü mu‘ayyen er midür

2355. Yohsa evden çıkmayan vâkıf mıdur, Halk-ıla oturmayan ‘ârif midür

2356. Bellü midür ilde yâ pinhân mıdur, Yâ bir ulu şeyh ü danışman mıdur

2357. Degme işden dünyada âgeh midür, Bir gedâ mı yâ bir ulu şeh midür

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, SÂYİL-RÂ

2358. Hüdhüd eydür ‘ârif oldur iy ‘azîz, Kim kılur ma‘kûlı mahsûsı temîz

2359. Şehvete mâyil degül hayvân sıfat, ‘Akla uyar kim ola Sübhân sıfat

2360. Lâ-mekânda fikr-ile cevlân kılur, Dükeli düşvârını âsân kılur

2361. Dünyaya bir kadr u kıymet urmaya, Şaşı gibi biri iki görmeye

2362. Degme zer-endûda zerdür dimeye, Hak’dan artuk nesne vardur dimeye

2363. Kuds ilinde çok tasarruflar kıla, Fikr-ile vü key ta‘arrüfler kıla

2364. Niçeme kim cânı nâsûtî ola, Fikri yiri mülk-i lâhûtî ola

2365. Halk içinde ol becid fâş olmaya, Olur-ısa dahı evbâş olmaya

2366. Öger iseñ göñli hoş olmaz aña, Söger iseñ hâtırı kalmaz saña

2367. Ne kakır ne kendüzin halka urur, Ne ki görür-ise Tañrı’dan görür

2368. Nesnesin ogurlar-ısañ dınmaya, Halk arasında becid öginmeye

2369. Kimsenenüñ gaybetini itmeye, Kimsenüñ hem gaybetin işitmeye

2370. Halk-ıla hergiz keleci kılmaya, Şarda ne olur ne olmaz bilmeye

2371. Çün zarûret anı muztar eyleye, Günde ya biş söz ya on söz söyleye

2372. Fikreti ‘ulvî yolında yöriye, Dünyada ol bu iş içün döriye

2373. Anda Tañrı tâ‘atı zâtî ola, Âferîniş anuñ âlâtı ola

2374. Ol erüñ gök çevresine çevrine, Anı hâkim bile kendü devrine

2375. Ol dirilsün diyü bu halk işleye, Halkı soñra Hak aña bagışlaya

2376. Anuñ-ıla her ki düşmanlık kıla, ‘Âkıbet ‘âlemde düşmân kem ola

2377. Yitmiş iki millet-ile dizile, Kamu dürlü kavm yolını bile

2378. Kamu anı kendülerden sanalar, Ne dir-ise kamusı inanalar

2379. Yokaru oturana hürmet kıla, Aşaga oturana hidmet kıla

2380. Ne kim ilerü gelür-ise yiye, Yiyiçek elhamdulillâhi diye

2381. Turş u telh u şûr u şîrîn dimeye, Bir gıdâ olmaya kim ol yimeye

2382. Yimemekden tab‘ını tîz itmeye, Çünki sıhhat buldı perhîz itmeye

2383. Agu yir-ise aña şekker ola, Taşa el sunar-ısa gevher ola

2384. Hak harâmı hîç aña yidürmeye, Bir yaramaz söz aña didürmeye

2385. Az getürür-iseñ aña hôş gele, Çok virür-iseñ hemân şükrin kıla

2386. Virdügüñ-içün seni medh itmeye, Virmeyinçek hem girü kadh itmeye

2387. Pâdişâh olur-ısa ‘âdil ola, Yohsul olur-ısa sâhib-dil ola

2388. Kimsenüñ ‘aybına hergiz gülmeye, Kaygusına kimsenüñ şâd olmaya

2389. Kendüzine zerreçe kadr urmaya, Bir yavuz kişi cihânda görmeye

2390. Kimi kim göre eyü kişi göre, Kendüden ayruga yavlak kadr ura

2391. Hulkı zîbâ vü sözi tatlu ola, Bilişe vü yâda şefkatlu ola

2392. Zühd ü takvâsı riyâyî olmaya, Halk arasında mürâyî olmaya

2393. Halvet ü hengâme aña bir ola, Deyr içinde Ka‘be maksûdın bula

2394. Hâtırında redd ü göñlinde kabûl, İkisi bir ola bu fazl ol fodûl

2395. Virmeye andan ilerürek selâm, Aña bir yolda sataşan ve’s-selâm

2396. Kizbe sözinde dilin bilemeye, Nesne hergiz kimseden dilemeye

2397. Kimsenüñ nesnesine ilinmeye, Atasın öldürür-iseñ dınmaya

2398. Kimsenüñ hâline olmaya hasûd, Kim hasûd iy hôca hergiz lâ-yesûd

2399. Kimse-y-ile i‘tirâzı olmaya, Hak’dan artuk anı kimse bilmeye

2400. Togru ala togru sata mâlını, Mâl-ıçun virmeye elden hâlını

2401. Az üküş hergiz yalan söylemeye, Tañrı’nuñ halkına kibr eylemeye

2402. ‘Ukbayı dünyâ-y-ıçun terk itmeye, İkisin Mevlâ-y-ıçun yoga saya

2403. Bî-vefâ vü merdüm-âzâr olmaya, Hâdi‘ u nemmâm u gaddâr olmaya

2404. Kimseden hergiz yüzin döndürmeye, Baş vire vü şahsı utandurmaya

2405. Hâtırında kimseden kîn olmaya, ‘Âk u bî-sâmân u hôd-bîn olmaya

2406. ‘Ahdi bekleye vü kavlın sımaya, Nâzbâz u kibr-ile yörimeye

2407. Sûfi ibnü’l-vakt oldur iy refîk, İrte didügi degül şart-ı tarîk

2408. Her niçe kim vakta irdi sûfiler, Vakt-ıla bir oldılar ol dem bular

2409. Şâdılıkda şâd u gamda gussalu, Oldılar ol demde andan hisselü

2410. Vaktı dönderimediler hâl-ıla, Düzdiler her vaktı bir ahvâl-ıla

2411. İlla ‘ârifler ebu’l-vakt oldılar, Zîra her vakt iktizâsın kıldılar

2412. Gussa vaktında bular şâd oldılar, Şâdılıkda kaygu birle toldılar

2413. Vakt bunları mübeddel kılmadı, Sırların hîç âferîde bilmedi

2414. Vaktı bunlar hâl-ıla dönderdiler, Niçe dilerler-ise gönderdiler

2415. Bu-y-ısa ‘ârif ki biz şerh eyledük, Hâlini her menziletde söyledük

2416. Bes buçuk ‘ârif cihânda yog-ımış, Şimdi bu da‘vâ kılanlar çog-ımış

2417. Bunça dürlü hâsiyet kim sadladuk, Degmesin bir künyet-ile adladuk

2418. Kimde kim var-ısa ol ‘ârif-durur, Kamu dürlü hâlete vâkıf-durur,

2419. Kimde kim yog-ısa ol ‘ârif degül, Ay u günden zerrece vâkıf degül

2420. Bu beyân kim hôş ‘ibârâtındadur, Bû Ali Sînâ işârâtındadur

2421. ‘Ârife çün ol makâmât eyledi, Anda bu sözi bu ilde söyledi

2422. Degme kişi bir tarîkı tañladı, ‘Ârifi Gülşehri yavlak añladı

2423. Degme ‘ârif zâhid ü ‘âbid olur, Soñra ‘irfân ‘âlemine yol bulur

2424. Vecd-ile çün Tanrı’ya olur velî, Olur işlerde eli Tañrı eli

2425. Pâdişâhuñ hâsekisi ol olur, Hak’dan anuñ göñline yüz yol olur

2426. Bir yavuz iş işler-ise ol kişi, Maslahatdan taşra olmaya işi

2427. Kim çün anuñ bilmeginde olalar, Ol yavuzlıkda yüz eylük bulalar

2428. Hızr keştî sıdugın sanma yavuz, Oglan öldürdügi işi görgil uz

2429. Ol süvârî kıla bu sırrı beyân, Kim çıkardı kişi karnından ilan

2430. Eydelüm bir dâsitân kim cânumuz, Tâze olsun dünyada îmânumuz

DÂSİTÂN-I ÂN SÜVÂRÎ Kİ, MERDÎ-RÂ HUFTE DÎD Ü MÂRÎ, BE DEHEN FÜRÛ‘ REFTE VE, BÎDÂR KERDENEŞ

2431. Tañrı adın añısaruz biz yene, Kim ta‘âlallah diyesiz siz yene

2432. Bir iki hôş nükte söyleyiserüz, Bu beyânuñ şerhin eyleyiserüz

2433. Her külef kim bu çemende bitmedi, Bülbül âvâzın henûz işitmedi

2434. Dürr ü gevher kıymetin bilimedi, Müşk ü ‘anber kokusın alımadı

2435. Görmedi bu sünbüli kim ekmişüz, Dirmedi bu cevheri kim dökmişüz

2436. Bu murassa‘ sözleri añlamadı, San‘atına bakuban tañlamadı

2437. Bize yavlak togru sözler elvirür, Yazuga egri okıyanlar girür

2438. Bilen anuñ togrusını hôd bilür, Bilmeyene egri togru bir olur

2439. Remz-ile bir dâsitân söyleyelüm, Mübtedîlere misâl eyleyelüm

2440. Bir zamânda kim bahâr irmiş-idi, Lâle avcına güli dirmiş-idi

2441. Geçer-iken bir süvârî bişeden, Degme bir yaña baka endîşeden

2442. Bîşede yimiş agaçları üküş, Alma yavlak çok u dadı ança hôş

2443. Gördi bir agaç dibinde kim bir er, Agzı açuk yatmış uyur bî-haber

2444. Girüdurur bogazına bir yılan, Bu varınça karnına iner revân

2445. Atlu anı uykudan tîz uyarur, Bir çomag-ıla anı birkaç urur

2446. Kim dur işbu almanuñ çürügini, Ança yi kim alma sanasın beni

2447. Yohsa ança depere seni uram, Kim ileyümde seni ölü görem

2448. Korkudan ol almadan birez yidi, Şükr idüp elhamdülillâh diridi

2449. Dartdı kılıç ol süvârî tîz yigil, Andan elhamd okıyup doydum digil

2450. Yohsa Tañrı’yçun seni öldürürem, Kanuñ-ıla bîşeyi toldururam

2451. Ança almalar çürüginden yidi, Kim bogazuma degin geldi didi

2452. Atluya eydür senüñ dînüñ kanı, Dîn içinde resm ü âyinüñ kanı

2453. Yir-isem saña ne assı olısar, Yimez-isem ne ziyânuñ olısar

2454. Ben saña hergiz Müsülmân dimeyem, Saña ne kim ben yiyem yâ yimeyem

2455. Yimiş üküş ben yidüm hem ol kadar, Kim baña yiter sen öl dirsin meger

2456. Dünyada yüz dürlü dutdum ben işi, Görmedüm senden yavuzrak bir kişi

2457. Var yoluña varduguñ işi bitür, Mihnetüñ miskînler üstinden götür

2458. Yâ beni bir kezde öldür bileyim, Bu belâdan cân virüp kurtılayım

2459. Ne günâh itdüm senüñ hakkuñda ben, Âdemî bunça yavuz ola ki sen

2460. Atlu bakmaz hîç anuñ sögmegine, Hışmı artar depesin dögmegine

2461. Kılıçıyla hamle ider urmaga, Ol kaçan zîrâ kim olmaz durmaga

2462. Atlu ardına düşer anı kovar, Ol dahı kurtılmaga yavlak iver

2463. Kaçar-iken nâgeh etegin basar, Sürçer añsuzda vü yidügin kusar

2464. Kusdugı içinde görür bir ilan, Ayagına düşer atlunuñ revân

2465. Eydür iy sen baña Hızr-ı rûzigâr, Kahr içinde lutfı eylemiş nisâr

2466. Beni öldürmege iletmiş devân, Âb-ı hayvân içine atmış revân

2467. Hızr-ı ‘âlem olmış u İlyâs-ı dehr, Lutfa irürmege kılmış baña kahr

2468. Ol bogazuñ kim ilan indi ‘aceb, Nite kılmaduñ kesilmegin taleb

2469. Ol karında kim ilan yatdı niçün, Deşni-y-ile deşmedüñ anı bugün

2470. İlla dânâlar bu ‘ilmi bileler, Derdine lâyık devâsın kılalar

2471. Sen eger bu hikmeti kosa-y-ıduñ, Beni uyarup baña dise-y-idüñ

2472. Kim yılan var karnuñ içinde senüñ, Çâresin bilmeye-y-idüm hîç anuñ

2473. Andan artuk kim bıçag-ıla meger, Yırta-y-ıdum karnumı ben bî-haber

2474. Yâ ödüm sıda-y-ıdı ol korkuda, Kim yılan karnuma girdi uykuda

2475. Ol yemişler ben kaçan yiye-y-idüm, Kim yiyüp girü kusam diye-y-idüm

2476. İlla sen her derdüñ otın viresin, Degme zahmuñ merhemini urasın

2477. Ez-kader renc-ile beni gör nite, ‘İlmüñ irürdi key üküş râhata

2478. Ben seni düşman sanur-ıdum baña, Dôst-ımışsın kim fedâ cânum saña

2479. Ben senüñ gibi hakîme irmedüm, Bir kişi senden eyürek görmedüm

2480. Degme erde kaçan ola bu hüner, Hızr peygâmber saña dirler meger

2481. Degme ulu bir yol üstinde tura, Kim bir azmışa yolını göstere

2482. Yıllar agu içdi bir sâhib-nazar, Kim biz uş şimdi yirüz şehd ü şeker

2483. Degme su üstinde bir köpri olur, Kim su almakdan biregü kurtılur

2484. Olmaya her yolda iy yâr-ı safâ, Pîşvâsı görmezüñ illâ ‘asâ

2485. Zahm ola kim aña merhem viresin, Zahm ola kim üstine dâg urasın

2486. Dâg urasıñ zahma merhem urmagıl, Merhem urasuña hem dâg urmagıl

2487. Ol ilan nefsüñ uyur gafletde sen, Ol süvârî Mustafâ-yı mü’temen

2488. Mustafâ ögüdine girür-iseñ, Ne ki göstermiş-durur görür-iseñ

2489. Az kadar renc-ile üküş râhata, İresin şöyle ki işitdün nite

2490. Muhtesib olmaz-ısa kim hükm ide, Hânekâha sôfiler esrük gide

2491. Hırka komaz seni fâsık olmaga, Yohsa göñlüñ fıskı ister kılmaga

2492. Şâhdan korkar kişi ev basmaga, Yohsa her gün ister âdem asmaga

2493. Pâdişâh komaz ki sen yol urasın, Yohsa yüz biñ âdemi öldüresin

2494. Bunça yıldur kim bu şarda dururuz, Degme bir derdüñ devâsın virürüz

2495. Bir kişi görüp bizi añlamadı, Ögüdümüz işidüp tañlamadı

2496. İşiden bu sözleri key tañlaya, Şarda hôd kim var-ısa bizi añlaya

2497. Kanda kim otura bir ehl-i temîz, Bize şar issi diyeler iy ‘azîz

2498. Yüz daşı bircük bizüz şarda ‘ayân, Kalanı hâlüñdür ortada hemân

2499. Şehr içinde gün gibi zâhir bizüz, Şol ki şar dirsin girü âhir bizüz

2500. Sanma kim şarda kişiler çok-durur, Bizden artuk şarda kimse yok-durur

2501. Şarlular çün bilmediler hâlümüz, Kim nite geçer bizüm ahvâlümüz

2502. Gelüñüz bu şehri biz terk idelüm, Ma‘ni-y-ile degme şara gidelüm

2503. Degme şar çün bizden iltür nâmesin, Bu şarı sen aç yagı dut kamusın

2504. Adumuz çün yidi iklîmi dutar, Bir şar-ıla işümüz nite biter

2505. Biz cihân erenlerindenüz bize, Bilmeyen bir şehr eri adın yaza

2506. Degme kişi şarda bir mansıbda uz, İlla Gülşehrî biz olduk yaluñuz

2507. Ayruk işleri bagışladuk size, Kim bu Gülşehrî adı yiter bize

2508. Fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilât, Cehl zulmetdür ‘ilim âb-ı hayât

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL EZ HÜDHÜD, DER MA‘RİFET-İ ŞEYHÎ

2509. Biri sorar kim kişi kim şeyh ola, Niçe verziş eyleye vü ne kıla

2510. Cehl-ile şeyh olmaga yaraya mı, Yâ demür darak sakal daraya mı

2511. Hırka geyen kişi midür şeyh olan, Yâ semâ‘ uran mıdur yolı bilen

2512. Yâ mürîdi çok olan ulu mıdur, Kim mürîdi yog-ısa alu mıdur

2513. Halk elin öpen kişi midür velî, Bu hafî hâli bize eyle celî

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, SÂYİL-RÂ

2514. Hüdhüd eydür şeyh ol-durur kim ol, Halkı terk ide vü ilte Hakk’a yol

2515. Olmaya bir ‘ilm kim anı bilmeye, Kimsene ‘âlemde anı bulmaya

2516. Yohsa çün nâm u nişânı olmaya, Kadr u câh-ıçun mürebbî olmaya

2517. Çün mürîdi ‘ilm-ile irşâd ide, Halkı bir hôş hulk-ıla münkâd ide

2518. Nâmdâr-ise cihân şeyhi ola, Haşra degin adı ‘âlemde kala

2519. Yaluñuz bir şarda şeyh olmaya ol, Yidi ‘iklîmüñ erine süre yol

2520. ‘Âlim-ise dahı tasnîf itmeye, Kimse anuñ sözlerin işitmeye

2521. Bir şaruñ ya bir köyüñ şeyhi ola, Bellüldür kim ilde şarda ne kıla

2522. Hırkasına vü mürîdine tufeyl, Ola vü bir ululıga kıla meyl

2523. Köşede oturıçak ulu ola, Köşesinden çıkıçak alu ola

2524. Zîra ol ayruklar-ıla uludur, Yaluñuzla kiçi vü key aludur

2525. Niçe kim perhîz ider sıhhat bulur, Çünki perhîzin kodı sayru olur

2526. Mis-durur kim altun anı ışıdur, Yoksa ol hôd dünyada ne kişidür

2527. Dâyire şeyhi güneş gibi olur, Şar u köy şeyhin soran yüz biñ bulur

2528. Ol degüldür şeyh kim ulu ola, Tolp-ıla vü yaluñuz alu ola

2529. Şeyh oldur kim cihânda şeyh ola, Yohsa bir şar şeyhi ne işe gele

2530. Bâyezîd’e şeyh dir-iseñ revâ, Yohsa ayruk şeyhi ko kim yil kova

2531. Öldi yüz biñ şeyh oldı bir kadîd, Hîç cihândan gitmedi ol Bayezîd

2532. Şeyh ‘Attâr u Senâ’î’ye digil, Sözlerin şehd ü şeker gibi yigil

2533. Kamular fânî vü oldılar ‘adem, Ol Senâ’î bâkî vü ‘Attâr hem

2534. Şeyh Mevlânâ Celâlüddîn-durur, Kim cihânda ber ‘aliyyün-‘ayn-durur

2535. Görmedük bir kişi ki ölüp yitmedi, Ol Celâlüddîn cihândan gitmedi

2536. Yohsa degme şarda bunça şeyh ola, Kankısı defterde sagışa gele

2537. Defter ikidür cihânda iy ‘azîz, Kim erenler anda bulurlar temîz

2538. Birisi köy defteri şar defteri, Kim bilürüz şarda vü köyde eri

2539. Biri gök altı cihânuñ defteri, Kim belürdür kamu ‘âlemde eri

2540. Degme kişi adını bu deftere, Yazamaz kim beñzeye degme ere

2541. Dâyire erenleri ayruk-durur, Yohsa şarda köyde hôd er çok-durur

2542. ‘Âlemüñ şeyhini sen görme alu, Her mahalle şeyhini sanma ulu

2543. İlla sen çün bir mahalle erisin, Hem mahalle şeyhlerinüñ yârisin

2544. Uça her bir murg u hem bir murg-ıla, Uçmaya sîmurg çün sîmurg-ıla

2545. ‘Âlemüñ erenleri sîmurg olur, Yuvasında her bir er bir murg olur

2546. Degme murguñ nisbeti sîmurga yok, Yoksa her bir yuvada bir murg çok

2547. Dünyada güneş-durur sîmurg adı, Zerredür her yuvada bir murg adı

2548. Şehr şeyhi dûn u yâ dehrî-durur, Şimdi ‘âlem şeyhi Gülşehrî-durur

2549. Adı bu da‘vîlere hâkim ola, Kim bu şeyh olmaz-ısa yâ kim ola

2550. Burar-ısa berbatuñ biraz kılın, Hüdhüd andan ögrene kuşlar dilin

2551. Işıda bu gökde yavlak ılduzı, Ol cihângîr olan erenler sözi

DÂSTÂN-I ŞEŞ MERD-İ CİHÂNGÎR, BE-ŞEŞ KİTÂB-I FÂHİR Kİ GÜLŞEHRÎ, HEFTÜM-İ ÎŞÂNEST

2552. Tañrı adın çün kim añduñ iy ‘azîz, Hem Nebî’nüñ na‘tını kılduñ temîz

2553. Bir şaruñ kavmında bir mîr oldugın, İşid erenler cihân-gîr oldugın

2554. Dahı Gülşehrî degül-iken adum, Görmedin ol ad-ıla ilde dadum

2555. Şeyh falân dirler-idi baña dakı, Nitekim şeyh dirler uş saña dakı

2556. Kendü şehrümde bir ercügez-idüm, Bir kaçıyla hem-dem ü hem-râz idüm

2557. Şöhrete adum meded kılmaz-ıdı, Bir yire üşen beni bilmez-idi

2558. Ne kitâbum var-ıdı vü ne adum, Kim ola şehd ü şeker gibi dadum

2559. Zâr u hayrân gün uzun gezer-idüm, Şeyh gibi bir zâviye düzer-idüm

2560. Bu dükânda kendü rızkum yir-iken, Bu mürîd ü ol muhibdür dir-iken

2561. İlde bî-nâm u nişân gezer-iken, Şarda birkaç kardaşı düzer-iken

2562. Nâgehân çıkdum cihânuñ tagına, Girdüm ol taguñ bir ulu bâgına

2563. Bâguñ ortasında bir çeşme revân, Kim suyın içen diriler câvidân

2564. Altı er ol çeşme yöresinde mest, Otururlar nîst eyvânında hest

2565. ‘İzzet-ile anlara virdüm selâm, Eylediler kamusı baña kıyâm

2566. Hôş selâm virdüm bulara bî-‘itâb, Kim hatâdan añlana baña savâb

2567. Çün selâm virdüm ben ol erenlere, Kim fidâ olsun tenüm siz cânlara

2568. Çün selâmumuñ cevâbın virdiler, Girü ‘irfân ‘âlemine girdiler

2569. Birisi eydür ol altıdan baña, Ne kişisin ilde kim dirler saña

2570. Eytdüm aña bir ulu şeyh olmışam, Şehre kim ol şehre küllî dolmışam

2571. Çok mürîdüm vardur ol ilde benüm, Şeyhlıg-ıla hôş geçer cânum tenüm

2572. Eyle ulu kişiyem ben bî-sudâ‘, Kim evümde her gice olur semâ‘

2573. Bulmadum ayruksı adıyla temîz, İşbuyam ben kim işitdüñ iy ‘azîz

2574. Çok kişi baş kor baña i‘zâz-ıla, Çoklar elümi öperler nâz-ıla

2575. Ol baña soran ki bir mest er idi, Ne hüner dir-iseñ anda var-idi

2576. Çün görür kim söz söze hîç olmadı, Ol bu ta‘rîf-ile beni bilmedi

2577. Eydür iy âzâde-dil delü misin, Böyle cânsuz dünyada ölü misin

2578. İşbu altı er cihânı dutdılar, Ad u söz-ile oyını utdılar

2579. Şol Senâyî işbu Mevlânâ-durur, Şol Nizâmî’dür ki key dânâ-durur

2580. Şol-durur ‘Attâr işbudur Veled, Kim didiler dâsitânlar bî-‘aded

2581. Altı er altı kitâb-ıla bile, ‘Âlemi dutduk mu‘ayyen ad-ıla

2582. Çün İlâh-nâme Senâyî’den gele, Mesnevî Mevlânâ’nuñ suhfı ola

2583. Çün Nizâmî her sözi hôş söyledi, Mahzenü’l-Esrâr’ı zîbâ söyledi

2584. Çün Musîbet-nâme Attâr irüre, Mantıku’t-tayr’ı aña yâr irüre

2585. Hem Veled bir mesnevî hûb eyledi, Degme sözüñ sırrın anda söyledi

2586. Her birinüñ bir kitâbı nâmı var, Var u aña lâyık adı şâhvâr

2587. Ben ki saña söyledüm Sa‘dî benem, Kim Gülistân-nâme’de key rûşenem

2588. Altı sultân ‘âlemüñ serverleri, Dünya deñizlerinüñ gevherleri

2589. Bir şar ulularına bunlar güler, ‘Âlemüñ uluları olur bular

2590. Çün er adı vü kitâbınuñ adı, Rûşen oldı geldi duzınuñ dadı

2591. Yohsa çün er dünyada adsuz ola, Tuzı kaçan gele çün datsuz ola

2592. Sen delü çomak direr gibi hemân, Dirşürürsin çok mürîdler iy fulân

2593. Niçe şeyhlık gussasın yiye canuñ, Başuña yıkılsun ol zavyeñ senüñ

2594. Şarda şeyh-iseñ yene dur şehre git, Var girü şarlularuña şeyhlık it

2595. Bir şar uluları diyeler size, Dâyire serverleri dirler bize

2596. İster-iseñ kim cihânı dutasın, Şehr ulularından oynı utasın

2597. Saña bir dîvân gerek iy nâmdâr, Kim kala senden cihânda yâdigâr

2598. Kim sen anda ‘ilmüñi harc idesin, Degme yirde aduñı derc idesin

2599. Yohsa var bir şarda bir şeyhçugaz ol, Bir iki yıl diril andan soñra öl

2600. Yavuvar bir haftada kim dünyada, Kalmasun nâm u nişânuñ iy gedâ

2601. İşbu çeşme çeşme-i hayvân-durur, Bundan içen ‘ömri câvîdân-durur

2602. Âb-ı hayvân adı sözdür dünyada, Sözsüz adsuz bellüdür kim er n’ide

2603. ‘İlmi ta‘rîf eyle te’lîfüñ-ile, Diri kal ‘âlemde tasnîfüñ-ile

2604. İşbu altı er kim adlular-durur, Dâyire serverleri bunlar-durur

2605. Bunlaruñ esrâr dimek-durur işi, Sözsüz adsuz bunlara irmez kişi

2606. Çün senüñ nâm u nişânuñ yok-durur, Şöhretüñ az u mürîdüñ çok-durur

2607. Sanma kim sen bunlara yâr olasın, Dur git olmaya kim agyâr olasın

2608. Çün bilimedüñ cihân dutmaga yol, Bâri var şehrüñde bir şeyhçugaz ol

2609. İşbu biz altı ki pinhân olmaduk, Dünyada yidincimüzi bulmaduk

2610. Kim kitâb u ad-ıla gelür-ise, Ol revâ yidincimüz olur-ısa

2611. Çün ben işitdüm bulardan bu sözi, Hem görindi baña ol sözüñ yüzi

2612. Kim cihângîr olan er ayruk-durur, Yohsa her şarda erenler çok-durur

3613. Er kim âsârı cihânda kalmadı, Yâ kitâbı birle şöhret bulmadı

2614. Varlıgıyla yoklıgı yeksân-durur, Çün bilinmedi ki ne hayvân-durur

2615. Kendüzümi çok melâmet eyledüm, Kim niçün bî-hûde sözler söyledüm

2616. Eytdüm âhir durayım bir gideyim, Çün ne adum var ne sözüm n’ideyim

2617. Gitdüm anlaruñ katından aglayu, Cânum içi gayret odından tolu

2618. Yiyesinden kesilüp yörür-iken, Gussadan cânum tenüm erir-iken

2619. Bir velî bir yolda sataşdı baña, Sordı kim âhir ne hâl oldı saña

2620. Kim seni bir kaygusuz göremezem, Saña bir gün şâdumân iremezem

2621. Altun akçañ mı yavu vardı ‘aceb, Yâ nedür bu kayguya âhir sebeb

2622. Eytdüm altı er kitâb eylediler, Dil-firîb ol ad-ıla söylediler

2623. Ben bir ad bulımazam kim baglayam, Kendüme vü halk göñlin taglayam

2624. Eydür âhir sen söz eydürsin eyü, Neye sözsüzler gibi yirsin kayu

2625. Eytdüm adum yok ki sözde getürem, Nite adlular gibi şâd oturam

2626. Ol velî eydür ki Gülşehrî adın, Var getür sözde vü vir sözüñ dadın

2627. Bir Felek-nâme dahı eyle kitâb, Var sen ol yidinçileri bî-hicâb

2628. Ben bu Gülşehrî adın çün bagladum, Kendüzüme vü göñüller tagladum

2629. Hem Felek-nâme dahı hûb eyledüm, Bu iki ad-ıla zîbâ söyledüm

2630. Çün kitâb-ıla adum oldı tamâm, Vardum ol altı ere virdüm selâm

2631. Eytdüm âhir ne kişilersiz ‘aceb, İşbu mevzi‘de ne eylersiz taleb

2632. Birisi eydür Senâyî benvenin, Kim İlâh-nâme’de key rûşenvenin

2633. Biri Mevlânâ benem dir iy ‘azîz, Mesnevî benüm kitâbumdur temîz

2634. Birisi eydür Nizâmî’dür adum, Mahzenü’l-esrâr-ıla girmiş dadum

2635. Birisi eydür benem ‘Attâr uş, Mantıku’t-tayr’um elümde hûb u hôş

2636. Birisi Sa‘dî benem dir iy harîf, Kim Gülistân-nâme eyledüm latîf

2637. Birisi eydür Veled dirler baña, Mesnevî’m irmiş ola âhir saña

2638. Çün bular şerh itdiler adlu adın, Degmesi ögdi kitâbınuñ dadın

2639. Cilve kıldum ben dahı bir gül gibi, Söze girdüm kumrı vü bülbül gibi

2640. Kim kuluñuz adı Gülşehrî-durur, Hem şeker bâcı degül behrî-durur

2641. Hem Felek-nâme kitâbum adıdur, Kim şeker gibi tuzınuñ dadıdur

2642. Biliş adsuz çün ki sizden yâd-durur, Hem bu iki ad dahı hûb ad-durur

2643. Bu iki ad gerçi bellürek degül, Sizüñ aduñuzdan alurak degül

2644. Bir kızıl addur cihânda gül gibi, Söz diyen ol ad-ıla bülbül gibi

2645. Bu iki ad-ıla ger kılsam taleb, Olıbilem mi yidinçiñüz ‘aceb

2646. Ben ki bu adlar-ıla buldum temîz, Dâyire ehli olam mı iy ‘azîz

2647. Çün cihânda sözlerüm ola devân, Dünyada adum kala mı câvidân

2648. Bu iki ad-ıla bir ‘âlem eri, Olıbilem mi diye bir dem arı

2649. Çünki Gülşehrî adın işitdiler, Hem Felek-nâme adın fikr itdiler

2650. Eytdiler el-hak bu iki ad eyü, Ad-durur kim yok-durur saña kayu

2651. Tatlulık gibi cihânda dad mı var, Dünyada Gülşehri gibi ad mı var

2652. Yâ Felek-nâme gibi ad kanda var, Ol hünerden kim kişinüñ tende var

2653. İşbu yoldan gel bize sen sâki ol, Dünyada bu adlar-ıla bâki ol

2654. Hızr gibi ister-iseñ bâkılık, Âb-ı hayvândan bize kıl sâkılık

2655. İşbu biz altıya bî-hırs u hevâ, Sen yidinçi olur-ısañ key revâ

2656. Degmesi ol çeşmeden çün kandılar, Bir kadeh gej geldi baña sundılar

2657. Bunlar altı er-durur günden ‘ayân, Şimdi yidinçileri benven hemân

2658. Şimdi ol altı ere sâkî benem, Kim ad-ıla dünyada bâkî benem

2659. Bunlaruñ altı kitâbı var ‘ayân, Bu Felek-nâme yidinçidür hemân

2660. Ol kim ister kim sekizinçi ola, Olıbiliçek hôd ortaya gele

2661. Dek biregü bellü gelsün nâmdâr, Yohsa ol olsun yidinçi nâme-dâr

2662. Ben sekizinçilige dahı olam, Râzı vü rızkumı ‘âlemde bulam

2663. İlla gelen ‘âmî adıyla gelür, Anuñ-ıçun kendüzin yavu kılur

2664. Zeyd ü Bekr ü ‘Amr çok var dünyada, Bellü ad-ıla gerek er dünyada

2665. ‘Âm adınuñ olmaya hergiz dadı, Hâs ad ister-ise Gülşehrî adı

2666. Bu tefâhür dünyada bulur kabûl, Yohsa ol ‘âlemde bu kamu degül

2667. Ad u söz ü sâz dünyâda olur, Âhiretde key ‘amel kıymet bulur

2668. Ad-ıla da‘vî kılanlarda mesel, Oldı bu destân u buldı bu mahal

2669. Yohsa hâle iren er adı n’ider, Adı ko kendüzüñ aradan gider

2670. Ad cihân fahrı-y-ıçun işe gelür, Kim cihânda ad-ıla ‘izzet bulur

2671. Bizde oldı bu cihân fahrı tamâm, Ol cihânı Tañrı bile ve’s-selâm

2672. Ol arada kim virile söz dadı, Nâdire ad oldı Gülşehrî adı

2673. Söyler-ise böyle kuşlar dilini, Hüdhüd üze kopuzınuñ kılını

2674. Biz perestâruz Ganî perverdigâr, Biz günehkâruz Gafûr âmruzkâr

2675. Rahmeti bî-hadd u ihsânı delim, Mülketi câvid ü fermânı kadîm

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL EZ, HÜDHÜD DER ÂDÂB-I TARÎK, VE FÜTÜVVET-DÂRÎ

2676. Biri sorar kim fütüvvet ne-durur, Bu ahîlerüñ işi nite-durur

2677. Ne kıla kim er fütüvvet-dâr ola, N’eyleye ol yolda berhurdâr ola

2678. Şartı var mı sofradan artuk dakı, Bize bir bâtıldan añlatgıl hakı

2679. Biri birin dilememek var mıdur, Yâ ahîlık ceng ü şûr u şer midür

2680. Biribiri perdesin yırtan ‘aceb, Kıla mı hergiz ahîlıgı taleb

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ NÎZ

2681. Hüdhüd eydür kim fütüvvet var-ısa, Yâ tapu kılmakda sâdık er-ise

2682. Anda üç nesne gerek açuk ola, Üç dahı baglu gerekdür bu yola

2683. Alnı açuk gerek evvel kişiye, Kim güneş gibi cihânda ışıya

2684. Sofra bagı dahı hem açuk gerek, Ol kadar kim var degül hem çok gerek

2685. Kapu dahı açuk olıçak tamâm, Olur ol üç açuk anda ve’s-selâm

2686. Dili gaybetden anuñ baglu gerek, Sözi şîrîn ü aşı yaglu gerek

2687. Gözi hem baglu gerek kim görmeye, Kimsenüñ ‘aybına ta‘na urmaya

2688. Baglulardan biri ilersügidür, Kim ol altıdan kamudan yigidür

2689. Kimde kim bu altı hâsiyyet ola, Yavlak ol er lâyık ola bu yola

2690. Kimde kim yokdur bu altı hâsiyet, Renci kamu yile gide ‘âkıbet

2691. Kim zinâdan gaybet eylemek dakı, Ulurakdur erde bir Tañrı hakı

2692. Bir ahî göster kim ol gaybet dimez, Halk etini bal u yag gibi yimez

2693. Kocalardan bir söz işit iy yigit, Gaybet iden kişiden yigrekdür it

2694. Terbiye savm u salât erkânını, Vâcibînüñ farz u istihsânını

2695. Dükelin gerek ahîdan örgene, Kim şerî‘atsuz ‘amelden yigrene

2696. Âhı katında bir âyîne ola, Şeyhi katında hemân saykal bula

2697. Ne edeb var-ısa âhî göstere, Aña vü şeyhi safâsın artura

2698. Lokmasını sofrada niçe yiye, Niçe otura vü dura vü diye

2699. Niçe yöriye vü baka vü selâm, Niçe vire ala halka ve’s-selâm

2700. Ne edeb kim var ol yolda ola, Dükelin astânede hâsıl kıla

2701. Anda çün hâsıl kıla ‘ilm ü ‘amel, Gele şeyhüñ tapusına bî-dagal

2702. Âyine çün kim tamâm olmış ola, Bir safâsı yaluñuz kalmış ola

2703. Bu kabûla her kim ol makbûl ola, Ol safâya bir zamân meşgûl ola

2704. Çün ma‘âdinden nebâta irişe, Kim biraz berg ü sebâta irişe

2705. Cism nâmından geçüp hayvân ola, Çünki hayvândan geçe insân ola

2706. ‘Âkıbet devrânı seyr-ile felek, Eyleye ol âdemiyi bir melek

2707. Çün melekden dahı geçe bî-riyâ, Âhı tapusından ire Tañrı’ya

2708. Çün ahî bu didügümi bilmedi, Sorar-ısañ biñde birin kılmadı

2709. Terbiye hôd bunı kanda biliser, Yâ bunuñ yüz biñde birin kılısar

2710. Çün ahî câhil ola vü bî-amân, Terbiye hem cehl örgene hemân

2711. Çün ahî bilmedük ola bu yolı, Terbiye kanda biliser iy ulu

2712. Bir ahîya irmedük bu çavda cüst, Kim okıdı kulhuvallâhi dürüst

2713. Çün bu aña ol buña yavuz sana, İkisinüñ kavlına kim inana

2714. Biribirin çün ahîlar ögeler, Müdde‘îlerüñ depesin dögeler

2715. Çün ulular biribirin sıyalar, Kiçileri ne yola okıyalar

2716. Biñ ahî terk itdi başın bu yola, Gelmedi bir terbiye hôd hâsıla

2717. Degme kişi oldugı-y-ıçun ahî, Oynayacak oldı âhîlık dahı

2718. Kuş diline çün Süleymânlık kıla, Derdüñe Gülşehri dermânlık kıla

2719. Hikmet-ile hırs boynını dokı, Bişr-ile Yemliha destânın okı

BÜŞR-NÂME-İ HÔCA, GÜLŞEHRİ

2720. Başlayalum söze bismillâh-ıla, Bir niyâz eyleyelüm Allâh-ıla

2721. Üstümüzde Hakk’ı hâzır görelüm, Mustafâ cem‘iyyetine irelüm

2722. Niçe def ü nây-ıla iñleyelüm, Âyet ü ahbâr ünin diñleyelüm

2723. Ol kim andan yig kişi söz dimedi, Kısmetinden taşra nesne yimedi

2724. Gayb rızkı dilfirîb ü hôş olur, Zehri virürler-ise kim nûş olur

2725. ‘İlm-ile her bir sözi söyleyelüm, ‘Akl-ıla her ‘ilmi şerh eyleyelüm

2726. Bülbüli bostâna irişdürelüm, Tûtiyi destâna irişdürelüm

2727. Bir yay alam ma ‘ni okın atmaga, Bir dükân kuram cevâhir satmaga

2728. İnçülerden dür-feşânlık idelüm, Dürlere güher-feşânlık idelüm

2729. Eyle ter söyleyelüm bu sünbüli, Kim okıyan kişinüñ bitsün dili

2730. Bu meselde bir hikâyet bulmışuz, Dürr-ile nazmın murassa kılmışuz

2731. Kim felek devrânını ider-iken, Degme ılduz burcına gider-iken

2732. Var-ıdı Hemyân şarında bir ulu, Adı Büşr ü içi ‘ilm ile tolu

2733. Dünyadan göñlini götürmiş-idi, Dünyeligüñ terkini urmış-idi

2734. Bir mücerred yigid-idi pâk-bâz, Gün uzun oruç dün dölpi namâz

2735. Tañla dükkânçugını kurar-ıdı, İşler-idi vü işi sürer-idi

2736. Yarısın kazandugınuñ yir-idi, Yarısın yohsula virem dir-idi

2737. Bir gün işi ‘azmini kılur-idi, Yolda bir ‘avrat meger gelür-idi

2738. Yil yüzinden çârın açdı añsuzın, Büşr gördi ‘avratuñ nâgeh yüzin

2739. Çünki düşdi gözi ‘avrat gözine, ‘Âşık oldı Büşr ‘avrat yüzine

2740. Yüzi hûb u tal‘atı pür nûr-ıdı, Âdemî dime aña kim hûr-ıdı

2741. Tonı hôş u kendüzi key bay-ıdı, Ne adem dirsin aña kim ay-ıdı

2742. Geçdi ‘avrat Büşr göñlin taglayu, Büşr kaldı göñlin aña baglayu

2743. Bir nazarda eyle oldı ‘âşıkı, Kim temîz itmedi bâtıldan hakı

2744. Eydür ardınça eger varmaz-ısam, Evi kanda kendü kim görmez-isem

2745. ‘Işkı beni bî-gümân öldüriser, Dükeli halkı baña güldüriser

2746. Döndi kim ol ‘avrat ardınça vara, Kendü kim yâhut evi kanda sora

2747. Girü kendü kendüye eydür sakın, Olmaya kim ölümüñ geldi yakın

2748. Şimdiye degin harâma bakmaduñ, Göñlüñi şehvet odına yakmaduñ

2749. Şimdi bir ‘avrat peyinçe varduguñ, Yolda yâd ‘avrat yüzini gördügüñ

2750. Erlik içinde revâ kaçan ola, ‘Avrata ‘avratdan alular kala

2751. Erlik içinde revâ kaçan ola, ‘Avrata ‘avratdan alular kala

2752. Çok ere kılmış-durur ‘avrat cefâ, ‘Avratından bulmadı bir er vefâ

2753. Sol yañadın aldı ‘avrat varlıgı, Solda kaçan bula kimse saglıgı

2754. ‘Avratuñ sevdügine aldanmagıl, ‘İşvesi yalan-durur inanmagıl

2755. Bir işi işle dir-iseñ taşlaya, İşleme didügüñ işi işleye

2756. Bir iki gün kim senüñ ‘ışkuñ kova, Soñra osana vü ayrugı seve

2757. Atda vü ‘avratda vü kılıçda er, Bulmadı hergiz vefâ iy nâmver

2758. Hem olur ‘avratda dahı çok eyü, Yok halâlını alanlara kayu

2759. Çün halâlum degül ol ‘avrat benüm, Olmasun hîç anuñ ardınça yönüm

2760. Döneyim kendü işüme gideyim, Çün halâl olmaya baña n’ideyim

2761. Bu oyunda nefsümi ben utayım, ‘Işkumı göñlüm içinde dutayım

2762. Varayın Beytü’l-makdis’den yaña, Göreyim ne ilerü gelür baña

2763. Döndi kim Beytü’l-makdis şehrine, Vara vü sabr ide ‘ışkuñ kahrına

2764. Vardı Kuds’e vü Halîl’e şevk-ıla, Kıldı tâ‘at degme yirde zevk-ıla

2765. Döndi girü şehrine varmaklıga, ‘Işkına sabr eyleyüp durmaklıga

2766. Yolda nâgeh ogradı bir kırgıla, Tahta remliyle kitâbı çok bile

2767. Büşr aña virdi selâm i‘zâz-ıla, Ol selâmın aldı yüz biñ nâz-ıla

2768. Yoldaş oldılar giderler hôş yola, Büşr bakar kırgıla kim ne kıla

2769. Kırgıl eydür Büşr’e kim aduñ nedür, Niçe duzuñ var u yâ daduñ nedür

2770. Eydür adum Büşr-i miskîndür benüm, Şimdi Hemyân şehrine-durur yönüm

2771. Kırgıl eydür garra olma sözüñe, Dahı miskîn dimegil kendüzüñe

2772. Meskenet yolı ‘azîm ulu-durur, Saña miskîn ad koyan delü-durur

2773. Çün Nebî kendüye miskînem didi, Kangı câhil saña miskîn ad kodı

2774. Büşr eydür eylese Tañrı hakı, Kendüzüme dimeyem miskîn dakı

2775. Çün yazukdur neye miskîn urayım, Kendü adum u yazuga gireyim

2776. Ulular yolda anuñ-ıçun dura, Kim kiçilere yolını göstere

2777. Ben neyem kim adumı eydem size, Sizüñ aduñuz nedür eydüñ bize

2778. Kırgıl eydür ne diyem adum saña, Feylesôf Yemlihâ dirler baña

2779. Kamu ‘ilm içinde fikret kıluram, Fıkh-ıla tefsîri yavlak bilürem

2780. Çün tabî‘îden riyâzîye gelem, Hikmet ü tıbb u nücûmı key bilem

2781. Çünki mantıkdan mecestîye düşem, Bû Alî Sînâ ‘ulûmından hoşam

2782. Nahv içinde kimse bençe olmaya, Sarfı dahı bençileyin bilmeye

2783. Hendese şeklin tamâmet bilürem, İklidis ‘ilminde da‘vî kıluram

2784. Reml-ile dünyada ne olasını, Bilürem benden soran kişi kanı

2785. Ne ki yüz yıldan ilerü olısar, Kamusı baña ‘ayândur ser-be-ser

2786. Bir nefes ‘ilmümde ġâfil olmayam, Ne ola ‘âlemde kim ben bilmeyem

2787. Sen ne lâyıksın baña yoldaşlıga, Hîç ayak da‘vî kıla mı başlıga

2788. Ben dahı Hemyân şarından oluram, Anuñ-ıçun saña hürmet kıluram

2789. Yohsa yolda yüz kişi bile gider, Bellüdür kim her birisi ne güder

2790. Büşr eydür bî-edeblik iderem, Kim bu yolda senüñ-ile giderem

2791. İlla hem bir tapuçı gerek saña, Kutlu olsun ol tapuçılık baña

2792. Şarda dahı ben kaçan sensüz olam, Yâ seni yavu kılup kimi bulam

2793. Şükr ü minnet ol İlâh-ı ekbere, Kim beni irürdi bir ulu ere

2794. Gider-iken ol tuman bu nûr-ıla, Çıkdı bir ulu bulut yagmur-ıla

2795. Yemlihâ eydür bilür-iseñ eyit, Kim nedür yagmur u yâ nedür bulut

2796. Büşr eydür Tañrı hükminden ola, Yohsa ayruk ne-y-idügin kim bile

2797. Yemlihâ eydür bu câhiller sözin, Söyleme bunda vü sözler duzsuzın

2798. Bu buhâr u toz u dütün kim agar, Yokaru yagmur olur yire yagar

2799. Bu bulutlar kim behem peyvestedür, Her birisi bir buhâra bestedür

2800. Sen bu tafsîli kaçan añlayasın, Yâ bu sözi işidüp tañlayasın

2801. Nâgehân gök gürledi Büşr’e sorar, Kim bu gürlemek nedendür vir habar

2802. Büşr eydür Tañrı hükminden ırak, Olmaya beni gerekse oda yak

2803. Yemlihâ eydür ko bunlar sözini, Kim göresin sözlerümüñ yüzini

2804. Çün bulıtlar birbirine sürtişür, Ra‘d olur sen bu sebakları bişür

2805. Ne bile nâdân sözüñ hikmetlerin, Hikmetüñ dânâ bile kıymetlerin

2806. Bir zamândan çıkdı bir kavs-i kuzah, Yemlihâ'nuñ göñline düşdi ferâh

2807. Büşr'e eydür şimdi fikret kılasın, Ne durur kavs-i kuzah key bilesin

2808. Büşr eydür gök yüzinde bu nişân, Tañrı'nuñ hükminden olur her zamân

2809. Yemlihâ eydür eyü-durur yoma, Sen bu dânâlar sözin elden koma

2810. ‘İlm ile söyler-isem tañlayasın, Ne diyeyim saña kim añlayasın

2811. Yeşil ot saru kızıl gül ‘aksi hôş, Çün urur buluda uş böyle kim uş

2812. Andan alur hey'etin kavs-i kuzah, Kim işitdiyse bu kavlı kıldı sah

2813. İçse yigdür zehr-i kâtil câm-ıla, Şekkeri halva yapınca ‘âm-ıla

2814. Gice oldı irdiler bir menzile, Hôş ay aydın u oturdılar bile

2815. Büşr’e eydür Yemlihâ kim iy hoca, Kangı ılduz gicesidür bu gice

2816. Büşr eydür Tañrı bile bu düni, Kim nenüñdür yohsa kim bile anı

2817. Yemlihâ eydür meger sen bilmedüñ, Kim benüm gibi hünermend olmaduñ,

2818. Güneşüñdür bu peşenbe gicesi, Eydür âdîne düninüñ h˘ôcası

2819. Çünki şenbe dünini Merrih ala, Girüki dünin ‘Utarid hod bile

2820. Müşterî’ye vir düşenbe dünini, Zühre seşenbih düninüñ hatunı

2821. Çârşenbih gicesin aldı Zuhal, Müşkil uş böyle olur uşbunda hall

2822. Bu göküñ ben biliş eyledüm yadın, Sen dahı şimdi işidürsin adın

2823. Bir zamandan gördiler yılduzları, Yer yüzinden göge çıkdı sözleri

2824. Büşre eydür iy baña yoldaş olan, Cehli yoldaşı katında fâş olan

2825. Bu kamu ıduz ki ‘ilmi ögdedür, Hîç bilir misin ki kangı gökdedür

2826. Büşr eydür Tañrı bile kandadur, Bu kamu ılduz ki bu eyvândadur

2827. Yohsa ayruk kimsene ne biliser, Yâ nite bilmegi da‘vî kılısar

2828. Yemlihâ eydür zihî nâdân kişi, Oldı benüm gibi dânâ yoldaşı

2829. Câhilüñ sözi kişiyi tañlada, Câhile kişi niçe söz añlada

2830. Gök tokuzdur yidisinde seyr ider, Yidi seyyâre de burcına gider

2831. Kalanına sâbitât ad urdılar, Sekkizinçi gökde bunlar durdılar

2832. Dokkuzınçı künbed-i a‘zam-durur, Cehl zahm u ‘ilm aña merhem-durur

2833. Müşterî çıkdı ufukdan zer-feşân, Büşr’e eydür Yemlihâ kim iy fülân

2834. Bu ne yılduzdur anı tañlar mısın, Yâ evi kangı-durur añlar mısın

2835. Büşr eydür yüz eger fikret kılam, Tañrı bile ben anı kaçan bilem

2836. Yemlihâ eydür senüñ gibi tüni, Girçek eydürsin kaçan bile anı

2837. Müşterî ılduzı budur gökde ‘âyân, Kavs u Hûd anuñ evidür bî-gümân

2838. Cedy ü Delvi evler eylendi Zuhal, Burc ola Merrîhe ‘Akreb hem Hamel

1839. Serv ü Mîzân Zühre'ye evler ola, Hem ‘Utârid Hûşe vü Cevzâ ile

1840. Güneşe eyvân Esed burcı olur, Ay dahı Harçeng burcını alur

1841. Bu sözi ben olur-ısam şerh iden, Hayf eger sen olur-ısañ işiden

1842. Ay dutıldı Yemlihâ Büşr'e sorar, Kim neden dutıldı ay iy bî-haber

2843. Büşr eydür Tañrı kahrı çün gelür, Gice gibi ay yüzi kara olur

2844. Yemlihâ eydür mukallidsin henûz, Anuñ-ıçun sordugum dimezsin uz

2845. Kendüzinden çün degüldür ay nurı, Aydıñı kamu güneşdendür varı

2846. Çün güneşden nûr alur ay iy hakîm, Güneş ayuñ nûrın eyler müstakîm

2847. İkisi arasına yir kölgesi, Düşicek iy bilmeyenler bilgesi

2848. Ay dutılur nûrını virmez olur, Zîra ol dem güneşi görmez olur

2849. Çok zamândur kim senüñ gibi kişi, Dutmaduk-durur benüm gibi kuşı

2850. Çün beyân oldı ne kim bahs itdiler, Geçdiler ol sözden ü hôş yatdılar

2851. Çünki gice zengisi oldı nihân, Girü gündüz rûmisi oldı ‘ayân

2852. Büşr ile Yemlihâ girdiler yola, Büşr’e eydür Yemlihâ girü güle

2853. Kim peşenbih gün oruç olur mısın, Kankı ılduz günidür bilür misin

2854. Büşr eydür kul hemîn oruç ola, Gün ne ılduzuñ-durur Tañrı bile

2855. Yemlihâ eydür ‘aceb bu câhile, Ne diye kimse kim ol anı bile

2856. Müşterî’nüñdür bu pençşenbih güni, Zührenüñ âdîne gündür iy denî

2857. Oldı şenbe hudâ-vendi Zuhal, Güneşüñ yekşenbe oldı bî-halel

2858. Ay dü şenbih günini kıldı kabûl, Olmagıl bu ma‘rîfetden sen melûl

2859. Çün se şenbih güni Merrîh'üñ ola, Hem ‘Utârid güni çârşenbih ala

2860. Saña ne sordum-ısa çün bilmedüñ, Tañrı emrine havâle eyledüñ

2861. Hadd u resmin bilmedüñ her bir sözüñ, Tañrı emrinden gidermedüñ gözüñ

2862. Büşr eydür kibr ile barışmagıl, Tañrı'nuñ hükmi-y-ile urışmagıl

2863. Kim kazâlar Tañrı'dan çün geleler, Kamu zeyrekler görüñ kör olalar

2864. Yemlihâ eydür tap imdi söyledüñ, Bilmedügüñi baña şerh eyledüñ

2865. Serçe gibi başladuñ ötmeklige, Tûtılara ma‘rifet satmaklıga

2866. Bu sözi bir hôş yire cem‘ eylegil, Bir fakîre tapusında söylegil

2867. Yohsa ben bu sözi kaçan işidem, Kim kazâdan korkuban yoldan gidem

2868. İnmedükdür ol kazâ gökden dahı, Kim anı ben añlayam Tañrı hakı

2869. Diler-isem dünyada da‘vî kılam, Kim dahı biñ yılda n’olsın bilem

2870. Büşr eydür eylese ayruk saña, Dınmayam bagışlagıl suçum baña

2871. Ne ki sen söyler-iseñ ben işidem, Hoş tapuñdan ‘ilmi ögrenügidem

2872. Nâgehân bir sebzegâha irdiler, Sebze ortasında bir küp gördiler

2873. Küp gömülmiş yire vü agzı ulu, Ortasına degin ol küp su dolu

2874. Çevresinde oturup hôş söyleyü, Büşr’e eydür Yemlihâ kibr eyleyü

2875. Kim bu küp bunda ne gömülü-durur, Bilmez-iseñ baña hod bellü-durur

2876. Büşr eydür müzd-içün gömlü ola, Kim geçen suyın içüp hazzın bula

2877. Yemlihâ eydür zihî kim añladuñ, Kim bu küp müzd-ıdugını tañladuñ

2878. Avçılar gömdi küpi bu arada, Kim bu avlar kim gezerler burada

2879. Susayalar geleler geçmeklige, Küp suyından egilüp içmeklige

2880. Ok-ıla ol avı ururlar bular, Her ki câhil kaldı sakalın yolar

2881. Ne sefer kim şimdiden girü kılam, Bir benüm gibi baña yoldaş bulam

2882. Sen biraz ol yaña var ben durayım, Kendüzümi bu küpe taldurayım

2883. Küp suyından gusl ideyim key arı, Kim gide arkamdagı kirler varı

2884. Büşr eydür küp suyına talduguñ, Arı suyı sen mülevves kılduguñ

2885. Maslahat degül şara varmak gerek, Şarda bir ili suya girmek gerek

2886. Yemlihâ eydür delim söyleme dur, Bu aradan birez ol yaña otur

2887. Büşr varur bir ırak yirde durur, Yemlihâ yalıñ olur küpe girür

2888. Çün suya girür ki gusl eyleye hoş, Hâli niçe ola añladayım uş

2889. Küp kuyu agzı olur suya düşer, Düşdüginden ol su başından aşar

2890. Yüziçilik bilmez ol suda ölür, Rahtı-y-ıla tonları taşra kalur

2891. Büşr bakar kim girü küpden çıka, Sakalını darayu saçın sıka

2892. Bakdı delim çıkmadı küpden işi, Korkuban üstine geldi yoldaşı

2893. Yemlihâ'yı gördi ol küpde ölü, Küp deriñ kuyunuñ agzı su tolu

2894. Zârı-y-ıla çagırup çok agladı, Kuşagını koltugına bagladı

2895. Çekdi küpden daşra çıkardı anı, Topraga göme kodı cânsuz teni

2896. Eydür iy biñ yıldan ilerü bilen, Soñra bir küp suyına düşüp ölen

2897. Sen bu fende nite fikret kılmaduñ, Bir küp içinde ölesüñ bilmedüñ

2898. Gör ki Tañrı hükmi çün kula gele, Kul nite küp suyına düşe öle

2899. Rahtını dirşürdi tonları-y-ıla, Kîsesinde gördi biñ altun bile

2900. Kamusını tonına dürdi girü, Eşeginüñ üstine urdı girü

2901. Girdi yola nevhâ vü zârî kılu, Kim diri yoldaş nite oldı ölü

2902. Eydür imdi şehr içine gireyim, Yemlihâ'nuñ evi kanda sorayım

2903. Vireyim bu ton-ıla bu altunı, Kavmına kim şâd ola anuñ canı

2904. Aña gelen baña hem bir gün gele, Her ki toġdı ‘âkıbet nâçâr öle

2905. Tañrı hükminden meger gâfil olam, Kim hevâ vü hırs u hıkd-ıla dolam

2906. Vardı Hemyân şehrine yöni girü, Hücresine varmagından ilerü

2907. Sordı Yemlihâ evin kim kandadur, Kim anuñ birkaç silâhı bendedür

2908. Eytdiler vardur anuñ bir ‘avratı, Key setîre ‘avrat u çok ni‘meti

2909. İşde şehrüñ ol ucındadur evi, Gösterenüñ Büşr oldı peyrevi

2910. Gösterene gönderüp kıldı tapu, Büşr geldi kapuya kakdı kapu

2911. Çıkdı bir ‘avrat yüzini büriyü, Yirde atlas kunduzını süriyü

2912. Açdı kapu Büşr aña virdi selâm, Çün selâmın aldı ol ‘avrat tamâm

2913. Büşr yire bakup eydür ez-kader, Yemlihâ'nuñ bende raht u bahtı var

2914. Var-ısa destûr içerü gireyim, Rahtını tapuñuza degüreyim

2915. ‘Avrat eydür ev sizüñdür girüñüz, Siz dahı rahtı bize degürüñüz

2916. Büşr girdi gördi ev ni‘met tolu, Tâbe-hâne ‘âlî vü soffa ulu

2917. ‘Avrat eydür geçüñüz oturuñuz, Ne varını ortaya getürüñüz

2918. Halı üstinde geçer Büşr oturur, ‘Avrat ilerü yeyesi getürür

2919. Büşr bir kaç lokma yir el-hamd ider, Diñlenür bir lahza armagı gider

2920. Andan açar agzını şekker gibi, Saçar agzından sözi gevher gibi

2921. Kim benüm Yemlihâ yoldaşum-ıdı, Sevdük üstâdum eyü işüm-idi

2922. İlla birez nâz u kibri var-ımış, Kendüzin yavlak ögüçi er imiş

2923. Tañrı'nuñ işine hükm eyler-idi, Bilmedügi sözleri söyler-idi

2924. Çok baña sögdi kim ol bir gün benüm, Bir yavuz sözde işitmedi ünüm

2925. Lokması degül gıdâyı yir iken, Ne ola ben bilmedügüm dir iken

2926. Arpa arpa yiri gögi bî-hicâb, Eyler-iken gice vü gündüz hisâb

2927. İrerüz biz bir küpe gömlü-durur, Su tolu bu turur ol küpe girür

2928. Komaz-ısam girmege baña söger, Yapışur-ısam durur beni döger

2929. Komayugörürem ol suya düşer, Küp kuyu olur su başından aşar

2930. Ben ırak gitmiş oluram ol kalur, Size çok yaş virsün ol küpde ölür

2931. Hakk’a kodum anı nesi varı uş, Algıl anuñ cânına harc eyle hoş

2932. ‘Avrat işitdi kim ölmüş Yemlihâ, Agladı çok gözinüñ yaşın sıka

2933. Aldı gördi kim niçedür tonını, Ton içinde gördi sarlu altunı

2934. Büşre eydür ol çün öldi n’idelüm, Ölenüñ ardınça nite gidelüm

2935. Çün kavuşdı âhiret bostânına, Tañrı rahmet kılsun anuñ cânına

2936. Günde yüz kez ol beni döger-idi, Dem-be-dem suçsuz baña söger-idi,

2937. Hîç benüm ögüdüme girmez-idi, Ol ögüde ‘aklı hîç irmez-idi

2938. Bir fodûl-ıdı senüñ katuñda ol, ‘Aklı yavlak az-ıdı vü ‘ilmi bol

2939. Ben bu togrulık ki sende görürem, Külli anuñ mihri terkin ururam

2940. Seni kendüme halâl eylenürem, Erligüñi kavmuma söylenürem

2941. Sen dahı kendüzüñe beni kabûl, Eylegil kim darb-ıla hôşdur usûl

2942. Büşr eydür maslahat kâbinini, Eylesünler kim kabûl itdüm seni

2943. Niçeme kim severem bir ‘avratı, ‘Âşıkam anuñ cemâline katı

2944. Kendüzümden ol beni almış-durur, ‘Işkı odı cânuma tolmış-durur

2945. İlla anı bulımazam n'ideyim, Seni alayım anı terk ideyim

2946. ‘Avrat eydür bürka‘ı altından ol, El virür-ise anı kıluñ kabûl

2947. Yohsa el virmez-ise hîç ol nigâr, Benüm-ile hoş geçürüñ rûzigâr

2948. Büşr eydür kanda buluram anı, Sen beni algıl ki aldum ben seni

2949. ‘Avrat eydür altı yüz altun götür, Şarda bir bezzâz katında var otur

2950. Bir zamândan soñra dilüñ bilegil, Atam anamdan beni hôş dilegil

2951. Büşr altı yüz kızılı aldı hôş, Kendüzinüñ hücresine geldi hôş

2952. Tañlacak Bezzâz hânına gelür, Bir ulu h˘ôca katında oturur

2953. Satın alup satmaga çün bulaşur, Assısın ol hôca-y-ıla üleşür

2954. Hôca iltür ol gice Büşr'i eve, Ayru bir ev düzedür Büşr'e ive

2955. Kim sen oglumsın senüñ atañ benem, Eyle san kim sen ben ü yâ ben senem

2956. Kimsenem yok ne varın saña yazam, ‘Avrat alam saña hân-u-mân düzem

2957. Sen yigil içgil temâşâ eylegil, Halkı benüm mâlum-ıla toylagıl

2958. Büşr'e bir âstâne açdı şâhvâr, Asdı on kandîl içinde zer-nigâr

2959. Kimseneyi sımadan kavmı oña, Âhlıgı yirden irürdi göge

2960. Halkı eyle hulk-ıla sayd eyledi, Kim kamu halk eylügini söyledi

2961. Çün eyü dirildügini bildiler, Şehr uluları muhibbi oldılar

2962. Kamu şehr yigitleri yüz gül gibi, Terbiyesi oldılar bir kul gibi

2963. Altı şartı var fütüvvet yolınuñ, Üçi açuk üçi bagludur anuñ

2964. Kapusı vü alnı vü sofra bagı, Ol üç açukdur budur sözüñ sagı

2965. Ol kim üç baglı-durur evvel dili, Gözi baglu dahı arturur yolı

2966. Hem ilersüki dahı baglu gerek, Kim harâm odında yanmaya yürek

2967. Bu her altı hâsiyet bî-kâm u kâst, Âhı Büşr'üñ var-ıdı nefsinde râst

2968. Büşr bir ‘âlemde kim bir hâl-ıla, Bunça zevk eyler mahall u mâl-ıla

2969. Gün uzun her bir mahalleden geçer, Sevdügin sora gözi yaşın saçar

2970. Kim meger ersüz-ise anı ala, Yemlihâ'nuñ hatunın dahı bile

2971. Niçe kim çok istedi fâş u nihân, Sevdüginden bulmadı hergiz nişân

2972. Sevdügi hicri çün anı tagladı, Yemlihâ halkına göñlin bagladı

2973. Kişiler viribiyüp aldı anı, Yidi gün oldı dün ü gün dügüni

2974. Yidi günden soñra gerdege girür, ‘Avratuñ burka‘ yüzinden götürür

2975. Görür ol ‘avrat ki bu sevmiş-idi, Bunça müddet ‘ışkını kovmış-ıdı

2976. Burka‘ altından oturmış ay gibi, Kirpügi oklar u kaşı yay gibi

2977. Na‘ra urur ussı gider bir zamân, ‘Avrat üstine gelür kılur figân

2978. Su saçar ussı girü başa gelür, ‘Avratı ol hâle çün hayrân kalur

2979. Âhı Büşr eydür ki bir yoldan çârı, Yil açar gökçek yüzüñden iy perî

2980. Ben senüñ kutlu yüzüñi görürem, ‘Âşık olup işbu hâle girürem

2981. Senden alup gideli bu altunı, Şehre düşüp isterem her gün seni

2982. Altı aydur kim sen olmışsın benüm, Şarda isterem seni ben iy cânum

2983. Çün harâm olmadı âhengüm saña, Hak halâllıgı seni virdi baña

2984. ‘Avrat eydür ben dahı yavlak seni, Sevdüm ol sâ‘at ki sen sevdüñ beni

2985. Sırlarumı Tañrı'ya söyler-idüm, Oturup ‘ışkuña sabr eyler-idüm

2986. Varmaga çün meylüm olmadı saña, Tañrı verdi ‘âkibet seni baña

2987. Tâ hod anlar niçe takrîr eyledi, Böyle ter Gülşehri tefsîr eyledi

2988. Kim ne ‘ilmi kim dilersin cümle bil, İlla togrılıgı elden komagıl

2989. ‘Akla kasd u şehvete meyl eyleme, Kimsenenüñ gaybetini söyleme

2990. Âhılıkdan âhı Büşr âgeh-durur, Saña âhı ad koyan ebleh-durur

2991. Kim ahîlıkdan ol irdi Tañrı'ya, Senüñ işüñ kamusı zerk ü riyâ

2992. Çün arıtmaduñ mürüvvet gölini, Sen ne bilesin fütüvvet yolını

2993. Anda kim her dîküñ aşın yiyeler, Hayf ola kim saña âhı diyeler

2994. Bilse-y-idüñ yurtı kim sora-y-ıdun, Yüz kişinüñ boynını ura-y-ıdun

2995. Şarda bir mekr ü hiyel kıla-y-ıduñ, Hân-u-mânın kişinüñ ala-y-ıduñ

2996. Anda kim herkes kıla bir yol taleb, Saña âhı okımak yavlak ‘aceb

2997. Togru sözüñ kamusı yalan-durur, Âhılık adı saña bühtân-durur

2998. Sen ne kişisin kim âhı olasın, Yâ ahîlar kulı dahı olasın

2999. Sen Füvvet-nâme’yi bilür-iseñ, Okıyuban şerhini kılur-ısañ

3000. Kendüzüñi âhılıkda iy ‘azîz, Bir ‘ases-başı bilesin bî-temîz

3001. Degme kişi olmagın şarda ahî, Oynıcak oldı bu âhîlık dahı

3002. Hem gerek tevfîk min-rabbi‘l-‘ibâd, Yaluñuz cehd ile olmaz bu cihâd

3003. Her ne kısmet kim saña maksûm ola, ‘Âkıbet bir gün saña ma‘lûm ola

3004. Dünyada yüz yıl eger dürişesin, Ne ki rızkuñdur aña irişesin

3005. Niyyeti hûb eyle bî-‘ıyş u menî, Kim irüre niyyetüñe Hak seni

3006. Külli ‘ayşin nahnu fîhi nestehî, Bel sebîlin fî-na‘îmin teştehî

3007. Anuñ-ıçun kimse pendin dutmaduñ, Kim sözi Gülşehri'den işitmedüñ

3008. Sen müfevviz kıl işi ma‘bûduña, Ol irüre hem seni maksûduña

SU’ÂL-KERDEN-İ SÂYİL, EZ HÜDHÜD DER SAHÂVET, Ü KEREM VE MÜRÜVVET

3009. Biri eydür kim sehâvet bende çok, Daru isterler-ise bir buhl yok

3010. Ol Kerîm’üñ hazretinde bu kerem, Kadr bula mı ‘aceb iy muhteşem

3011. On yayan haccı virem bir etmege, Bir uyuz itçügeze hayr itmege

3012. Dimezüz kim nân bagışlaya-y-ıduk, Nân diyene cân bagışlaya-y-ıduk

3013. Varını yâranlara kılduk nisâr, Yogına and içmedük iy nâmdâr

3014. Er ola kim çün seni mihmân kıla, İleyüñde kendüzin kurbân kıla

3015. Gündüzin sevdük sehâvet itmegi, Gice konuksuz yimedük itmegi

3016. Dileyene olıcak zer virürüz, Olmayıçak sâyile ser virürüz

3017. Ben ki bir ihsân u hayr u dâd idem, Hâtem-i Tâyyî revânın şâd idem

3018. Kanda kim bir müstahakka irevem, Cânumı ger diler-ise virevem

3019. Her müsâfir kim gelür eyvânuma, Hâkim olur kamu hân-u-mânuma

3020. Anda ihsânuñ sehânuñ kıymatı, Ola mı yavlak latîf ü key katı

3021. Kim bu Gülşehrî kerîm erenlerüñ, Ni‘metini çok yidi yârenlerüñ

3022. Ol dahı buldugını terk eyledi, Âhiretde kendüye berk eyledi

CEVÂB-DÂDEN-İ HÜDHÜD ÂN, SÂYİL-RÂ VE BÂZ-NÜMÛDEN-İ, ECR-İ KEREM-RÂ

3023. Hüdhüd eydür kim kerem ehli-y-ise, Yâ cihânda bir kadem ehli-y-ise

3024. Tîzirek maksûdına hûb irişe, Andan ilerü kim aşup irişe

3025. Çün kişi kendüzinüñ terk eyleye, Ayruguñ kendüye ne berk eyleye

3026. Ol kim ire günde bir h˘ôn aşına, And içe cömerd erenler başına

3027. Çün kişinüñ etmegini yimedüñ, Hergiz anuñ zikr-i hayrın dimedüñ

3028. Yidügüñ gevdeñde şehvet artura, Virdügüñ seni kazâdan kurtara

3029. Yidügini kişi yavukulısar, Virdüginüñ birine on bulısar

3030. Yidügüñ bir gün ki çîrâdur saña, Virdügüñ anda hazînedür saña

3031. Yâ hakîmüñ kavlın ögren zînhâr, Yâ kerîmüñ fi‘lin eyle ihtiyâr

3032. Ad eyüsin sormagıl kim kandadur, Kanda kim itmeg-ise ad andadur

3033. Ol kişi kim etmeginden yig ola, İşi ara yirde dâd u yig ola

3034. Fâsıkı çün bezli ilte cennete, Buhl-ıla zâhid cehennemde yite

3035. Bir kerîm ister-idüñ kim nân vire, Kim bahîl anı göriçek cân vire

3036. Hak kıla Gülşehri'yi sâhib-kadem, Kim kerâmât olmaya illâ kerem

3037. Beñzer ol şûrîdenüñ ahvâlına, Bu hadîs ü ol güher dellâlına

DÂSTÂN-I ŞÛRÎDE VÜ, DELLÂL-I GÛHER-FÜRÛŞ

3038. Var-ıdı Bagdâd şehrinde meger, Bir ulu dellâl key şâyeste er

3039. Bir güher satar-ıdı biñ nâz-ıla, Kim ‘aleyk eyler-idi yüz sâz-ıla

3040. Çıkdı ol bâzâr içinde key katı, Gevherüñ yüz biñ kızıla kıymeti

3041. Müşterîler yöresine üşdiler, Her biri bir dürlü şerhe düşdiler

3042. Geldi bir sergeşte vü şûrîde-dil, Yalın ayak baş açuk bergeşte-dil

3043. Eydür ey dellâl kim pür mâyesin, Bu dükânda sâhib-i sermâyesin

3044. Bu güher issi kim ister müşterî, Hîçe virür mi ‘aceb ol gevheri

3045. Hîçe virür-ise sen atlama hîç, Baña satgıl kim bahâsın ala hîç

3046. Viresiye almazam ben gevheri, Nakda hîçe oldum aña müşterî

3047. Nesneye alan bahâ virür dime, Hîçe nakda alanı elden koma

3048. Nesneyi yüz biñ kız-ıla n'idelüm, Hîçe nakda vir alalum gidelüm

3049. Eydür iy miskîn delü olduñ meger, Hîçe niçe satalar hergiz güher

3050. Kıymeti yüz biñ kızıl artuk-durur, Hîçe dileyenüñ ussı yok-durur

3051. Hîç ola her mâye kim hîçe gide, Hîç ola ol nesne kim hîçe gide

3052. Bî-dil âh itdi vü geçdi aglayu, Göñlini ol gabn odından taglayu

3053. Şevk-ıla eydür ki hîçe alınan, Girü hîçe satılur-ımış hemân

3054. Tâ metâ‘ı dolaya pîçe kişi, Çün satun ala anı hîçe kişi

3055. Şükr kim bu satuda sermâyemüz, Ne ziyân kıldı ne assı mâyemüz

3056. Nesnede sûd u ziyân ola ‘ayân, Hîç-ile ne sûd ola vü ne ziyân

3057. Hîç-ile sermâye çün dura esâs, Assı dahı hîç ola re'sen-be-re's

3058. Bu satuda assımuz hôd olmadı, İlla sermâye ziyân hem kılmadı

3059. Nâgehân bir hâtif ün virdi aña, Kim ol ünden kaldı ol miskîn taña

3060. Kim gel ol bâzâra kim sultân dutar, Her ne kim alur-ısañ hîçe satar

3061. Sorma kim altun pula niçe virür, Sad hezârân gevheri hîçe virür

3062. Sen dilersin hîçe bizden gevheri, Yohsa al u virme hîç iy müşterî

3063. Çün bagışlar pâdişah aylak ‘atâ, Hîçe virmek hôd ola ‘âlî bahâ

3064. Sanma kim bâzârumuz hîçe gider, San‘atumuz kamusı hîçe gider

3065. Ne vire bir pâdişâh iy pârisâ, Kim ola bir günki ‘ömrine bahâ

3066. Bir nefes ‘ömrüñ bahâsı çok-durur, Kadri kamu dünyâdan artuk-durur

3067. Sayru oldukda ki cândan ırasın, Saġlıguñ şükrânesi ne viresin

3068. Niçe kim bâzârumuz ayrılmadı, Bir içim suya bahâ virilmedi

3069. Ne bahâ-y-ıla satun alduñ canı, Yâ ne virdüñ kim saña virdi teni

3070. Her okı bir yaydan atanlar bizüz, Her metâ‘ı hîçe satanlar bizüz

3071. Biñ kızıl bu satuda iy pârisâ, Olmaya bir günki ‘ömrüñe bahâ

3072. Her kumâşı bizden iltürler beleş, Kim bahâ virüp alur bizden kumâş

3073. İster-iseñ cümle dâmuñ dânesi, Olmaya iki gözüñ şükrânesi

3074. Ol çemende kim bitürdük lâleyi, Râyegân itdük dükeli kâleyi

3075. Sen ki bizden hîçe dilersin güher, Çok bahâsın virmiş olasın meger

3076. Yohsa biz hôd râyegân bagışlaruz, Her metâ‘ı vü tafaddul işlerüz

3077. İy niçe gevher ki bî-‘ayb u riyâ, Râyegân bagışladuk Gülşehri'ye

3078. Kim biz aylak sataruz ol gevheri, Hîçe alan hôd ola key müşteri,

3079. Yok-durur Gülşehri'nüñ hîçi meger, Kim hiçe dahı satın almaz güher

3080. Hîçe satılanlara Tañrı hakı, Yok bizüm almaga hîçümüz dahı

3081. Kimse bizüm gibi müflis görmedi, Kim elümüz hîçe dahı irmedi

3082. Eyle dut kim hîçe gevher bulavuz, Kanı bizüm hîçümüz kim virevüz

3083. Hîçe mümkindür güher hôd bulmaga, İlla bizüm hîçümüz yok almaga

3084. Rahmeti dürrin meger lutf işleye, Ol hîçe satan bize bagışlaya

SU’ÂL-KERDEN-İ SÂYİL EZ HÜDHÜD, DER ‘ÖZR-İ GÜNEHKÂRÎ

3085. Birisi eydür günâhum çok-durur, Varmaga sîmurga yüzüm yok-durur,

3086. Bir sevâb işlemedüm lâyık aña, Olmaga yaraya mı ‘âşık aña

3087. Gelmedi bir tâ‘at elümden benüm, Cânuma çok zahmet eyledi tenüm

3088. Ança yazuk çok bula benden soran, Kim yazukdan bilmeye beni gören

3089. Azı kaçan begeneler çoklular, Müzde kanda ireler yazuklular

3090. Zerrece tâ‘at ki dirler bende yok, Tagça yazuk ister-iseñ bende çok

3091. Çok günâh-ıla geçürdüm rüzigâr, Ne kıla tâ hôd baña perverdigâr

3092. Bu kamu yazuklar ile iy ‘aceb, Niçe kıla kimse sîmurgı taleb

3093. Yazug işleyen sevâba ire mi, Yâ günâha Tañrı müzdi vire mi

CEVÂB-DÂDEN-İ HÜDHÜD ÂN, SÂYİL-RÂ DER EMR-İ LÂ-TAKNETÛ, MİN-RAHMETİ'LLAHİ (39/53)

3094. Hüdhüd eydür hîç ümîdüñ kesmegil, Andan u top hakkı yire basmagıl

3095. Niçeme kim sende yazuk çok-durur, Tevbe kapusı dahı açuk-durur

3096. Yigid er kocalıcak karı olur, Arısuz ton yuyıcak arı olur

3097. Âyinâyı jengi yimeden düriş, Saykal-ıla bir safâsına iriş

3098. Ol gidere hem girü bu zahmeti, Kim yazukdan çokırakdur rahmeti

3099. Diler-ise kim bir ihsân işleye, Kamu halkuñ yazugın bagışlaya

3100. Dilemez-ise kamunuñ tâ‘atın, Hîçe saya vü dükeli sâ‘atın

3101. Niçeme kim yazuguñ çok olısar, Rahmetinden kaçan artuk olısar

3102. Diler-iseñ kim ola altun misüñ, Tevbe-y-ile boynın urgıl iblisüñ

3103. Niçeme kim bir sevâbı düzmedük, Tañrı'dan ümmîdümüzi üzmedük

3104. Hîç dest-âvîzümüz halvetine, Yok be-cüz lâ-taknetû mi‘r-rahmete (39/53)

3105. Mâlenâ min vechi islâhi‘l-fesâd, Fi-umuri-'l-fâsidâti ve i‘timâd

3106. Lutfı Hakk'uñ bî-hôd u kendü kerîm, Rahmeti câvîd ihsânı kadîm

3107. Anda herkes ‘arza kıla kârbâr, ‘Afv ide Gülşehri cürmin Girdigâr

3108. Rahmeti bir pür güher deryâ-durur, Lüccesi pür lü'lü'-yi lâlâ-durur

3109. Ol-durur bu dâsitânda kîl-u-kâl, Kim Muhammed Hak'dan eyledi su'âl

MÜNÂCÂT-I MUSTAF‘ALEYHİSSELÂM, DER KİTMÂN-I GÜNÂH-I ÜMMET

3110. Mustafâ bir gün münâcât eyledi, Sırrını Hak hazretinde söyledi

3111. Kim baña ümmet olan yazugını, Kimseye bildürmegil hîç iy Ġanî

3112. Yaluñuz yazukların ben bileyim, Andan anlara şefâ‘at kılayım

3113. Kimse bilmesün bular n'itdügini, Muttali‘ kılma aña, illâ beni

3114. Kimse bunlaruñ günâhın bilmesün, Bunları yavlak melâmet kılmasun

3115. Ben bileyim ümmetüm yazugını, Kimseye bildürmegil sen iy Ganî

3116. Hak ta'âlâ eydür iy Şâh-ı rüsül, Pâsbân-ı bârgâh-ı emr-i kul

3117. Sen dilersin kim kimesne bilmeye, Ümmetüñ yazuklarına gülmeye

3118. Ben dilerem kim bularuñ yazugın, Sen dahı bilmeyesin hîç iy Emîn

3119. Yaluñuz yazuklarını ben bilem, Kim girü kullaruma rahmet kılam

3120. Ben bileyim ümmetüñ yazugını, Kim girü bagışlayısaram anı

3121. Sen bularuñ yazugın bilür-iseñ, Suçlarınuñ fikrini kılur-ısañ

3122. Ümmetüñden eyle bîzâr olasın, Kim yazuklarına hayrân kalasın

3123. Suçları ussuñ başuñdan ilede, Ümmetüm var dimeyesin dünyede

3124. Ümmetüñden eyle münkir olasın, Kim şefâ‘atdan teberrâ kılasın

3125. Sen bularuñ yazugını bilmege, Sabruñ olmaya tahammül kılmaga

3126. Niçe kim bunlara eylük sanasın, Biliçek yazukların utanasın

3127. Bunça yıldur kim bular yazuk kılur, Hazretüme ol yazuk ma'lûm olur

3128. Ben henûz anda ki bir lutf işleyem, Bunlaruñ yazukların bagışlayam

3129. Niçe kim yazuk kılurlar ben Ganî, Görerem girü bagışlaram anı

3130. Bularuñ bir lahza terkin urmadum, Birisini dergehümden sürmedüm

3131. Tamu kim her kâfiri köyindürür, Âsinüñ gözi yaşı söyindürür

3132. Ne kadar kim sen seversin anları, Yüz biñ ança severem ben bunları

3133. Her kimüñ kim derdi varın bilürüz, Biz Hakîm’üz aña dermân kıluruz

3134. Kimi ayagın düzer kimi başın, Ben severem ‘âsinüñ gözi yaşın

3135. Niçe gerek-ise kılsunlar günâh, Dükelinüñ ücretin öder bir âh

3136. Sen eger yazukların işidesin, Kakıyuban ümmeti terk idesin

3137. Ben görüben birin oda yakmazam, Ümmetüñi saña dahı çakmazam

3138. Her birinüñ begligi bir şar-ıçun, Rahmetüm benüm yazuklular-ıçun

3139. Ol yazuklu kim dutar yaşlu gözin, Yigdür ol erden kim öger kendüzin

3140. Ol ki yüz korku-y-ıla yazuk kılur, Kendüzin bir ‘âciz ü ‘âsî bilür

3141. Ol kişidin yig kim ol hôdbîn ola, Kendüzin görmeg ile tâ‘at kıla

3142. Çün degül bî-çâralıkda sâ‘atı, Tereye degmez katumda tâ‘atı

3143. Ol dutar orucı bu kılur namâz, Ben kamunuñ tâ‘atından bî-niyâz

3144. Âdemîden ne kadar tâ‘at gele, Kim benüm dergâhuma lâyık ola

3145. Niçe tâ‘at kıla tapu sanası, Kim ola cân u tenüñ şükrânesi

3146. Giceye degin bir ırgat bil deper, Gice bir akça alup yüz yer öper

3147. Kangı bir ihsânumuñ yitüreler, Tâ‘atını yirine getüreler

3148. Yüz biñ akça bir kuluma virürem, Biş namâz andan güç-ile görürem

3149. Tâ‘at-ıla virür-isem ben ‘atâ, Bes bular yüz biñ ‘azâbadur sezâ

3150. Fazl u bezlüm çok-durur u ben kerîm, Bahşişüm câvîd ü ihsânum kadîm

3151. Kime kim gerek-ise rahmet kılam, Kime gerekmez-ise ‘âsî bilem

3152. Diler-isem fâsıkı bagışlayam, Dilemez-isem belâlar işleyem

3153. Diler-isem ‘âsîyi hâs eyleyem, Dilemezsem dügünü yas eyleyem

3154. Diler-isem zâhidi fâsık kılam, Diler-isem fâsıkı zâhid bilem

3155. Hükmümüz pür gûher ü deryâ-durur, Her birinüñ kısmeti dâne-durur

3156. Pes bu ümmet hükmine birikmedüñ, Sen Muhammed hem araya sıgmaduñ

3157. Biz yaratduk biz bilevüz kulları, Kim girü bizden yañadur yolları

3158. İy Gafûr u iy Halîm ü iy ‘Alîm, İy Şekûr u iy Kerîm ü iy Rahîm

3159. Rahmetüñ çok yine bir lutf işlegil, Yazugın Gülşehri'nüñ bagışlagıl

3160. Biz perişân-hâl ü sen perverdigâr, Biz günehlüler ü sen âmruzkâr

SU’ÂL-KERDEN-İ SÂ’İL, EZ HÜDHÜD DER NEFS

3161. Biri eydür nefsüme çok uyaram, ‘Akl nakşın dîn yüzinden yuyaram

3162. Nefs bir dem baña fermân olmadı, Kâfir oldı vü Müsülmân olmadı

3163. Bir nefes nefsüme ârâm irmedi, Hırsum âgâzına encâm irmedi

3164. Nesne baña dünyada kem olmadı, İlla bu it nefsüm âdem olmadı

3165. Fikretüm çün şöhret ardınça gider, Nefs beni [bir] deve gibi yider

3166. ‘Akla uymaz kim işi ola eyü, Cism lezzetlerin eyler ârzû

3167. İstedügi şâhid ü şem‘ ü şarâb, Kim geze âşüfte vü mest ü harâb

3168. Ârzusı câmından olanlara mest, Görmedüm bunuñ gibi şehvet-perest

3169. Her gün evden ‘avratın sürmek diler, Gökçek oglanlar yüzin görmek diler

3170. Ol heveslerden kim içinde kopar, Tañrı yirine hevâsına tapar

3171. Nefs bendine esîrem n'ideyim, Bend ile sîmurga nite gideyim

3172. Nefsine uymadı Gülşehrî meger, Kim gülistân üstine dökdi şeker

CEVÂB-DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SA'İL-RÂ NÎZ

3173. Hüdhüd eydür nefsüñe aldanmagıl, Düşmenüñi kendü dôstuñ sanmagıl

3174. Nefs duzahdur kaçan kim cûş ide, Deñizi bir cür‘a gibi nûş ide

3175. Ten refîki yolda ter dâmen-durur, ‘Akl dôstı nefsine düşmen-durur

3176. Âdemînüñ ‘ilm ü hikmetdür işi, Dîv ü deddür şehvetin güden kişi

3177. Ten-perest olınca böyle bî-temîz, Büt-perest olsañ delim yig iy ‘azîz

3178. Nefsine uyan kişi âdem degül, ‘İlm ü ‘akl u cân-ıla hem-dem degül

3179. Her kim ol bir oglana egri baka, Cismi anuñ cânını oda yaka

3180. Taş ola kim gevhere kasd eyleye, Süst er ola kim ere kasd eyleye

3181. Bir halâl al kendüzüñe bî-melâm, ‘Avratına kimsenüñ bakma harâm

3182. Halk kim koca vü kim yigit-durur, Ol ki nefsinden aludur it-durur

3183. Kim diler-ise kim aklın hîç ide, Cânı anuñ cism-iledür pîç ide

3184. Cân mahalli gökte ‘illiyyîn-durur, Ten makâmı dünyada siccîn-durur

3185. ‘Akluña uy kim gidesin göklere, Kurd olma kim iresin üklere

3186. Nefs kavlin dutma her dehri gibi, ‘Aklı rehber eyle Gülşehrî gibi

3187. Ten kumaşın koy kim anda hayr yok, Cân metâ‘ın al kim anda assı çok

3188. Ola bu ‘ilmüñ bu fende âleti, Ol terâzû-dâr şeyhüñ hâleti

DÂSTÂN-I ŞEYH-İ TERÂZÛ-DÂR, Kİ DER ZÂVİYE NİŞESTE BÛD

3189. Çün sözi başlamaga geldük girü, Tañrı adını añalum ilerü

3190. Andan ol Tañrı resûlına selâm, Viribiyelüm dürûd-ıla tamâm

3191. Bir hikâyet andan âgâz idelüm, Dünyâda anuñ-ıla nâz idelüm

3192. Çün üzilmedi kopuzdan kılumuz, İşid imdi kim ne söyler dilümüz

3193. Bir zamânda kim halâyık şâd-ıdı, Gussadan hâtırları âzâd-ıdı

3194. Zâvyesinde bir şıh oturmış-ıdı, Ol nazardan kim Hak’ı görmiş-idi

3195. Asmış-ıdı bilmege her nakdi cüst, İki mîzân iki yanında dürüst

3196. Kendüzi seccâde üstinde mukîm, Şâd oturmış zâvyesinde mustakîm

3197. Degme bir yanında şeyhüñ üstüvâr, Bir terâzû asılu bir bakkâl-vâr

3198. Biregü sorar ki bu ne hû-durur, Bu terâzûlar neye aslu-durur

3199. Ne satasın ne alasın kimseden, Kim terâzû asasın yanuñda sen

3200. Bî-hevîc ü bî-metâ‘ iy nâmdâr, Kim terâzû zavyede asdugı var

3201. Kimse bunuñ gibi dükkân kurmadı, Zâvyede hergiz terâzû görmedi

3202. Şeyh eydür birisiyle artaram, Cânı vü cânuñ metâ‘ın dartaram

3203. Birisi-y-ile dahı dartam teni, Ten metâ‘ını dahı getür kanı

3204. Her terâzû kanda ise kanda var, Cân u ten mîzânları uş bende var

3205. Bu terâzûlar-ıla kim artaram, Âdemînüñ cism ü cânın dartaram

3206. Ol kişi eydür bu dükkânda bir art, İşbu cism ü cânumı mîzânda dart

3207. Şeyh eydür kangısını dartayım, Evvel ü bey‘ ü şirâda artayım

3208. Eydür işbu cismümi dart ilerü, İy ‘azîz ü batmanuñı al berü

3209. Bunça besledüm teni bir göreyim, Kadrini vü satmaga bir vireyim

3210. Bunça tonlar-ıla bezedüm teni, Vaktıdur kim satam urgıl batmanı

3211. Şeyh eydür gevdeñi dartdum hele, Baş ayak karın bagursugı bile

3212. Niçe kim satdum kimesne almadı, Yigrenüben yöresine gelmedi

3213. Koyunuñ başın ayagın alalar, Zîra yiyüp lezzetini bulalar

3214. Âdemüñ baş ayagın satar-ısañ, Almayalar yabana atar-ısañ

3215. Sıgır eti işe gelür dünyada, Âdem etin kimsene alup n'ide

3216. Koyunuñ karın bagursagı yine, Âdemüñ kimse göriçek yigrene

3217. Ten bahâsuzdur terâzû uş durur, Cân adamda et koyunda hôş-durur

3218. Böyle murdâr anuñ-uçundur tenüñ, Kim üküş kıymatlu olmışdur cânuñ

3219. Ten metâ‘ı yimeg-ile uykudur, Dahı şehvet kim dükeli kaygudur

3220. Bir pula degmeye hîç ol dünyada, Kimse anı bir pula alup n'ide

3221. Bu dükânda degül-isem ben delü, Ten bahâsı bu kadardur iy ulu

3222. ‘İlm gerek tende vüyâ ‘akl u râ’y, Yohsa n'ide cism ü ser yâ dest ü pây

3223. Ol kişi eydür tenüñ çün kadri yok, Bî-hünerlikde vü yavlak ‘aybı çok

3224. Cânumı dart iy ulu bir göreyim, Kıymeti ne vü neçeye vireyim

3225. Şeyh eydür cânuñ eyüligine, Ne gümân yâhûd ne beñzer cân tene

3226. İlla nakdinden ne getürdüñ getür, Dartıvireyim dahı geç hôş otur

3227. Eydür añladum ki Tañrı bir-durur, Bu benüm göñlümde bir key sır-durur

3228. Şeyh eydür aña batman bulmadum, Dartıvirmege vü kadrin bilmedüm

3229. Dartar-ısam kıymeti artuk gele, Dükeli ‘âlemden ü hem yig gele

3230. Eydür añladum dahı ben kim Resûl, Hak-durur yolında vü kıldum kabûl

3231. Yavlak aña i‘tikâdum var dürüst, Olmadum müşrik gibi milletde süst

3232. Eydür ol bu dünyadan artuk-durur, Anı alası bahâmuz yok-durur

3233. Dartar-ısam ben anı kim gitmeye, Yiri batman eyler-isem yitmeye

3234. Eydür añladum şerî‘at yolını, Hem arıtdum key tarîkat gölini

3235. Eydür aña kim bahâ getüriser, Yâ aña batman kaçan yitüriser

3236. Eydür irişdüm hakîkat gavrına, Dolayup göñli şehâdet tavrına

3237. Eydür anı dartar-ısam iy ‘azîz, Kanı batman kim kıla anı temîz

3238. Sanma kim batmana kimse garradur, Kûh-ı Kâf anuñ katında zerredür

3239. Eydür İslâm'a inanuram ‘azîm, Hem namâz-ıla dürişürem delîm

3240. Eydür aña kanda bulalar bahâ, Kim satun alalar anı bî-bahâ

3241. Ol terâzûda delim artuk gele, Kamu taşlardan u key kadrin bula

3242. Eydür eylerem zekâtumı edâ, Savmı dahı dutaram iy muktedâ

3243. Eydür anı kanda dartabiliser, Kimse vüyâ kıymetini biliser

3244. Eydür altı hac piyâde eyledüm, Ma‘rifetler ma‘nevî çok söyledüm

3245. Eydür anı darta-y-ıdum illa hîç, Yok-durur bende aña lâyık basîç

3246. Ol metâ‘uñ kıymetin kim kılısar, Yâ anuñ dartup bahâsın biliser

3247. Eydür az ‘ilmüm dahı var iy ‘azîz, Eydür ansuz olmaya anda temîz

3248. Eydür az hilm ilerü hem getürem, Eydür aña kanda batman yitürem

3249. Eydür az sıdka irürdüm himmeti, Eydür anuñ kamudan yig kıymeti

3250. Eydür az mikdâr var bende kerem, Eydür ol yeg kamudan iy muhteşem

3251. Eydür az ‘ışk odı cânum yandurur, Eydür ansuz âdemî hayvân-durur

3252. Eydür eyüdür benüm hulkum ‘azîm, Eydür ol yegdür kamusından delîm

3253. Eydür inandum hezârân şevk-ıla, Haşr günine vü yüz biñ zevk-ıla

3254. Uçmaga vu tamuya inanuram, Hem hisâbı vü sıratı sanuram

3255. Eydür ol kangı terâzûya sıga, Yâ ol agırlıga batman kim yıga

3256. Dartar-ısam anı eyleyüp temîz, Agırırak ola tagdan iy ‘azîz

3257. Eydür ança ‘adl-ıla dürişürem, Halk-ıla insâf-ıla barışuram

3258. Kim benüm emrüme çün irişeler, Kurd-ıla koyun bile barışalar

3259. Eydür anı dartası mîzân kanı, Yâhûd ol agırlaga batman kanı

3260. Dartar-ısam ben anı iy nâm-ver, Yir ü gögi batman eyleyem meger

3261. Eydür iy şeyh ança zühdüm var benüm, Kim olur kul gibi cânuma tenüm

3262. Eydür aña ben bahâ bulımazam, Ol sebebden dartıban alımazam

3263. Eydür eyle hulk-ıla hôş söylerem, Lutf-ıla kim kamusın kul eylerem

3264. Eydür aña yitürimezem semen, Bir semen hergîz ola mı yüzce men

3265. Eydür inamum bu kamusında var, Kim dükeli hak-durur iy nâm-dâr

3266. Eydür anı bu terâzû dartamaz, Yiri batman eyler-isem yidi kez

3267. Ten kumaşı çün hisâba gelmedi, Bunda hem bir kadr u kıymet bulmadı

3268. Cân metâ‘ı çün bahâsı çog-ımış, Agırınça dartası taş yog-ımış

3269. Bes bize bir künce oturmak gerek, Bu dükânı dahı götürmek gerek

3270. İşbu cân nakdı ki şerhin eyledük, Vasfını ter sözler-ile söyledük

3271. Hak katında dartılıcak iy hakîm, Artuk ola yirden ü gökden delim

3272. Âhiretde çün terâzû asıla, Degmesi bir dürlü nakd-ıla gele

3273. Cân metâ‘ınuñ azın çok diyeler, Ten kumaşın kamu hîçe sayalar

3274. Âhiret bâzârına çün gelesin, Ne iletdüñ-ise anda bulasın

3275. Cân metâ‘ı satıla altun gibi, Ten kumaşı köyine odun gibi

3276. Şehvet ü buhl u hased ten yâridür, Sıdk u ihlâs u kerem cân yâridür

3277. Zâlim anda zulmınuñ recin göre, ‘Âdil anda ‘adl gencine ire

3278. Hûr-ısañ cennetde gılmân bulasın, Dîv-iseñ dûzahda ifrît olasın

3279. Kâlibed iblîs ü cân âdem-durur, Cehl zahm u ‘ilm aña merhem-durur

3280. Cânuñı besle ki bâkî kalısar, Kâlıba tapma ki fânî olısar

3281. Bes bu mîzânda ta‘ayyün kıldılar, Cân-ıla ten kıymetin key bildiler

3282. Kim şirâda ten bahâ getürmeye, Cân bahâsın kimse hôd yitürmeye

3283. Key terâzû râst Gülşehrî kıla, Kim kamu nakduñ bahâsını bile

3284. Bî-terâzû sen dükân eylemegil, Mâye vü söz ü ziyân eylemegil

3285. Dünyâda eksilme her bir işde art, Ben terâzû eyledüm gel anda dart

3286. Degme işde isteme emn ü emân, Mustafâ buyrugını dutgıl hemân

3287. Kim durıdan âsümânı bî-sütûn, Pâk ola ammâ yekûlu'z-zâlimûn

SU’ÂL-KERDEN-İ SÂ’İL, EZ HÜDHÜD DER BEYÂN-I, HAŞM U GAZAB

3288. Biri eydür bende bir haşm u gazab, Var-durur yavlak ‘azîm ü key ‘acab

3289. Kim ilan gibi ininden çün çıkar, Balta-y-ıla yapdugı burcı yıkar

3290. Kakıyıcak bardahı küpe urur, Söge oturdukça kükreyü durur

3291. Kimse aña bir katı söz dimedin, Komaya anuñ etini yimedin

3292. Haşm-ıla çün kim kılıcını biler, Teşne-y-ile kendüzin urmak diler

3293. Bir ilan kim od urıcak yakmaġa, Kimse korkar sûretine bakmaga

3294. Her savaş içinde ser-gavga-durur, Ne yılan dersin kim ejderhâ-durur

3295. Bu yılan komaz beni baş olmaga, Âdemîler-ile yoldaş olmaga

3296. Her kimüñ kim şekker agzına dıkar, Karşusına sirke yüzinden akar

3297. Kendüzi bir agu agacı-durur, Yimişi bal-ısa kim acı-durur

3298. Hışmı iblîs eyledi yüz âdemî, Hilm ile Gülşehri dutdı ‘âlemi

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, [ÂN SÂ’İL]-RÂ BE MA‘RİFET-İ, RENG-ÂMÎZ

3299. Hüdhüd eydür hışma zinhâr uymagıl, Zahm ururlar-ısa dahı dınmagıl

3300. ‘Akl u ‘ilm ü hilm-ile urışmagıl, Kibr ü kîn ü hışm-ıla barışmagıl

3301. Âdemî dîvüñ sözin eslemeye, Kendü koynında yılan bislemeye

3302. Dünyâ ehli dînine düşmen-durur, Terbiyet kılma ki ter-dâmen-durur

3303. Küfr mîhın dîn başına dokıma, Ejdehâları evüñe okıma

3304. ‘Akl rahtın hışm odı köyindürür, Hışm odın hilmüñ suyı söyindürür

3305. Dilemez-iseñ ki dola ev dütün, Oduñ üstine dahı urma odun

3306. Âdemînüñ yigregi ‘ilm ögrenen, ‘İlm ögrenen yegi hilm ögrenen

3307. Akça virmeyen kişiye zer virüñ, Ayaguñuzı kesene ser virüñ

3308. Hôşlıg-ıla aguyı kand eyleñüz, Size uran-ıla peyvend eyleñüz

3309. Bir göñül yıkmak kim ol çokdur bize, Ka‘be'yi yıkmakdan artukdur bize

3310. Hışm-ıla bir ayu gibi delüsin, Ne ademsin kim bir itden alusın

3311. Anda kim it göñlini bekler kişi, Halk azarlamak-durur itler işi

3312. Bir sözi yüz eyleyüp kılma ‘itâb, Yüz sözi bir hôş söz eyler bu kitâb

3313. Toprag-ıla odı çün yaratdı Hak, İkisini dünyâda durıtdı Hak

3314. Çünki kemlik oldı toprak mahremi, Lâcerem toprakdan oldı âdemî

3315. Od ki baş çekdi vü kibr itdi ‘azîm, Oddan oldı lâcerem dîv-i racîm

3316. Kibr her bir dûnı bir dehrî kılur, Meskenet ‘âlemde Gülşehrî kılur

3317. Âdemî bî-mekr ü bî-telbîs ola, Kibr ü hışm-ıla kişi İblîs ola

MÜNÂZARA-İ İBLÎS-İ LA‘ÎN, BÂ-ÂDEM SAFÎ ‘ALEYHİ'S-SELÂM

3318. ‘İlm bismillah-ıla bulur usûl, Tevbe istigfâr-ıla olur kabûl

3319. Ol zamân kim bu kamu gavgâ henûz, Olmadug-ıdı cihânda bir rumûz

3320. Yir gözi gök yüzine hayrân-ıdı, Gök dahı seyrinde ser-gerdân-ıdı

3321. Dillü kimse yok dahı kim söyleye, Degme bir sözin beyânın eyleye

3322. Âdem uçmakdan çıkıcak ‘âleme, Kim halîfalık verildi Âdem'e

3323. Hak ta‘âlâ tevbesin kıldı kabûl, Fazl oldı vü fenâ oldı fuzûl

3324. Istıfâ donı geyildi daşına, İctibâ tâcı uruldı başına

3325. Bir gün ol fitne bıragan ‘âleme, Sataşur bir yolda nâgeh Âdem’e

3326. Eydür iy sultâna bir şâyeste kul, Memleket bâgında yavlak tâze gül

3327. Benem ol iblîs kim bir dem seni, Komadum uçmakda kim görme beni

3328. Yükledüp üstüñe yüz biñ mihneti, Dûzah eyleyen saña ol cenneti

3329. Secde kılmadugum-ıçun ben saña, Ança dahı düşmân olma sen baña

3330. Anı kim ben yoldan iledübilem, Hîç ola mı kim aña secde kılam

3331. Çün benüm hükmüm revân oldı saña, Ma‘ni-y-ile secde kılduñ sen baña

3332. ‘Ömrümüñ niçeligin çün bilesin, Sen katumda dünki bir tıfl olasın

3333. Ben bu kamu ‘ömr-ile bes gelmeyem, Secde bir tıfl ileyinde kılmayam

3334. Bunça kez dünyâyı deryâ görmişem, Yine deşt ü kûh u sahrâ görmişem

3335. Kalmadı bir merd-i kâr u ehl-i dîd, ‘Ömrümüñ pâyânına hergîz bedîd

3336. Sen kim evvel la‘net İblîs'e didüñ, Tañrı yime didügin niçün yidüñ

3337. Tañrı kavlına nite inanmaduñ, Ben yalan söyleyesümi sanmaduñ

3338. Andan işbu ‘akl-ıla kasduñ hemân, Kim behişti duta-y-ıduñ câvidân

3339. Bunça begenmemeg-ile sen beni, Gör niçe çıkardum uçmakdan seni

3340. Benüm işüm kim bu derde dârudur, Senüñ-ile dahı key ilerüdür

3341. Enbiyâ ihdâsuma hem ireler, Evliyâ destânlarumı göreler

3342. Kanda kim bir mekr ü telbîs irürem, Bir ferişteye yüz iblîs irürem

3343. Kanda kim bir zerre cehlümden gele, Elli ‘âlim anda bir câhil ola

3344. Çün ben âsân gösterem müşkilleri, Delüden bilmeyesin ‘âkılları

3345. Dünyâ zâhidlerini çün görevem, İleyümçe gelle gibi sürevem

3346. Kanda kim bir ‘örfe ben meşgûl-ırak, ‘Ârif anda ‘âmiden ma‘zul-ırak

3347. Dek saña yaluñuz olmadum belâ, Âdem oglanlarına kamu bile

3348. Hîç bilür misin ki n’itdüñ sen baña, Göresin kim ben neler idem saña

3349. Kılmadın bir zerre eksük tapudan, Senden ötri sürdi beni kapudan

3350. Seni benden ne kadar yig gördiler, Kim beni kapularından sürdiler

3351. Almaz-ısam ben bu kîni vü güci, Nesl ü kavmüñden çıkaram soñucı

3352. Benden ol yirde ki birkaç rîv üşe, Bir ferişteh üstine yüz dîv üşe

3353. Sanma kim iblîs aradan gide, Hey neler idem saña ben dünyede

3354. Ben ki boynuma urıcak kibr ü menî, Oldum evvel Hak ta‘âlâ düşmeni

3355. Defterinde eyleyiçegin temîz, Kalanına hôd ne mikdâr iy ‘azîz

3356. Topragı başuma saçmakdan kaçam, Yohsa bârî bir ulu yirden seçem

3357. Diri oldugumça ben inanmagıl, Benden îmin yöriyeven sanmagıl

3358. Kim koyam oglanlaruñı uçmaga, Girmege veyâ sıratı geçmege

3359. Seni uçmakdan sürükdüren neye, Kaçan oglanlaruñı anda koya

3360. Bir yazuk ben işledüm dir hôr bana, Bir güneh sen eyledüñ lâyık saña

3361. Ben hitâb-ı üscüdû yı bilmedüm (2/34,7/11,18/61), Secde senüñ ileyüñde kılmadum

3362. Sen dahı lâ-takrebâ yı dutmaduñ (2/35), Tañrı’nuñ emrine i‘zâz itmedüñ

3363. Neye senüñ tevbeñi kıldı kabûl, Böyle benden münkir oldı vü melûl

3364. Ben kamu bu hüccet ü bürhân-ıla, Kul henûz olımadum erkân-ıla

3365. Âdemî tañrılıga da‘vî kılur, İlla key da‘vî-yi bî-ma‘nî kılur

3366. Girü bunlaruñ evini ben yıkam, Yine bunlaruñ hakından ben çıkam

3367. Bunça mihnet eyleyem cânlarına, Soñucı kasd idem îmânlarına

3368. Halka çün ben eyle kim gerek koyam, Bir nefesde bunça tevbeler sıyam

3369. Eyleyem bir fısk-ıla iy nâmdâr, Elli yıllık zühd esâsın târ-mâr

3370. Hak ta‘âlâ dükeli düşvâr işi, Nâ-murâd olmagı vü her hôr işi

3371. Tamu yolından dükelin yoyısar, Kamusın uçmak yolında koyısar

3372. Ben dahı yüz zevkı yüz ‘işretleri, Yimek içmekleri vü lezzetleri

3373. Kamusını tamu yolında düzem, Bunlaruñ ûmîdin uçmakdan üzem

3374. Dükeli düşvâr yoldan kaçalar, Bu geñez yollar içinde uçalar

3375. Cehd idem kim kamu tamuya vara, Komayam kim biri uçmaga gire

3376. Dâneyi çün dâm içine ben dökem, Kuş kanadın eyegüsinden sökem

3377. Kamunuñ yolsuzlıgına ben sebeb, Beni yoldan çıkaran kimdür ‘aceb

3378. Çün benüm kamusına telbîs olan, İy ‘aceb kimdür baña iblîs olan,

3379. Çün ben andan kesmezem ûmîdümi, Kim görem bir subh-dem hurşîdümi

3380. Sen dahı her yirde sâkin olmagıl, Baña bak u bir dem îmîn olmagıl

3381. Anda kim bu ‘ilm-ile bu fen-durur, Âdem ü iblîs cân u ten-durur

3382. Beni yire gömekogıl iy ‘azîz, Andan eyle cânuñı tenden temîz

3383. Yohsa ben niçe ki diri yöriyem, Sanma kim cânuñı tenden korıyam

3384. Dünyayı terk eyleyen ulum-durur, Dünya işin dutan er kulum-durur

3385. Niçeme kim sürdi beni kapudan, Girü kapusında olduk tapudan

3386. Zîra kim ‘âlemde yok-durur makâm, Ol kapudan artuk iy ‘âlî imâm

3387. Dilemez-ise ki mekrüm yol ura, Kendü mülkinden beni daşra süre

3388. Kanda var mülki içinden taşra yir, Kim sürükmişlere ol yir anda yir

3389. Bilmezem ol kanı vü ben kandayam, Kanda-y-ısam mülkinüñ içindeyem

3390. Beni andan berü kim sürdi dakı, Kapusından gitmedüm Tañrı hakı

3391. Sen kim okıdı vü geldüñ kapuya, Girü ol kapudan irdüñ tapuya

3392. Dimeyesin sen ki tav‘ u tapudan, Bu kapuya geldüm ayruk kapudan

3393. Yine kim her bir tapu anuñ-durur, Dünyada kamu kapu anuñ-durur

3394. İkimüz dahı makâm iy nâm-dâr, Ol kapuyı eylemişüz ihtiyâr

CEVÂB DÂDEN-İ ÂDEM, ‘ALEYHİSSELÂM İBLÎS-İ LA‘ÎN-RÂ

3395. Çün işitdi Âdem İblîs’üñ sözin, Kakıdı vü ‘arza kıldı kendüzin

3396. Eydür iy dâ’im dalâletde olan, Bâtılı hak yalanı gerçek bilen

3397. Ûstâd-ı dîv ü şâkird-i sütûr, Pâyimâl-i şehvet ü mest u gurûr

3398. Kendüzin evvel ziyâna ileden, Soñra dönüp ayrugı magbûn iden

3399. Gamda anı garka eylemiş Çalâb, Pîr olmış illa pîr-i âsiyâb

3400. Koca yalan kaçan olur iy fulân, İlla sen kim söylemezsin cüz yalan,

3401. Ben kim evvel cenneti kıldum makâm, Soñra çıkdum ‘âlemi kıldum tamâm

3402. Bunda senüñ kavlüñ-ile gelmedüm, Zîra hakdan daşra hîç iş kılmadum

3403. Nite baña bula-y-ıduñ sen zafer, Hôd bu iş böyle gerek-idi meger

3404. Bu hüner her ta‘nadan hâlî gibi, Tâ men ol dârâ birûn eli gibi

3405. Kim cinândan ben cihâna irişem, Bûsitândan bâgbâna irişem

3406. Kamu konuk eve baglar hissini, Ol bizüz kim isterüz ev issini

3407. Biz şehüñ kulagına dirüz sözi, Sen sarây-ıla ne aldarsın bizi

3408. Bize ev issini göster görelüm, Yohsa kuru eve neye girelüm

3409. Eyle dut kim ‘âkil eve aldana, Pâsbânı nite pâdişah sana

3410. Çün ev issin ev içinde sanmaduk, Nakş-ı dîvâra dahı aldanmaduk

3411. Bize hôd bir yirde olmaklık mukîm, Olmaya ‘âlemde bî-ümmîd ü bîm

3412. Yok-durur hîç dünyada ârâmumuz, Lâ-mekândur dâne-y-ile dâmumuz

3413. Böyle kim her yiri biz göriserüz, Bir arada biz kaçan durısaruz

3414. Ol yanından ‘âlemüñ girdük revân, Bu yanından dünyanuñ çıkduk devân

3415. ‘Âkıbet her yirde hargeh kurmaduk, Lâ-mekân şehrine degin durmaduk

3416. Ben müzeyyen eylemesem ‘âlemi, Hûb ola mıydı cihân bî-âdemî

3417. Senüñ işüñ aldamag-ısa ne var, Aldayanlar aldanur anda i yâr

3418. Enbiyâya zehrüñ olmaya senüñ, Kim dinesin yâ geçe mekr ü fenüñ

3419. Yine çün gümrâhlıguñı göreler, Evliyâ hâşâ ki saña uyalar

3420. Zâhidüñ çün kim riyâsı olmaya, Hîç senüñ fitneñ katına gelmeye

3421. Çünki dünyâ terkini ‘âkil ura, Ölümini dem-be-dem hâzır göre

3422. Dahı senüñ anuñ-ıla ne işüñ, Var dur iy hızlân yoluñ hırmân işüñ

3423. ‘İlm-ile çün kim ‘amel makrûn ola, Senden ol ‘âlim niçün magbûn ola

3424. ‘Ârifüñ çün Hak’dan artuk fikreti, Yok-durur kimüñ var aña kudreti

3425. Sen seni gör yohsa çün rahmet gele, Her biri bir haslet-ile kurtıla,

3426. Çünki sen kâbil degülsin rahmete, Lâcerem mahsûs olduñ la‘nete

3427. Mü’minîne niçe zûr eyler-iseñ, Zûr-ıla nefsüñi kûr eyler-iseñ

3428. Her neyi kim hîleltüñ vîrân kıla, Tevbe anı girü âbâdân kıla

3429. Âhir ol mü’min yola senüñ-ile, Eyü olam diyüben gelür yola

3430. Eyü niyyetlüler eylüge ire, Kim yavuz ise yavuzlıklar göre

3431. Erlik içinde ki bühtân var degül, Yoldan ileden eri hôd er degül

3432. Sen sınuksın olmış a‘zañ cümle süst, Kimseyi istemeyesin ten-dürüst

3433. Her kim ol bedbaht ola bî-cân u raht, Kimseneyi dilemeye nîg baht

3434. Yavlak agyâr ola yârı aldayan, Yohsa er olmaya eri aldayan

3435. ‘Avrat olsa yigdür er bir fark-ıla, Yoldan iltinçe bir eri zerk-ıla

3436. Ben dahı sencileyin hem bir günâh, Eyledüm illâ bilür ol Pâdişâh

3437. Kim senüñ şerrüñden işledüm anı, Kim sen anduña inandurduñ beni

3438. Ben senüñ anduñ-ıla oldum tebâh, Sen senüñ re’yüñ ile kılduñ günâh

3439. Baña girü tevbe oldı reh-nümûn, İlla sen kalduñ günâhuñla zebûn

3440. Bende çün kim ‘ârızîdür ol günâh, Ben dahı bu tevbeye kıldum penâh

3441. İlla sende ol günâh zâtî-durur, Anuñ-ıçun yazuguñ katı-durur

3442. Togrulıg-ıla geliçek ilerü, Ol yazuk didükleri sensin girü

3443. Gide mi senden ‘aceb şeyn-i günâh, Kim sen olmışsın kamu ‘ayn-ı günâh

3444. Arusuz olıçagın aru tonı, Arı ola çün yuduñ girü anı

3445. İt derisin biñ deñizde yuyıçak, Dahı murdarırak ola koyıçak

3446. Çün ben ayrug u günâh ayrug-ıdı, Eyle gitdi kim sanasın yog-ıdı

3447. Sen günâhuñ zâtısın kaçan gide, Kişinüñ zâtı vü anı terk ide

3448. Âdemîye iriçegin bir hatar, Altunına miss karışur ez-kader

3449. Yine bir kaynamag-ıla arınur, Mis köyinür altun anda görinür

3450. Sen kamu missin çü altun sende yok, Ben kamu altun ki hîç mis bende yok

3451. Altun altunlıkda magbûn ola mı, Kaynamag-ıla mis altun ola mı

3452. Mekri bir gün şahsuñ üstine üşer, Ayruga kuyu kazan kendü düşer

3453. Her kim ol kuyu kaza bir kardaşa, ‘Âkıbet ol kuyuya kendü düşe

3454. Sorma kim kuyu kazan kendü ola, Girü hem bir kuyu içinde öle

3455. Mü’mini îmân kaçan koyup gide, Varasın bir kâfire ikrâm ide

3456. Kendü cinsinden ne göre sende hîç, Kim kıla senden yaña îmân besîc

3457. Kılduguñ-ıçun sen îmânı taleb, Vara mı kâfir dapa îmân ‘aceb

3458. Niçeme kim mü’min eksüklik kılur, Âhir îmân kendü hasmını bilür

3459. Sanma kim sen bini gümrâh eyledüñ, Belki her bir yolda âgâh eyledüñ

3460. Zîra çün kim mülki görem ser-be-ser, Mâlikinden ilerü bilem haber

3461. İster-idüñ kim beni azdurasın, Yoldan u degme yaña gezdüresin

3462. Ben hemân yolda vü sen yoldan ırak, Defterüñ senüñ kara vü benüm ak

3463. Ol kişiyi dünyada kim begene, Kim kişi aldamag-ıla ögine

3464. Sen kim eyledüñ girü mülkin durak, Kapusındasın velî andan ırak

3465. Ben ki yolı düzdüm anuñ yatına, Kapusından irdüm anuñ katına

3466. Sen kapudan göremedüñ nûrını, Ben katında görürem kendüzini

3467. Ola deñizde delim hâşâk ü hâr, Beñzemeye aña dürr-i şâhvâr

3468. Mâr-ıla mâhî deñizde yüzeler, İlla her biri bir işde gezeler

3469. Niçeme kim olalar me’mûr-ı şâh, Hîç cellâd ola mı destûr-ı şâh

3470. Biñde biri olur-ısa h˘îşümüz, Bizüm ol bir ile-durur işümüz

3471. Anda kim sâfî ola suyu gölüñ, Zevkı olmaya harâmîlü yoluñ

3472. Girü ol bir Hak bu işi bitüre, Sen harâmîyi bu yoldan götüre

3473. Ol ki her yola senüñ-ile gider, Saña la‘net evvel ol kişi ider

3474. Çün işitdi ol bed-ahter bu sözi, Kısmetinden kararak oldı yüzi,

3475. Gitdi İblîs-i la‘în zârî-y-ıla, Kaldı Âdem şer‘ mi‘yârı-y-ıla

3476. Müdde‘î-y-iseñ ne mahrem olasın, Uyma iblîse kim âdem olasın

3477. Âdemî mekkâr iblîsi sanur, Şimdi iblîs âdemîden eymenür

3478. Sende ança hîle vü telbîs ola, Kim senüñ kemter kuluñ iblîs ola

3479. Âdem ü İblîs hâlini görüñ, Kalan ahvâli Muhammed’den soruñ

3480. Her kim anuñ şer‘ine mahrem degül, Dîv ad ur aña kim ol âdem degül

3481. Her makâlâtı beyân eylemege, Degme bir sırrı ‘ayân eylemege

3482. Çün göresin şâhı peydâ vü nihân, Olmaya Gülşehri’den yig tercümân

3483. Ol kişi kim dürri ‘ummândan bula, On iki ‘ilmi bu dîvândan bula

SU’ÂL KERDEN-İ SÂ’İL, EZ HÜDHÜD

3484. Birisi eydür vefâdâram ‘azîm, Hâtırum bî-kîne vü kalbüm selîm

3485. Mihr evinden kîn şarına gitmezem, Kişinüñ tuz etmegin unutmazam

3486. Her kimüñ kim hayrı vü zîr-destiyem, Düşmenüm-ise dahı kim dostıyam

3487. Ol beni oda urursa yakmaga, Ben utanam kölgesine bakmaga

3488. Kimseden bir lokma etmek yimedüm, Kim otuz biñ yirde şükrin dimedüm

3489. Degme odda mum gibi erimezem, Bagladugum ‘ahdi ayruk sımazam

3490. Aña kim virdi baña bir şerbet âb, Bulur-ısam içerem yüz kez cülâb

3491. Baña bir pul hayr iden beni duta, İlte vü neye diler-ise sata

3492. Kim baña virür-ise bir hôş selâm, Yüz biñ ança ala benden hôş peyâm

3493. Baña yâr eyler-ise yüz kez cefâ, Eyleyiserem aña yüz biñ vefâ

3494. Halk-ıla ben cüz safâlık kılmazam, Kimse-y-ile bî-vefâlık kılmazam

3495. Her kimüñ anda vefâsı var-ısa, Yâ cihânda bir vefâdâr er-ise

3496. Pâdişâh katında kadri arta mı, Kurbı mîzânında nakdin darta mı

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂYİL-RÂ

3497. Hüdhüd eydür bî-vefâyı sevmegil, Yil-durur ‘ahdi vü sen yil kovmagıl

3498. Her kim ol tuz etmegi bilmez ise, Hayr u ihsân şükrini kılmaz-ısa

3499. Ne ki yidi vü yiyiser yig-durur, İt anuñ bigi kişiden yig-durur

3500. İt vefâ eyler kişiye iy yigit, Yigrek ola yüz münâfıkdan bir it

3501. Bir nifâkı yok ere iremedük, Bir muvâfık âdemî göremedük

3502. Kimsenenüñ lokmasını yimegil, Yiyiçek şükrinden artuk dimegil

3503. Lokma yimez âdemî kanda ola, Sahhat aña kim yiyüp şükrin kıla

3504. Bir vefâdârı cihânda eyle yâr, Bî-vefâ-y-ıla oturma zînhâr

3505. Devleti yok kişilerden kaçagör, Mukbil er pîrâmeninden geçegör

3506. Kimse mülki bî-muhâlif sanmasun, Kim münâfık dünyada diñlenmesün

3507. Bir muvâfık mahreme irinçe biz, Yüz münâfıkdan köyindük iy ‘azîz

3508. Bî-vefâdan tîzirek osanalar, Kim vefâ Gülşehri’den ögreneler

3509. Pâdişâh Mahmûd olıçak dünyada, Hâs Ayaz aña vefâ yavlak ide

DÂSİTÂN-I SULTÂN MAHMÛD, BÂ-AYAS

3510. Ögüme düşdi girü bir dâsitân, Pür şakâyık bâg u pür gül bûsitân

3511. Sayru oldı bir iki gün hâs Ayas, Şeh katına gelmedi ol hak-şinâs

3512. Ayru düşdi pâdişâhdan bir zamân, Çün sever-idi anı şâh-ı cihân

3513. Katlanımadı anuñ hicrânına, Okıdı bir hâdimi eyvânına

3514. Kim Ayas’ı işbu sâ‘at görevar, Sayru olmış bizden anı soravar

3515. Eytgil âhir sen bize gelmeyeli, Hâlümüz niteligin bilmeyeli

3516. Eyle oldum kim çerâgum söyinür, Beni gören baña özi köyinür

3517. Bu bir iki gün ki senden ayruyam, Sanasın kim elli yıllık sayruyam

3518. Sen ki biz bî-çârelerden ayrusın, Sayru bizüz sanma kim sen sayrusın

3519. Gel bize vü ussumuzı başa dir, Sen sag olgıl sayrulıgı bize vir

3520. Ayruk ol yüzden kim ol sayru ola, ‘Âşıkından bir nefes ayru ola

3521. Ol cemâle renc erzânî degül, Ejdehâya genc erzânî degül

3522. İlla tîz ir katına giçlenmegil, İşbu didüklerümi aña digil

3523. Yohsa yolda eglenür olur-ısañ, Yâ biraz geç varuban gelür-iseñ

3524. Tañrı hakkıyçun ki seni öldürem, Kanuñ-ıla işbu şehri tolduram

3525. Yügürü var yügürü gel yel gibi, Yohsa kanuñ akıduram seyl gibi

3526. Yavlak ol hâdim iver ol kapudan, Kim revân-ter yöriye yolda sudan

3527. Yolda hîç eglenmedi yolı sürer, Çüst Ayas’uñ katına degin irer

3528. Görür Ayas’uñ katında pâdişâh, Hôş oturmış sanasın horşîd ü mâh

3529. Göriçek hâdim ki sultân oturur, Korkusından zâriye el götürür

3530. Eydür iy sultân-ı ‘âlem zînhâr, Yolda hîç eglenmedüm ben nâbekâr

3531. Yel gibi yügürügeldüm kapuya, Od gibi içerü girdüm tapuya

3532. Bir nefes hîç aruban eglenmedüm, Yâ biraz oturuban diñlenmedüm

3533. Eyle kim ben yügürigirdüm yola, Hâşa kim kuş benden ilerü gele

3534. Kimse benden gelmedi hôd ilerü, Sen meger kim uçuban geldüñ berü

3535. Çün benüm yügürdügümi bilesin, Sen bu eve uçagelmiş olasın

3536. Böyle kim ben yügürügeldüm ive, Kim irem senden ilerü bu eve

3537. Benden ilkin nite geldi pâdişâh, Kim oturdı Müşterî katında mâh

3538. Bu evüñ çün bir yolı var bî-ta‘ab, Kangı yoldan gelmiş olasız ‘aceb

3539. Pâdişâh eydür bizüm bir gizlü yol, Aramuzda var degül kim izlü yol

3540. Kim biz ol yoldan bile irişürüz, Biribirümüz-ile görişürüz

3541. Ne baş ol yoldan sıgar u ne ayak, Bize yakın ol yol u saña ırak

3542. Añlayup her bir yoluñ sagın solın, İrişür Mahmûd Ayas’a ol yolın

3543. Ol yakın yoldan irişdük bir yola, ‘Âşık ol kim yöriyesin ol yola

3544. ‘Işk yolı kamudan ayru-durur, Görmege ma‘şûkı ol togru varur

3545. İkimüz ol yoldan irişdük bile, Bizden artuk ol tarîkı kim bile

3546. İttihâda çün kim inana soran, İkimüzi bir kişi sana gören

3547. Ol kişi kim farkumuz kılımaya, Beni andan bakıban bilimeye

3548. Sanma kim benem anı göregelen, Ol-durur girü beni soragelen

3549. İkimüz eyle birüz kim iy ‘azîz, Anı gören benden eylemez temîz

3550. ‘Âşık u ma‘şûk u ‘ışka bir diñüz, Üç diyen kişilere kâfir diñüz

3551. Sorma kim ol kanda vü biz kandavuz, İki ten bir göñlegüñ içindevüz

3552. Biribirümüzden eyle tolmışuz, Kim ikimüz dünyada bir olmışuz

2553. Cânumuz çün cânına hemrâh-ıdı, Ol muhabbetden göñül âgâh-ıdı

3554. Ten dahı cân-ıla irişdi bile, Bir kazanda ikisi bişdi bile

3555. Degme deñiz ‘âşıkı gark eylemez, Anı benden kimsene fark eylemez

3556. Sayru benem anı sayru görmegil, Beni andan bir dem ayru görmegil

3557. Bir yolumuz var bizüm irişmege, Yâre vü anuñ-ıla barışmaga

3558. Kim sen ol yolda bir aksak olasın, Niçeme kim yügürüben gelesin

3559. Tîzirek benden eger irse-y-idüñ, Sen ü yârum yüzini görse-y-idüñ

3560. Pes baña ol ‘ışk ola-y-ıdı harâm, Kala-y-ıdum puhteler içinde hâm

3561. Sen kapudan dahı gitmedüg-idüñ, ‘Azm yügürmege itmedüg-idüñ

3562. Kim yönümi dutup anuñ yanına, İrdüm ol yoldan ben anuñ katına

3563. Ol erenler kim bu hâle irdiler, Ol yola tayy-ı mekân ad urdılar

3564. Her namâzı Ka‘be’de kılan kişi, Girü kendü şehrine gelen kişi

3565. Ol yolın varubanın girü gelür, Ol yolı anuñ gibi kişi bilür

3566. Her zamân tayy-ı mekân olur aña, Her nefes bast-ı zamân olur aña

3567. Sen çün irmedüñ henûz ol hâlete, Kaçan iresin ol işde âlete

3568. Çün görür Gülşehri yârınuñ yüzin, Görür anuñ sûretinde kendüzin

3569. Zikri her gün yârınuñ sözi-durur, Kıblesi dildârınuñ yüzi-durur

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL, EZ HÜDHÜD

3570. Birisi eydür ki ‘ayyâram ‘azîm, Câzulıg-ıla vü tarrâram ‘azîm

3571. Kim karañu dünde çün destân idem, Hâlini zengi yüzinden iledem

3572. Kişiye çün kim bu fende gürleyem, Gözlerinden sürmesin ogurlayam

3573. Yöresinde yatur-iken ben yene, Sürme uram kekligüñ gözlerine

3574. İledem destân u mekr ü sihr-ile, Bir yalınçak tenden on göñlek bile

3575. Kişinüñ çün kim ogurlıga varam, İç donın dahı başından çıkaram

3576. Kîse-bürligiyle kallâşam ‘azîm, Hem kefen soymakda nebbâşam ‘azîm

3577. Ol eve kim benüm endîşem ola, Bacadan inmek benüm pîşem ola

3578. İster-isem kim kişiye kasd idem, Börki altından başını iledem

3579. Başuma kutsuzlık od saçmış-durur, ‘Ömrüm ogurlıg-ıla geçmiş-durur

3580. Gök dapa bulut gibi çün gürleyem, Şeb-külâhın ‘Îsî’nüñ ogurlayam

3581. Ança kal‘a üstine çıkmışvanın, Ança burcı mekr-ile yıkmışvanın

3582. Ança evlere ki ben nakb urmışam, Ança gencüñ kim içine girmişem

3583. Ança sultânlar tapusını kodum, Ança zindânlar kapusını sıdum

3584. Bunça kuyudan ki daşra kaçmışam, Bunça dükkânlar ki şarda açmışam

3585. Ben gice çün degme bir dama çıkam, Çok evi kim issi başına yıkam

3586. Câzulık tahtına çün kim agaram, Ayı gökden indürüben sagaram

3587. Rûm ilinde sihr odına çün girem, Küpe binüben Horasan’a varam

3588. Kimse kılmadugını isbât-ıla, Ben kılam yüz sihr ü nârincât-ıla

3589. Ne ilikdürdüm-ise saña didüm, Kamusın fısk u fücûr-ıla yidüm

3590. Dünyada bir hayr işe başlamadum, Tañrı’ya lâyık bir iş işlemedüm

3591. Nite olısar benüm anda işüm, Yaza kanda irişe anda kışum

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂYİL-RÂ NÎZ

3592. Hüdhüd eydür niçeme ‘ayyâr-ısañ, Câzılıkda dahı key tarrâr-ısañ

3593. Cânuñı çün ilte gevdeñden ecel, Sıgmaya ol ortada mekr ü hiyel

3594. Görür-ise hîle vü destânuñı, Sen ton iltürsin ol ilte cânuñı

3595. Er gerek kim topragı altun ide, Er midür ol kim eri magbûn ide

3596. Anda kim her bir işi kılmak gerek, Ogrıya boynından asılmak gerek

3597. Şer‘ içinde gösterür senüñ yoluñ, Degme bir on akçaya bir kez aluñ

3598. Dîn yolında çün terâzû asalar, Bir eli on akça-y-ıçun keseler

3599. Zîhi müdbir âdemî vü nâbekâr, Kim ogurlıkdan getüre iftihâr

3600. Bön kişi zeyreklere çok aldana, Zeyrek ol aldamagı key iş sana

3601. Zeyreküñ biñde birisi sag ola, Bön kişilerüñ yiri uçmag ola

3602. Anda kim Tañrı her işi bitürür, Câzular Mûsî’ya îmân getürür

3603. Câzulık kılan kişi kezzâb ola, Mu‘cizât ehli ulü’l-elbâb ola

3604. Biz kerâmet ehline inanuruz, Sâhiri kezzâb u kâfir sanuruz

3605. Âhiretde her ki bî-mikdâr ola, Dünyada ‘ayyâr u yâ tarrâr ola

3606. ‘Avrat ola kim düze gözin kaşın, Dutmaya er delletü’l-muhtâr işin

3607. Halka mâl üleşdüren kişi henûz, Korkudadur kim kaçan iş ola uz

3608. Halk mâlını kim iltür bir görüñ, Kesüñ elini dahı boynın uruñ

3609. Kamu assıdan kim eyledüñ ziyân, Mazleme boynuñda kalmışdur hemân

3610. Togru işden ne haber virür canuñ, Yohsa egri çok işüñ vardur senüñ

3611. Egrilik her pîşenüñ solı-durur, Togrulık Gülşehri’nüñ yolı-durur

3612. Sen bu işden tevbe kaçan kılasın, Var Feleknâme okı kim bilesin

3613. Mantıku’t-tayr’ı dahı hall eylegil, Sözüñi şîrîn ü rengîn söylegil

3614. Yavuz işden tevbe kıl iy nâmdâr, Mustafâ yolını eyle ihtiyâr

3615. Utan ol sultândan âhir iy ‘azîz, Kim kılur dînüñi küfrüñden temîz

3616. Sıdk-ıla kurduñ ileyinde siñer, Hîle-y-ile tavşan aslanı yiñer

3617. Sen ki gerçekden geçürdüñ yalanı, Gör ki tavşan niçe aldar aslanı

DÂSTÂN-I ŞÎR Ü HARGÛŞ

3618. Her kim aldı ‘ilm u Kur’ân’uñ dadın, Evvel añdı Tañrı’nuñ a‘zam adın

3619. Andan işbu dâsitânı eyledi, Virdi söze reng ü şîrîn söyledi

3620. Kim meger nevrûz faslında ki bâg, Her yaña yandurur-ıdı yüz çerâg

3621. Yil çemen saçı-y-ıla oynar-ıdı, Lâle odından çemen köyner-idi

3622. Bir çemende kim zülâl akar-ıdı, Bülbülüñ gözi güle bakar-ıdı

3623. Ot yirine za‘ferân bitmiş-idi, Kamu sahrâyı külef dutmış-ıdı

3624. Sebze ortasında akan su-y-ıdı, Çeşmelerüñ fâyiri inçü-y-idi

3625. Kumrılar bülbüllere hem-râz-ıdı, Tûtılar destânlara demsâz-ıdı

3626. Gökyüzi pür şu‘le vü pür nûr-ıdı, Bâg içi pür hulle vü pür hûr-ıdı

3627. Ol hevâ çün hemdemi olur-ıdı, Yazlu sûret âdemî olur-ıdı

3628. Ergavân dil-şâd u sûsen şâdkâm, Servi âzâd u güle bülbül gulâm

3629. Nesteren hatmıya nâz eyler-idi, Yâsemen nesrîn-ile söyler-idi

3630. Şehri kamu şâdılık dutmış-ıdı, Bir benefşe kayguya batmış-ıdı

3631. Kamu güller gussadan ayru-y-ıdı, Arada nerkis gözi sayru-y-ıdı

3632. Ayvalar almalara söyler-idi, Nâr, nârince ‘itâb eyler-idi

3633. Kim kızıl yüz kaygudan ayru-durur, Saru yüzlü âdemî sayru-durur

3634. Bunça sıhhatdan niçün sen ayrusın, Kim ölü dirildi vü sen sayrusın

3635. Bâd-ı nevrûzî güle ‘anber saça, Ebr âzârı yire gevher saça

3636. La‘l, gülnâr oldı vü ya‘kût gül, Tâze yavlak bülbül ü fertût gül

3637. Kara üzüm kapuda Hindû gibi, Ak üzümüñ danesi lü’lü’ gibi

3638. Kurı hurmanuñ nifâkı var-ıdı, Arada incîr sâdık yâr-ıdı

3639. Nerkisüñ gözi begâyet pür humâr, Kavun altun kim zümürrüddür hıyâr

3640. Pes bu sahrâ kim saña şerh eyledüm, Vasfını bunça katuñda söyledüm

3641. Saydgâhıydı bir aslanuñ meger, Ol şaha kul tagda her bir cânavar

3642. Her gün aslan çün şikâr eyler-idi, Kamusını târumâr eyler-idi

3643. Cânavarlar câna gelmişler-idi, Baş u cânı terk kılmışlar-ıdı

3644. Aslanuñ çün cevri haddan geçicek, Su yirine kanlarını içicek

3645. Cânavarlar bir yire dirildiler, Kamusı aslan katına geldiler

3646. Eytdiler iy cânavarlaruñ şahı, Begleri yavlak dutar yohsul ahı

3647. Bir karı işledügini bir seher, Eylemez yüz hançer ü tîg u teber

3648. Niçeme kim himmeti şâh az görür, Tagları himmet dereye aktarur

3649. Kendüzin çün kim ere bilmek gerek, Ayrug agzıyla du‘â kılmak gerek

3650. Niçe sen bize cefâ eyleyesin, Vaktı oldı kim vefâ eyleyesin

3651. Niçe dartavuz senüñ cevrüñ niçe, Ol güni añgıl ki bu devlet geçe

3652. Er halâla eylese biñ ihtirâm, Sen yimezsin gün uzun illâ harâm

3653. Niçe dökersin bu miskînler kanın, Alasın bu cânavarlaruñ canın

3654. Her taguñ nite ki bir arslanı var, Cânavarlaruñ dahı bir cânı var

3655. Pâdişâhuñ himmeti ‘âlî gerek, Kâni‘a üç günde yiter bir çörek

3656. Az yiyen kişi kaçan sayru ola, Çok yimekden günde yüz kişi öle

3657. Ol boguz kim lokmayı târâc ider, Tab‘ını dârûlara muhtâc ider

3658. Bunça dârû var ki şûr-engîz ola, Kamu dermânlar başı perhîz ola

3659. Az yiyenüñ Cebre’îl olur canı, Çok yiyenüñ zinde pîl olur teni

3660. Çok yimekden çok ola fâsid mizâc, Ne devâ anı düze vü ne ‘ilâc

3661. Var tevekkül Tañrı’ya kıl bir zamân, Ol kapudan rızkuñ istegil hemân

3662. Çün tevekkeltü ‘ale’l-Allâh diyesin, İşlemedin kendü rızkuñ yiyesin

3663. Ol ki ‘akl u cân u ten resmin urur, Her birinüñ kısmetin ol hôd virür

3664. Ol ki ben yüz cehd iderem diyiser, Kısmeti ne-y-ise anı yiyiser

3665. Her ki bildi kısmetinüñ ġâyetin, Okıdı nahnü kasemnâ âyetin (43/32)

3666. Aslan eydür ben varup oturıçak, Avlamakdan göñlümi götüriçek

3667. Kim-durur rızkum baña getüresi, Yâ benüm işlerümi bitüresi

3668. Vellezîne câhedû fînâ didi (29/69), Ne kazandıysa kişi anı yidi

3669. Su yolını açmayınça akmaya, Tañrı âhir bacadan bırakmaya

3670. İşlerümi ben bitürsem yig-durur, İşlemedin ne yer-isem yig-durur

3671. Ayruk agzıyla agu yutmak gerek, Ayruk eliyle ilan dutmak gerek

3672. Kısmetüm sizden-durur yiyiserem, Çün yeyem Hak şükrini diyiserem

3673. Ben varup hôd fârig otura-y-ıdum, Dünyadan göñlümi götüre-y-idüm

3674. İlla yem gerek olıcak etüme, Kim getüre kısmetümi katuma

3675. Kim Resûl eydür tevekkül kıl dahı, Deve dizin baglamagı bil dahı

3676. Cânavârlar bu sözi çün gördiler, Yüzlerini kamu yire sürdiler

3677. Kim Çalap fermân virürse tapuya, Günde bir av getürevüz kapuya

3678. Biz kılavuz pâdişâhuñ hidmetin, Dek götürsün üstümüzden mihnetin

3679. Aslan eydür bir av işüm bitürür, Eksügümi geregümi yitürür

3680. İlla siz bu işi bitürmeyesiz, Kavlüñüz yirine getürmeyesiz

3681. Kamusı and içdiler kim bir şikâr, Pâdişâhuñ günde bizde hakkı var

3682. Getürevüz hakkını yohsa girü, Ala bizden hakkını uru uru

3683. Aslan eydür kabul eyledüm varuñ, Ayaguñuzı geñüñüzce sürüñ

3684. Tañlacak beynüñüze siz götürüñ, Günde bir avı tapuma getürüñ

3685. Cânavârlar çün sözin işitdiler, Günde bir av vermegine gitdiler

3686. Her biri bulutlayın gürler-idi, Günde bir kur‘a bıragurlar-ıdı

3687. Kur‘a kime düşse ol varur-ıdı, Aslan anı yiyüp oturur-ıdı

3688. Kur‘a bir gün tavşana düşdi tamâm, Tavşan eydür aslana oldum ta‘am

3689. Aña karşu yüzümi burtarayım, Bu belâdan kendüzüm kurtarayım

3690. Tavşan aslandan yaña gelür-idi, Kendüzinüñ çâresin kılur-idi

3691. Yolda eglendi ki yüzi akıdı, Aslan aña ivdi yavlak kakıdı

3692. Gördi ırakdan ki bir tavşan gelür, Yolda vü çok nevha vü zârî kılur

3693. Aslan eydür añrayubanın aña, Kim ne vakıtdur ki gelürsin baña

3694. Kuşluk oldı karnum aç oturmışam, Ayagum üstine yüz kez durmışam

3695. Bilmezem sen nâ-kese ne diyeyim, Şimdi mi geldüñ ki seni yiyeyim

3696. Pâdişâhlar heybetin bilmez midüñ, Gürlemegümden hazer kılmaz mıduñ

3697. Tavşan urdı başını ol dem yire, Azgın açdı kim cevâbını vire

3698. Eydür iy şeh tañlaçak girdüm yola, Benüm ile bir semiz tavşan bile

3699. Ol semizi ben aruga virdiler, Tapuña getürmege gönderdiler

3700. Kim aruk tavşan yiyince ol ulu, Bir semiz yagluyı eylensün ülü

3701. Ben anı tapuña getürür-iken, Pâdişah işini bitürür-iken

3702. Yolda bir aslan çıkageldi ulu, Ussına gelmez bir agır key delü

3703. Sordı bizden kim yoluñuz kançaru, Kança varursız dönüñ gelüñ berü

3704. İkiñüz dahı şikârumsız bugün, Kim yarın olmadı vü hoş geçdi dün

3705. Dem bu demdür vaktümi hôş görürem, Mülküm içinde şahâne yörürem

3706. Eytdüm aña biz şehinşeh kulıvuz, Sanma kim ayruk kişi makbûlıvuz

3707. Eytdi şâhinşeh kim olur iy gedâ, Kimse baña ayruk adın ilede

3708. Ne seni koyam ne ol şâhinşehi, İkiñüzden ‘âlemi kılam tehî

3709. Seni dahı ol şehinşâhı dakı, İki yırtam diş-ile Tañrı hakı

3710. Pençemi çün deri yüzmege düzem, İkiñüzüñ dahı derisin yüzem

3711. Benden artuk dünyada kim var-durur, Kim bu sultânlıga lâyık er-durur

3712. Çün melikligi takâzâ kılalar, İki şâh bir ilde gavgâ kılalar

3713. Çün belüre pâdişâhlıkda yolum, Yig ola andan benüm kemter kulum

3714. Eytdüm er-iseñ otur kim ben varam, Ol şaha işbu habarları virem

3715. Eydür işüñi girü koy var eyit, Kiçi sözleri dahı anda büyüt

3716. Göreyin gelüben ol baña nider, Bunı katumdan nite alup gider

3617. Ben var-iken kim-durur ol kim gele, Benüm-ile milketi davî kıla

3718. İşüm almakdan çün oturdı odı, İşümi aldı beni andan kodı

3719. Çün görür kim ol işüm aña uya, Kapar anı vü kalur bir kuyuya

3720. İşde anı kuyuda yiyüdurur, Senüñ-içün kimdür ol diyüdurur

3721. Ben haber kıldum şahâ ne oldugın, Şah bilür anuñ-ıla ne kıldugın

3722. Niçe kim anda anuñ yili ese, Nesne getürdüklerin senden kese

3723. Aslan işitdi kim avın aldılar, Kakımakdan gözleri kanın dolar

3724. Var mıdur dir ya‘ni ‘âlemde kişi, Kim benüm-ile kıla ol bu işi

3725. Gel baña göster ki aldı avumı, Kim işitmedi cihânda çavumı

3726. Başın anuñ gevdesinden üzeyim, Pençem-ile derisini yüzeyim

3727. Tavşan eydür gel ki tapuñla varam, Düşmanuñı kendüzüñe gösterem

3728. Tavşan ilerü gider aslan bile, Tavşan ol endîşeden kim ne kıla

3729. Kendüzinden çok yalan söz kuzlamış, Bir deriñ su kuyusını gözlemiş

3730. Kuyunuñ yakınına çün geldiler, Kuyu yakın-ıdugını bildiler

3731. Tavşan aslandan girü kalur-ıdı, Arkun arkun korkudan gelür-idi

3732. Aslan eydür yöriseñne ilerü, Gerçek-iseñ neye kalursın girü

3733. Tavşan eydür korkaram varmaklıga, Kuyu içinde anı görmeklige

3734. Sen meger kim üstine çün gelesin, Beni kendü koltuguña alasın

3735. Kim kuyuda anı saña gösterem, Saña sıgınmak anuñçun isterem

3736. Aslan ol usdan kim anda yog-ıdı, Tavşan ussı çok kez andan çog-ıdı

3737. Çün inandı tavşan aldadugına, Aldı ol tavşançugı koltugına

3738. Kuyunuñ üstine geldi kükreyü, Su tolu andan deriñ yavlak kuyu

3739. Çün suya bakdı kim ol aslan kanı, Gördi bir aslan dutar bir tavşanı

3740. ‘Aksini gördi suda aslan gibi, Koltugında tutdugı tavşan gibi

3741. Çün görür kim düşmeni düşmiş suya, Tavşanı koyup kalur ol kuyuya

3742. Çün kuyuya düşdi suda bogılur, Sag esen tavşan kırañında kalur

3743. Çün görür tavşan ol aslan öldügin, Ol kuyu ol aslan-ıla toldugın

3744. Hurrem ü handân u hôş girür yola, Murgzâr içinde oynayu güle

3745. Çarh uruban sekriyüp oynar-ıdı, Hicr odından hâtırı köyner-idi

3746. Kaçan irem dir-idi yârânlara, Kim bu hâli muştılayam anlara

3747. Tavşan ol dem kim berü gelmiş-idi, Cânavârlar yazıda kalmış-ıdı

3748. Ne ki yârânları var-ısa anuñ, Yasını dutmışlar-ıdı tavşanuñ

3749. Her birisi yasda oturmış-ıdı, Kendüden ûmîdi götürmiş-idi

2750. Tavşan oynayu çıkageldi girü, Degme yaña sekriyüben çarh uru

3751. Bunlar anuñ geldügin çün gördiler, Kamu bî-hôd yirlerinden durdılar

3752. Karşu vardılar yüz urdılar yire, Tavşanuñ ahvâlini bir bir sora

3753. Eytdiler iy Tañrı tapusında hâs, Aslan elinden nite bulduñ halâs

3754. Sen velîsin saña ol kıyamaya, Korkaruz elden bizi koyamaya

3755. Sen kerâmât-ıla yol varmış mısın, Yohsa bizi dahı kurtarmış mısın

3756. Bulmaz-ısa dahı anda cân bahâ, Seni görmek bize yiter kan bahâ

3757. Seni görmek cânumuzdan yig bize, Mâl u hân-u-mânumuzdan yig bize

3758. Tavşan eydür size çok olsun bekâ, Virdi aslan cânını anda Hak’a

3759. Devletümüz girü yüz dutdı bize, Aslan öldi Tañrı yaş virsün size

3760. Ben anı öldürmesem dura-y-ıdı, Yüz benüm gibiyi öldüre-y-idi

3761. Evvel anı yüzüme güldürmişem, İlla soñra ‘ilm-ile öldürmişem

3762. Ben bu varmakdan ki yüz burtarmadum, Kendüzümi yaluñuz kurtarmadum

3763. Bil ki bu işden ki ben başarmışam, Kamuñuzuñ cânını kurtarmışam

3764. Çün ögine dirdi bir bir bildügin, Söyledi aslana neler kıldugın

3765. Mekr odıyla yüregini yakdugın, İltüben bir kuyuya bırakdugın

3766. Cânavarlar âferin kıldı aña, Kim hüner ‘âlemde hatm oldı saña

3767. Dâ’imâ bize bu meyden sâki ol, Anı öldürdüñ-ise sen bâki ol

3768. İy cihânı merk-ile dutdum diyen, Halk etini zulm-ıla her gün yiyen

3769. Hîlet itme degme bir dehrî gibi, Sıdka bagla göñli Gülşehrî gibi

3770. Hırsa çün aslan gibi inanasın, İşveler tavşanına aldanasın

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL, EZ HÜDHÜD

3771. Birisi eydür ölümden korkaram, Kim cihânda çok ta‘alluklu erem

3772. Korkaram kim yolda ölem n’ideyin, Döne yönüm girü nite gideyin

3773. ‘Avratum bir yaña nâlişler kılur, Oglanum sîmurgı hôd kanda bilür

3774. Oglum eydür baba yola gitmegil, Böyle bir kezden bizi terk itmegil

3775. Bagum-ıla varlıgumı n’ideyim, Hân-u-mânı kime koyup gideyim

3776. Mâl ü mülküñ gussası beni alur, Kim gidiçek kamu yirinde kalur

3777. Yönümi yüz ‘işve vü tedbîr-ile, Baglamışdur elli biñ zincîr-ile

3778. Bu kamu bendi nite şeşebilem, Kim sizüñ ile bile eşebilem

3779. Çün yoluñ yarsında añsuzın ölem, Kavmumı kaçan gelüp girü bulam

3780. Köylerümi çün severem n’ideyim, Atlarumı niçe koyup gideyim

3781. Mansıb içinde dahı sultân benem, Şâh-ı dehr ü şöhre-i devrân benem

3782. Pâdişahlıgı nite terk ideyim, Rûm ilinden kûh-ı Kaf’a gideyim

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, SÂYİL-RÂ

3783. Hüdhüd eydür eyle dut kim gitmedüñ, Yola vü bizüm-ile ‘azm itmedüñ

3784. Âdemî her renc-ile tolmaya mı, Bunda kalıçak dahı ölmeye mi

3785. Hâsıl oldur kim atı yola eşe, Bendi bir bir kendü boynından şeşe

3786. Ölmedin ura ta‘alluk terkini, Dirile eyleye ölmek berkini

3787. Hân-u-mân u mülk ü mâl anda düze, Arkun arkun mihrini bundan üze,

3788. Bâg u bostân bâkî ‘âlemde bula, Yohsa bunda gül harîfi hâr ola

3789. Bendi bunda şeşmez-iseñ iy ‘azîz, Kılmaz-iseñ ‘aklı ‘illetden temîz

3790. Bendi çün çekilmege düzüliser, Bend-ile boynuñ bile üzüliser

3791. Kuş kanadı çün kafasda sag ola, Ârzûsı bûsitân u bâg ola

3792. Çün kafas sına kuş uça nâz-ıla, Gülsitânlara vara pervâz-ıla

3793. Çün kafasda kendüzini baglaya, Kanadını yüz od-ıla taglaya

3794. Ayagına vü eline bend ura, Kendüzine bendi key hursend ola

3795. Çün kafas sına kim ol kuş kasd ide, Kim uça ol bend-ile kança gide

3796. Yiri kaçan bâg u bostânlar ola, Kanda kim baglu-y-ısa anda kala

3797. Çün kafasdan çıkdı vü bostânlara, İrmedi ol bülbül ü destânlara

3798. Kaldı çöplikler arasında hakîr, Her mahallâda vü bendiyle esîr

3799. Ol mahallâda anı ya it yiye, Yâ çetük yiye vü hôş doydum diye

3800. Çün kafasdan çıka vü gülşen dapa, Gitmeye biri anı nâgeh kapa

3801. Kuş kafasda yaraşur ya yazıda, Ortalıkda kendüzin tîz azıda

3802. Oglan-ıçun girü bir tıfl olmagıl, ‘Avrat-ıçun erligüñden kalmagıl

3803. Şol develpâ kim ere mihnet-durur, Kıssada oglan-ıla ‘avrat-durur

3804. Çok ta‘allukdan kişi âzâd ola, Yolı dîn ü rehnümâsı dâd ola

3805. Bunda ılduz anda ay ola tamâm, Bunda yohsul anda bay ola tamâm

3806. ‘Âkıbet çün kim yola gitmek gerek, ‘Azmi elbetde yola itmek gerek

3807. Gitmegüñ vaktında ölmek bend-ile, Key degül bir çûn veyâ bir çend-ile

3808. Dahl hergiz bite mi ekilmedin, Bendüñi sen şeşegör çekilmedin

3809. Bendüñi şeşmez-iseñ çün çekeler, Bend-ile pehlûñı bile sökeler

3810. Bundagı sultân ne ehl-i câh ola, Pâdişâh oldur ki anda şâh ola

3811. Yön belürür çün ki sayısuz kulum, Ad-ıla Gülşehri’ye yokdur ölüm

3812. Bu meselde kaldururlar kolumı, Kaknüsüñ dirligi-y-ile ölümi

DÂSİTÂN-I MURG-I KAKNÛS Kİ, DER HİNDÛSTÂN MÎ-BÂŞED

3813. Tañrı adın añuban söyleyelüm, İşbu destânı tamâm eyleyelüm

3814. Kaknüs adlu bir ulu kuş dilsitân, Vardur anuñ mevzi‘i Hindûsitân

3815. Burnı uzun u delükleri üküş, Burnı üstindedür üni ança hôş

3816. Sözi hûb u nagmaları sâz-ıla, Perdelerde ol latîf âvâz-ıla

3817. Ötiçek kim mât olur yüz erganûn, Degme delükden çıkar yüz dürlü ün

3818. Mûsikî tasnîf iden âvâzını, Andan ögrenür her bir sâzını

3819. Çüfti yokdur yaluñuz bir kuş-durur, Yavlak üni dil-firîb ü hôş-durur

3820. Çün Sipehândan düze âvâzını, İrgüre Nevrûz’a her bir sâzını

3821. Geh Hicâz’uñ perdesin sâz eyleye, Bûselik’de nagme âgâz eyleye

3822. Geh Rehâvî perdesin âgâz ide, Geh ‘Irak’uñ perdesini sâz ide

3823. Geh Dügâh u Çârkârha irişe, Geh Hüseynî perdesinde dürişe

3824. Gâh Zîrefgende sâzını kıla Râst, Geh Hisâruñ perdesini kıla râst

3825. Dünyada biñ yıl anuñ ‘ömri olur, ‘Ömri dükendükde gör kim ne kılur

3826. Bîşelerden çok odunlar dirşürür, Biri biri üstine düpdüz urur

3827. Odunı dirşürüben düni güni, Bir depe gibi yıgar ol odunı

3828. Üstine çıkar dahı yüz sâz-ıla, Zârılar kılur latîf âvâz-ıla

3829. Ol kadar feryâd u zârîye düşer, Kim dükeli kuşlar üstine üşer

3830. Burnınuñ degme delüginden çıkar, Bir hoş ün kim ‘âlemüñ bagrın yakar

3831. Ol kadar zârî kılur kim tag u taş, Nevhalarından olurlar bagrı baş

3832. Cânavârlar dirilürler katına, Kuşlar aglarlar anuñ hasretine

3833. Zâri kıludurur-iken nâgehân, Eyler-iken nâle vü şûr u figân

3834. Kendüzinüñ yasını dutar-iken, Degme sâz u söz-ile öter-iken

3835. Bir yalıñ burnı delüginden çıkar, Düşer odına vü odını yakar

3836. Parlayup odun yanar u kuş bile, Kuş u odun od olurlar hôş bile

3837. Kaknüs ol oduñ içinde kül olur, Gör ki Tañrı kudreti neler kılur

3838. Bir yıl üstine geçiçek bir dagı, Çıkar ol külden anuñ yavrıçagı

3839. Girü bir kaknüs olur anuñ gibi, Dirilür biñ yıl dahı cânuñ gibi

3840. Ol ki biñ yıl dirilür zârî kılur, Kendü ‘ömrine vü öldügin bilür

3841. Sen ki ‘ömrüñ yüz yıla irmez ‘aceb, Nice her gün ‘işret eylersin taleb

3842. Bir kuş ölümin bilüben gör n’ider, Niçe âşûb-ıla ‘âlemden gider

3843. Sen henüz ölümüñi añlamaduñ, Ölenüñ hâlin görüp tañlamaduñ

3844. Âdem-iseñ gaflet-ile tolmagıl, Dünyada bir kuşdan alu olmagıl

3845. Konşılaruñ kamu öldi vü henüz, Sen yazuklar işlemekde yavlak uz

3846. Konşılar düni gözüñe gün gelür, Ayruguñ yası saña dügün gelür

3847. İçüñ aglar kişinüñ güldügine, Şâd olursın kimsenüñ öldügine

3848. Ölmedi kimse ki sen şâd olmaduñ, Dünya geçdi vü sen aylak almaduñ

3849. Ölüden yir karnı dolası degül, Ad-ıla Gülşehri ölesi degül

3850. Bunçalar dirile hôd bilinmedi, Ol ölüp dahı yavu kulunmadı

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL, EZ HÜDHÜD DER HİKMET

3851. Biri sordı kim bu cânlar bir midür, Cism-ile bu mü’min ol kâfir midür

3852. Yohsa tenden ilerü eyü yavuz, Bellü miydi anda bu egri ol uz

3853. Cân ezelde var mıdı yâ yok mıdı, Kamu cânlar bir midi yâ çok mıdı

3854. Anda cânlar kamusı rûşen midi, Her biri bir bâg u bir gülşen midi

3855. Yohsa ba‘zı tîre midi iy ‘azîz, Kim teninde olmadı hergiz temîz

3856. Ten mi eyledi eyü cânı yavuz, Yâ ezelden mi yavuz cân degül uz

3857. Anda mı oldı yavuz kişi eyü, Yâ aña bunda mı irdi bu kayu,

3858. Hubs anda mı yapışur canlara, Yâ irer mi bunda cân su‘bânlara

3859. Cehd-ile yavuzlık eylük ola mı, Yavuz er hergiz eyülik bula mı

3860. Bunça yıl kâfir olan soñra ‘aceb, Nite eyler dîn ü îmânı taleb

3861. Fâsık-iken bunçalar zühdi bulur, Zâhid-iken bunçalar fâsık olur

3862. Mü’min-iken bunçalar küfre uyar, Kâfir-iken bunçalar dîni duyar

3863. Neden olmışdur ‘aceb bu ihtilâf, Cânda bu mey dürdi vü ol bâde sâf

3864. Bir bize añladıvirgil bî-garaz, Kim bu cân cevher midi veya ‘araz

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, ÂN SÂ’İL-RÂ BE-HİKMET

3865. Hüdhüd eydür kamu cânlar bir degül, Mü’min olan âdemî kâfir degül

3866. Cân ola yüz biñ melekden ulurak, Cân ola bir dîv devden alurak

3867. Cân ola kim yüz güherden yig ola, Cân ola kim bir rimâd u rîg ola

3868. Kim birinüñ yiri ‘illiyyîn ola, Birisinüñ mevzi‘i siccîn ola

3869. Cân ola kim katına bir dem iren, Eyle diñlene kim uçmaga giren

3870. Cân ola kim sohbetinden âdemî, Elli biñ zahma saya bir merhemi

3871. Ay u günden rûşenırak cân ola, Kim dükeli derde ol dermân ola,

3872. Cân ola kim kîr u katrandan ‘azîm, Tîre vü târîkter ola delim

3873. Cânumuz kim cinsi fazlından gelür, Rûşen ü târîk aslından gelür

3874. Kim sa‘îd-ise ezeldendür sa‘îd, Kim degül-ise ezeldendür ba‘îd

3875. Var sıfâtı lutf-ıla Hakkuñ ‘azîm, Var sıfâtı kahr-ıla dahı delim

3876. Cân kim ol lutfı sıfâtından gelür, ‘İzzet ü ikbâl ü bahşâyiş bulur

3877. Cân kim ol kahrı sıfâtından irer, Kendüzine hisset ü hizlân direr

3878. Ne du‘â-y-ıla ki dili bilürüz, Tañrı’nuñ lutfı sıfâtın dilerüz

3879. Cânumuz cevher-durur ‘âlî ‘ayâr, Kim ‘arazlarda bekâ yok pâyidâr

3880. Cân ölümden soñra bâkî kalısar, Zîra cevher kanda fânî olısar

3881. Ten ki hem cevher-durur bâkî kala, Kendü a‘yânında vü dâyim ola

3882. Şekl ü sûret kim ‘arazdur kalmaya, Câvidân bâkî vü cüz cân ölmeye

3883. Cevhere hergiz fenâ câyiz degül, Kim bekâ bulmakdan ol ‘âciz degül

3884. Çün bekâsı kendüzi-y-ile ola, Cevherüñ hergiz fenâ kanda bula

3885. Çün ‘araz ayrug-ıla bâkî-durur, Fâni olmak anuñ ahlâkı-durur

3886. Cevherinden hâlis olmış cân gerek, Küfri aslından komış îmân gerek

3887. Bir agaç kim acıdur cüllâb-ıla, Bisler-iseñ anı vü güllâb-ıla

3888. Niçeme kim bâg u gülzârı ola, Yine ol acı yimiş bârı ola

3889. Ol ki rahmânî-durur hôd kimseye, Var-ısa dahı anı göstermeye,

3890. Ol ki şeytânî-durur halkı göre, Yog-ısa dahı gün uzun lâf ura

3891. Câhilüñ sazın göriçek tañlañuz, ‘İlm-ile Gülşehrî sözin añlañuz

3892. Kândan arı çıkan altun hâs ola, Miss karıklu akça bî-ihlâs ola

3893. Ol agacuñ kim yimişi dîn-durur, Agu içinde dahı şîrîn-durur

3894. Kamu cândan yig Muhammed cânıdur, Kim dükeli cânlaruñ sultânıdur

3895. Andan az aşagarak i‘zâz-ıla, Cân ulü’l-‘azmüñ-durur yüz nâz-ıla

3896. Dahı andan aşagarakdur rüsül, Cânları vü hâkezâ isma‘ ve kul

3897. Enbiyâ cânıdur andan berürek, Evliyânuñ cânı dahı girürek

3898. Evliyâdan soñra ‘ârif cânınuñ, İ‘tibârı ola vü sâmânınuñ

3899. Dahı andan aşagarak cân eyü, Zâhidüñdür şâdumân u bî-kayu

3900. Dahı andan soñra ‘âbid cânını, Mu‘teber dutan bilür bürhânını

3901. Mü’minüñdür dahı soñra cân ‘azîz, Kalanında bulmaya kimse temîz

3902. Şol tokuz kavmuñ ki saydum cânların, Kıldılar pâk ü dürüst îmânların

3903. Kalanınuñ cânları aludadur, Zîra cismiyle bile pâlûdadur

3904. Lutf ilinden Mustafâ cânı gelür, Peyrevi Gülşehri’nüñ cânı olur

FÎ-MAKÂMİ’L-ENBİYÂ, VE’L-EVLİYÂ

3905. Dokuzınçı gök Muhammed cenneti, Oldı kim Rıdvân ola hem-sohbeti

3906. Sekizinçi gök ulü’l-‘azme behişt, Oldı yavlak hûb u key ‘âlî sirişt

3907. Hem yidinçi gökde buldılar rüsül, Cenneti vü çaldılar anda dühül

3908. Enbiyâ altınçı gökde buldılar, Cenneti vü anda menzil kıldılar

3909. Evliyâ beşinçi gökde gireler, Cennete vü hûrileri göreler

3910. ‘Ârifüñ dördinçi gökde cenneti, Varıçak anda bulalar rahmeti

3911. Zâhidüñ üçinçi gökde olısar, Cenneti vü kıldugını bulısar

3912. ‘Âbide ikinçi gökde düzile, Cennet ü müzdi yazukdan süzile

3913. Mü’minüñ evvel gök ola cenneti, Kim hakîm uş böyle söyler hikmeti

3914. ‘Arş u hâtem cenneti vü kalanı, İşbu kavmuñdur ki şerh itdüm anı

3915. Yâr-ıla Gülşehri çün şâd olısar, Cennet ü duzahdan âzâd olısar

3916. Kime hûr eyler refîk u kim perî, Nahnu min-huldin ve min nârin berî,

3917. Kime mûnis rûh ola vü kime râh, Lima‘allâhi şûmu ve estirâh

3918. Ol ki duzahdur gök altında ‘ayân, Od u yil ü su vü toprakdur hemân

3919. Hem cemâd u nâmı vü hayvân-durur, Yidi tamu bu yidi erkân-durur

3920. Göge varan cân kavuşdı cennete, Yirde kalan cân sataşdı mihnete

3921. Çün riyâdan kılduñ ihlâsı temîz, Tâ‘atuña garra olma iy ‘azîz

3922. Kim tekebbür çün ‘amel kasrın yıka, Dükeli tâ‘atlaruñ hîçe çıka

2923. ‘Ucb tâ‘atlar evin yavlak yıkar, Kim kamu tâ‘atları hiçe çıkar

3924. Tâ‘at-ıla uçmaga girmez kişi, Tañrı’nuñ fazlı oñarur bu işi

3925. Elli yıllık tâ‘atuñ iy pârisâ, Olmaya bir günki ömrüñe bahâ

3926. Garrasın sen tâ‘ata iy nâmdâr, Bir Kerîm’üñ fazlına ûmîdvâr

3927. Kibr ü ‘ucbu terk idüp maksûda ir, Bâyezîd’e Hak ta‘âlâ gör ne dir

DÂSTÂN-I SULTÂNÜ’L-‘ÂRİFÎN, EBU YEZÎD EL-BİSTÂMÎ, RAHMETULLAHİ ‘ALEYH

3928. Bir gün anda kim hitâb olur ŝavâb, Bâyezîd’e Tañrı eyledi hitâb

3929. Kim senüñ hâlüñi halka âşikâr, Eyler isem kim kılalar sengsâr

3930. Seni fi’l-hâl odda köyündüreler, Tâ ‘atuñ şem‘ini söyündüreler

3931. Halk senden cümle münkir olalar, Seni bir zerrâk u ‘âsî bileler

3932. Zühdüñi ‘âlemde zellet göreler, Dirilüben seni şardan süreler

3933. Ben bu elden seni halka çakıçak, Halk saña zellet göziyle bakıçak

3934. Sen ne çâre kılasın kendüzüñe, Çün bulut karşu dura ılduzuña

3935. Bâyezîd eydür İlâhâ sen beni, Çakar-ısañ ben dahı çakam seni

3936. Eyle çakam halka kim kalup taña, Kılmaya bir âdemî tâ‘at saña

3937. Ne oruç duta kişi vü ne namâz, Kıla şahs u ne ola hacc u hicâz

3938. Tañrı eydür Bâyezîd’e kim beni, Ne diyüben çakasın kim ben Ganî

3939. Ben degül miyem semî‘ ü yâ basîr, Yâ ģakîm ü yâ ‘âlîm ü yâ habîr

3940. Ben degül miyem cihânı yaradan, Benden artuk kimse var mı döriden

3941. ‘Acz u ‘aybum var mıdur kim çakasın, Halka vü bir naks baña dakasın

3942. Bâyezîd eydür senüñ ihsânuñı, Eydem ü derd ehline dermânuñı

3943. ‘Afvuñı ‘âsîlere şerh eyleyem, Rahmet ü bahşâyışuñı söyleyem

3944. Ança lutfuñı kılam halka ‘ayân, Ol kadar fazluñdan eyleyem beyân

3945. Sen Kerîm’üñ ança birin söyleyem, Sen Rahîm in‘âmını zikr eyleyem

3946. Rahmetüñi eyle halka yâd idem, Kim kamusın kaygudan âzâd idem

3947. Rahmuñı ança kılam halka ‘ayân, Magfiretden eyle eyleyem beyân

3948. Kim dükeli cennete duta ümîd, Olmayalar rahmetüñden nâ-ümîd

3949. Ne hisâbuñdan kimesne eymene, Ne ‘azâbuñ var-ıdugına inana

3950. Havf evinden çün recâya gideler, Dükeli, tâ‘atların terk ideler

3951. Bize uçmak viriser Tañrı diyü, Yimeyeler tamu odından kayu

3952. Anı kim mahşerden eymenür ola, Âhiret günine inanur ola

3953. Ne terâzû korkıda vü ne sırât, Deve geçdi diye fî-semm’il-hiyât (7/40)

3954. Ol kerem kim sende var çün bileler, Müzdi yazukdan teberrâ kılalar

3955. Tâ‘at-ıla tapmaya kimse seni, Çakayım seni ki çakasın beni

3956. Çakar-ısañ sen beni ‘isyân-ıla, Ben seni çakısaram ihsân-ıla

3957. Rahmet-ile yazuga bakışalum, Gel biribirümüzi çakışalum

3958. Ol ki hergiz müzd işe başlamadı, Rahmetüñden çok yazuk işlemedi

3959. Biz neyüz kim tâ‘atumuz ne ola, Yâ saña lâyık ‘amel bizden gele

3960. Çün bizüm tâ‘atumuza bakalar, Hayf ola kim bizi oda yakalar

3961. Bu cihânı bize viren râyigân, Ol cihânı hem vire ol Müste‘ân

3962. Bundagı redd ü kabûlı n’idelüm, Fazluñı isteyü anda gidelüm

3963. Anda kim her bir kişi tâ‘at kıla, Kendüzin bir zâhid ü ‘âbid bile

3964. Ola Gülşehrî vü her ehl-i derûn, Hazretüñde fî-salâtin dâyimûn

SU’ÂL KERDEN-İ SÂYİL EZ, HÜDHÜD AHKÂM-I ŞERΑAT, VE TARÎKAT U HAKÎKAT

3965. Birisi eydür ki şer‘ ahvâlını, Şerh eyle vü tarîkat hâlını

3966. Kim bu iki yoldan azuk direvüz, Bes hakîkat menziline irevüz

3967. Çün kim ol üç yoluñ ehlin bilevüz, Hem yoluñ sa‘bın u sehlin bilevüz

3968. Biribirinsüz ol üç yol ola mı, Yâ ol üçden taşra hîç yol ola mı

3969. Şer‘ hükmi götrile mi kişiden, Eyle di kim añlaya hûb işiden

3970. Er tarîkat yolına bî-şer‘ hîç, Gire mi kim olmaya ol işde pîç

3971. Şer‘i koyan hîç rehber ola mı, İktidâya rehnümûn er ola mı

3972. Şer‘ hükminden birin sıyan kişi, Ola mı hergiz tarîk anuñ işi

3973. Mübtedî kimdür bize bildürivir, Kim nite işi vü yâ dili ne dir

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD, SÂYİL-RÂ

3974. Hüdhüd eydür şer‘ oldur kim kişi, Yaluñuz başarımaz her bir işi

3975. Şirket ü bey‘ ü mübâh u zer‘ olur, Bunlaruñ hükmin düzeden şer‘ olur

3976. Hem kısas u hadd u ta‘lîk u talak, Şer‘ bildürdi vü îmân u ‘itâk

3977. Bî-terâzû satun alup satmagıl, Kendü mâluñı yabana atmagıl

3978. Bî-mihekk zinhâr altun almagıl, Ölçüsüz bugday veyâ un almagıl

3979. Bâzaruñ kâdıları bunlar-durur, Bilmeyen bunları magbûnlar-durur

3980. Hatt-ı bî-pergâr kaçan dartıla, Yâ agaç hergiz kesersüz kertile

3981. Bî-tarîkat şer‘e olalar refîk, İlla bî-şer‘ olmaya hergiz tarîk

3982. Bî-hakîkat bunlar işden kalmaya, İlla bunlarsuz hakîkat olmaya

3983. Degme şer‘üñ şâri‘i lâbüd olur, Kim yolın Tañrı’dan ögrenüp bilür

3984. Hâlık aña mu‘cize teslîm ider, ‘İlmini Rûhu’l-Kudüs ta‘lîm ider

3985. Kamu halk aña mutî‘ olur kim ol, Gösterür ol halka dâyim togru yol

3986. Alurak dîni götüre aradan, Yigirek dîni oldur durıdan

3987. Tañrı’dan hükm-ile işleye işi, Mu‘cizeyle gevher eyleye taşı

3988. Hark-ı ‘âdet anuñ elinden çıkar, ‘Unsur aslın mu‘cizâtıyla yıkar

3989. Kim ‘asâyı ejdehâ eyler biri, Taş parasını deve eyler biri

3990. Biri ayı barmagı-y-ıla yarar, Biri oda girüben reyhân direr

3991. ‘Ankebût oldı evinde perdedâr, Söyler aña hôş dil-ile sûsmâr

3992. Her biri bir şer‘ ilerü getürür, Ol geçer ü biri girü getürür

3993. Kamusından yig şerî‘at soñ gele, Kim Müsülmânlık gibi key öñ gele

3994. Ol Muhammed’dür ki yigrek dîn kodı, Hûb esâs u dil-firîb âyin kodı

3995. Dükeli dînlere bî-şek şâh ola, Dîn kim inne’d-dîne ‘indallah ola (3/19)

3996. Şer‘ eger olmaz-ısa imkân ola, Kim cihân başdan başa vîrân ola

3997. ‘Âlemi zulmıyla zâlim toldura, Yigregi halkuñ alusın öldüre

3998. Çün ki mâni‘ olmaya kim hey deye, Ehremenler âdemîleri yeye

3999. Enbiyânuñ yigregidür Mustafâ, Hüccet ü bürhân buña eyler vefâ

4000. Zîra yigligi Muhammed bî-gümân, Kavl u fi‘liyle kılur dîni ‘ayân

4001. Kavl ü fi‘li yig olan yigrek ola, Kim dükeli leşkere ol beg ola

4002. Sen şerî‘atda sen ü ben ben olam, Sen tarîkatda ben ü ben sen olam

4003. Çün hakîkatda belüre pâygâh, Biz olavuz mahv u kala pâdişâh

4004. Sen şerî‘atda iki yüzden zekât, Viresin biş akça bulmaga necât

4005. Ben tarîkatda virem bişden yidi, Ol esâsı gösteren şöyle didi

4006. İkisi şükrâne kim ol baş içün, Bu güne kala vü terk olmaya dün

4007. Çün hakîkatda yok ola mâ-u-men, Mâl viren ol yolda ola râh-zen

4008. Şer‘ içinde baş hemîşe baş-durur, Baş tarîkatda ayakda hôş-durur

4009. Ne hakîkatda ayak sıgar ne baş, Ne göz işe gelür anda vü ne kaş

4010. Şer‘ içinde kanlusın şahs öldürür, Kor tarîkatda vü Tañrı’dan görür

4011. Çün hakîkat anı hâkim kılmadı, Öldüren ü öleni hôd bilmedi

4012. Bes hakîkat bir deñizdür bî-kerân, Şer‘ keştî vü tarîkat bâdbân

4013. Ol deñizde gark olanda fâyide, Degmeye kimseye dine mâyide

4014. ‘Işkı olan kişi dürr-i hâs-ıla, Sohbet eylemeye cüz gavvâs-ıla

4015. Şer‘ ehli hôd gemiden çıkmaya, Deñize düşüp tılısmın yıkmaya

4016. Gevheri deñiz dibinden yüzici, Çıkara vü dükkânını düzici

4017. Gemide dükkân kura vü dür sata, Dîn yolından taşları taşra ata

4018. Enbiyâ yüzici gibi dürleri, Dîn deñizinden çıkardılar arı

4019. Şer‘ şehrinde dükânlar kurdılar, Ev basanları cihândan sürdiler

4020. İsteyene inçüleri satdılar, Dünyayı dînleri-y-ile dutdılar

4021. Da‘vet-i âm enbiyâ eylediler, Kim bu halkı dîn ile toyladılar

4022. Enbiyâ dükkânlarında evliyâ, Da‘vet-i hâs eylediler bî-riyâ

4023. Her biri birkaç mürîdi dirdiler, Tañrı vü peygâmbere irürdiler

4024. Kendülerden dîn komadılar dakı, Enbiyâ dîninde buldılar Hak’ı

4025. Dîne da‘vet eyleyendür enbiyâ, Dînde irşâd eyleyendür evliyâ

4026. Kâfiri mü’min kılan anlar-durur, Mü’mini ‘ârif kılan bunlar-durur

4027. Kimse ol şarda ki devri durmadı, Mustafâ’dan yig dükânın kurmadı

4028. Halk horşîdi vü yâ mâhı sever, İlla Gülşehrî kim ol şâhı sever, FASL

4029. Yüzemez-iseñ gemiden çıkmagıl, Su-y-ıla toprak evini yıkmagıl

4030. Kamu halka dörd esâs eylediler, Dördinüñ dahı yolın söylediler

4031. Birisi gemidedür kim şer‘-ile, Asla ire ‘âkıbet ol fer‘ ile

4032. Eyü yavuzdan katında fark ola, İlla gemiden çıkıçak gark ola

4033. Tâ‘atın kıla vü orucın duta, Yiye vü içe vü ala vü sata

4034. Eke vü biçe vü mersûmın vire, Lâzım olmaya ki sultânı göre

4035. Virdügi yâ onda vü yâ beşdedür, Kim ra‘iyyet kamusı bu işdedür

4036. Birine gavvâs künyet urdılar, Zîra dür çıkardugını gördiler

4037. Geh gemide gâh deñizde ola, Ârif işi dünyada yâ ne ola

4038. Çünki sultân-ıla sâhibsır-durur, Deñiz-ile gemi aña bir-durur

4039. Yöresinden gitme kim dürler vire, Saña vü key inçülere irüre

4040. Pâdişâha ol vezîr olmış-durur, Husrev andan nâ-güzîr olmış-durur

4041. Degme bir işde ki ahvâli ola, Anuñ eli pâdişâh eli ola

4042. Çün ola girmekde vü çıkmakda uz, Geh şaha püşt eyleye vü geh yavuz

4043. İşlerin çün ol bitüre sultanuñ, Püşti dahı kamusı yüzdür anuñ

4044. Biri ol-durur ki gark olmış-durur, Deñiz içine düşüp ölmiş-durur

4045. Kimse-y-ile yokdur anuñ hîç işi, Zîra ne iş başara ölmiş kişi

4046. Gark gayra iltifât eyleye mi, Yâ ölen hîç kimseye söyleye mi

4047. Gark çün virmeye kendüden haber, Ayruga kaçan vire dürr ü güher

4048. Çünki meczûb oldı vü buldı fenâ, Kalmadı sençileyin cân u tene

4049. Şol kula beñzer ki ol her gün dura, Tapuda vü kendüden yavu-vara

4050. Şâh huzûrında başın kaşımaya, Dişleri gülmekde hîç ışımaya

4051. Pâdişâhuñ heybetini çün göre, Tapusında bir ölü gibi dura

4052. Şeh katında kimseye söylemeye, Bî-edeblik tapuda eylemeye

4053. Birisinüñ diri gark oldı adı, Kim bilişden bilmedi hergiz yadı

4054. Kim anuñ yöresine varur-ısa, Yâ katında bir nefes turur-ısa

4055. Kendüzin andan kaçan fark eyleye, Yapışup anı dahı gark eyleye

4056. Varma zinhâr ol kişinüñ katına, Kim düziser seni kendü yatına

4057. Diri gark oldur ki bid‘at artura, Dîn esâsınuñ hilâfın resm ura

4058. Geze gümrâhlıg-ıla her yazıda, Kim Müsülmânları yoldan azıda

4059. Kim diler-ise kim inçüler dire, Yâ güher bula vü lü’lü’ler dire

4060. ‘Ârif-ile hem-nişîn olmak gerek, Bu deñizüñ dürlerin dirmek gerek

4061. Gemide iseñ şerî‘atda tamâm, Olmaguñ gerek ki olasın imâm

4062. Yüziçi-y-iseñ güherlerüñ kanı, Yâ dahı ögrenmedüñ mi ol feni

4063. Gark-ısañ bes bu kamu gavgâ nedür, Ölüde bu dükelü sevdâ nedür

4064. Diri gark-ısañ suya taldurasın, Katuña geleni vü öldüresin

4065. Şer‘e kâbil ola kim makbûl-ısa, Mübtedi‘lere uya kim gûl-ısa

4066. Mübtedi‘lerüñ sözin işitmegil, Mustafâ cem‘iyyetinden gitmegil

4067. Ol gün irişe cezâ’ü’l-muhsinîn (5/85,39/34), Kim düşe od fî-kulûbi’l-mücrimîn (15/12,26/200)

4068. İlte bir bir halkı bî-seyr ü sükûn, Dünyadan innâ ileyhi râci‘ûn (2/156)

4069. Olur-ısañ kim vehüm yestebşirûn (9/124), Bilesin eflem tekûnû ta‘kilûn (36/62)

4070. Ölümüñden soñra kıl hâsıl hayât, Ol ölenden olma kim men-mâte fât

4071. Kendüzüñi ko kim iresin aña, Kim müdâm ansuz bekâ yokdur saña

4072. Meclisinde hüdhüdüñ ol gün ki ‘akl, Eyledi her nükteyi iş böyle nakl

4073. Anuñ esrârı şekerden datlurak, Söyledi Gülşehri hem kuvvatlurak

4074. Kim yol ehli menzilinden kalmaya, Sora hem anı ki kendü bilmeye

4075. Bu çemen kim şer‘ bostânı-durur, Yol sorıçı şeyh destânı-durur

DÂSİTÂN-I ŞEYH-İ RÂH-PURS

4076. Bir hikâyet ögrediserüz size, Ögreniçegin du‘â kıluñ bize

4077. Çün Muhammed yolını başarasız, Lâcerem hak menziline iresiz

4078. Yolda yüz ġūl-ı beyâbân var-durur, Ġûla kaçan uya her kim er-durur

4079. Togru yolı koyup egri yollara, Girme kim sataşmayasın gûllara

4080. Togru yolda mâluñ ilten yok-durur, Egri yollarda harâmî çok-durur

4081. Bir mesel eydem eger añlar-ısañ, Ol misâli işidüp tañlar-ısañ

4082. Var-ıdı şardan buçuk ferseng yol, Bir köy ü bir şeyh anda ‘ilmi bol

4083. Tañla iş işlemege gelür-idi, Şehre vü bir işkinek bulur-ıdı

4084. Ol gün ol işi tamâm eyler-idi, Gice girü köy dapa gider-idi

4085. Niçe kim şar ‘azmini kılur-ıdı, Şar yolın sorup şara gelür-idi

4086. Girü çün köy ‘azmini ider-idi, Köy yolın sorup köye gideridi

4087. Şar yolını köylüden sorar-ıdı, Tañlaçak andan şara irer-idi

4088. Köy yolını şarludan sorup gice, Girü köye gider-idi ol hoca

4089. Elli yıl köyden şara geldi girü, Gitdi şardan köy dapa düşe duru

4090. Ol buçuk ferseng yolda ol velî, Sormadın bir gün yorımadı yolı

4091. Şar yolına sormadın ‘azm itmedi, Köy yolına sormadın hem gitmedi

4092. Eytdiler çün yolı bilürsin neye, ‘Azm idersin yol sorup şardan köye

4093. Şar yolın dahı biregü kim bile, Şehre köyden yol sorup niçün gele

4094. Bilmeseñ yolı revâ-durur taleb, Yolı bilüp sorduguñ yavlak ‘aceb

4095. Elli yılda şar yolın çün bilmedüñ, Sormadın köyi, yol ‘azmin kılmaduñ

4096. Tañrı yolın nite bilmiş olasın, Yâ nite ‘azmini kılmış olasın

4097. Şeyh eydür köy yolını bilürem, Şehre dahı yolı bilüp gelürem

4098. İlla yola sormadın çün gelmeyem, Kendüzümden yol yörimiş olmayam

4099. Yolı soran âdemî âgeh-durur, Kendüzinden yöriyen gümreh-durur

4100. Ben kim elli yılda bir gün iy ‘azîz, Ol nazardan kim baña oldı temîz

4101. Köy yolına sormadın hîç gitmedüm, Şar yolına sormadın ‘azm itmedüm

4102. Hak yolına sormadın nite varam, Yâ gemisüz deñize niçe girem

4103. Sordugum yolda gümânum kalmaya, Sormadugum ol kim ol yol olmaya

4104. Sormadugum yol işüme gelmeye, Kimsene bilmedügi yol olmaya

4105. Degme yaña sad hezârân yol ola, Sormadın nite gireyim ben yola

4106. Kiçi yoldan âdemî âzâd olur, Ulu yoldan âdemî er zâd olur

4107. Kiçi yollardan şara çün gelesin, Ulu yolda nite girü kalasın

4108. Degme şarda yüz kiçiçük yol ola, Ulu yol oldur ki her kişi bile

4109. Kiçi yol ulu yoluñ fer‘i-durur, Ulu yol peygamberüñ şer‘i-durur

4110. Degme bir kiçi yola aldanmagıl, Ulu yoldan taşra yol var sanmagıl

4111. Ulu yol şahsı ulu şehre yider, Kiçi yol taglar arasına gider

4112. Ulu yoldan kamusı şehre vara, Kiçi yoldan biñde birisi ire

4113. Kamu ‘âlem bildügi yolı koma, Kimsene bilmedügini yol dime

4114. Togru yol İslâm u îmâna gider, Egri yol ġūl-ı beyâbâna gider

4115. Susayıçak yüz fiġân ider-iseñ, Dicle’yi koyup taga gider-iseñ

4116. Tagda su yâ ola yâhûd olmaya, İlla hergiz Dicle susuz kalmaya

4117. Sen Muhammed yolını dutgıl kim ol, Eylemişdür Hakk’a degin togru yol

4118. ‘Âlim olan Tañrı sözin söyleye, Yâ nebî ahbârını şerh eyleye

4119. Yâ binâyı sözde hikmetde koya, Yâ meşâyıhdan işitdügin diye

4120. Câhilüñ kim kendüzindendür sözi, Kendü gibi ne dadı var ne duzı

4121. Ne-durur câhil ki sözi ne ola, Ne dadı vardur ki ne duzı ola

4122. Degme bir câhil sözin işitmegil, Degme bir hôd-rev peyinçe gitmegil

4123. Şimdi halk ebleh-perest oldı kamu, Halk-ıçun sen ebleh olma iy ‘amû

4124. Çün mihek yokdur elüñde bilmege, Kalbı sâfîden tasarruf kılmaga

4125. İşde Peygâmber mihekler eyledi, Kalb-ıla sâfî sıfâtın söyledi

4126. Her kim altunam dir-ise kınañuz, Ol miheklerde ‘ayârın sınañuz

4127. Ol mihekde kem ‘ayârısa görüñ, Göge uçar-ısa ok-ıla uruñ

4128. Bunça sehmü’l-gayb rahmânî-durur, Bunça sehmü’l-gayb şeytânî-durur

4129. Kimseden işitmedin durıçagın, Kendü gözüñüz-ile göriçegin

4130. Anı kim şer‘a muvâfıkdur soruñ, Anı sehmü’l-gayb-ı rahmânî görüñ

4131. Şer‘-ile degül-ise terkin kıluñ, Anı sehmü’l-gayb-ı şeytânî bilüñ

4132. Ol ki rahmânî-durur hôd kimseye, Var-ısa dahı anı göstermeye

4133. Ol ki şeytânî-durur halkı göre, Yog-ısa dahı gün uzun lâf ura

4134. Câhil oldur kim kerâmâtın sata, ‘Âlim ol kim sırrını penhân duta

4135. N’ide ‘âlim ‘ilm okını atmadın, ‘İlmi yok n’itsün kerâmet satmadın

4136. Câhilüñ sâzın göriçek tañlañuz, ‘İlm-ile Gülşehri sözin añlañuz

4137. Zerk-ıla niçe yazuga girelüm, Sıdk-ıla maksûdumuza irelüm

SU’ÂL KERDEN-İ SAYİL EZ, HÜDHÜD EZ MUSÂFET-İ RÂH

4138. Biri eydür hüdhüde kim iy ulu, Sorar olur-ısa senden bir delü

4139. Olmaya kim nâm içinde neng ola, Kim bu yolumuz niçe ferseng ola

4140. Hîç pâyânı ola mı bu yoluñ, Yâ kenârı görine mi bu gölüñ

4141. Çün dahı şimdi giriserüz yola, Sen dahı şimdi varursın menzile

4142. Çün kırañın görimezüz bu gölüñ, Menzili ola mı pâyânsuz yoluñ

CEVÂB DÂDEN-İ HÜDHÜD

4143. Hüdhüd eydür kimse bu yolda girü, Gelmedi kim eyde ne var ilerü

4144. İlla ben bildügümi şerh ideyim, Bilmedügüm aradan tarh ideyim

4145. Yidi vâdî var bu yolda bî-kerân, Menzili ırak u yolı bî-nişân

4146. Çün taleb vâdisin er ilkin geçer, ‘Işk vâdisinde kuş gibi uçar

4147. Ma‘rifet vâdisine andan irer, Pes varur tevhîd vâdîsin sürer

4148. Çün kim istingâ yöresinden gider, Külli hayret vâdisine ‘azm ider

4149. Çün irer bî-hôdlıguñ vâdisine, İrişür fakr u fenâ yazısına

4150. Çün fenâ vâdîsine irişür er, Dahı ne hayr añlanur aña ne şer

4151. Yüz kişi bu yola vardı gül gibi, Kim birisi irmedi bülbül gibi

4152. Bunda bir Rüstem gerek ki Zâl ola, Bir Nerîmân kim yüzi pâmâl ola

4153. Zâl’ı bu zilzâl bî-zûr eyleye, Rüstem’i bu mâra bir mûr eyleye

4154. Tûs bu taglar yolın kaçan geçe, Sâm bu bezmüñ içinde semm içe

4155. Yüz biñ er bu yolda cân virdi henûz, Bilmedi biri ki nedür bu rumûz

4156. Yüz revende bu yola girmiş ola, Kim birisi menzile irmiş ola

4157. Kime kimi sorduk aña didiler, Yol min-allâhi ila’llâh didiler

4158. Biz yola bî-şübhet ü şeyn irmişüz, Kim mine’l-‘ilmi ile’l-‘ayn irmişüz

4159. Bir deñiz kim sâhili peydâ degül, Turfa yol kim menzili peydâ degül

4160. Sâdık oluñ yoluñuzdan dönmeñüz, Degme şâha karga gibi konmañuz

4161. Her ki rehrev ola yâ rehber ola, Yolda olsa yig ki yolından kala

4162. Hurrem ol kim, düni günden bilmeye, Yolda ola vü yolından kalmaya

4163. Bu dükeli va‘zı çün hüdhüd didi, Ol gün ol yolda vü bu resmi kodı

4164. Her birinüñ hâlini kıldı ‘ayân, Degmesinüñ yolın eyledi beyân

4165. İndi minberden dahı girdi yola, Tâ hôd anuñ-ıla kim gidebile

4166. Ol ki yolda menzilinden kalmaya, Yoldaşı Gülşehri’den yig olmaya

4167. Kendüzin terk itmeyinçe âdemî, Kaçan ola pâdişâhuñ mahremi

4168. Diler-iseñ kim bu yolı varasın, Kendüzüñ terk it kim aña iresin

4169. Bu güneş kim bu gögüñ ılduzıdur, Kelebekler-ile şem‘üñ sûzıdur

DÂSİTÂN-I ŞEM‘ Ü PERVÂNEGÂN

4170. Söze bismillâh-ıla âgâz idüñ, Dâsitânı hikmet-ile sâz idüñ

4171. Kim yakîn ola size kim bî-gümân, Bî-nişândan kimse virmeye nişân

4172. Kelebekler bir gice mumdan haber, İşidürler bir kişiden mu‘teber

4173. Kim sizüñ bir şâhidüñüz var-durur, Güneş ü aydan dahı enver-durur

4174. Altun agaç yimişi gevher bigi, Mahfilüñ şâhı vü meclisler begi

4175. Gevdesi gümiş-durur köyner ucı, Bezm bostânında bir nâr agacı

4176. Köyneyiçek hâtırı hurrem-durur, Çün köyinmedi nasîbi gam-durur

4177. Kendüzini yiyiçegin dirilür, Kendüzin yimeyiçek derhâl ölür

4178. Gündüzin yarasa gibi gizlenür, Gice güneş gibi rûşen görinür

4179. Başın aldukça uludur sâz-ıla, Dirilür başın kesiçek kâz-ıla

4180. Gice akdur gündüzin kara-durur, Kendü kendü ölümin göre-durur

4181. Yüzi cennet yalıñı dûzah gibi, Gözlerinden yaş akar ırmah gibi

4182. Gice ansuz nesneyi görmez kişi, İrteye degin köyinmekdür işi

4183. Meclis uçmak anda ol hûrî-durur, Bezmi gögdür ay anuñ nûrı-durur

4184. Kelebekler cümle şûra düşdiler, Dükeli bir va‘degâha üşdiler

4185. Kim bize ol şâhidümüzden haber, Kim getüre katumuza mu‘teber

4186. Bir kelebek aradan eydür beni, Viribiñ aña ki bilürem anı

4187. Eytdiler var kim bu iş senden gele, Girü döniçek haber getür bile

4188. Kim nişânına göre dürişevüz, Ola kim ol şâhide irişevüz

4189. Ol kelebek vardı mumı görmege, Girü gelüben nişânın virmege

4190. Kendüzin yalıñına urdı revân, Kim meger kim ala andan bir nişân

4191. Bir kanadıyla bir ayagı tamâm, Kapkara köynidi anuñ vesselâm

4192. Girü yârânlar katına geldi uş, Ol nigâruñ bir nişânın virdi hoş

4193. Vardum anı kuçmaga nûrı benüm, Kanadumı yakdı karardı tenüm

4194. Anı ırakdan meger göre kişi, Yohsa yakından yavuz ola işi

4195. Kimse benden yakınırak varmadı, Aña vü bunça nişânın virmedi

4196. Bir kanad-ıla bir ayak virmişem, Andan anuñ hazretine irmişem

4197. Eyle kim ben irdüm ol sîmîn-tene, Mümkin olmaya kim ire kimsene

4198. Hânümândan beni kıldı âvara, Kendü ak illâ nişânları kara

4199. Köynük ayag-ıla köynük kanadı, Gösterüben uş nişânları didi

4200. Eytdiler biz bu nişândan almazuz, Tîreden rûşen nişânın bulmazuz

4201. Kimse inçü diyü kayır dire mi, Yâ kesek yüzinde gevher göre mi

4202. Gül kokusını dikenden ala mı, Buluda bakup güneşi bile mi

4203. Gülsitânlarun nişânı gül-durur, Bûsitânuñ mutribi bülbül-durur

4204. Bir nişân vir kim anı tañlayavuz, Nûrı tütünden niçe añlayavuz

4205. Kibr-ile irdüñ meger kim sen aña, Kim nişânı degmedi bellü saña

4206. Kendü cânuñ terkini kılımaduñ, Anuñ-ıçun bir haber bilimedüñ

4207. Yohsa her kim kendünüñ terkin ura, Eyle kim gerek nişânın ol vire

4208. Bir kelebek dahı eydür ben anı, Key bilürem ol dahı bilür beni

4209. Yıllar anuñ hizmetin kılmışvanın, Tapusında giceler olmışvanın

4210. Varayım anuñ yüzini göreyim, Size bir gerçek haber getüreyim

4211. Vardı mumuñ yalıñına düşdi hôş, Kıpkızıl od oldı vü key bişdi hôş

4212. Kendüyi çün muma ma‘lûm eyledi, Kelebeklik sûretin mum eyledi

4213. Mum olup çün kendü dahı kalmadı, Kelebekler kaygusında olmadı

4214. Çün mum oldı nite bunlara vara, Girü kendüden haber kendü vire

4215. Kelebeg-iken diler-idi kim ol, İlede mumdan haber bunlara bol

4216. Çün mum oldı bunlara meyl itmedi, Şu‘lesinden ol mumuñ hîç gitmedi

4217. Kimse ayruguñ nişânın getüre, Kendü ol olsa nişânın kim vire

4218. Kelebek mumdan haber virmek revâ, Mum girü mumdan haber virmek hatâ

4219. Kelebek ben mumı isterem diye, Mûm olıncak dahı neyi isteye

4220. Ol kelebekden ki mum oldı meger, Girü bir ayruk kişi vire haber

4221. Bes birez iren nişân alımadı, Külli iren hôd girü gelimedi

4222. Kul kaçan sultân-ıla birlik kıla, Kulı köydür kim kamu sultân kala

4223. Bir avuç sirkeyi yüz yük şekkere, Saç ki sirke mahv ola şekker tura

4224. Sirke çün yüz yük şekerde mahv ola, Kimse ayruk sirkeyi kanda bula

4225. Kul dahı Hak’da şol elden mahv olur, Kim gidicek kul dükeli Hak kalur

4226. Senüñ-ile derdüñe yokdur devâ, Ol kala çün kim sen olasın fenâ

4227. Aña az iren virimeye nişân, Eyle kim añlana ol cân u cihân

4228. Külli ol olan girü kaçan gele, Kim kişi anuñ nişânını bile

4229. Her birinüñ var yakınında gümân, Anuñ-ıçun rûşen olmaz bu nişân

4230. Şem‘ Hak’dur kelebek sensin anı, Bulmayasın komayınça sen seni

4231. Kendüzin terk ide Gülşehrî meger, Kim bula ol istedüginden haber

4232. Kim ene Hû-y-ıla kaçan bir ola, Sen ene yi gidericek Hû kala, FASL

4233. Sen bir agaçsın muvassal olmaduk, Tagda bitmiş bûsitâna gelmedük

4234. Anuñ-ıçun yimişüñ acı-durur, Kim daluñ tag armud agacı-durur

4235. Sana bir key bâgbân bulmak gerek, Tapusında bir zamân olmak gerek

4236. Kim senüñ nefsüñ agacın aşlaya, Datlu yimişler saña bagışlaya

4237. Ol agacuñ kim yemişi tatludur, Sen agacuñ kim yemişi yatludur

4238. Aşlamak gerek ki olasın eyü, Olmaz-ısan dahı baña ne kayu

4239. Çün budaguñ aşaga getüreler, Yemişüñ yiyüp girü tüküreler

4240. Çün senüñ yimişlerüñ ola acı, Oda yandurmak gerek sen agacı

4241. Her ki aşlanmakda ‘âciz kalmaya, Bâgbân Gülşehri’den yig olmaya

4242. Ol ki yolda degme bir murga ire, Kûh-ı Kaf içinde sîmurga ire

REFTEN-İ HEME MURGÂN, BE HİDMET-İ HÜDHÜD, BE HEM BE-RÂH-I KÛH, BE-TALEB-İ SÎMURG

4243. Kamu kuşlar çün su’âl eylediler, Hâli kâl u kâlı hâl eylediler

4244. Hüdhüd anda her birisine cevâb, Virdi hôş vallahu a‘lem bi’s-savâb

4245. Hadd ü resmin her sözüñ çün söyledi, Kamusınuñ müşkilin hall eyledi

4246. Her biri bildi bakıçak yolına, Kim degül ol yay bularuñ kolına

4247. Ol yola bir reh-rev ü reh-ber gerek, Başını oynamaga key er gerek

4248. Degme kişi bu yola giremeye, Menziline degme er iremeye

4249. Hadd ü pâyânı belürmez yola er, Komaya hergiz kadem bî-pâ vü ser

4250. İlla nûmûsı komadı her birin, Kim bir ayruk kişi añlaya sırın

4251. Cândan istedi ki key bîzâr ola, İstemedi kim arada ‘âr ola

4252. Diler-ise vü dilemez-ise zâr, Her biri ortaya geldi bî-karâr

4253. Şevk odından yüklerin tagladılar, Uçmaga kanatların bagladılar

4254. Hüdhüd ilerü uçar kuşlar bile, Kim ‘acab kaçan ireler menzile

4255. Uça uça vâlih ü zâr oldılar, Güçleri gitdi vü hayrân kaldılar

4256. Yola ne menzil belürdi ne nişân, Çıkdı her kuş yüreginden yüz fiġân

4257. Kalmadı bir kuş kim anda uçmadı, Biñ yıl uçdılar u bir dem geçmedi

4258. Biñ yıl uçdılar dahı âzâd u uz, Yoluñ evvel menzili-y-idi henûz

4259. Biñ dahı uçdukları bî-neng idi, İlla yoldan dahı bir ferseng idi

4260. Yidi biñ yıl uçdılar bülbül gibi, Bir nefeslik gitmediler gül gibi

4261. Kamusınuñ tâkatı tâk olmaga, Vardı, vü yollarına ‘âk olmaga

4262. Biri gördi bir sarây-ı zer-nigâr, Uçar-iken anda indi şâhvâr

4263. Birisi bir çeşmesâr üstine hôş, İndi vü oturdı vü oldı hamûş

4264. Birisi bir mâh-rûyı gözledi, Yolını kodı vü anı izledi

4265. Birini bir tag başında kurd yidi, Birisi ben girü dönerem didi

4266. Birisi bir murgzâra indi hôş, Birisi bir hûb agaca kondı hôş

4267. Kimi sayru oldı vü kaldı girü, Kimisi varımadı key ilerü

4268. Kimisi bir hırmene pâ-best olur, Kimisi şehvet meyinden mest olur

4269. Kimi ogrı vü kimi hûnî olur, N’itse ider kendü yolından kalur

4270. Kimisi bir ‘işreti gördi latîf, İndi vü serdîhine oldı harîf

4271. Kimisi bir haşmet ü mansıb dutar, Kimisi tâcir olur tavar satar

4272. Kimi sultân u kimi dervîş olur, Kimi bîgâne vü kimi hîş olur

4273. Kimisi bir şahne oldı bir şara, Kimi bir kâdî ki şarı başara

4274. Kimi bir beg ü kimi bir kul olur, Kimi ‘âmil kimisi ma‘zûl olur

4275. Kimisi bir şeyh olur kim geleler, Halk u ol şeyhüñ mürîdi olalar

4276. Kimisi iltür ahî olup girü, Terbiyeler-ile işin ilerü

4277. Kimi ben bir kocayam dir oturur, Kimi ben bir yigidem dir terk urur

4278. Kimi bay u kimisi yohsul gezer, Kimi başın kimi ayagın düzer

4279. Kimi bir bezzâz u bir bakkâl olur, Biri mukrî vü biri kavvâl olur

4280. Kimisi bir köyde bir ‘avrat sever, Kimisi bir şarda bir oglan kovar

4281. Biri şâkird ü biri üstâd olur, Biri Şîrîn ü biri Ferhâd olur

4282. Biri dânişmend olur ‘ilmi ‘azîm, Biri bir ‘âmî olur cehli delim

4283. Biri Mûsâ vü biri Kârûn olur, Biri Leylî vü biri Mecnûn olur

4284. Zühd-ile biri münâcâta gider, Fısk-ıla biri harâbâta gider

4285. Biri hallâc u biri hammâl olur, Biri ‘Îsâ vü biri Deccâl olur

4286. Biri mâl u milketine inanur, Milket ü mâl-ıla kurtılam sanur

4287. Birisi altun-ıla akça sever, Kimisi bir bâg u bir bagça sever

4288. Kimisi sayru olur kimi ölür, Anda varınça bir otuz kuş kalur

4289. Ol otuz kuş kûh-ı Kâf’a iriçek, İşbu istedüklerini göriçek

4290. Bunça biñ od taglarını geçdiler, Agu gibi bunça sular içdiler

4291. Kan deñizleri içinde yüzdiler, Ejdehâlar-ıla yolda durdılar

4292. Her biri bir hisset-ile şâhına, Çün yakın geldi şehüñ dergâhına

4293. Kodılar yüz yire zulmetden girü, Geçdiler nûr-ıla biñ güç ilerü

4294. Kibriyâsından bir eyvân gördiler, Çünki eyvân kapusına irdiler

4295. Bir yüce eyvân ki bu dokkuz felek, İşigidür kapusınuñ kultu lek

4296. Perdeler târîk ü rûşen sad hezâr, Ol sarâyuñ ileyinde zer-nigâr

4297. Çün dilediler içerü girmege, İstedükleri yüzini görmege

4298. Kendülerin taşra kodılar tamâm, Girdiler Sîmûrg’ı göre ve’s-selâm

4299. Anı göriçek ki ne Sîmûrg-ımış, Gördiler girü ki bu si murg-ımış

4300. Çünki pâyâna irürürler işi, Kendülerden taşra bulmazlar kişi

4301. Ol otuz kuş kim adı sî murg-ıdı, Girü göriçek hemân sîmurg-ıdı

4302. Çün bular kendülerin terk itdiler, Girü kendüler katına gitdiler

4303. Nâgehân bir gûşeden çıkdı bir ün, Kim hacil kaldı ol ünden erganun

4304. Kim gelüñüz iy koyanlar kendüzin, Kim göresiz kendüzüñüzüñ yüzin

4305. Gayra hergiz bakmaya sîmurg hîç, İrmeye sîmurga cüz si murg hîç

4306. Çün fenâ yolı-y-ıla barışduñuz, Girü kendüzüñüze irişdüñüz

4307. Çün mukayyed varlıgı terk itdüñüz, Lâcerem mutlak vücûda gitdüñüz

4308. Vâcibün bi’l-gayr-ıdı istedüñüz, Vâcibün bi’z-zât oldı aduñuz

4309. Ay güneşe iriçegin mâh olur, Kendüzini kul koyıçak şâh olur

4310. Şimdi kim siz biz, siz ü biz hem sizüz, Siz aradan gitdüñüz kamu bizüz

4311. Kamu ger çil murg eger sî murg-ıdı, Girü bu sî murg ol sîmurg-ıdı

4312. Nakşı-y-ıla bildürür nakkâşumuz, İlla görmez güneşi huffâşumuz

4313. Çün mukayyed var ola mahv aradan, Kala mutlak var kim oldur yaradan

4314. Ne azaçuk nesne var bunda ne bol, Varı dahı oldurursın fârig ol

4315. Göñlüñ içinde ko gitsün fâsidât, Kim kala el-bâkıyâtu’s-sâlihât (19/76)

4316. Şunça kuşdan kim bu yola girdiler, Bir otuz kuş kûh-ı Kâf’a irdiler

4317. Kalanı bir vâye vü vâyistilâ, Kaldılar yolda vü dervâyistilâ

4318. Her kim ol bu yola girdi serseri, Olmadı Gülşehri anuñ rehberi, FASL

4319. Asluña kavışur-ısañ iresin, Hulde vü hûr u kusûrı göresin

4320. Asluña irmez-iseñ gamdur kamu, Andan artugı cehennemdür kamu

4321. Niçe bir et pâresin götüresin, Anlar-ıla duruban oturasın

4322. Bî-mekânsın bilür-iseñ kıymetüñ, Tañrı’dan artuga yokdur nisbetüñ

4323. Zât içinde isterise er hem ân, Bî-mekân üç nesne bula câvidân

4324. Hak ta‘âlânuñ mekânı yok-durur, Lâmekânda kapusı açuk durur

4325. ‘Akl u cân dahı mekânsuzdur, duruñ, Bunları Tañrı sarayına sürüñ

4326. Yirsüzi yirsüz katına iledüñ, Yirlüyi yirlü yanında bile’düñ

4327. Nisbetüñ yok mâsivallâha senüñ, Nisbetüñ çok vardur Allâh’a senüñ

4328. Ten degülsin kim senüñ tenlülere, Nisbetüñ ola vü meskenlülere

4329. Çünki cânsın hayyızuñ yokdur senüñ, Yiri hayyızsuz katındadur canuñ

4330. Çün heyûla yok-durur sende ‘ayân, Sûret-ile kaçan olasın beyân

4331. Sûretüñ yok çün taparsın sûreti, ‘Akl u câna güçler eylersin katı

4332. Ten misin tenlülere uya-y-ıduñ, Ez-kader ten lezzetin duya-y-ıduñ

4333. Bunça lezzet kim süre cismüñ senüñ, Yokdur anda zerrece hazzı canuñ

4334. Sen seni işbu teni sanduñ meger, Kim yidürürsin tene şehd ü şeker

4335. Ten degül cân kim şeker dadın bile, Cân meger kim şekkerüñ adın bile

4336. Dimeyem kim cism-ile bir çâha git, Nisbetüñ Allâh’adur Allâh’a git

4337. Zîra kim Allâh mekândandur berî, Sen dahı hem bî-mekânsın iy perî

4338. Cân gıdâsı ma‘rifetdür iy ‘azîz, Ma‘rifetden mekri eylegil temîz

4339. Ten gıdâsı hôş gelür her dehriye, Cân gıdâsı virme cüz Gülşehri’ye

4340. Cân gıdâsın hergiz ol er yimeye, Kim kulillah sümme zerhüm dimeye (6/91)

FASL

4341. Sen tenüñ üstine ditrersin henûz, Cânı kaçan terk idesin böyle uz

4342. Sen ne kişisin ki yola giresin, Yâ yoluñ bir menziline iresin

4343. Sen yol ehli olduguñda bir garaz, Var-durur kim cevheredür ten ‘araz

4344. Ulu kişi olgıl işlerden ırak, Yeyesi vü geyesüñ halka bırak

4345. Kiçi kişi olur-ısañ iş-ile, Cânuñ eriye vü yüz teşvîş-ile

4346. İlla sen bir köşede oturasın, İşlemekden elüñi götüresin

4347. Halk seni ulu kişi sanalar, Zerkuña bir niçesi inanalar

4348. Sâfuñı derdüñ küpinden süzeler, Yiyesüñi geyesüñi düzeler

4349. Yohsa çün ol köşeyi terk idesin, İşleyüp yimekden artuk n’idesin

4350. Sen yaluñuz yörür-iseñ iy ‘azîz, Kılmayalar seni ayrukdan temîz

4351. Ben yaluñuz kim bir iklîme irem, Bir güneş gibi ol iklîme girem

4352. Da‘vi anuñdur kim anı bileler, Sözleri içinde fikret kılalar

4353. Çün senüñ kimse aduñ bilmez n’ide, Yâ senüñ da‘vîñi kanda işide

4354. Ma‘nide söyle ki irerüz aña, Yohsa da‘vî dünyada degmez saña

4355. Ma‘nide baña müsellim diyeler, Da‘vide bâri saña kim diyeler

4356. Dav‘i Mevlânâ Celâlüddîn kıla, Kim anı dükelçügi ‘âlim bile

4357. ‘Âlemi ‘ilmiyle pür nûr eyledi, Hôn-ı ‘ışkıyla cihânı toyladı

4358. Yohsa sen bir söz kılur-iseñ beyân, Girü anı sen işidesin hemân

4359. Yohsa seni kim bilür kim işide, Da‘vılaruñı vü aña hükm ide

4360. Çün urımaduñ cihân içinde lâf, Çaldıragıl bâri şehrüñde güzâf

4361. Çün seni gün gibi bilmedi kişi, Bâri bir ılduz gibi birez ışı

4362. Kim ola Gülşehri’den yig kim ola, Nâmdâr erenlerüñ hatmı ola

4363. Çün meselde sözde hîç ayrılmazam, Sen direm saña vü seni belmezem

4364. Yohsa çün ben nükteyi rûşen diyem, Sen ne kişisin ki saña sen diyem

4365. Sen aña dirler kim ol bir ad-ıla, ‘Âlemi duta vü biñ üstâd-ıla

4366. Ol meger Gülşehri adıdur kim ol, Yir yüzin dutdı kim ilte göge yol, FASL

4367. Ey perîşan-hâl ü bî-sâmân göñül, Bî-kifâyet hâtır u bî-cân göñül

4368. Fikr-ile bir lahza ‘illiyyîndesin, Fikret-ile bir zamân siccîndesin

4369. Gâh göñlüñ bir münâcâta gider, Geh zamîrüñ bir harâbâta gider

4370. Yok-durur yirüñ kim anda yatasın, Kendüzüñ ol yirde bir dem dutasın

4371. Lâ-mekânlusın unutduñ ilüñi, Kim mekânda azdurursın yoluñı

4372. Zâr-ıla bir rûzigâruñ olmadı, Bir dem ârâm u karâruñ olmadı

4373. Dutdı yüz biñ dürlü ‘âlemde işi, Dutımadı seni bir yirde kişi

4374. Gâh fikrüñ bunda vü gâh andadur, Kimse bilmez göñlüñi kim kandadur

4375. Añlamadı hergiz Allâh’dan rumûz, Mâsivallâhda gezer göñlüñ henûz

4376. Halk-ıçun unutmagıl Hallâk’uñı, Rızkuñı yi añadur Rezzâk’uñı

4377. Kurd u kuzgun bugzı-y-ıla dolmagıl, Âdemî şerrinden îmin olmagıl

4378. Kamu dürlü nev‘-ile vardur işüm, Âdemî-zâd-ıla hôş degül başum

4379. Âdemîlerden ki mihrin kovaram, Enbiyâ vü evliyâyı severem

4380. Kalanı pür mekr ü pür telbîs ola, Âdemî şeklinde bir iblîs ola

4381. Pâdişâh olınçak ança el dutar, Kim dükeli halk ayakda yiter

4382. Beg olıçak oda yakar ‘âlemi, Öldürür zulmıyla yüz biñ âdemi

4383. Kâdılıkda göñli çün mâyil kalur, Rişvet-ile hakları bâtıl kılur

4384. Zâhid olur-ısa bir ‘ayyâr olur, Mûr bundan yig dir-iken mâr olur

4385. Şeyh olınçak kim riyâ vü zerk ider, Halkı bid‘at deñizinde gark ider

4386. Çün ahî olur ki etmek yidüre, Halka kendü zikr ü hayrın didüre

4387. Ança müfsidler yol üstine üşer, Kim ahî halkuñ derisine düşer

4388. ‘Âlim olınçak ki halk aña uyar, Nesne cerr itmek tarîkın çün duyar

4389. ‘İlm-ile bir hîlet ü telbîs ider, Kim anuñ biñde birin iblîs ider

4390. Hak ta‘âlâ dimedi dîve fuzûl, Âdemiye dir zulûmıyla cühûl

4391. Âdemüñ çün şehvetin ‘aklı sıya, Ol melekden yigrek ola bî-riyâ

4392. Şehveti ‘aklın yiñicek iy hakîm, Kemter ola dîv ü dedden ol delim

4393. Mustafâ’dur âdemî vü her kim ol, Aña uydı vü kalanı dîv u gûl

4394. Dîv esâsın dünyada dehrî dutar, Mustafâ yolını Gülşehrî dutar

DER HÂTİMET-İ KİTÂB-I, MANTIKU’T-TAYR, Bİ’S-SA‘ÂDETİ VE’L-HAYR

4395. Ol zamân bu bûsitânda nevbahâr, Şâhı dür berg eyledi vü la‘li bâr

4396. Bâg uçmakdan sebak iltür-idi, Serv tûbî vü reyâhîn hûr-idi

4397. Yil çemen içinde ‘anber-bîz-idi, Bulıduñ gözi cevâhir-rîz idi

4398. Gülsitân handân u sahrâ lâlezâr, Bâg sersebz ü çemen pür berg ü bâr

4399. Çün çemende bülbül ün dartar-ıdı, Gül tarabdan göñlegin yırtar-ıdı

4400. Ben bu nesrînüñ saçın örer-idüm, Erguvânuñ agzını sorar-ıdum

4401. Nergis ü reyhân direr-idüm delim, Bülbül-ile bahs ider-idüm ‘azîm

4402. Ol çün üstâdı beni sanur-ıdı, Kuş dilini benden ögrenür-idi

4403. Yidi yüz on yidi yıl olmış-ıdı, Hicrete kim bu gül açılmış-ıdı

4404. Kim kıyâmet devrine degin dura, Dünyada vü kendü devrânın süre

4405. Rûm ilinde bir mubassır isterem, Kim aña Çîn bütlerini gösterem

4406. Rûm ili bütlerini peydâ kılam, Dahı Çîn bütlerini yagma kılam

4407. Kendüzümi her serefrâza uram, Gül şarından odı Şîrâz’a uram

4408. Mantıku’t-tayr’ı ki ‘Attâr eyledi, Pârisîçe kuş dilini söyledi

4409. Anı Türkî sûretinde biz dakı, Söyledük bülbül gibi Tañrı hakı

4410. Çün Felek-nâme düzetdük şâhvâr, Pârisîçe taht u tâc u zernigâr

4411. Türk dilinçe dahı Tâzîden latîf, Mantıku’t-tayr’ı eyledük aña harîf

4412. Ben bu Türkî defterin çün dürmeyem, Pârisîçesi-y-ile degşürmeyem

4413. Kimse böyle tatlu söz söylemedi, Kimse bundan yig kitâb eylemedi

4414. Bunça bâb eylemişem bunda ki hîç, Kılmadı ‘Attâr ol fende basîc

4415. Şehd ü şeker h˘ônını key dökmişüz, Dürr ü gevher tohmını çok ekmişüz

4416. Çün murassa‘ söylene te’lîfümüz, Kimseden utanmaya tasnîfümüz

4417. Degme ‘ilme ‘akl yitüren bizüz, Kim Kudûrî nazma getüren bizüz

4418. Degme ‘ilmüñ sırrını çün söyledük, Degmesinden bir risâle eyledük

4419. Çün Süleymân hüdhüde kıldı ‘itâb, Kim kıla tasnîf bundan yig kitâb

4420. Yañıla kuşlar dilin yüz nâz-ıla, Bundan örgene vü yüz biñ sâz-ıla

4421. Beni ko kim kuş dilini söyleyem, Kim Süleymân’a yüz er ad eyleyem

4422. Ter söz oldurur ki reng-âmîz ola, Lezzeti şîrîn ü şûr-engîz ola

4423. Hak bilür çün bu güli kim eyledük, Nâdire şîrîn ü key ter söyledük

4424. Kimsene durmaz cihânda pâyidâr, Sözden artuk nesne kalmaz yâdigâr

4425. Sözi kaçan degme nâdân añlaya, Mantıku’t-tayr’ı Süleymân añlaya

4426. Añlamaya hikmetin degme hakîm, Zîra fevka külli zî-‘ilmin ‘alîm (12/76)

4427. Degme ‘âm adlu bulımadı halâs, ‘Âlemi Gülşehri adı dutdı hâs

4428. İy Süleymân şol kopuzuñ kılını, Bur kim ögrenlüm bu kuşlar dilini

4429. Kuş misâli bunda ‘Attâr’uñ-durur, Kalanını eyleyen yâruñ-durur

4430. Söz diler-iseñ kim eş ola saña, On iki ‘ilmi hevîc eyle aña

4431. Çok kişi işidiçek tañlar sözi, Kuluvuz anuñ ki ol añlar sözi

4432. Biz bu Gülşen-nâme’de kim eyledük, Dükeli ‘ilm ıstılâhın söyledük

4433. Eylemeye kimse bir fenden beyân, Kim bu Gülşen’den bulımaya ‘ayân

4434. Dökdi Gülşehrî girü dürr ü güher, Mantıku’t-tayr’ı tamâm oldı meger

4435. Hikmet-ile söyle sözi iy hakîm, İstakım hâzâ sıratum müstakîm (3/51)

4436. Mustafâ’nuñ himmetinde bu kitâb, Açdı her ma‘nî yüzinden yüz hicâb

4437. Derdümüz dermâna irdi ‘âkıbet, Nâmeler ‘unvâna irdi ‘âkıbet

4438. Şükr ol bir Tanrı’ya kim bu kelâm, ‘Ömrümüzden ilerü oldı tamâm

Tañrı rahmet eylesün ol kişiye, Fâtiha ihsân ide kâtibine

Vallâhu a‘lem bi’s-savâb, Ve ileyhi yerci‘ü’l-me’âb