Muhabbetsiz kişilerden her kim kaçsa

Baş Divan-ı Hikmet

---

Eski Türkçe Aslı (Latinize)	Günümüze Aktarımı
HİKMET-133
Muhabbetsiz halâyıkdın her kim kaçsa	Muhabbetsiz kişilerden her kim kaçsa,
Ariflerni suhbetide cevlân kılur	Ariflerin sohbetinde dolaşır
Ortap köyüp ışk yoluda yaşın saçsa	Yanıp yakılıp aşk yolunda yaşını saçsa
Sübhân İgem arş üstide mihmân kılur	Sübhan Melik'im Arş üstünde konuk eyler.
Bendem degey küygenlerni süyüp Allah	Kulum diyerek yananları sevip Allah,
Hak körsetkey dîdârını Vallâh billâh	Hakk gösterecek cemalini Vallah-Billah.
Kayda barsa tesbihleri Şey'en li'llâh	Nerede gitse, tesbihleri "Şey’en Li’llah"
Her ne tapsa Hak yolında ihsân kılur	Her ne bulsa, Hakk yolunda ihsan eyler.
Zâkir bolup zikrin aytsa kelgey nidâ	Zâkir olup zikrini dese, gelecek nida;
Şeytan-la’in yetmiş ferseng bolğay cüdâ	Lânetli şeytan yetmiş fersah olsun ayrı
Derdi bolsa Hak derdige bergey devâ	Derdi olsa, Hakk derdine verecek deva;
Andağ kulnı özi izlep cânan kılur	Öyle kulu kendisi arayıp canan eyler.
Tün seherler Hak uyğatıp kan yığlatar	Geceleri seherlerde Hakk uyandırıp kan ağlatır
Bidâr kılıp öz ışkığa bel bağlatar	Uykusuz eyleyip kendi aşkına bel bağlatır
Devâsı yok derdni berip zâr ingreter	Devası yok derdi verip ağlatıp inletir;
Munda yığlap anda barsa sultan kılur	Burada ağlayıp orada gitse, sultan eyler.
Hakk'a âşık bolğan kullar dâim bidâr	Hakk'a âşık olan kullar daima uykusuz
Rızvan emes maksûdları berür didar	Cennet değil arzuları, verir cemal
Ehl ü ayâl hânumândın bolur bizâr	Çoluk-çocuk, ev-barktan olur şikayetçi;
İsmâil dek aziz cânın kurbân kılur	İsmâil gibi aziz canını kurban eyler.
Şeyhmen teyü baş kötergen Hakka rakib	Şeyhim diye baş kaldıran Hakk’a rakip;
Menlik kılıp sübhânığa bolmaz habib	Benlik eyleyip Sübhan'ına olmaz sevgili
Bidâr bolup derdsizlerge bolgan tabib	Uykusuz olup derdsizlere olan tabip;
Bu dünyanı mü'minlerge zindan kılur	Bu dünyayı müminlere zindan eyler.
Ey mü'minler tâat kılıp tayanmanglar	Ey mü'minler, ibadet eyleyip dayanmayın;
Emânetdür aziz cânğa inanmanglar	Emanettir, aziz cana inanmayın;
Harâm harış yapmış malğa inanmanglar	Haram-mekruh yığmış mala inanmayın
Mâllarını karış atlığ yılan kılur	Mallarını "karış" adlı yılan eyler.
Bu dünyâğa binâ koyğan Kârun kanı	Bu dünyaya bina koyan Karun hani,
Dava kılğan Firavn birle Hâmân kanı	Dâva eyleyen Fir'avn ile Hâmân hani,
Vâmık Azrâ, Feryâd Şirin Mecnûn kanı	Vâmık-Azra, Ferhad-Şirin, Mecnun hani;
Kahr eylese bir lahzada yeksân kılur	Kahreylese, bir lahzada yerlebir eyler.
Hiç bilding mi âdem ölmey kalğanını	Hiç bildin mi insanoğlunun ölmeyip kaldığını,
Bu dünyânı vefâsını bilgenini	Bu dünyanın vefasını bildiğini,
Dünyâ-taleb bûy-ı Hudâ alğanını	Dünya isteklisinin Hakk kokusunu aldığını
Allah deseng köz yaşıngnı bârân kılur	Allah desen, göz yaşını yağmur eyler.
Işk derdige deva sorgan hazır tilbe	Aşk derdine deva soran hazır tilbe
Zahirde yok batın içre kılur cilve	Zâhirde yok batın içinde eyler cilve
Mazı sarıng barıng içre kılur ğalbe	Mazı sarın hepsinin içinde eyler galip
Işk derdige deva kılsa Rahman kılur	Aşk derdine deva eylese Rahman eyler
Kimni körseng bu yollarda yalğan âşık	Kimi görsen, bu yollarda sahte âşık;
Zâhir sûfi batın içre ermez sâdık	Zâhir sufi, batın içinde değil sâdık;
Anıng üçün ma'şûkığa bolmaz lâyık	Onun için sevdiğine olmaz lâyık
Yalğançını rûz-ı mahşer sersân kılur	Yalancıyı mahşer günü şaşkın eyler.
Ten sözlemez cân sözleme imân sözler	Ten söylemez, can söylemez, iman söyler
Cândın keçken çın âşıklar Haknı közler	Candan geçen gerçek âşıklar Hakk'ı gözler;
Ariflerge hizmet kılıp yolın tüzler	Ariflere hizmet eyleyip yolunu düzler
Ol âşıknı halâyıkka sultân kılur	O âşıkı ahaliye sultan eyler.
Aşık bolsang keçe kündüz ışk istegil	Aşık olsan, gece gündüz aşk iste
Tâ'at kılğıl keçe kobup hiç yatmagıl	İbadet eyle, gece kalkıp hiç yatma
Akil bolsang nâdânlarğa sır aytmagıl	Akıllı olsan, cahillere sır söyleme
Çın dervişler tâatların pinhân kılur	Gerçek dervişler ibadetlerini gizli eyler.
Derviş bolsang tâat kılğıl kılma riyâ	Derviş olsan, ibadet eyle, eyleme riya;
Her guşede tâat kılğıl Tengrim güvâh	Her köşede ibadet eyle Tanrı’m tanık
Yalğan derviş kayda barsa zevk ü da'vâ	Sahte derviş nereye gitse, zevk ve dâva;
Adil pâdşah tâatların isyân kılur	Adil padişah ibadetlerini isyan eyler.
Vây oşandağ dervişlerdin penâh bergil	Vay, o türlü dervişlerden kurtuluş ver
Ol nâdânğa ülfet kılmay cânım algil	O cahile ülfet eylemeyip, canımı al
Eyâ mahbûb yolda kaldım yolğa salgıl	Ey sevgili, yolda kaldım, yola koy
Tevbelikni Hâcem câyın bostan kılur	Tevbe edenin Rabbim yerini bostan eyler.
Dervişmen dep tâat kılur halk içinde	Dervişim deyip ibadet eyler halk içinde;
Riyâ kılıp yügrüp yürer anda munda	Riya eyleyip dolaşıp yürür orada burada;
Allah üçün tâat kılğan derviş kanda	Allah için ibadet eyleyen derviş nerede?
Çın dervişler tağ u çölni mekân kılur	Gerçek dervişler dağ ve ovayı mekân eyler.
Aşık bolsang ışk yolıda fenâ bolğıl	Aşık olsan, aşk yolunda yok ol
Didâr izlep hasretide eda bolğıl	Cemal arayıp hasretinde tamam ol
Merhem bolup çın derdlikke devâ bolğıl	Merhem olup gerçek dertliye deva ol
Hulk-ı huşnı cân alurda âsân kılur	Güzel huyluyu can alırken kolay eyler.
Aşıkları Hakk'a bakıp na'ra tartar	Aşıkları Hakk’a bakıp nâra atar
Muhabbetni deryasığa çomup batar	Muhabbetin denizine dalıp batar;
Gevher alıp ma'şûkığa zârın aytar	Cevher alıp sevdiğine derdini söyler
Katre yaşı yerge tamsa ummân kılur	Damla yaşı yere damlasa, umman eyler.
Aşıklarğa berdi ışkın küydürgeli	Aşıklara verdi aşkını yandırmağa
Züleyha dek kaddin dütâ kıldurgalı	Züleyha gibi vücudunu iki büklüm eylemeğe
Riyazette reng-i rûyın soldurgalı	Riyâzette yüzünün rengini soldurmağa
Çın âşıknı reng-i rûyın saman kılur	Gerçek âşıkın yüzünün rengini saman eyler.
Aşıkları Hakk kahrıdın korkup titrer	Aşıkları Hakk kahrından korkup titrer;
Yer ü kökde melâyikler yığlab turar	Yer ve gökte melekler ağlayıp durur;
Gâhi kızıl gâhi sarığ bolup turar	Bâzen kızıl, bâzen sarı olup durup
Nâle kılıp yer ü kökni lerzân kılur	Feryad eyleyip yer ve göğü lerzan eyler.
Aşıklarnı has maşukı seherhezler	Aşıkların gerçek sevgilisi seherde bekler
Nida kılgay "ya abdi" dep batın közler	Nida eyleyince "ya kulum" deyip batın gözler
Işk şiddeti tuğyan kılsa derdi zarlar	Aşk şiddeti coşsa derd-i zârlar
Kaydasan dep yürek bağrın biryan kılur	Nerdesin deyip yürek-bağrını biryan eyler
Kaydasan dep kaydasan dep âşık aytar	Nerdesin?" deyip, nerdesin?" deyip âşık söyler;
Aşıklarda had ne bolğay ma'şuk aytar	Aşıklarda had ne ola, mâşuk söyler;
Ağzı aytmas tili aytmas dili aytar	Ağzı demez, dili demez, gönlü söyler;
Üç yüz altmış tamurları lerzân kılur	Üçyüz altmış damarları lerzan eyler
Aşıklarnı kıyamet küni hâlin sorgay	Aşıkların kıyamet günü halini soracak
Çın âşıknı kögsin yarıp dâğın körgey	Gerçek âşıkın göğsünü yarıp dâğını görecek
Pâk ağzıdın kefki akıp yügrüp körgey	Temiz ağzından köpüğü akıp yürüyüp görecek
Kimge berse pâk ışkını hayrân kılur	Kime verse temiz aşkını, hayran eyler
Aşıklarnı talebleri câm-ı şarâb	Aşıkların istekleri şarap kadehi
Maşukığa yetmek üçün bağrı kebâb	Sevgilisine ermek için bağrı kebap;
Ruhlarını ğızâsıdur çeng ü rebâb	Ruhlarının gıdasıdır çeng ve rebap;
Ahı çıksa yetti iklim veyran kılur	Ahı çıksa, yedi iklimi viran eyler.
Kudret birle her ne kılsa erklig özi	Kudret ile her ne eylese, Kadir özü;
Kudretidin ma'lûm turur kış u yazı	Kudretinden mâlumdur kış ve yazı;
Ey na-insâf Allah bile kılma bâzi	Ey insafsız, Allah ile eyleme iddia
Kahhâr İgem cânlığlarnı bi-can kılur	Kahhar Melik’im canlıları cansız eyler.
Yığlamaknı her âdemge bergen kanı	Ağlamayı her insana veren hani;
Yığlamaklığ âsân emes bağrı kanı	Ağlamaklık kolay değil, bağrı hani
Köz yaşıngnı riyâ kılma Haknı tanı	Göz yaşını riya eyleme, Hakk’ı tanı
Hak te'alâ süygenlerni giryân kılur	Hakk Teâlâ sevdiklerini giryan eyler.
Kul Hâce Ahmed bendemen dep urmagil lâf	Kul Hoca Ahmed, kulum deyip vurma lâf;
Riyâ birle kılğan tâat barça gezâf	Riya ile eylediğin ibadetin hepsi boş;
Şeriatda tarikatda kârıng hilâf	Şeriatte, tarikatte kazancın şüpheli;
Ahiretde kezzâblarnı üryân kılur	Ahirette yalancıları üryan eyler...