Muhammed'in bilin zatı Arabtır

Baş Divan-ı Hikmet

---

Eski Türkçe Aslı (Latinize)	Günümüze Aktarımı
HİKMET-36
Muhammedni biling zâtı arabdur	Muhammed'in bilin zatı Arabtır
Tarîkatnı yolı külli edebdür	Tarikatın yolu bütün edeptir.
Hakîkat bilmegen âdem emesdür	Hakikat bilmeyen insan değildir
Bilingsiz hiç nimege ohşamasdur	Biliniz hiçbir şeye benzemezdir.
Biling bîçün erür hem biçugune	Bilin bi-çün olur hem bi-çigüne;
Va bi- şübhe erür hem bînemüne	Va bi-şübhe olur hem bi-nemune
Kahrlansa kılur yer birle yeksân	Kahırlansa, eyler yer ile yeksan;
Boladur zelzele yer birle âsmân	Olmakta zelzele yer ile gökler.
Rahim kılsa bilingiz rahmeti bar	Rahmet eylese, biliniz, rahmeti var;
Berür bolsa tügenmes ni'meti bar ·	Verir olsa, tükenmez nimeti var.
Muhammedni sıfat kılsam kemîne	Muhammed'i tarif eylesem kemine,
Anasını atı bilgil Amine	Anasının adı bil Amine:
Atası atı Abdullâh ikendür	Babasının adı Abdullah'tır
Anadın toğmayın ölgen ikendür	Anadan doğmadan ölmüştür.
Muhammed'ni babası saklağandur	Muhammed'i dedesi korumuştur
Yalangaç açlarnı yoklagandur	Çıplak açları yoklayandır.
Babasın bilingiz Abdulmuttalib	Dedesi biliniz Abdulmuttalib;
Köngülde saklagaysız yahşı bilip	Gönülde saklayınız iyi bilip.
Babasını atası erdi Hâşîm	Dedesinin babası idi Hâşim;
Eşitkende akadur közde yaşım	İşitince akmakta gözde yaşım.
Biling törtünçisidür Abdulmenâf	Biliniz dördüncüsüdür Abdulmenaf;
Alarnı bilse her kim könglidür sâf	Onları bilse her kim, gönlüdür sâf.
Resûlnı bilse her kim tört puştın	Rasûl'un bilse her kim dört ceddini,
Kıyâmetde kezer sekiz behiştin	Kıyamette gezer sekiz cennetini
Babası yetti yaşıda ölüpdür	Babası yedi yaşında ölmüştür;
Resûlnı emmesige beripdür	Rasül'u amcasına vermiştir.
Ebû Tâlib Ali'ni atasıdur	Ebu Tâlib Ali'nin babasıdır;
Kamuğ arabîlerni kettesidür	Bütün Arabların büyüğüdür.
Ebû Tâlib boladur iş başıda	Ebu Talib olmakta iş başında,
Muhammed olturur dâyim kaşıda	Muhammed oturur daima karşısında
Muhammed'ni yaşı on yetti boldı	Muhammed'in yaşı on yedi oldu;
Ki ol vaktda Hadîce anı kördi	Ki o vakit Hatice O'nu gördü.
Muhammed'ni biling kim misl-i şunkar	Muhammed'i bilin ki şahin misali
Hadîce anı körüp boladur zâr	Hatice O'nu görüp olmakta ağlamaklı
Hadîce könglide anı süyedür	Hadice gönlünde O'nu sevmektedir
Muhammed ışkıda içi küyedür	Muhammed aşkında içi yanmaktadır.
Keçe kündüz tiler anı Hudâ'dın	Gece gündüz diler O'nu Allah'tan;
Bilingiz âkıbet taptı murâdın	Biliniz sonunda buldu muradın.
Körüngizler Hudânı şivesini	Görünüz Allah'ın işini
Muhammed bakğan iken tüvesîni	Muhammed bakmakta iken devesini,
Hadîcege Resûl çâker bolupdur	Hadice'ye Rasul çâker olmuştur,
Bu bâis birle bil anı alıpdur	Bu sebeple bil sen O'nu almıştır.
Hadiceni Hudâ bahtın açıpdur	Hadice'nin Allah bahtını açmıştır;
Resûlnı başığa dürler saçıpdur	Rasul'un baçına inciler saçmıştır.
Resûlnı yaşları kırkka yetipdür	Rasul'un yaşları kırka varmıştır,
Ki andın song Hudâ'dın vahiy yetipdür	Ki ondan sonra Allah'dan vahy yetmiştir.
Ki andın song Muhammed boldı pâdşah	Ki ondan sonra Muhammed oldu sultan
Resülnı könglide yâr boldı Allah	Rasul'un gönlünde yâr oldu Allah.
Muhammed işini Allah bitürdi	Muhammed işini Allah yazdırdı;
Halâyık barçası imân keltürdi	İnsanların hepsi iman getirdi.
Resûlnı başıda boldı emmame	Rasul'un başında oldu imâme;
Kemâl taptı ottuz üç ming sahâbe	Kemal buldu otuz üç bin sahabe.
Resûlğa barçası hizmet kıladur	Rasul'a hepsi hizmet eylemektedir
Edeb birle yörüp izzet kıladur	Edep ile yürüyüp izzet eylemektedir
Resul aldığa bir yetîm kelipdür	Rasul önüne bir yetim gelmiştir
Garîb ü mübtelâmen dep aytıpdur	Garip ve müptelâyım deyip söylemiştir.
Rahim kıllı Resul anı hâliğe	Rahim eyledi Rasul onun haline;
Tilegenin anı berdi kolığa	Dileğini onun verdi eline.
Resûl aydı anga men hem yetîmmen	Rasul dedi ona: "Ben de yetimim;
Yetimlikde garîblikde yetipmen	Yetimlikte, gariplikte yetişmişim."
Muhammed aydılar her kim yetîmdür	Muhammed dediler: "Her kim yetimdir,
Bilingiz ol meni hâs ümmetimdür	Biliniz, o benim has ümmetimdir."
Yetîmni körsengiz ağrıtmangızlar	Yetimi görseniz, incitmeyiniz;
Garibni körsengiz dağ etmengizler	Garibi görseniz, dağ etmeyiniz.
Yetimler bu cehanda har ekendür	Yetimler bu cihanda ezilmiştir
Gariblerni işi düşvar ekendür	Gariplerin işi zordur..
Garîblerni işi dâyim sülukdur	Gariplerin işi daima riyazettir
Tirig ermes gârîb misl-i ölügdür	Diri değil, garip ölü gibidir.
Hudâ'yığa ğaribler belgülügdür	Allah'a garipler bellidir
Gâribni erte ahşam sorgulugdur	Garibi sabah akşam sormuştur.
Sıfat kalsam Ali şir-i Hudâdur	Tarif eylesem, Ali Allah'ın arslanıdır
Ki şemşir birle kâfirni kıradur	Ki kılıç ile kâfiri kırmaktadır.
Kâfirlerni kılur imârığa da'vet	Kâfirleri eyler imana dâvet;
Beredür her zamân islâmğa kuwet;	Vermektedir her zaman İslâm'â kuvvet.
Ki mü'min bolğanın alıp keledür	Ki mümin olanını alıp gelmektedir;
Kabül kılmağanın çapıp keledür	Kabul kılmayanını kırıp gelmektedir.
Ki şemşîr kolğa alıp minse düldül	Ki kılıç ele alıp binse Düldül'e
Tüşedür kavm-i kâfirlerge ğulğul	Düşmektedir kâfirler kavmine velvele
Kolıdağı yerağı zülfikârı	Elindeki silahı Zülfikar'ı,
Çapuşkanda uzalur kırk karı	Savaşanda uzar kırk arşın.
Ali'ni bar idi on sekiz oğlı	Ali'nin var idi on sekiz oğlu;
Anı her kaysısıdur kette tuğlı	Onun her hangisidir büyük tuğlu,
Alî Islâm üçün kanlar yutadur	Ali İslam için kanlar yutmaktadır;
Ki İslâm tuğını mehkem tutadur	İslam'ın tuğunu sıkı tutmaktadır.
Hâce Ahmed bil garîblikke tüşüpdür	Hoca Ahmed bil garibliğe düşmüştür
Resul evlâdığa sözler katıpdur	Rasul evladına sözler katmıştır