Orhun Yazıtları Sözlüğü

BAŞ Orhun Yazıtları

---

B.Kağan Költiğin Tonyukuk

Orhun Yazıtları Sözlüğü

Bu mini sözlük, Orhun Yazıtları'nda geçen kelimelerin bir kısmını içerir.

1. Ağı : İpek, ipekli giysiler
2. Alkınmak : Eriyip tükenmek, yok olmak
3. Altmak : aşağıya, alta inmek
4. Anca : Anca, öyle, böyle
5. Anda : O anda, oracıkta
6. An+tag : On[un] dek, öyle
7. Arılmak : Erimek, yok olmak
8. Arkış : Mal kervanı
9. Atı : Yeğen
10. Aymak : Söylemek, demek
11. Aygıç/ayguç : Sözcü, danışman, vezir
12. Balık : Şehir
13. Bark : Anıt, anıt mezar
14. Bay : Zengin, varlıklı
15. Baz : Alt, altta, altında
16. Baz kılmak : Kendine, emrine bağlamak
17. Bengü : Ebedi
18. Beri : Güney, sağ taraf
19. Beze, bezeci : Süs, süsleyici
20. Bezemek : Süslemek
21. Bitig : Yazı
22. Bitimek : Yazmak
23. Bödge : Bu çağda
24. Bodun > Boyun : Boy, kavim, millet
25. Bolung : Yan, taraf
26. Börü : Kurt, canavar
27. Boşgurmak : Öğretmek, eğitmek, tembihlemek
28. Bung : Tasa, dert
29. Çıgany : Yoksul, fakir
30. Demirkapı : Özbekistan'da Derbent geçidi
31. Dirilmek : Derilmek, toplanmak
32. Doruk : İnce, zayıf
33. Eçi : Büyük erkek kardeş, ağabey
34. Eçü : Amca, baba kardeşi
35. Emek : Emek / zorluk çekmek
36. Erinç : Gerçek, doğru
37. Erk, erkli : Güç, güçlü, hür
38. Ermek : Yaşamak, var olmak
39. Geri : Batı, güneşin battığı yön, arka taraf
40. Içgın etmek : Kaybetmek, elden çıkarmak, terketmek
41. İçikmek : Bağlanmak, egemenliği altına girmek, teba olmak
42. İl, el : Yurt, ülke, vatan, toprak
43. İlbaşı : İdareci
44. İleri : Doğu, güneşin doğduğu yön, ön taraf
45. İlsiremek : İlsiz-yurtsuz kalmak, il-yurt özlemi çekmek
46. İni : Küçük erkek kardeş
47. İşilik : Hanımlık
48. Lağzın : Domuz
49. Kağansıramak : Kağansız kalmak, kağan özlemi çekmek
50. Kamag > kamu : Hepsi, toplamı
51. Kalısız : Eksiksiz, geride kimse kalmadan
52. Kamşamak : Titremek, gevşemek
53. Kang : Baba
54. Kangım : Babam
55. Kan : Han, kağan
56. Kergek : Bir kuş türü
57. Kergek olmak : [Ruhu] kuş olup uçmak, ölmek
58. Kılınmak : Yapılmak, yaratılmak, doğurulmak
59. Kıtay : Çin, Çinliler
60. Kıymak : Emretmek, orduyu komuta etmek
61. Kisre : Sonra
62. Konçuy : Kağan kızı, sultan, prenses
63. Kü, külü : Ün, ünlü, namlı
64. Kubratmak : Derleyip toparlamak
65. Küng : Cariye
66. Oğuş : soy, evlatların soyu
67. Öd : Zaman
68. Öğirmek : Mutlu, memnun olmak
69. Öğleşmek : Anlaşmak, sözleşmek
70. Ögüz : Nehir
71. Ökünmek : Pişman olmak, uyanmak, yanlıştan dönmek
72. Öküş : Pek çok
73. Ömez : Umursamaz
74. Öz, özüm : Kendim
75. Ötünmek : söylemek, anlatmak
76. Sakınmak : Düşünmek
77. Sançmak : Savaşta yenmek, bozguna uğratmak
78. Semiz : İri yarı, acar
79. Şantung : Şantung ovası, Çin - Pekin'in güneyindeki geniş ova
80. Sav : Sav, söz
81. Savçı : Savcı, sözcü
82. Sengün : Paşa, ordu komutanı
83. Sığıtçı : Ölü merasiminde yas edenler
84. Sıngar : Kat, defa
85. Singili : Kızkardeş
86. Sü : Ordu, asker
87. Süç, süçi : Hoş tatlı [sözler]
88. Sülemek : Ordu, asker sürmek
89. Süngüş : Savaş
90. Süngüşmek : Savaşmak
91. Tabgaç : Çinliler
92. Tap, tapa : Taraf, tarafa
93. Taşıkmak : Ordu çıkarmak, yola çıkmak
94. Tegre : Daire, çevre
95. Teŋri > Tanrı : Tanrı, gökler, sema
96. Tezmek : Kaçmak
97. Tongtamış : Yerebakan, ezik hal.
98. Tümen : Orduda tümen, onbin
99. Tün > dün : Gece
100. Uduzmak > uyuzmak : [Orduyu] yönetmek
101. Uçmak : [ruhu] uçmak, ölmek
102. Ülüğüm : Bölük, ordu birliği
103. Urı : Erkek evlat, soy
104. Urugsıratmak : Erkek evlatsız, soysuz bırakmak
105. Yabgu : İdareci, vali
106. Yağı : Düşman, düşman ordusu, hasımlar
107. Yağılmak : Katılmak, dahil olmak
108. Yanmak : Yana, yolda geri dönmek
109. Yarak : Kılıç, yarıcı, kesici şey.
110. Yaraklı : Kılıçlı, eli kılıçlı asker, düşman askeri.
111. Yarlıkamak : [Tanrı] bahşetmek, buyurmak
112. Yablak-Yavlak : Kötü hal, sefil
113. Yabız-Yavuz : Kötü, berbat
114. Yazınmak : Yabancılaşmak, düşmanlaşmak
115. Yelmek, yelivermek : Koşmak, acelece gitmek
116. Yılkı : Atlar, at sürüleri
117. Yırı : Kuzey, sol taraf
118. Yış > yaş : Otlak, yurt tutulan topraklar
119. Yime : Yine
120. Yongşurmak : Çekiştirmek, kavga ettirmek
121. Yuğ : Yok olmak, ölüm
122. Yuğcu : Ölüm merasimi yapan kişi
123. Yuğlamak : Ölüm merasimi yapmak
124. Yüğürmek : [Kanı veya teri] akmak
125. Yükündürmek : Baş eğdirmek